Το στομάχι θεωρείται ο προμηθευτής ενέργειας για τις λειτουργίες του σώματος. Μοιάζει με ασκό, ο οποίος δέχεται την τροφή που εισέρχεται σε αυτόν, από τον οισοφάγο, μέσω του καρδιακού στομίου. Κατόπιν, η τροφή περνάει στο λεπτό έντερο μέσω του πυλωρικού στομίου.
Στις λειτουργίες του στομάχου έγκειται η αποθήκευση και ανάμειξη της τροφής, η διάσπαση της τροφής (μηχανικά και χημικά), η έκκριση γαστρικών ορμονών και ενζύμων, η παραγωγή βλέννης και γαστρικού οξέος, η έκκριση του «ενδογενή παράγοντα» απαραίτητου για την απορρόφηση της βιταμίνης Β12, η απορρόφηση θρεπτικών ουσιών όπως μαγνήσιο, ασβέστιο, σίδηρος, ψευδάργυρος, φολικό οξύ.
Επίσης, το στομάχι είναι το όργανο πρώτης γραμμής για το ανοσοποιητικό σύστημα λόγω του υδροχλωρικού οξέος που περιέχει το γαστρικό υγρό. Το υδροχλωρικό οξύ, προστατεύει τον οργανισμό από λοιμώξεις, αφού σκοτώνει τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Όταν δεν εκκρίνεται αρκετό υδροχλωρικό οξύ, παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορούν να αναπτυχθούν στα τοιχώματα του γαστρεντερικού συστήματος, όπως το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, εντεροβακτήρια, στρεπτόκοκκοι, σαλμονέλλα, κάντιντα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει γαστρίτιδα, γαστρεντερίτιδα ακόμα και πνευμονία.
Η ποσότητα του υδροχλωρικού οξέος βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση με την λειτουργία του ορμονικού συστήματος. Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει μειωμένη παραγωγή υδροχλωρικού οξέος καθώς και μειωμένη απορρόφηση σιδήρου. Άλλα πιθανά αίτια μειωμένης έκκρισης υδροχλωρικού οξέος είναι:

• Δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε κρέας (ιδιαίτερα κόκκινο κρέας), γαλακτοκομικά προϊόντα, επεξεργασμένα τρόφιμα και φαγητό τύπου φαστ φουντ.
• Κατάποση χλωριωμένου νερού, κρύων ή/και ανθρακούχων ποτών.
• Στρες, ειδικά το χρόνιο παρατεταμένο.
• Η κατάχρηση καφέ και το κάπνισμα (η νικοτίνη αυξάνει την ταχύτητα που η τροφή φεύγει από το στομάχι).
• Αφυδάτωση / μειωμένη κατάποση νερού.
• Φάρμακα (πραζόλες όπως Losec, Pariet, Zurcazol, Laprazol, Nexium).

Το στομάχι διασπά τις πρωτεΐνες και το λίπος, ενώ το λεπτό έντερο απορροφά τους υδατάνθρακες, τα αμινοξέα, τα λίπη, το νερό, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Εάν οι διάφορες θρεπτικές ουσίες δεν απορροφώνται σωστά, τότε η έλλειψή τους θα προκαλέσει διάφορες διαταραχές, από κόπωση έως νευρολογικά προβλήματα. Επίσης, η δυσαπορρόφηση ιχνοστοιχείων όπως ιωδίου, σεληνίου, ψευδαργύρου, σιδήρου επηρεάζει αρνητικά την λειτουργία του θυρεοειδή αδένα. Ως εκ τούτου, το πεπτικό σύστημα συσχετίζεται άμεσα με όλες τις χρόνιες παθήσεις.
Εάν η τροφή δεν έχει διασπαστεί σωστά και οι πρωτεΐνες περνάνε στο έντερο ως πρωτεϊνούχα μόρια κι όχι αμινοξέα (μικρότερα τμήματα), αυτό μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο εντερικό επιθήλιο και οι ουσίες αυτές να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό αφορά κυρίως τις λεκτίνες, οι οποίες είναι γλυκοπρωτεΐνες, ενώσεις πρωτεϊνών και σακχάρων, οι οποίες βρίσκονται στην επιφάνεια των κυτταρικών μεμβρανών.
Οι λεκτίνες περιλαμβάνονται στα κύτταρα των φυτών και των ζώων, και αναπόφευκτα βρίσκονται και στις τροφές μας. Η πιο γνωστή λεκτίνη είναι η γλουτένη, που βρίσκεται στους σπόρους πολλών δημητριακών.
Υπάρχουν 119 διαφορετικές λεκτίνες στα τρόφιμα. Εκτιμάται ότι περίπου το 30% των τροφών περιέχουν λεκτίνη, ενώ περίπου το 5% των προσλαμβανόμενων λεκτινών θα εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Όταν οι τροφικές λεκτίνες έρθουν σε επαφή με το ανθρώπινο αίμα, αυτό προκαλεί αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζει κάθε ξένη πρωτεΐνη στο αίμα ως αντιγόνο. Άλλες πάλι λεκτίνες προκαλούν τη συγκόλληση των ερυθρών κυττάρων και των αιμοπεταλίων (πήξη του αίματος).
Προϊόντα πλούσια σε λεκτίνες είναι τα δημητριακά, τα φασόλια, η σόγια, το αγελαδινό γάλα, τα λαχανικά και ζαρζαβατικά, όπως πατάτες και ντομάτες, οι ξηροί καρποί και τα θαλασσινά.
Όταν οι λεκτίνες των τροφών διεισδύσουν στην κυκλοφορία του αίματος αυτές μπορούν να μεταφερθούν οπουδήποτε (π.χ. θυρεοειδή αδένα, πάγκρεας, αρθρώσεις, κλπ.). Κάθε μια από τις λεκτίνες φέρει συγκεκριμένη γενετική πληροφορία που σαν ειδικό κλειδί δηλώνει συγγένεια ως προς συγκεκριμένα κύτταρα ιστών. Η συγχώνευση αυτών των "ελεύθερων" λεκτινών με λεκτίνες στην επιφάνεια των κυττάρων (αντιγόνα ιστοσυμβατότητας) δημιουργεί ψευδείς πληροφορίες για το ανοσοποιητικό σύστημα που αναγνωρίζει αυτά τα κύτταρα σαν αντιγόνα και τους επιτίθεται με τα λευκοκύτταρα. Προκαλείται έτσι η λεγόμενη αυτοάνοση αντίδραση.
Οι λεκτίνες εμπλέκονται, μεταξύ άλλων, στην δημιουργία αλλεργιών / δυσανεξιών, φλεγμονωδών και αυτοάνοσων νοσημάτων. Για παράδειγμα, συνδέονται με την κοιλιοκάκη, αλλά και με την αύξηση βάρους και την έλλειψη ενέργειας. Η λεκτίνη του σιταριού (γλουτένη) συνδέεται ιδιαίτερα με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα καθώς και με νευροπάθειες.
Παραταύτα, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν σαφή αίσθηση επιβάρυνσης από την κατανάλωση κάποιων τροφών και για αυτό, στην συμπληρωματική ιατρική, αναφερόμαστε σε αυτές ως κρυφές αλλεργίες. Όταν, όμως, αποκλείσουν από τη διατροφή τους τα γαλακτοκομικά ή τα σιτηρά, αισθάνονται αύξηση της ενέργειας τους και χάνουν βάρος.

Βιοφυσική αντιμετώπιση
Η βιοφυσική θεραπεία είναι μια ολιστική ενεργειακή μέθοδος που γίνεται με τη βοήθεια της ιατρικής συσκευής BICOM. Η συσκευή καταγράφει τις αντιδράσεις του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου του οργανισμού, κι έτσι ελέγχεται η λειτουργία του στομάχου ως προς την πέψη των πρωτεϊνών, η παραγωγή και έκκριση του υδροχλωρικού οξέος, η επιβάρυνση από παθογόνους μικροοργανισμούς (ελικοβακτηρίδιο, κάντιντα κ.α.), αξιολογείται η χλωρίδα του εντέρου καθώς και η αντίδραση του σώματος ως προς τις διάφορες λεκτίνες (γαλακτοκομικά, δημητριακά, αβγά, ψάρια, κρέατα, όσπρια, ξηροί καρποί, στρυχνοειδή φυτά όπως τομάτα, πατάτα, μελιτζάνα) και άλλες ουσίες (σαλικυλικό οξύ, ισταμίνη, σορβικό οξύ, κιτρικό οξύ, κ.α.), που περιέχονται στις τροφές.
Επίσης, ελέγχεται η λειτουργία του θυρεοειδή και των επινεφριδίων, καθώς και η επίδραση του στρες και των βιωμάτων του εκάστοτε ανθρώπου, τα οποία επιβαρύνουν τη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος. 
Η αντιμετώπιση βασίζεται στην χρήση των πληροφοριών που δίνει το ίδιο το σώμα μέσω του ηλεκτρομαγνητικού του πεδίου. Τα λαμβάνοντα διαταραγμένα σήματα αποστέλλονται πίσω στο σώμα με την αντεστραμμένη τους φάση έτσι ώστε να προκαλέσουν την ακύρωσή τους. Αυτό οδηγεί στην εξουδετέρωση της φλεγμονώδους επίδρασης τροφών και παθογόνων μικροοργανισμών, την εξισορρόπηση ενεργειακών μπλοκαρισμάτων στον μεσημβρινό του στομάχου (κανάλι ροής ενέργειας σύμφωνα με την Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική) και στο ενεργειακό κέντρο του ηλιακού πλέγματος, που βρίσκεται στην περιοχή του στομάχου. Επίσης, ελέγχονται και εξισορροπούνται τυχόν συσχετίσεις μεταξύ του στομάχου και των ενδοκρινών αδένων (θυρεοειδής, επινεφρίδια) ή/και με το αυτόνομο νευρικό σύστημα.
Με φυσικό τρόπο, και χωρίς παρενέργειες, οι διαταραχές υποχωρούν (βάρος στο στομάχι, καούρα, φούσκωμα, κολίτιδα, έλλειψη ενέργειας, διαταραχές της εντερικής λειτουργίας, πονοκέφαλος, κακή συγκέντρωση, πόνοι σε μύες και αρθρώσεις κ.α.) καθώς η ικανότητα του οργανισμού για αυτορύθμιση αποκαθίσταται.

Κάποιες από τις συχνότερες αιτίες δυσφορίας που παρουσιάζονται κατά τους ψυχρότερους μήνες του χρόνου μπορεί να είναι διάφορες λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος. Τα βότανα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη αλλά και στη θεραπεία ήπιων αλλά και σοβαρότερων αναπνευστικών λοιμώξεων, ακόμα και συνδυαστικά με φαρμακευτική αγωγή όταν αυτή κρίνεται απαραίτητη. Η βοτανοθεραπεία έχει προτάσεις με “ιδιαίτερα” αλλά και με απλά, κοινά βότανα, που συχνά έχουμε στο ντουλάπι της κουζίνας μας για κάθε είδους ενόχληση του αναπνευστικού: τη ρινική συμφόρηση, τα φλέματα, τον πονόλαιμο και τον βήχα, στα αρχικά ή και σε πιο προχωρημένα στάδια.
Σας προτείνω λοιπόν μερικές από τις αγαπημένες μου συνταγές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για διαφορετικά συμπτώματα. Έχω φτιάξει κάποιους συνδυασμούς που προτιμώ γευστικά, αλλά αν θέλετε μπορείτε να κάνετε όποιους συνδυασμούς προτιμάτε. Τα περισσότερα από τα βότανα που προτείνω είναι βότανα που χρησιμοποιούνται ευρέως στη δυτική βοτανοθεραπεία ή στην παραδοσιακή πρακτική της Ευρώπης και της Ασίας.

Συνταγές Βοτανικών Σκευασμάτων για την αντιμετώπιση λοιμώξεων του Αναπνευστικού
Για λοιμώξεις του άνω και του κάτω αναπνευστικού*

Ρόφημα με μεσογειακά βότανα

Συστατικά: 1 κουτ. σούπας θυμάρι, 1 κουτ. σούπας φασκόμηλο, 2 κουτ. σούπας πεντάνευρο, 2 κουτ. σούπας φύλλα βερμπάσκου, 2 κουτ. σούπας τσουκνίδα, 4 κούπες νερό.

Τρόπος παρασκευής: Προσθέστε τα βότανα σε 2 κούπες καυτό νερό, σκεπάστε για 10 λεπτά, σουρώστε και πιείτε μέσα στην ημέρα

Δράσεις των βοτάνων: αποχρεμπτικά, αντισηπτικά, αντιφλεγμονώδη, τονωτικά και μαλακτικά του βλεννογόνου, αποσυμφορητικά, αντιπυρετικά.

Χειμερινό Ρόφημα (πολύ αγαπητό σε παιδιά)

Συστατικά: 1 κουτ. σούπας ρίζα μολόχας, 1 κουτ. γλυκού εχινάκεια, 1 ξύλο κανέλας ή 1 κουταλιά του γλυκού σκόνη,1 κουτ. σούπας άνθη σαμπούκου, ½ κουτ. γλυκού τζίντζερ, ½ κουτ. γλυκού γλυκόριζα*, φλούδα από 1 πορτοκάλι, 1 λίτρο νερό.

Τρόπος παρασκευής: Σε μια κατσαρόλα με κλειστό καπάκι βράστε για 15-20 λεπτά τη ρίζα μολόχας, την εχινάκεια, την κανέλα, το τζίντζερ και τη γλυκόριζα σε ένα λίτρο νερό. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία αφαιρέστε από τη φωτιά και προσθέστε τα άνθη σαμπούκου και τη φλούδα πορτοκαλιού. Σκεπάστε για 10 λεπτά, σουρώστε και πιείτε μέσα στην ημέρα.
Αν πρόκειται να δώσετε σε παιδιά, μπορείτε να χρειαστεί να αφαιρέσετε το τζίντζερ (αν είναι πολύ πικάντικο). Η γλυκόριζα και η ρίζα μολόχας είναι από μόνα τους γλυκά, οπότε δεν είναι απαραίτητη η προσθήκη γλυκαντικής ουσίας.
Προαιρετικά μπορείτε να προσθέσετε 1 κουτ. γλυκού κουρκουμά ή/και 3 γαρύφαλλα στο αρχικό στάδιο όταν βράζετε τα βότανα.
Δράσεις των βοτάνων: αποχρεμπτικά, αντισηπτικά, αντιικά, αντιφλεγμονώδη, τονωτικά και μαλακτικά του βλεννογόνου, αποσυμφορητικά, αντιπυρετικά, τονωτικά του ανοσοποιητικού.

*η γλυκόριζα αντενδείκνυται για όσους έχουν υπέρταση

Ρόφημα με ινούλα (Inula helenium)

Συστατικά: 1 κουτ. γλυκού ρίζα ινούλας, 1 λίτρο νερό
Τρόπος παρασκευής: Αφήστε για 4-8 ώρες ή αποβραδίς την ινούλα στο νερό. Βράστε για  15 λεπτά με κλειστό καπάκι. Σουρώνετε την ινούλα μετά το βράσιμο, όταν είστε έτοιμη να την πιείτε. Πίνεται καλύτερα καυτή.
Προτείνω την ινούλα μόνη της επειδή πέρα από τις πολλαπλές τις δράσεις έχει και έντονη, μοναδική γεύση.
Δράσεις της ινούλας: αποχρεμπτικό, αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες του βλεννογόνου, αποσυμφορητικό, τονωτικό του ανοσοποιητικού, λεμφαγωγό, αντιπυρετικό.

⭐ H ινούλα θεωρείτο πανάκεια για το αναπνευστικό σύστημα στην αρχαία Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη κατά τον μεσαίωνα.

Ιγμορίτιδα/ Ρινική Συμφόρηση
Πλύσεις με αφέψημα φύλλων δάφνης
Συστατικά: 5 φύλλα δάφνης, 3-4 κούπες νερό (κατά προτίμηση φυσιολογικό ορό)
Τρόπος παρασκευής: βράστε τη δάφνη σε μια κατσαρόλα με κλειστό καπάκι στο νερό, για 20 λεπτά τουλάχιστον (αν εξατμιστεί περισσότερο από μια κούπα νερό, προσθέστε όσο νερό χρειάζεται ώστε να μείνουν 2-3 κούπες). Αφήστε να κρυώσει μέχρι να γίνει χλιαρό και κάνετε ρινικές πλύσεις με το νερό μιας κούπας 2-4 φορές τη μέρα.
Μπορείτε να φτιάξετε πιο ισχυρό αφέψημα με τη διπλή ποσότητα φύλλων και να το διατηρήσετε στο ψυγείο για μέχρι 3 μέρες. Όταν πρόκειται να το χρησιμοποιήσετε μπορείτε να το αραιώνετε με λίγο καυτό νερό, ώστε να φτάσει στην επιθυμητή θερμοκρασία για να το χρησιμοποιήσετε. Μπορείτε να κάνετε πλύσεις και με το μείγμα σε θερμοκρασία δωματίου.
Επιπλέον: Το ίδιο μείγμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να κάνετε γαργάρες και να ανακουφιστείτε από τον πονόλαιμο και τα φλεματα στην αμυγδαλίτιδα, τη φαρυγγίτιδα και τη λαρυγγίτιδα
Δράσεις της δάφνης (εξωτερικά): αντισηπτικό, αντιβακτηριακό, αντιφλεγμονώδες, επουλωτικό, στυπτικό (ξηραντικό), θερμαντικό.

Λοιμώξεις του κάτω αναπνευστικού

Σκορδόμελο με πιπέρι
Η συνταγή συνδυάζει δύο αρχαίες συνταγές. Οι αρχαίοι Έλληνες συνδύαζαν μέλι με σκόρδο για τα προβλήματα του αναπνευστικού και οι Ρωμαίοι πιπέρι με μέλι
Συστατικά: 1 κεφάλι σκόρδο, πολτοποιημένο, 1 κουτ. γλυκού μαύρο πιπέρι, 5 κουτ. σούπας μέλι.
Τρόπος παρασκευής: Αναμειγνύετε το πιπέρι με το σκόρδο και τα καλύπτετε με το μέλι. Κρατάτε το μείγμα σε ένα κλειστό βάζο για τουλάχιστον μισή μέρα, αναμιγνύετε όλα τα υλικά μαζί και χρησιμοποιείτε μερικές κουταλιές του γλυκού την ημέρα σκέτο, σε ψωμί ή σε ζεστό νερό.
Αν σας φαίνεται πολύ καυτερό το μείγμα, δοκιμάστε σκέτο το σκορδόμελο. Όσο περισσέψει μπορείτε να το διατηρήσετε στο ψυγείο για λίγο καιρό και να το προσθέσετε σε dressing για σαλάτες ή στο φαγητό.
Δράσεις του σκόρδου: αντιμικροβιακό, αντιικό (ειδικά κατά της γρίπης),  ισχυρό αποχρεμπτικό, στυπτικό (ξηραντικό), θερμαντικό,  αντιπυρετικό.
Δράσεις του πιπεριού: τονωτικό της κυκλοφορίας, αντιμικροβιακό, αποχρεμπτικό, αντιφλεγμονώδες.
Έμπλαστρο σιναπιού
Το έμπλαστρο από σινάπι είναι μια παραδοσιακή μέθοδος με μακρά ιστορία που μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τη συμφόρηση του αναπνευστικού, και που ιστορικά έχει βοηθήσει πολλούς ανθρώπους να επιβιώσουν από σοβαρές αναπνευστικές λοιμώξεις. Η χρήση του χρειάζεται προσοχή επειδή μπορεί ερεθίσει το δέρμα.
Υλικά: 2 κουταλιές της σούπας σκόνη σιναπιού (μαύρο ή λευκό σινάπι), 4 κουταλιές της σούπας αλεύρι (για να μειώσει την ένταση της θερμότητας του σιναπιού), Ζεστό νερό (όχι καυτό), Λεπτό βαμβακερό πανί ή γάζα.

Τρόπος Παρασκευής:
Ανάμειξη συστατικών: Σε ένα μπολ, αναμιγνύετε τη σκόνη σιναπιού και το αλεύρι. Ανακατεύετε προσθέτοντας ζεστό νερό μέχρι να σχηματιστεί μια παχύρρευστη πάστα.
Ετοιμασία του επιθέματος: Απλώνετε την πάστα πάνω σε ένα βαμβακερό ύφασμα ή γάζα. Καλύπτετε την πάστα με ένα δεύτερο στρώμα υφάσματος για να αποφευχθεί η άμεση επαφή με το δέρμα. (μπορείτε να προσθέσετε επιπλέον κομμάτια υφάσματος)
Εφαρμογή: Τοποθετείτε το έμπλαστρο πάνω στο στήθος ή/και την πλάτη για 10-15 λεπτά, παρατηρώντας την περιοχή για τυχόν ερεθισμούς. Αν αισθανθείτε έντονο κάψιμο ή ερεθισμό, αφαιρέστε αμέσως το έμπλαστρο και ξεπλύνετε την περιοχή με χλιαρό νερό.
Προφυλάξεις: Μην αφήσετε το έμπλαστρο για πολλή ώρα γιατί μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς ή φουσκάλες. Μην το χρησιμοποιήσετε σε ευαίσθητες περιοχές ή σε ανοιχτές πληγές. Συνιστάται δοκιμή σε μικρή περιοχή του δέρματος πριν την κανονική εφαρμογή, ειδικά σε άτομα με ευαίσθητο δέρμα.
Δράσεις του Σιναπιού: τονωτικό της κυκλοφορίας, αντιμικροβιακό, αποχρεμπτικό,  βρογχοδιασταλτικό, αντιφλεγμονώδες, θερμαντικό.
Οι παραπάνω συνταγές είναι προτάσεις για δοσολογίες ενηλίκων, όχι βρεφών ή παιδιών.
Αν κάποιο βότανο αντενδείκνυται για εσάς, μην το πάρετε. Μπορείτε να το αφαιρέσετε από τη συνταγή ή να το αντικαταστήσετε με κάποιο άλλο που να σας ταιριάζει.
Οι συνταγές δεν προτείνονται ως αντικατάσταση ιατρικής αγωγής.
Σε περίπτωση εγκυμοσύνης ή σοβαρών προβλημάτων υγείας, συμβουλευτείτε ειδικό βοτανοθεραπευτή ή επαγγελματία υγείας.

*Λοιμώξεις του άνω αναπνευστικού θεωρούνται ιώσεις και μικροβιακές λοιμώξεις που προκαλούν ρινική συμφόρηση, ιγμορίτιδα, αμυγδαλίτιδα, φαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα.
Λοιμώξεις του κάτω αναπνευστικού είναι οι ιώσεις και μικροβιακές λοιμώξεις που μπορεί να προκαλέσουν βρογχίτιδα, πνευμονία, βρογχοπνευμονία και γενικότερα παθήσεις που προσβάλλουν τους βρόγχους και τα πνευμόνια. Η γρίπη, ο Covid, η φυματίωση και ο κοκκύτης θεωρούνται λοιμώξεις που προσβάλλουν κυρίως το κατώτερο αναπνευστικό.

Η Κωνσταντίνα Λίτσα σπούδασε Βοτανοθεραπεία στη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Napier στο Εδιμβούργο,στη Σκωτία. Έπειτα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη "Συμβουλευτική Ψυχολογία στη Δημόσια Υγεία" και εκπαιδεύτηκε στη Συμβουλευτική (Solution Focused Counseling και Προσωποκεντρική Συμβουλευτική). Από το 2007 εργάστηκε ως Φυτοθεραπεύτρια στη Βρετανία, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και σε κοινοτικά προγράμματα σχεδιασμένα για ευάλωτες ομάδες, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Για 3 χρόνια ήταν μέλος της ομάδας Αγωγής Υγείας του Δήμου του Εδιμβούργου, όπου εργαζόταν με εφήβους σε Γυμνάσια και έλαβε μέρος σε Βρετανικά προγράμματα εκπαίδευσης που αφορούσαν στην ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και περιβαλλοντολογικής συνείδησης σε σχολεία. Συμμετείχε για 7 χρόνια στην ομάδα Herbal Scotland, όπου προσέφερε Πρώτες Βοήθειες με Βότανα σε Διεθνή Φεστιβάλ. Από τον Αύγουστο του 2011, ζει στην Ελλάδα, όπου εργάζεται ως Βοτανοθεραπεύτρια και προωθεί τις αρχές της Αειφόρου Καλλιέργειας (Permaculture).Έχει συνεργαστεί με πολλές τοπικές ομάδες και παραδίδει σεμινάρια αυτάρκειας και πρακτικά εργαστήρια με στόχο την εκπαίδευση για την αυτοδιαχείριση της υγείας και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. 

Η Κβαντική Βιοανάδραση είναι μια ολιστική ιατρική μέθοδος που χρησιμοποιεί προηγμένη τεχνολογία ιατρικών συσκεών για να μετρήσει και να επηρεάσει τις ενεργειακές συχνότητες του σώματος με σκοπό να προωθήσει την ισορροπία του οργανισμού. Ενώ οι εφαρμογές της είναι ποικίλες, είναι ιδιαίτερα γνωστή για την ικανότητά της να βοηθά στη ρύθμιση του στρες και των ορμονικών ανισορροπιών, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων κορτιζόλης.

Η κορτιζόλη, που παράγεται από τα επινεφρίδια, είναι μια ορμόνη που απελευθερώνεται ως απάντηση στο στρες και παίζει ζωτικό ρόλο στην αντίδραση «μάχης ή φυγής» του σώματος. Ωστόσο, το παρατεταμένο στρες μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, πεπτικά προβλήματα, αϋπνία, άγχος, πονοκεφάλους και αύξηση του σωματικού βάρους. Αυτό είναι το σημείο όπου η κβαντική βιοανάδραση μπορεί να είναι ευεργετική.

Πώς Λειτουργεί η Κβαντική Βιοανάδραση

Η Κβαντική Βιοανάδραση βασίζεται στην ιδέα ότι τα πάντα στο σώμα -όργανα, ιστοί, κύτταρα, ακόμη και οι σκέψεις- εκπέμπουν μια μοναδική ηλεκτρομαγνητική συχνότητα. Εξειδικευμένες ιατρικές συσκευές βιοανάδρασης μπορούν να μετρήσουν και να αναλύσουν αυτές τις συχνότητες για να εντοπίσουν ανισορροπίες ή διαταραχές. Ο στόχος είναι να αποκατασταθεί η αρμονία σε αυτές τις συχνότητες, προωθώντας τη συνολική ευεξία.

Αντιμετώπιση της Ανισορροπίας Κορτιζόλης

Τα επίπεδα κορτιζόλης επηρεάζονται από διάφορους φυσικούς, συναισθηματικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η Κβαντική Βιοανάδραση αντιμετωπίζει τις ανισορροπίες κορτιζόλης μετρώντας πρώτα τα ηλεκτρομαγνητικά σήματα του σώματος, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τα επινεφρίδια, τα οποία παράγουν κορτιζόλη. Εάν τα επίπεδα κορτιζόλης είναι εκτός ισορροπίας -είτε πολύ υψηλά από το στρες είτε πολύ χαμηλά λόγω της κόπωσης των επινεφριδίων- το σύστημα εργάζεται για να επαναρυθμίσει αυτές τις συχνότητες.

Πώς Βοηθάει η Κβαντική Βιοανάδραση
1. Μείωση του στρες: Το χρόνιο στρες είναι μια κύρια αιτία της υψηλής κορτιζόλης. Η Κβαντική Βιοανάδραση βοηθά στη μείωση του στρες χρησιμοποιώντας ηχητικά κύματα,ή συχνότητες για να προκαλέσουν χαλάρωση, μετατοπίζοντας το νευρικό σύστημα του σώματος από την αντίδραση του στρες (συμπαθητική) σε μια κατάσταση αποκατάστασης (παρασυμπαθητική). Αυτό μειώνει την υπερβολική παραγωγή κορτιζόλης.
2. Αποκατάσταση της ορμονικής ισορροπίας: Οι ιατρικές συσκευές Κβαντικής Βιοανάδρασης στοχεύουν σε συχνότητες που συνδέονται με τα επινεφρίδια και τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων, ο οποίος ελέγχει την παραγωγή κορτιζόλης. Παρέχοντας υποστηρικτικές συχνότητες, το σύστημα ενθαρρύνει το σώμα να επαναφέρει τους φυσικούς ορμονικούς ρυθμούς του, βοηθώντας στη μείωση της επιπλέον κορτιζόλης ή στη στήριξη της παραγωγής της όταν χρειάζεται.
3. Συναισθηματική ρύθμιση: Μπορεί να ανιχνεύσει συναισθηματικά μπλοκαρίσματα ή τραύματα που είναι αποθηκευμένα στην κυτταρική μνήμη, τα οποία μπορεί να συμβάλλουν στην αυξημένη παραγωγή στρες και κορτιζόλης. Με την ενεργειακή αντιμετώπιση αυτών των συναισθηματικών παραγόντων, επαναφέρει τη συναισθηματική ισορροπία και μειώνει τη φυσιολογική αντίδραση στο στρες, βοηθώντας περαιτέρω στη ρύθμιση της κορτιζόλης.
4. Υποστήριξη στην αποκατάσταση: Το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση των επινεφριδίων, όπου τα επινεφρίδια αγωνίζονται να παράγουν επαρκή κορτιζόλη. Η Κβαντική Βιοανάδραση βοηθά στην ενεργοποίηση των επινεφριδίων, επιτρέποντάς τους να αποκατασταθούν και να λειτουργήσουν βέλτιστα. Αυτό αποτρέπει τις απότομες διακυμάνσεις των επιπέδων κορτιζόλης, οι οποίες είναι συχνές στην επαγγελματική εξουθένωση ή στο παρατεταμένο στρες.

Η επιστημονική βάση
Οι έρευνες υποστηρίζουν τη θετική επίδραση της Κβαντικής Βιοανάδρασης στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, στη μείωση του στρες και στη χαλάρωση - όλοι οι παράγοντες που συμβάλλουν στη ρύθμιση των επιπέδων κορτιζόλης. Ενθαρρύνοντας τους μηχανισμούς αυτορρύθμισης του σώματος, η Κβαντική Βιοανάδραση προάγει την ομοιόσταση (ένα σταθερό εσωτερικό περιβάλλον).

Συμπέρασμα
Η Κβαντική Βιοανάδραση λειτουργεί συντονιζόμενη με τις ενεργειακές συχνότητες του σώματος για την προώθηση της ισορροπίας και της χαλάρωσης στο βαθύτερο επίπεδο. Μέσω της μείωσης του στρες, της ορμονικής υποστήριξης και της συναισθηματικής ρύθμισης, βοηθά στην ομαλοποίηση της παραγωγής κορτιζόλης, βελτιώνοντας τη συνολική ευεξία. Αν και δεν υποκαθιστά την ιατρική θεραπεία, η Κβαντική Βιοανάδραση μπορεί να χρησιμεύσει ως συμπληρωματική θεραπεία για όσους επιδιώκουν να εξισορροπήσουν τα επίπεδα κορτιζόλης και να βελτιώσουν τη διαχείριση του στρες.

Η Βιολλέτα Αννίνου είναι καθηγήτρια στην κβαντική Ακαδημία του Beverly Hills στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α. Επίσης είναι εκπαιδεύτρια της κβαντικής βιοανάδρασης σε παγκόσμιο επίπεδο. Αριστούχος μοριακής βιολογίας (Delaware, USA). Είναι κάτοχος δύο διδακτορικών τίτλων: Αριστούχος Ολιστικής Διατροφολογίας (USA) και Κβαντικής Βιο-ανάδρασης (Medical Board Certified Biofeedback Doctorate Imune). Έχει μεταπτυχιακό στη Νευρο-Ανατομία, στη Νευροηλεκτρο-Φυσιολογία και στη Νευρολογία, Victor Babes University of Medicine and Pharmacy. Έχει βραβευτεί για τις έρευνές της στη Μοριακή Βιολογία από το Dupont, Delaware, U.S.A. (Dupont Ιατρικών Ερευνών). Είναι υποψήφια  Διδάκτωρ στην Κβαντική Ιατρική, U.S.A. Αναγνωρισμένη παγκοσμίως.

Μια εντελώς νέα κατάσταση στην καθημερινότητά μας καλούμαστε όλο και περισσότερο να αντιμετωπίσουμε σαν κοινωνία και σαν άτομα, αυτήν της επίδρασης του διαδικτύου στον τρόπου που ζούμε, που επικοινωνούμε και που ενεργούμε. Είναι γνωστές οι εικόνες των ανθρώπων, νέων, ηλικιωμένων και παιδιών, με το βλέμμα βυθισμένο στις οθόνες των κινητών, οπουδήποτε και αν βρίσκονται. Η ξαφνική ή αναγκαστική απομάκρυνση από την οθόνη, ανεξάρτητα από το πόσο πραγματικά ενδιαφέρον ή σημαντικό μπορεί να είναι αυτό που προβάλλεται εκεί, προκαλεί δυσφορία, εκνευρισμό και ένα αίσθημα στέρησης, πολύ παρόμοιο με αυτό που προκαλείται από την οποιαδήποτε μορφή εθισμού. Πολλοί άνθρωποι επίσης αρχίζουν να διαπιστώνουν το πόσο δύσκολο είναι το να ελέγξουν το χρόνο που αφιερώνουν στο διαδίκτυο, είτε με τη μορφή ενημέρωσης (ειδήσεις και διαφημίσεις που η μία μέσω της άλλης οδηγούν σε ατελείωτα νέες και με ενδιαφέρον υλικό ιστοσελίδες κλπ) είτε επικοινωνίας μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα των Facebook, Χ, Instagram, TikTok κλπ, είτε μέσω παιγνιδιών (video games), διαφημίσεων, διαδικτυακών αγορών, ταινιών κ.α. Το internet έχει εξελιχθεί σε έναν παράλληλο κόσμο στον οποίο καλούμαστε να ζήσουμε ταυτόχρονα με τον ‘πραγματικό’ χωρίς να είναι πάντοτε εύκολο να ξεχωρίζουμε τα όρια μεταξύ των δύο αυτών κόσμων και κυρίως χωρίς να μπορούμε να αποφασίζουμε συνειδητά και με ευχέρεια το πότε και για πόσο χρόνο κάθε φορά θα ‘ζούμε’ στον κυβερνοχώρο του διαδικτύου. Η φύση επίσης των εικόνων, των ερεθισμάτων και των πληροφοριών είναι τέτοια που συνήθως δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε το πόσο δύσκολο είναι πραγματικά το να επιλέγουμε σε τι ακριβώς θα επενδύσουμε την προσοχή μας, το πόσο χρόνο θα αφιερώσουμε σε αυτό και αν και πόσο θα επηρεαστούμε από την τυχαία, αδιάκοπη και γοητευτική εναλλαγή του υλικού που μέσα από το διαδίκτυο θα επηρεάσει την ψυχολογία, την αισθητική, την κρίση, τις διαθέσεις και τις άμεσες ή και μακροπρόθεσμες επιλογές μας.

Χαρακτηριστικά το εθισμού στο διαδίκτυο, εμφανέστατα συχνά στους μικρούς μαθητές και στους νεότερους ανθρώπους, είναι η πτώση στην παραγωγικότητα, η αδυναμία συγκέντρωσης, η αδιαφορία για τα μαθήματα ή την εργασία τους (γίνεται μια δυσάρεστη ‘αγγαρεία’), η αδυναμία ελέγχου του χρόνου που αφιερώνεται στο διαδίκτυο (ο χρόνος που δαπανάται είναι συχνά πολλαπλάσιος αυτού που ήταν στην πρόθεση του ατόμου, και μάλιστα χωρίς αυτό να γίνεται έγκαιρα αντιληπτό καθώς η πλοήγηση στον κυβερνοχώρο συνεπιφέρει απώλεια της αίσθησης του χρόνου), δυσφορία που προκαλείται από την συνειδητή ή επιβαλλόμενη ανάγκη διακοπής της χρήσης του, μειωμένη ικανότητα στοχοπροσήλωσης και συγκέντρωσης της προσοχής στο αντικείμενο της εργασίας καθώς και ένα αίσθημα κενού και αδιαφορίας για τα πράγματα που κανονικά κινητοποιούσαν και ενδιέφεραν το άτομο πριν την ‘εισβολή’ των πειρασμών που απορρέουν από την ανεξέλεγκτη χρήση του διαδικτύου.

Συζητιέται και γράφεται ότι η κατάταξη του εθισμού στο διαδίκτυο σαν μορφής ψυχοπαθολογίας με πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά είναι θέμα χρόνου ως προς το διαγνωστικό σύστημα DSM ενώ ήδη συμπεριλαμβάνεται στο ICD-11. Είναι βέβαιο και προφανές ότι όλες οι περιπτώσεις δεν πληρούν απόλυτα τα κριτήρια ενός κλασσικού εθισμού, είναι επίσης βέβαιο όμως έχουν πολλά από τα χαρακτηριστικά του, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Υπάρχει όμως εδώ και μια ιδιαιτερότητα: στους ‘κλασσικούς’ εθισμούς, η απεξάρτηση και η θεραπεία είναι ξεκάθαρη και συγκεκριμένη: η πλήρης αποφυγή του αντικειμένου της εξάρτησης προκειμένου η ‘ικανοποίηση’ που παρέχει αυτό να εξασθενίσει και σταδιακά να ‘ξεχαστεί’ και να χάσει την επιρροή και την έλξη που ασκεί στο άτομο. Το άτομο που θέλει να απαλλαγεί από τον εθισμό γνωρίζει ακριβώς τι πρέπει να κάνει, όσο και αν ενδεχομένως τον δυσκολεύει αυτό. Αυτός που παίρνει ναρκωτικά καλείται να αποφύγει αυτές τις ουσίες απολύτως, το ίδιο και αυτός που είναι εξαρτημένος από αλκοόλ κλπ. Ο καπνιστής που επιθυμεί να κόψει το κάπνισμα γνωρίζει ότι πρέπει να το αποφύγει εντελώς για να μη ‘ξανακυλήσει’ και το ξαναρχίσει. Ο εθισμένος στο internet όμως δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο, επειδή συνεχώς είναι υποχρεωμένος να το χρησιμοποιεί για ‘καλούς λόγους’, που μπορεί να περιλαμβάνουν την τηλεργασία, την τηλεκπαίδευση, διάφορες αγορές ή συναλλαγές και σε έναν απαραίτητο και υγιή βαθμό την δημιουργική εργασία, την επικοινωνία και την ενημέρωση. Ο βαθμός εγρήγορσης και αυτοελέγχου που απαιτείται εδώ είναι τεράστιος και οι τρόποι για την απόκτησή τους πρέπει να εφευρεθούν από τον ενδιαφερόμενο καθώς το πρόβλημα είναι σε κοινωνικό επίπεδο καινούριο και δεν υπάρχει προηγούμενη συλλογική εμπειρία για στηριχτεί κάποιος σ’ αυτήν και να βοηθηθεί.

Τα ανθοϊάματα μπορούν να προσφέρουν εξαιρετικά σημαντική και αναντικατάστατη βοήθεια σε αυτή την προσπάθεια αυτεπίγνωσης, αυτοελέγχου και αυτοπρογραμματισμού. Αφού η μη-επαφή με το εθιστικό στοιχείο είναι αδύνατη, όλα θα πρέπει να στηριχτούν στην ενδυνάμωση της βούλησης, στην καλλιέργεια της κατάλληλης διάθεσης εντός του ατόμου. Η ευχαρίστηση και οι συγκινήσεις που παρέχονται μέσω της παθητικής συμμετοχής στα προβαλλόμενα και τεκταινόμενα μέσα στους ωκεανούς της σχετικής ή άσχετης εικόνας και πληροφορίας του διαδικτύου θα πρέπει να αντικατασταθεί από την ακόμα ισχυρότερη συγκίνηση και το ενδιαφέρον που εξασφαλίζει η ‘αυτοκινούμενη’ βούληση και η δημιουργική δράση που εκπηγάζει από το εσωτερικό του ατόμου και που του χαρίζει τη μεθυστική εμπειρία της συνειδητά επιλεγμένης έκφρασης και της αυτοπραγμάτωσης. Η υπέρβαση, όσον αφορά την αντίσταση σε μια ισχυρή συγκίνηση, μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσα από μια ακόμη ισχυρότερη συγκίνηση –και δεν υπάρχει ισχυρότερη συγκίνηση από την πλήρη, συνειδητή και ενθουσιώδη έκφραση της ψυχής και της προσωπικότητας του ανθρώπου μέσα από έναν στόχο που νηφάλια και με αυτοσυνείδηση επιλέγει σαν σημαντικό στόχο και σαν προορισμό ζωής γι’ αυτόν. 

Το Wild Oat, της συλλογής των ανθοϊαμάτων Μπαχ, το σημαντικότερο ίσως ανθοΐαμα σε αυτή την περίπτωση, έχει αυτήν ακριβώς την ιδιότητα: το να ωθεί το άτομο να επιλέξει -ή να ξαναθυμηθεί, έμπρακτα- τους στόχους του και να θελήσει, να επιθυμήσει το να προσηλωθεί σ’ αυτούς, αντλώντας ικανοποίηση μέσα από αυτήν την αφοσίωση, αντιστεκόμενο με απόλυτη ευκολία και επιτυχία στους περισπασμούς και διεκπεραιώνοντας τους σκοπούς του παρόλες τις αντιτιθέμενες επιρροές και συνθήκες. Η ‘πτώση της παραγωγικότητας’, το ‘αίσθημα του εσωτερικού κενού’ και οι λοιπές σχετικές εκδηλώσεις του συγκεκριμένου εθισμού θα εξαφανιστούν γρήγορα και χωρίς αντιστάσεις. Ένα αίσθημα εσωτερικής λύτρωσης συνοδεύει συνήθως την επίτευξη της στοχοπροσήλωσης αυτής, ιδιαίτερα μάλιστα αν η απαλλαγή από τους συγκεκριμένους περισπασμούς του διαδικτύου αποτελεί γνήσια εσωτερική επιθυμία του ατόμου, την οποία απλά δεν δύναται μέχρι τότε να επιτύχει.

Το Agrimony (Bach), ένα ανθοΐαμα με κλασσική ένδειξη στους κάθε είδους εθισμούς, θα βοηθήσει απαλύνοντας την ανάγκη της άμεσης αποφυγής του στρες μέσω της καταφυγής σε ‘ευχάριστες’ και απολαυστικές εμπειρίες ή/και ατασθαλίες.

Το Chestnut Bud (Bach) θα βοηθήσει στο να καλλιεργήσουμε και να ενισχύσουμε το είδος της εγρήγορσης και της αυτοπαρατήρησης που μας κάνει ικανούς να αποφεύγουμε το να κάνουμε τα ίδια λάθη (“πάλι δεν κατάλαβα πότε ξεχάστηκα και πέρασε τόση ώρα! Πάλι δεν πρόσεξα πότε ξέφυγα σε άσχετες σελίδες και θέματα” κλπ.)

Το Water Violet (Bach) θα ξυπνήσει μέσα μας την ανάγκη για ανθρώπινη συναναστροφή, την ‘δια ζώσης’ και με φυσική παρουσία συνάντηση με ανθρώπους, μια ανάγκη που πλήττεται συχνά και που σε μεγάλο βαθμό περιορίζεται μέχρις εξαφανίσεως μέσα από την απορρόφηση στο διαδίκτυο και στις συχνά απόμακρες, μονομερείς ή και απρόσωπες διαδικτυακές σχέσεις.

Το Wild Rose (Bach) θα επαναφέρει και θα φρεσκάρει το ενδιαφέρον για τη ζωή και για την πλήρη συμμετοχή σ’ αυτήν, την επαναδραστηριοποίηση και την επανάκτηση των προσωπικών ενδιαφερόντων και της χαράς που αυτό συνεπάγεται.

Η ‘χρυσή τριάδα’ (όπως προσωπικά την αποκαλώ) της υλοποίησης και της διεκπεραίωσης, των Borage, California Wild Rose και Rabbitbrush (της FES) θα κάνει να φαίνεται και να είναι εύκολη έως και ενδιαφέρουσα η εργασία που απαιτούν τα διάφορα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις, ώστε να πάψουν αυτά να αποτελούν αιτία δυσφορίας, αντίστασης και διάθεσης αποφυγής με συνεπακόλουθο τον κίνδυνο ‘παράδοσης’ στους περισπασμούς του διαδικτύου.  

Το Infinite Patience της συλλογής Spirit in Nature θα καλλιεργήσει το είδος της υπομονής που απαιτείται προκειμένου να μπορούμε να αναβάλλουμε, με άνεση και χωρίς δυσφορία, την άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών  και εν προκειμένω της ελκυστικής πλοήγησης στο διαδίκτυο. Είναι έτσι σε θέση κανείς να ακολουθεί με ησυχία το πρόγραμμά του, μεταθέτοντας στην κατάλληλη στιγμή την ικανοποίηση των παρορμήσεών του, χωρίς να πιέζεται ή να ‘αφήνει για αργότερα’ τις εργασίες του κλπ.

Συχνά ο εθισμός στο διαδίκτυο φαίνεται ότι αναπτύσσεται σε έδαφος άλλων ψυχολογικών προβλημάτων, όπως πχ η κοινωνική φοβία, η ψυχαναγκαστική διαταραχή κ.α. Εκεί βεβαίως, η υποκείμενη δυσλειτουργία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί παράλληλα και με κατάλληλους τρόπους.

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.

Στη δυτική βοτανοθεραπεία πολλά γυναικολογικά προβλήματα θεωρείται ότι σχετίζονται με ορμονική ανισορροπία. Τέτοια προβλήματα μπορεί να είναι οι διαταραχές περιόδου, η αμηνόρροια ή δυσμηνόρροια, το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο και τα σχετικά συμπτώματα όπως οι πόνοι περιόδου, η υπερένταση, το άγχος, οι ημικρανίες, οι αϋπνίες και οι διαταραχές της διάθεσης. Επίσης επιπλοκές που ίσως εμφανίζονται στην αρχή ή και στα τελικά στάδια της εποχής της γονιμότητας, δηλαδή στην εφηβεία και τελικά στην κλιμακτήριο και στην εμμηνόπαυση. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι από ήπια έως πιο έντονα και να επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής μιας γυναίκας. Προβλήματα, όπως η υπογονιμότητα, οι πολυκυστικές ωοθήκες, τα ινομυώματα, η ενδομητρίωση και οι ορμονοεξαρτώμενοι όγκοι επίσης σχετίζονται με ορμονική ανισορροπία, δηλαδή με την υπερβολή ή την έλλειψη κάποιων ορμονών.

Για την εξισορρόπηση των ορμονών αρχικά χρησιμοποιούνται βότανα που συμβάλλουν στην αποτοξίνωση του οργανισμού. Τα λεμφαγωγά βότανα, δηλαδή αυτά που ενεργοποιούν την κυκλοφορία της λέμφου, θεωρούνται από τα σημαντικότερα στην αντιμετώπιση ορμονικών προβλημάτων, επειδή η λέμφος μεταφέρει και ορμόνες. Αντίστοιχα, βότανα αποτοξινωτικά του ήπατος βοηθούν το ήπαρ να αποβάλλει την περίσσεια οιστρογόνων. Αποτοξινωτικά του ήπατος θεωρούνται το ραδίκι (Taraxacum officinale) και η αγκινάρα (Cynara scolymus), ενώ λεμφαγωγά θεωρούνται η κολλιτσίδα (Galium aparine), το κόκκινο τριφύλλι (Trifolium pratense), το τσιμένι (Trigonella foenum-graecum) και η καλέντουλα (Calendula officinalis).

Γενικότερα, η προσέγγιση της βοτανοθεραπείας είναι ότι προσπαθούμε να ισορροπήσουμε τις ορμόνες μέσω της αποτοξίνωσης, μέσω της διαχείρισης του στρες, μέσω του κατάλληλου πλάνου διατροφής και με ρυθμιστικά ορμονών.

Ας διευκρινιστεί ότι ο όρος ρυθμιστικά ορμονών προκύπτει κυρίως από το αποτέλεσμα που προκαλούν και την ανακούφιση των συμπτωμάτων μετά τη λήψη τους σε θεραπευτικές δόσεις και για αρκετό χρονικό διάστημα. Οι ακριβείς μηχανισμοί που επιδρούν στις γυναικείες ορμόνες μπορεί να είναι πολύπλοκοι. Τα βότανα που περιέχουν φυτοοιστρογόνα, θεωρούνται τα σημαντικότερα ρυθμιστικά ορμονών. Ο κυριότερος μηχανισμός δράσης τους είναι ότι θηλυκώνουν στους υποδοχείς οιστρογόνων και λειτουργούν ως ασθενέστεροι ανταγωνιστές. Αυτό σημαίνει ότι δεν επιτρέπουν περαιτέρω πρόσληψη οιστρογόνων όταν υπάρχει περίσσεια και ότι καλύπτουν την έλλειψη όταν δεν υπάρχουν αρκετά. Ωστόσο δεν φαίνεται να αλλάζουν τις συγκεντρώσεις οιστρογόνων και προγεστερόνης άμεσα στο αίμα και η δράση τους είναι πολύ ηπιότερη από αυτή των ορμονών που παράγονται στο σώμα ή σε βιοχημικά εργαστήρια.

Ας δούμε πώς χρησιμεύουν κάποια από τα πιο γνωστά ρυθμιστικά ορμονών για το γυναικολογικό σύστημα.
 

Ακταία- Black cohosh (Actaea/Cimicifuga racemosa)

Γυναικολογικές χρήσεις στη βοτανοθεραπεία: Χρησιμοποιείται ως σπασμολυτικό, εμμηναγωγό, χαλαρωτικό, αντιφλεγμονώδες, και παυσίπονο για συμπτώματα της κλιμακτηρίου (εξάψεις, οστεοπόρωση, άγχος, διαταραχές διάθεσης), τη δυσμηνόρροια (πόνοι περιόδου), την αμηνόρροια, τη φλεγμονώδη νόσο της πυέλου, το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, τους σπασμούς της μήτρας, τα ινομυώματα και ως βοήθημα στον τοκετό.

Πώς λειτουργεί: Ρυθμίζει τη σεροτονίνη και ανακουφίζει από το στρες. Mέσω της αντιοξειδωτικής και αντιφλεγμονώδους δράσης του επιδρά στο νευρικό, στο μυοσκελετικό αλλά και στο γυναικολογικό σύστημα. Τα φυτοοιστρογόνα που περιέχει λειτουργούν ως ρυθμιστικά ορμονών και ταιριάζουν σε ένα συγκεκριμένο είδος υποδοχέα, επιδρώντας μόνο στα κόκαλα και στον εγκέφαλο, αλλά όχι στο στήθος και στη μήτρα, που σημαίνει ότι δε φαίνεται να προκαλεί ορμονοεξαρτώμενους όγκους ή άλλες αντίστοιχες επιπλοκές.

Προφυλάξεις: Παρότι θεωρείται αρκετά ασφαλές βότανο προτείνεται να μη λαμβάνεται στο πρώτο τρίμηνο εγκυμοσύνης, ούτε παράλληλα με φάρμακα που περιέχουν προγεστερόνη ή οιστρογόνα, ούτε από γυναίκες που έχουν ορμονοεξαρτώμενους όγκους ή λαμβάνουν θεραπεία για την αντιμετώπισή τους χωρίς την έγκριση του/της ιατρού τους. Καλύτερα να μη λαμβάνεται για διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών συνεχόμενα σε θεραπευτική δόση, χωρίς παρακολούθηση.

Λυγαριά (Vitex agnus-castus)

Γυναικολογικές χρήσεις στη βοτανοθεραπεία: Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου, των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, την αμηνόρροια, την έντονη αιμορραγία της μήτρας (μηνορραγία), την υπογονιμότητα, τις πολυκυστικές ωοθήκες και την ακμή που σχετίζεται με τις ορμόνες. Γενικότερα ανακουφίζει από τα συμπτώματα της έλλειψης προγεστερόνης, που είναι απαραίτητη για τη γυναικεία γονιμότητα ή την υπερβολή οιστρογόνων, που σχετίζεται με την έλλειψη ερωτικής διάθεσης και από τα συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου και της εμμηνόπαυσης. Έχει χρησιμοποιηθεί για την παύση της παραγωγής γάλακτος στο θηλασμό και ενισχύει τη γονιμότητα

Πώς λειτουργεί: Ρυθμίζει τις ορμόνες μέσω της επίδρασης που έχει στον υποθάλαμο και στην υπόφυση, που συντονίζουν το ενδοκρινικό σύστημα. Αναστέλλει την υπερπαραγωγή της προλακτίνης, μιας ορμόνης που χρησιμεύει στην παραγωγή γάλακτος αλλά η οποία σε υπερβολή μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα και να αυξήσει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως τις εξάψεις, την ξηρότητα του κόλπου και την οστεοπενία. Επίσης μειώνει την ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH) και αυξάνει την ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH), μειώνοντας έτσι την παραγωγή οιστρογόνων και τεστοστερόνης και αυξάνοντας την παραγωγή προγεστερόνης. 

Προφυλάξεις: Να μη λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Οι μεγάλες δόσεις (20 φορές μεγαλύτερες της προτεινόμενης δοσολογίας) μπορεί να δημιουργήσουν επιπλοκές στη λειτουργία της υπόφυσης, των επινεφριδίων και της μήτρας. Συνεπώς χρειάζεται να λαμβάνεται στις προτεινόμενες δοσολογίες και να διακόπτεται η χρήση αν τυχόν παρουσιαστούν παρενέργειες, όπως πονοκέφαλοι, ναυτία, στομαχικές διαταραχές και υπερένταση.

Μαυροκούκι (Nigella sativa)

Γυναικολογικές χρήσεις στη βοτανοθεραπεία: Έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως για την αντιμετώπιση της αμηνόρροιας, της δυσμηνόρροιας και της γυναικείας υπογονιμότητας. Έχει γίνει γνωστό ως τονωτικό του νευρικού συστήματος, ρυθμιστικό των ορμονών και του σακχάρου. Έχει επίσης, αντικαρκινική, ηπατοπροστατευτική και αντιφλεγμονώδη δράση και μειώνει το οίδημα (πρήξιμο).

Πώς λειτουργεί: Έχει αντιοξειδωτική και προστατευτική δράση στους ιστούς και σε ειδικά κύτταρα του ενδοκρινικού συστήματος, χρησιμεύοντας πιθανώς στην αντιμετώπιση προβλημάτων του θυρεοειδούς αλλά και των αναπαραγωγικών ορμονών για τα δύο φύλλα. Φαίνεται να ενισχύει τη στεροειδογένεση, τη διαδικασία της δημιουργίας στεροειδών ορμονών δηλαδή ανδρογόνων, προγεστερόνης, οιστρογόνων, κορτιζόνης και αλδοστερόνης, που είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία και ανάπτυξη των ωοθηκών, των όρχεων, των επινεφριδίων και του πλακούντα. Το έλαιο επιδεικνύει οιστρογονική δράση και ίσως αυτός να είναι ο λόγος που χρησιμεύει ως τονωτικό της λίμπιντο και της γονιμότητας για τις γυναίκες.

Προφυλάξεις: Η μακροπρόθεσμη χρήση του ελαίου σε μεγάλες δόσεις υπάρχει πιθανότητα να επηρεάσει τη γονιμότητα στους άντρες. Να μη λαμβάνεται σε μεγάλες δόσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Προτείνεται προσοχή όταν λαμβάνεται με αντιπηκτική αγωγή, λόγω της αντιπηκτικής του δράσης.

Ασγουαγκάντα Ashwagandha (Withania somnifera)

Γυναικολογικές χρήσεις στη βοτανοθεραπεία: Λειτουργεί κυρίως ως προσαρμογόνο, βοηθά δηλαδή ολόκληρο τον οργανισμό να ανταπεξέλθει στο στρες. Ειδικά για το γυναικολογικό σύστημα χρησιμοποιείται για την υπογονιμότητα και ανακουφίζει από συμπτώματα που σχετίζονται με το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο και την εμμηνόπαυση. Τονώνει τη λίμπιντο, μειώνει την όρεξη, ειδικά για υδατάνθρακες, και ανακουφίζει από την αϋπνία, το άγχος και την ευερεθιστότητα, τις εξάψεις, την ξηρότητα του κόλπου, την τριχόπτωση, τη σωματική και τη νοητική εξάντληση. Χρησιμοποιείται ως ρυθμιστικό του κύκλου περιόδου στην ενδομητρίωση και στις πολυκυστικές ωοθήκες.

Πώς λειτουργεί: Φαίνεται πως κατά την εμμηνόπαυση βοηθά στη διατήρηση των οιστρογόνων και τη μείωση της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), δηλαδή καθυστερεί και μειώνει την εμφάνιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση. Μειώνει τα επίπεδα του σακχάρου και της ινσουλίνης, που επηρεάζει την όρεξη ειδικά για γλυκά. Φαίνεται πως περιορίζει την παραγωγή κορτιζόλης, που παράγεται σε καταστάσεις στρες και η οποία όταν βρίσκεται σε υπερβολή επηρεάζει τον ρυθμό του ύπνου και τα επίπεδα ενέργειας και αναστέλλει την παραγωγή προγεστερόνης, που συμβάλλει στη γονιμότητα. Με αυτόν τον τρόπο ανακουφίζει από το άγχος και τις  έντονες εναλλαγές της διάθεσης.

Προφυλάξεις: Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει ευαισθησία στο στομάχι και δυσπεψία. Να μη λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Μάκα (Lepidium meyenii)

Γυναικολογικές χρήσεις στη βοτανοθεραπεία: Χρησιμοποιείται ως γενικότερο τονωτικό ολόκληρου του οργανισμού που επίσης βελτιώνει τη γονιμότητα, τονώνει τη λίμπιντο, ανακουφίζει από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και τη δυσμηνόρροια. Χρησιμεύει επίσης ως τονωτικό της μήτρας, ρυθμίζει τον κύκλο περιόδου και ανακουφίζει από την εξάντληση, τη χρόνια κόπωση και την κατάθλιψη. Είναι αντιφλεγμονώδες και χρησιμοποιείται για τη μαστίτιδα και τις φλεγμονές του μυοσκελετικού. Χρησιμοποιείται επίσης προληπτικά κατά του καρκίνου του μαστού και άλλων μορφών καρκίνου και έχει ηπατοπροστατευτική δράση.

Πώς λειτουργεί: Ως προσαρμογόνο, έχει γενικευμένη επίδραση στον οργανισμό. Έχει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις στο νευρικό, στο πεπτικό, στο κυκλοφορικό, στο μυοσκελετικό αλλά και στο γυναικολογικό σύστημα. Εξισορροπεί τις ορμόνες επιδρώντας ως προστατευτικό στις διαδικασίες του αναπαραγωγικού άξονα (υποθαλάμου-υπόφυσης-ωοθηκών) και φαίνεται ένα πολλά υποσχόμενο φυτικό φάρμακο για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Μεταξύ άλλων αυξάνει τους δείκτες οστικής πυκνότητας στην οστεοπόρωση.

Προφυλάξεις: Δεν υπάρχουν έρευνες που να υποστηρίζουν ότι η χρήση της Μάκα μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες σε θεραπευτική δοσολογία ή στη διατροφή. Προτείνεται ωστόσο να μη λαμβάνεται κατά τη διάρκεια θεραπειών που επηρεάζουν τις ορμόνες (όπως θεραπείες για τον καρκίνο του μαστού ή θεραπεία για τον υποθυρεοειδισμό) λόγω της επίδρασης που μπορεί να έχει στο ενδοκρινικό σύστημα.

Τσουκνίδα (Urtica dioica)

Γυναικολογικές χρήσεις στη βοτανοθεραπεία: Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των πολυκυστικών ωοθηκών, της αμηνόρροιας, της δυσμηνόρροιας, της υπογονιμότητας και των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Έχει επίσης υπογλυκαιμική δράση και ανακουφίζει από το οίδημα ως διουρητικό.

Πώς λειτουργεί: Περιέχει φυτοοιστρογόνα με ήπια οιστρογονική και αντι-οιστρογονική δράση, που φαίνεται να ενισχύουν το μεταβολισμό των οιστρογόνων, τη διαδικασία δηλαδή της διάσπασης και τελικά αποβολής τους. Ενδέχεται να λειτουργεί προληπτικά κατά ορμονοεξαρτώμενων όγκων και προβλημάτων που προκαλούνται λόγω της υπερβολής οιστρογόνων. Έχει αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση και μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση φλεγμονωδών καταστάσεων που σχετίζονται με ορμονική ανισορροπία, όπως η ενδομητρίωση.

Προφυλάξεις: Μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση σε ανθρώπους που έχουν αλλεργία ή ευαισθησία στο φυτό. Προς αποφυγή αυτής της πιθανότητας, καλύτερα να λαμβάνεται αρχικά σε μικρότερες δόσεις.

Η Κωνσταντίνα Λίτσα σπούδασε Βοτανοθεραπεία στη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Napier στο Εδιμβούργο,στη Σκωτία. Έπειτα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη "Συμβουλευτική Ψυχολογία στη Δημόσια Υγεία" και εκπαιδεύτηκε στη Συμβουλευτική (Solution Focused Counseling και Προσωποκεντρική Συμβουλευτική). Από το 2007 εργάστηκε ως Φυτοθεραπεύτρια στη Βρετανία, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και σε κοινοτικά προγράμματα σχεδιασμένα για ευάλωτες ομάδες, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Για 3 χρόνια ήταν μέλος της ομάδας Αγωγής Υγείας του Δήμου του Εδιμβούργου, όπου εργαζόταν με εφήβους σε Γυμνάσια και έλαβε μέρος σε Βρετανικά προγράμματα εκπαίδευσης που αφορούσαν στην ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και περιβαλλοντολογικής συνείδησης σε σχολεία. Συμμετείχε για 7 χρόνια στην ομάδα Herbal Scotland, όπου προσέφερε Πρώτες Βοήθειες με Βότανα σε Διεθνή Φεστιβάλ. Από τον Αύγουστο του 2011, ζει στην Ελλάδα, όπου εργάζεται ως Βοτανοθεραπεύτρια και προωθεί τις αρχές της Αειφόρου Καλλιέργειας (Permaculture).Έχει συνεργαστεί με πολλές τοπικές ομάδες και παραδίδει σεμινάρια αυτάρκειας και πρακτικά εργαστήρια με στόχο την εκπαίδευση για την αυτοδιαχείριση της υγείας και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι παραπονούνται ότι ξεχνούν, ότι η μνήμη τους δεν τους βοηθά να θυμούνται απαραίτητες πληροφορίες στην καθημερινότητά τους. Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που συντελεί σε αυτό φαίνεται ότι είναι το στρες. Ας αναλογιστούμε το πόσο μπορεί να επιβαρύνουν οι διάφορες συνθήκες στρες σε επίπεδο προσωπικό (θλίψη, αγωνία και άγχος, δυσκολίες στις σχέσεις, μεγάλα πρακτικής φύσης προβλήματα σχετιζόμενα με την επιβίωση κλπ), σε επίπεδο κοινωνικό (απομόνωση, αυξανόμενη βία, επαπειλούμενες καταστροφές, κλπ), σε επίπεδο περιβαλλοντικού στρες (επιδεινούμενες κλιματικές συνθήκες ασαφούς αιτιολογίας άρα και αδυναμίας αντιμετώπισης, ηλεκτρομαγνητική ρύπανση (ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα) κλπ. Οι τεράστιες αλλαγές που επιβάλλει η σύγχρονη καθημερινότητα, ο ‘βομβαρδισμός’ με πληροφορίες, η ταχύτητα με την οποία εκτυλίσσονται τα γεγονότα και οι μεγάλες απαιτήσεις για εντατικούς ρυθμούς στην εργασία και στην απόδοση των περισσότερων, οι συνεχείς περισπασμοί που δημιουργούν οι πολυπληθείς, έντονες και συχνά αντιφάσκουσες αισθητηριακές εντυπώσεις μέσα από το διαδίκτυο, τις ειδήσεις, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα συνεχή και μεγάλα σοκ σε όλα σχεδόν τα πεδία της ζωής, όλα αυτά δεν μπορεί να είναι χωρίς επίπτωση στο τρόπο που λειτουργεί μεταξύ άλλων και ο εγκέφαλός μας. Δεν είναι απαραίτητο δηλαδή να έχει κανείς κάποιο οργανικής φύσης πρόβλημα, κάποιο είδος άνοιας, για να υπολειτουργεί σοβαρά η μνήμη του. Ο νους χρειάζεται ηρεμία και συγκέντρωση προκειμένου να εστιάσει στις πληροφορίες που καλείται να διαχειριστεί, να τις ‘φωτογραφήσει’, να τις αφομοιώσει εσωτερικά και να τις ‘εγγράψει’ ώστε να τις θυμάται και να μπορεί να τις ανακαλεί. Έχει γίνει όμως πρακτικά πολύ δύσκολο το να συγκεντρωθεί κανείς διατηρώντας μια βασική εσωτερική ησυχία και χωρίς διαρκείς περισπασμούς σε αυτό που κάνει.

Αν και είναι φυσικά αδύνατον να αποφευχθούν εξ ολοκλήρου οι διαταρακτικές για την προσοχή και την συγκέντρωση συνθήκες της ζωής, υπάρχουν πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος ώστε να μετριάσει την επίδρασή τους και να βοηθήσει το νου του να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά. Ας δούμε κάποιες δυνατότητες που παρέχονται από πλευράς ανθοϊαμάτων. Συχνά, η δυσκολίες στη μνήμη και την συγκέντρωση οφείλονται σε μια ελλιπή επαφή με ‘το εδώ και το τώρα’, σε αφηρημάδα. Το ανθοΐαμα Bach Clematis βοηθά στο να είμαστε περισσότερο ‘παρόντες στη στιγμή’, πιο νηφάλιοι, άρα και πιο παρατηρητικοί και ικανοί να αντιληφθούμε, να καταγράψουμε και να μπορούμε να θυμηθούμε αργότερα αυτά που μας αφορούν.  Ανάλογη βοήθεια δίνει το Australian Bush Sundew. Το Bach White Chestnut ‘αδειάζει’ το κεφάλι από τις πολλές και συχνά άσχετες σκέψεις που εμποδίζουν τον νου να ησυχάσει και να επικεντρωθεί. Ανθοϊάματα που βοηθούν στη διαχείριση του χρόνου, στην αποφυγή της πίεσης που προκαλεί το επείγον των υποχρεώσεων, στην ικανότητα συγκέντρωσης που δίνει η υπομονή και η ικανότητα να εστιάζουμε με ηρεμία στην παρούσα στιγμή, είναι φυσικά πολύτιμα ως προς το συγκεκριμένο πρόβλημα. Τα Impatiens (Bach) και Black Eyed Susan (Australian Bush) ανακουφίζουν από το στρες της βιασύνης. Με το Indian Pink (FES) ο άνθρωπος μπορεί και παραμένει ήσυχος, γαλήνιος και επικεντρωμένος στο στόχο του ακόμη και όταν γύρω του ‘χαλάει ο κόσμος’ από τη φασαρία, την ένταση και το στρες. Το Infinite Patience (Dancing Light Orchids) μας βοηθά να παραμένουμε επικεντρωμένοι και ήρεμοι όταν χρειάζεται να βιώσουμε αλλαγές, ματαιώσεις και αναβολές ως προς την τήρηση προθεσμιών ή την άμεση ικανοποίηση επιθυμιών ή αναγκών μας.

Το ανθοΐαμα Flax (Pegasus) έχει εξαιρετική επίδραση στη μνήμη καθαυτή, ενδυναμώνοντάς την με άμεσο και κυριολεκτικό τρόπο.

Το σύνθετο ανθοΐαμα Focus Essence (το πρώην ονομαζόμενο Cognis Essence) της Australian Bush, εκτός από το Sundew που βοηθά την νηφαλιότητα και την διαύγεια στο παρόν και το οποίο αναφέρθηκε πιο πάνω, περιέχει επίσης το Isopogon, για εσωτερική ευελιξία και ευκαμψία σωματικών και νοητικών λειτουργιών. Η Bush Fuchsia, επίσης συστατικό του Focus Essence, είναι ανεκτίμητη στο να μας βοηθά να ενεργοποιήσουμε το νου μας και να συντονίσουμε τις δραστηριότητες που έχουν συσχετιστεί με τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια, την αναλυτική σκέψη και τις συγκινήσεις, τη διαίσθηση και τη λογική. Η Jacaranda μας βοηθά να συγκεντρωθούμε και να βάλουμε μια τάξη στη ακαταστασία και τη διάσπαση που επικρατεί στο χώρο μας, στις δραστηριότητες και τα προγράμματά μας, και το επιτυγχάνει μέσω της τάξης, της οργάνωσης και της συγκέντρωσης που αποκαθιστά και διασφαλίζει στο νου. Σκεφτόμαστε καλύτερα και συγκεντρωνόμαστε περισσότερο όταν υπάρχει τάξη μέσα μας και γύρω μας και τα διάφορα ‘κομμάτια του παζλ’ μπαίνουν στη θέση που χρειαζόμαστε ή που θέλουμε να έχουν. Το Paw Paw τέλος, συστατικό και αυτό του Focus Essence, αυξάνει την ικανότητα κατανόησης και απορρόφησης των πληροφοριών και των γνώσεων που προσπαθούμε  αφομοιώσουμε, διευκολύνοντας τη συγκέντρωση, αυξάνοντας τα όρια της απόδοσής μας και απαλλάσσοντας από τη συνήθη κόπωση που ακολουθεί τις ανάλογες διαδικασίες πνευματικής εργασίας. 

Σχετικά με τις ενδείξεις για το εξαιρετικά ενδιαφέρον ανθοΐαμά της, το Lilac, η FES αναφέρει τα ακόλουθα: ‘’Lilac: Πνευματική αμνησία – απώλεια της ικανότητας να συνθέτει κανείς ή να τρέφεται από τις παρελθούσες εμπειρίες της ψυχής, ιδιαίτερα από αυτές της παιδικής ηλικίας. Θλίψη και στεναχώρια, κατάθλιψη και εσωτερικό βάρος, που οφείλονται σε απομόνωση, αποξένωση ή εγκατάλειψη. Μια κατάσταση μειωμένης αισθητηριακής εμπειρίας σαν προάγγελος νόσησης ή δυσλειτουργίας του εγκεφάλου’’. Και όντως πολλοί παρατηρούν ότι η απομόνωση, η έλλειψη ανθρώπινων επαφών και η σταδιακή απώλεια της κοινωνικότητας και των ενδιαφερόντων μαζί με τη βαθιά, συχνά όχι καν ενσυνείδητη αγωνία και κατάθλιψη που αυτά συνεπιφέρουν, φαίνεται να προηγείται της ανοικτής εκδήλωσης συμπτωμάτων άνοιας σε πολλούς, ηλικιωμένους συνήθως άρα και συνεπακόλουθα κοινωνικά περιορισμένους ανθρώπους. Η ανάγκη μέριμνας και βοήθειας μέσω ψυχολογικής στήριξης (τα ανθοϊάματα μπορούν να παίξουν σημαντικότατο ρόλο εδώ) αλλά και κατάλληλων ενεργειών σε κοινωνικό επίπεδο έτσι ώστε οι συνθήκες ζωής στις περιπτώσεις αυτές να βελτιωθούν ανάλογα και τα άτομα να διατηρήσουν μια ουσιαστική επαφή με τους άλλους και με το περιβάλλον γενικά, είναι προφανής.

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.

Με την αλλαγή της εποχής από το καλοκαίρι στο φθινόπωρο σημειώνεται αύξηση στις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος. Αυτές είναι το απλό κρυολόγημα και άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, ενώ συχνά επιδεινώνονται τα αλλεργικά συμπτώματα και το βρογχικό άσθμα, λόγω της υγρασίας.

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού αντιπροσωπεύουν στατιστικά το μεγαλύτερο μέρος των οξέων λοιμώξεων. Χωρίζονται σε λοιμώξεις του ανώτερου και του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος.

Οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού αφορούν τη μύτη, τα ιγμόρεια, το φάρυγγα, το λάρυγγα, τις αμυγδαλές, την τραχεία, προκαλώντας αντίστοιχα ρινίτιδα, ιγμορίτιδα, φαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα και τραχειοβρογχίτιδα. Συχνές λοιμώξεις είναι το απλό κρυολόγημα και η γρίπη.

Το απλό κρυολόγημα εκδηλώνεται με έντονο συνάχι, πονόλαιμο, μείωση της διάθεσης και διαρκεί λίγες μέρες έως και μια εβδομάδα. Σπάνια συνοδεύεται με πυρετό, που αν υπάρχει είναι χαμηλός. Συνήθως δεν προκαλεί σοβαρές επιπλοκές και οφείλεται κυρίως σε λοίμωξη από ρινοϊό. Άλλοι ιοί που μπορούν να προκαλέσουν το απλό κρυολόγημα είναι ο κορονοϊός, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, οι αδενοϊοί, ο μεταπνευμονοϊός και οι εντεροϊοί. Επίσης, συχνά τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται στη συνύπαρξη δύο ή περισσότερων ιών.

Η γρίπη είναι επίσης ιογενής λοίμωξη και εκδηλώνεται με υψηλό πυρετό, ξηρό βήχα, πονοκέφαλο, πόνο στους μύες, έντονη καταβολή ενώ χαρακτηριστική είναι η έλλειψη ρινικής καταρροής. Συμπτώματα των οφθαλμών είναι άλγος, δακρύρροια και φωτοφοβία. Διαρκεί από 1-2 εβδομάδες. Οι ιοί που την προκαλούν είναι της γρίπης (Influenza) και παραγρίπης (parainfluenza).

Οι λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος αφορούν τους πνεύμονες. Οι πνευμονίες συνήθως οφείλονται σε βακτηρίδια και πιο σπάνια σε ιούς, μύκητες ή παράσιτα.

Ο ιός Sars-CoV-2, που προκαλεί την νόσο COVID-19, εκτός από πνευμονία, συχνά συνοδεύεται από πυρετό, βήχα, δύσπνοια, μυαλγία, αδιαθεσία, πονόλαιμο, απώλεια όσφρησης και γεύσης, ρινική καταρροή, ναυτία, διάρροια.

Κάθε ιογενής λοίμωξη μπορεί να επιβαρυνθεί με μικροβιακή συμμετοχή. Τότε η ρινική έκκριση ή και το φλέγμα θα γίνουν κιτρινωπά ή πρασινωπά. Ανάλογα με τον παθογόνο παράγοντα ακολουθείται και στοχευμένη θεραπεία. Για την καταπολέμηση των βακτηρίων χρησιμοποιούνται τα αντιβιοτικά, των ιών τα αντι-ιικά, των παρασίτων τα αντιπαρασιτικά, των μυκήτων τα αντιμυκητιακά. Το πρόβλημα όμως είναι ότι για πολλούς ιούς δεν υπάρχει κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, και ότι τα φάρμακα και κυρίως τα αντιβιοτικά προκαλούν παρενέργειες, καθώς υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά. Η κατάχρηση των αντιβιοτικών έχει οδηγήσει στην εμφάνιση βακτηρίων ανθεκτικών στη δράση των φαρμάκων.

Εκτός από τις λοιμώξεις ένα άλλο πρόβλημα του αναπνευστικού είναι η εκδήλωση αλλεργικών συμπτωμάτων όπως η ρινίτιδα, η ιγμορίτιδα, η λαρυγγίτιδα, η βρογχίτιδα, ακόμα και το βρογχικό άσθμα, που συνήθως έχει αλλεργικό υπόβαθρο. Με την αλλαγή του καιρού το φθινόπωρο και το χειμώνα ευδοκιμούν στην ατμόσφαιρα κυρίως οι μύκητες της υγρασίας (εισπνεόμενα αλλεργιογόνα). 

Καθώς μεγάλη πλέον μερίδα ανθρώπων αναζητά φυσικές λύσεις για την πρόληψη και την τόνωση της υγείας, θα αναφερθώ στην βιοφυσική μέθοδο με τη συσκευή BICOM, η οποία χρησιμοποιείται ήδη πάνω από 35 χρόνια. Ο τρόπος λειτουργίας της είναι ο εξής: η συσκευή διαβάζει και επεξεργάζεται τις ηλεκτρομαγνητικές πληροφορίες που εκπέμπει είτε το σώμα μας, είτε οι διάφορες ουσίες, όπως οι τροφές, οι βιταμίνες, τα βαρέα μέταλλα, τα αλλεργιογόνα, είτε οι διάφοροι μικροοργανισμοί. Η εφαρμογή έγκειται στην αντιστροφή της φάσης των δυσαρμονικών (παθολογικών) σημάτων και αποστολή τους στο σώμα μας. Αυτή η αντιστροφή φάσης του αρχικού σήματος προκαλεί την εξουδετέρωση της επίδρασης του και την εξάλειψή του, όπως δείχνει η μαθηματική εξίσωση: 1 + (-1) = 0. Παράλληλα, τα αρμονικά (συνεπώς υγιή) σήματα του οργανισμού ενισχύονται.

Η βιοφυσική αυτή προσέγγιση είναι μια ολιστική μέθοδος, η οποία στοχεύει στην στοχευμένη τόνωση του ανοσοποιητικού, στην αποτοξίνωση του οργανισμού, στη μείωση του στρες, στην εξισορρόπηση της επίδρασης αρνητικών ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών, στο ξεμπλοκάρισμα των ενεργειακών κέντρων και καναλιών, με στόχο την επανάκτηση της λειτουργίας αυτο-ρύθμισης του οργανισμού. Παράλληλα, μπορεί να γίνει ταυτοποίηση του μικροοργανισμού ή του αλλεργιογόνου που πυροδοτεί συμπτώματα και, κατ’ επέκταση, η καταπολέμησή του με την αντι-συχνότητά του. Είναι, λοιπόν, μια πολύ καλή επιλογή για την πρόληψη και τόνωση της υγείας.

Παράλληλα, είναι μια απόλυτα φυσική κι ανώδυνη μέθοδος, χωρίς παρενέργειες και μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε ηλικία. Ο συνδυασμός με άλλες ενεργειακές μεθόδους, όπως μεταξύ άλλων η ομοιοπαθητική, είναι επίσης δυνατός. Σε αντίθεση με την ομοιοπαθητική, οι εφαρμογές της μεθόδου μπορούν να συνδυαστούν και με τα συμβατικά φάρμακα.

Κλινικά περιστατικά

Η Αλεξάνδρα Ντ., 4 ετών, αρρώσταινε πολύ συχνά από κρυολογήματα, τα οποία κατέληγαν σε ωτίτιδα. Ο ωτορινολαρυγγολόγος είπε στους γονείς της πως θα χρειαζόταν χειρουργείο για να τοποθετηθούν σωληνάκια στα αυτιά του παιδιού. Έγιναν τρεις επισκέψεις κατά τις οποίες τονώθηκε το ανοσοποιητικό σύστημα της μικρής, ενώ δείγμα βύσματος από τα αυτιά της χρησιμοποιήθηκε για την καταπολέμηση των παθογόνων μικροοργανισμών. Ένα χρόνο μετά τη θεραπεία δεν παρουσίασε ωτίτιδα ενώ αρρώστησε λιγότερες φορές. Η όρεξή της επανήρθε δεν είχε πια την όψη καχεκτικού μικροκαμωμένου παιδιού, γεγονός που παρατηρείται συχνά μετά την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος των παιδιών.

Η Αλέκα Τ., ετών 27, έπασχε από άσθμα και χρόνια ιγμορίτιδα για περισσότερα από οχτώ χρόνια. Είχε διαπιστώσει ευαισθησία στην υγρασία, την σκόνη, τις μυρωδιές (κολόνιες, καθαριστικά και αποσμητικά χώρων, βερνίκια και μπογιές), τον καπνό του τσιγάρου, τη γύρη της ελιάς, τον καφέ, τα αναψυκτικά. Μετά το μπάνιο με αφρόλουτρο είχε κνησμό στο δέρμα. Στα τεστ με την μέθοδο του βιοσυντονισμού βρέθηκε αλλεργία στο γάλα, τα ακάρεα της σκόνης,  στους μύκητες υγρασίας, αρώματα, καπνό τσιγάρου, χλωρίνη, κι άλλες έντονες μυρωδιές. Επιβαρυντικοί παράγοντες ήταν μύκητες στο παχύ έντερο και βακτηρίδια στα ιγμόρεια. Στις πρώτες τρεις εφαρμογές έγινε απευαισθητοποίηση από τα γαλακτοκομικά, τα ακάρεα σκόνης, τους μύκητες υγρασίας και τον καπνό του τσιγάρου. Επίσης εξουδετερώθηκαν οι μύκητες του εντέρου και τα βακτηρίδια των ιγμορείων. Κατά τη διάρκεια της αγωγής έγινε επίσης «ξεμπλοκάρισμα» του τέταρτου και πέμπτου ενεργειακού κέντρου. Τονώθηκε το αναπνευστικό και ανοσοποιητικό της σύστημα. Η Αλέκα ένιωσε πολύ καλύτερα από την πρώτη κιόλας επίσκεψη. Μετά την απευαισθητοποίηση στην πρωτεΐνη του γάλακτος ξαναέβαλε τα γαλακτοκομικά στη διατροφή της. Η επαναληπτική σπιρομέτρηση έδειξε βελτίωση των αναπνευστικών όγκων. Δήλωσε πολύ ευχαριστημένη από τα αποτελέσματα και ευγνώμων για την αλλαγή στην ποιότητα της ζωής της. Δεν χρησιμοποιεί πλέον φάρμακα για το άσθμα ή την ρινίτιδα.

Όλο και περισσότερο στους καιρούς που ζούμε έχουν πολλοί την αίσθηση ότι οι συνθήκες επιβίωσης και διαβίωσης έχουν καταστεί πολύ πιεστικές και μάλιστα σε επίπεδα με τα οποία δεν υπάρχει προηγούμενη εξοικείωση άρα και εμπειρία αντιμετώπισης και προσαρμογής. Δεν μιλάμε εδώ απλά για συνηθισμένα, διαχρονικής υφής ατομικά προβλήματα υγείας, για δυσκολίες οικονομικές ή για διάφορα άλλα έκτακτα περιστατικά της ζωής που μας ταλαιπωρούν ή μας φοβίζουν. Υπάρχει μια αίσθηση -ανεξάρτητα του αν συνειδητοποιείται ξεκάθαρα ή γίνεται προσπάθεια να απωθηθεί- του ότι οι συνθήκες ζωής και τα πράγματα στη φύση αλλάζουν, με μορφές και προς κατευθύνσεις που όχι μόνο δεν γνωρίζουμε πώς να αντιμετωπίσουμε αλλά δεν μπορούμε να τις διακρίνουμε και να τις αντιληφθούμε καν. Αυτό δημιουργεί ένα είδος άγχους στον μέσο άνθρωπο, το οποίο, είτε επιλέγοντας να το αγνοεί είτε ενδίδοντας στην ανάγκη του να το εκφράσει, διαταράσσει την ψυχική του ζωή και την καθημερινότητά του. 

Συνήθως, κατά τη διάρκεια της μέρας η παρουσία του άγχους αυτού ‘ξεχνιέται’ μέσα από τις διάφορες δραστηριότητες της καθημερινότητας. Μπορεί όμως να βρίσκει έδαφος να εκδηλωθεί κατά τις ώρες του ύπνου και της ανάπαυσης, εμποδίζοντας τον άνθρωπο να αποκοιμηθεί ή βυθίζοντάς τον σε μια φαινομενικά αναίτια και ακατανόητη αγωνία όταν ξυπνά και πριν επανεύρει εντελώς τους συνήθεις του καθημερινούς ρυθμούς.

Ο σκοπός μας εδώ δεν μπορεί να είναι προφανώς το να προσδιορίσουμε τις προσωπικές αιτίες που μπορεί να δημιουργούν άγχος σε κάποιον αλλά μάλλον το να δώσουμε κάποιο χώρο και προσοχή σε αυτό το γενικευμένο και υπαρξιακό μεν, πολύ χειροπιαστό συγχρόνως δε, επίπεδο φόβου και αγωνίας που διακατέχει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό στην παρούσα φάση μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Και ει δυνατόν, να επιχειρήσουμε να το διαχειριστούμε και να το ανακουφίσουμε χρησιμοποιώντας κάποια βασικά ανθοϊάματα. 

Το ανθοΐαμα Bach Cherry Plum είναι ως γνωστόν το ανθοΐαμα που συνιστάται για την κατάσταση όπου κανείς ‘νομίζει ότι θα τρελλαθεί’. Η πίεση που αισθάνεται εσωτερικά, η αυξανόμενη ένταση, είτε αμιγώς οφειλόμενη σε εσωτερικούς ψυχικούς παράγοντες ή σε εξωτερικές πιέσεις είτε σε συνδυασμούς και των δύο, τον κάνει να νοιώθει ότι θα διαλυθεί, ότι κάτι μέσα του θα εκραγεί, ότι θα ξεσπάσει με τρόπους που δεν θέλει και που δεν τον αντιπροσωπεύουν, ότι ο νους του δεν μπορεί να αντέξει άλλο, ότι δεν υπάρχει λύση ούτε οδός διαφυγής. Το απολύτως βασικό αυτό ανθοΐαμα θα ενεργήσει δραστικά στο να ομαλοποιηθεί η εσωτερική συγκινησιακή ροή και ο άνθρωπος να ανακουφιστεί από την ένταση και να διαχειριστεί πολύ πιο ήρεμα τις εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις.

Το ανθοΐαμα Echinacea της FES θα το χρειαστούμε στις στιγμές που νοιώθουμε ότι η προσωπικότητά μας κινδυνεύει να καταθρυμματιστεί, να ‘γίνει κομμάτια’ όπως λέμε, να μην αντέχει να συντηρήσει άλλο τη βασική της εσωτερική συνοχή. Σαν ένα ισχυρό ψυχικό συγκολλητικό υλικό η Echinacea, θα βοηθήσει στο να διατηρηθούν τα τμήματα της προσωπικότητας και του ψυχισμού μας σε συνοχή, συντηρώντας μια ισχυρή και ακέραιη αίσθηση εσωτερικής ταυτότητας. Αυτό δίνει ένα σημαντικό αίσθημα ψυχικής ανακούφισης και ικανότητας να δρούμε ικανοποιητικά.

Η βοήθεια που δίνουν τα δύο αυτά τόσο βασικά ανθοϊάματα είναι πάντοτε μεγάλη αν και συχνά απαιτείται κάποιος βαθμός ψυχολογικής παρατηρητικότητας και αυτεπίγνωσης για να αντιληφθεί κανείς συνειδητά την ύπαρξη και το μέγεθος της βοήθειας που του προσφέρουν, σε αντίθεση ίσως με άλλα πιο ‘εντυπωσιακά’ ως προς τη δράση τους ανθοϊάματα με περισσότερο ‘στοχευμένα’ και ευκολότερα παρατηρήσιμα χαρακτηριστικά. Με ανθοϊάματα όπως η Echinacea ή το Cherry Plum, o άνθρωπος νοιώθει συχνά απλώς ‘πιο ήρεμος’, χωρίς να μπορεί να εξειδικεύσει άλλο ή και αποδίδει αυτή την ηρεμία σε τυχαίους εξωτερικούς παράγοντες. Επαφίεται λοιπόν συχνά στους εργαζόμενους με ανθοϊάματα (και στους εργαζόμενους στο χώρο της ψυχικής υγείας γενικά, που ίσως κάποια στιγμή διακρίνουν και αντιληφθούν την απερίγραπτη συνάφεια της ενεργειακής προσέγγισης με τις διαδικασίες εξομάλυνσης και ανάπτυξης του ψυχισμού) το να συστήσουν αυτά ή και άλλα ανάλογης θεμελιώδους φύσης ανθοϊάματα στον έχοντα ανάγκη.

Η εντεινόμενη αγωνία και η απουσία ορατής λύσης γνωρίζουμε πόσο έχει εξάψει τα πνεύματα κάνοντας πάρα πολλούς ανθρώπους πλέον να θυμώνουν πολύ εύκολα ο ένας με τον άλλον, να στρέφονται με άμεσο και εκρηκτικό τρόπο, με εχθρότητα και με αγένεια ο ένας εναντίον του άλλου, ενισχύοντας συνθήκες επιθετικότητας και επιτείνοντας έναν φαύλο κύκλο. Κάποια από τα ανθοϊάματα φαίνεται να έχουν ιδιαίτερη ένδειξη και καταλληλότητα στις περιστάσεις όπως αυτές που ζούμε, και ας δούμε μερικά. Το ανθοΐαμα Bach Beech (“τι χάλια που είναι οι άνθρωποι, τι κακοί, τι ηλίθιοι, πόσο αναγκαζόμαστε να υποφέρουμε εξ αιτίας τους!..), το Bach Holly (“είσαστε οι εχθροί μας, σας μισώ, μας επιτίθεστε, μας κάνετε κακό!”), το Bach Willow (“όλα είναι χάλια σ’ αυτό τον κόσμο, μαυρίλα, τίποτε δεν αξίζει, τίποτε δεν πάει καλά, ναι, ας καταστραφεί αυτός ο κόσμος, δεν με νοιάζει, δεν έχω καμία διάθεση να αγωνίζομαι και να προσπαθώ”). Το Bach Gentian (“τίποτε δεν θα πάει καλά, όλο εμπόδια και δυσκολίες εμφανίζονται!”), Gorse (“νοιώθω απελπισία, ψυχοπλάκωμα, ξέρω ότι τα πράγματα δεν θα αλλάξουν ποτέ”), Sweet Chestnut (“κινδυνεύω, δεν έχω βοήθεια ούτε προστασία από πουθενά, θα καταστραφώ!”). Το FES Scotch Broom (“νοιώθω αγωνία και τρόμο, ο κόσμος θα καταστραφεί, βλέπουμε τα σημάδια, το λένε και τόσες προφητείες, έχω παραλύσει ψυχικά, δεν έχω το κουράγιο ούτε τη διάθεση να κάνω τίποτε...”), το Bach Wild Rose (“Δεν νοιώθω κανένα ενδιαφέρον ή χαρά στη ζωή, τίποτε δεν μου δίνει ευχαρίστηση πια, έχω παραιτηθεί από τα πάντα”).

Όσοι έχουν χρησιμοποιήσει κάποια ανθοϊάματα σε ανάλογες περιστάσεις έχοντας κάνει κατάλληλες επιλογές, γνωρίζουν καλά το τι σημαίνει το να γλυκαίνει η διάθεση και να ελαφραίνει έως και να εξαφανίζεται ο ψυχικός πόνος ενώ παράλληλα η διαύγεια της αντίληψης όχι μόνο δεν περιορίζεται αλλά ενισχύεται και το εύρος της αυξάνεται, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. 

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.

Η σχέση μητέρας-παιδιού είναι από τις πιο πολυσυζητημένες στην Ιστορία, στην ποίηση και στην Τέχνη γενικά, στη φιλοσοφία αλλά και στην ψυχολογία, στην ψυχιατρική και στην ψυχοθεραπεία. Άλλοτε μέσα από εξιδανίκευση και άλλοτε φορτώνοντάς της την ευθύνη για όλα τα προβλήματα και ‘τα στραβά’ της ζωής μας, η αλήθεια είναι ότι αποτελεί μια σχέση καθοριστική όπως ίσως καμία άλλη, και το καθοριστικό της στοιχείο έγκειται στην παρουσία της αγάπης και της φροντίδας που παρέχει νωρίς στη ζωή των παιδιών της, αγάπη και φροντίδα που συνήθως συνεχίζουν να εκδηλώνονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής της.
Και μπορεί μεν η μητέρα να ενσαρκώνει μια αρχετυπική έκφραση αγάπης και προσφοράς, η ίδια αυτή μητέρα όμως δεν παύει να είναι άνθρωπος με πεπερασμένες δυνατότητες και με πολλές και μεγάλες προσωπικές ανάγκες η ίδια. Και συχνά, το στρες που προκύπτει μέσα από την ανάγκη προσφοράς στο παιδί και την ταυτόχρονη ανάγκη κάλυψης των δικών της ανθρώπινων συναισθηματικών, υλικών και λοιπών αναγκών, είναι μεγάλο. Αβοήθητη πολλές φορές, δίχως επαρκή ψυχολογική κατανόηση από τους άλλους ή και δίχως ψυχολογική αυτεπίγνωση, η μητέρα αφήνεται ‘να τα βγάλει πέρα’ όπως μπορεί, όπως προλαβαίνει και όπως την οδηγεί –αν την οδηγεί- ‘το μητρικό ένστικτό της’. Τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα τα απολύτως επιθυμητά, τα παιδιά αποκτούν προβλήματα την αιτία των οποίων συχνά της αποδίδουν ανοικτά δημιουργώντας της παράπονο και πικρία και όσο για την προσωπική της ζωή, την οποία ‘χτίζει’ συχνά αποκλειστικά ή σε πολύ μεγάλο βαθμό γύρω από τα παιδιά, δεν είναι ασύνηθες το να μη της παρέχει τις αναγκαίες ικανοποιήσεις και χαρές, με αποτέλεσμα να επικεντρώνεται ακόμη περισσότερα ‘στα παιδιά’ δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.
Στη σημερινή εποχή είναι λίγοι αυτοί που δεν γνωρίζουν και δεν έχουν ασχοληθεί με την πραγματικότητα της σχέσης μητέρας-παιδιού και το τι αυτή συνεπάγεται. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, η πλάστιγγα κλείνει –και ορθώς- προς την πλευρά όπου υπάρχουν τα δίκαια του παιδιού. Ήδη όμως η θεραπευτική εμπειρία μας επιτρέπει –και μας προτρέπει- να αντιληφθούμε ότι δεν θα μπορέσουμε να φροντίσουμε ικανοποιητικά τα δίκαια, τα δικαιώματα και την ψυχική υγεία του παιδιού αν δεν υπάρξει φροντίδα και για τις ανάγκες της μητέρας, του πεπερασμένου δηλαδή ανθρώπινου όντος που αναλαμβάνει το συγκινητικό αυτό έργο.
Γενικά, όσο πιο υγιής και ισορροπημένη ψυχικά είναι μια γυναίκα ήδη πριν γίνει μητέρα τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να δημιουργήσει –και μάλιστα εύκολα- τις απαραίτητες συνθήκες προκειμένου να απολαύσει τη μητρότητα και την ανατροφή παιδιών και φυσικά την διαπροσωπική σχέση με τον πατέρα τους, σχέση που προηγείται και που διαμορφώνει καθοριστικά το πλαίσιο ζωής της μέσα από τον μητρικό ρόλο. Γνωρίζουμε ότι και ως προς αυτό τα πράγματα σπανίως είναι ιδανικά στην σημερινή κατάσταση εξέλιξης της κοινωνίας μας, οπότε η ανάγκη του να θεραπεύει κανείς είναι εξίσου μεγάλη με την ανάγκη του να προλαμβάνει. Ας ερευνήσουμε λίγο τι μπορούν να κάνουν κάποια ανθοϊάματα ως προς αυτά.
Κατά γενική ομολογία, ένα συχνότατο πρόβλημα για τις μητέρες ‘που αγαπούν πολύ’ (χωρίς πολλοί πατέρες να εξαιρούνται) είναι η μεγάλη ανησυχία για τα παιδιά τους. Είναι καλά; Πηγαίνουν όλα καλά; Μήπως πάθουν/έπαθαν κάτι; Μήπως κινδυνεύουν; κλπ. Ο φόβος, η ανησυχία και το νοιάξιμο είναι τόσο μεγάλα που δύσκολα μπορεί κανείς να διακρίνει την παρουσία συμβιωτικής προσκόλλησης στη βάση αυτών των συναισθημάτων. Αυτό δίνει το έρεισμα και την δικαιολογία μιας συμπεριφοράς υπερπροστασίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, και δημιουργεί γονείς ανήσυχους και δυστυχισμένους και καταπιεσμένα, ανασφαλή, ενοχικά και θυμωμένα παιδιά. Την εξυγίανση της ψυχολογίας αυτής, στους γονείς αλλά και στα παιδιά ταυτόχρονα, καλείται να πραγματοποιήσει το Bach Red Chestnut, ένα θεμελιώδες ανθοΐαμα για υγιέστερη ψυχική οριοθέτηση στις στενές διαπροσωπικές και ενδοοικογενειακές σχέσεις.
Όταν η εναγώνια αναζήτηση αγάπης και ψυχικής εγγύτητας με το παιδί (ή και με τον σύντροφο) συνοδεύονται από ψυχικό παράπονο, αίσθηση ότι η μητέρα/γυναίκα δεν αγαπιέται ή δεν αγαπιέται αρκετά, ότι δεν την καταλαβαίνουν, ότι την πληγώνουν, την αγνοούν κλπ, ενώ η ίδια νοιώθει ότι τους αγαπά και τους νοιάζεται ‘τόσο πολύ’, την ‘κάθε στιγμή της ζωής της’, και υποφέρει συναισθηματικά από αυτό ενώ ταυτόχρονα μπορεί να προσπαθεί με κάθε τρόπο να τους ‘κρατήσει κοντά της’, το ανθοΐαμα που θα την βοηθήσει να ανακαλύψει μέσα της περισσότερη ψυχική πληρότητα, ικανοποίηση και ψυχολογική ανεξαρτησία χωρίς να μειώσει αλλά αντίθετα αυξάνοντας τα θετικά συναισθήματα από και προς όλες τις πλευρές στην ενδοοικογενειακή της πραγματικότητα είναι το Bach Chicory, ένας πραγματικός φύλακας-άγγελος για πάρα πολλές γυναίκες και αληθινός σωτήρας για τους αποδέκτες της αγάπης τους.
Το Bach Beech θα βοηθήσει εξαιρετικά τη τάση να γίνεται μια μητέρα επικριτική με τα κακώς κείμενα πληγώνοντας και δυσαρεστώντας βαθιά τα παιδιά της και τους δικούς της γενικότερα.
Το Bach Heather θα βοηθήσει τη μητέρα που απορροφάται πολύ στον εαυτό της, στην προσπάθεια να καλύψει ανάγκες συντροφιάς και αναγνώρισης που δεν της παρέχονται από τους άλλους, με αποτέλεσμα να φαίνεται εγωκεντρική.
Το Bach Vine θα βοηθήσει πολύ τις μητέρες που στην προσπάθειά τους να τα βγάλουν πέρα με το ρόλο τους γίνονται αυταρχικές, διευθυντικές και εξουσιαστικές.
Το Bach Willow θα θετικοποιήσει τα συναισθήματα πικρίας, θυμού, αγανάκτησης και αίσθησης ότι αποτελεί θύμα των άλλων και της ζωής, που δημιουργούνται όταν μια μητέρα αισθάνεται αδικημένη και στερημένη από κάθε χαρά και κάθε καλό κάποια στιγμή στη ζωή της.
Και επειδή η βάση για μια καλή και ισορροπημένη αγαπητική σχέση είναι πάντα η εσωτερική πληρότητα και ανεξαρτησία, ας αναφέρουμε ανθοϊάματα όπως το FES Bleeding Heart για την έντονη συναισθηματική προσκόλληση, το FES Baby Blue Eyes για τις μητέρες που ζουν μόνες και που έχοντας πληγωθεί συναισθηματικά αποφεύγουν να επιχειρήσουν νέες σχέσεις με αποτέλεσμα να προσκολλώνται στα παιδιά τους, εν μέρει και σαν υποκατάστατα συντρόφου, το Pegasus Rosa Bifera για την έντονα εξαρτητική διάθεση σε βαθμό συγχώνευσης και ταύτισης, το ‘δίδυμο’ Pegasus Stinging Nettle-Hawthorn για την επούλωση του βιώματος του χωρισμού από τον σύντροφο, τόσο συχνό στις μέρες μας, τα Pegasus Bird of Paradise και Tyrolite για ανάλαφρη, ανεξάρτητη και ψυχικά οριοθετημένη ψυχική διάθεση στις σχέσεις κ.α.

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.

Η επιστήμη της ομοιοπαθητικής εισήχθη το 1810 από τον Γερμανό γιατρό Σάμουελ Χάνεμαν. Στα 213 χρόνια που μεσολάβησαν, χιλιάδες γιατροί την ερεύνησαν και την εφάρμοσαν σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις, με αποτέλεσμα πολυάριθμες μελέτες περιπτώσεων να αναλύουν την αποτελεσματικότητά της. Παρ' όλα αυτά, εξακολουθούμε να διαβάζουμε δηλώσεις όπως αυτή από ένα επιστημονικό συμβούλιο: "Δεν υπάρχουν γνωστές ασθένειες για τις οποίες υπάρχουν αξιόπιστες αποδείξεις ότι η ομοιοπαθητική είναι αποτελεσματική".¹

Υπό το πρίσμα αυτών των δηλώσεων, η Ουγγρική Ανθρωποσοφική Εταιρεία και το Ίδρυμα Triangulum για την Κοινωνική Ανανέωση, με τη συμμετοχή αρκετών Ούγγρων φυσικών και μαθηματικών, ξεκίνησαν το 2022 ένα ερευνητικό πρόγραμμα για τη μελέτη της αποθηκευτικής ικανότητας και της χωρητικότητας δεδομένων του νερού από την οπτική γωνία και με τα μέσα της κβαντικής φυσικής. Με άλλα λόγια, προσπάθησαν να εξετάσουν τα πιο σημαντικά ζητήματα της ομοιοπαθητικής από μια νέα οπτική γωνία, με μια μέθοδο που αναγνωρίζεται σήμερα από την επιστήμη. Τα αποτελέσματα της έρευνας συνοψίστηκαν σε μια εργασία αρκετών εκατοντάδων σελίδων, αλλά λόγω της συνεχιζόμενης σημασίας του θέματος, οι ερευνητές ετοίμασαν μια συντομότερη περίληψη για το κοινό, η οποία δημοσιεύτηκε στην AntropoSophia, το περιοδικό της Ουγγρικής Ανθρωποσοφικής Εταιρείας.

Ο Ρούντολφ Στάινερ μας μεταφέρει: "Οι ουσίες που χορηγούνται αλλοπαθητικά στον ανθρώπινο οργανισμό θα γίνουν, κατά μια ορισμένη έννοια, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτή την έκφραση, "ομοιοπαθητικοποιημένες" μέσω αυτού, εννοώντας ότι εσωτερικά εμείς οι ίδιοι θα υποστούμε την ίδια διαδικασία που επιτυγχάνει ο ομοιοπαθητικός φαρμακοποιός μέσα από το πείραμά του με τις ουσίες του".²

Στο προαναφερθέν συμβουλευτικό έγγραφο της EASAC, υπό τον τίτλο "Επιστημονική αναξιοπιστία των ισχυρισμών", γράφεται ότι "πολλά ομοιοπαθητικά φάρμακα παρασκευάζονται από ουσίες που έχουν αραιωθεί τόσες πολλές φορές που δεν απομένει καμία από την αρχική ουσία". Συνεχίζει λέγοντας ότι δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία για την ύπαρξη ή τη λειτουργία αυτού που είναι γνωστό ως "μνήμη του νερού".

Η κβαντική θεωρία αποκαλύπτει ότι πίσω από τα υλικά φαινόμενα βρίσκεται ένα στρώμα φαινομένων που είναι άυλο και που δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό μέσω των πέντε αισθήσεών μας - το μετρήσιμο εύρος των υλικών φαινομένων είναι μια σχεδόν προβολή ή εντύπωση αυτών στην ίδια την ύλη. Επιπλέον, η έρευνα στην κβαντική θεωρία τα τελευταία 25 χρόνια έχει δείξει ότι το υγρό νερό δεν είναι ένα αδόμητο μέσο από απομονωμένα ή χαλαρά και προσωρινά συνδεδεμένα μόρια νερού. Διαπιστώθηκε ότι σε θερμοκρασία δωματίου, ορισμένα μόρια νερού (27%) οργανώνονται σε μικροσκοπικές σφαίρες που ταλαντώνονται συλλογικά.

Το 1955, ο Willis Lamb έλαβε το βραβείο Νόμπελ για την αναγνώρισή του ότι το κενό δεν είναι "κενό" αλλά, αντίθετα, είναι μια ενεργειακά φορτισμένη, ζωντανή, παλλόμενη θάλασσα που βρίσκεται σε αλληλεπίδραση με τα φορτισμένα σωματίδια. Επομένως, τα ηλεκτρόνια και τα πρωτόνια στα μόρια δεν βρίσκονται απλώς στο κενό, αλλά, κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασής τους με το κενό, απορροφούν και εκπέμπουν κβάντα ενέργειας (φωτόνια). Στην περίπτωση των μορίων του νερού, αυτή η αλληλεπίδραση με την ενέργεια του κενού έχει ως αποτέλεσμα τα μόρια του νερού να αισθάνονται και να έλκονται μεταξύ τους και τελικά να οργανώνονται σε σφαίρες νερού που ονομάζονται "συνεκτικές περιοχές". Οι συν-ταλαντούμενες σφαίρες νερού δεν είναι μόνο σταθερές αλλά τείνουν επίσης να συνδέονται μεταξύ τους και να σχηματίζουν αλυσίδες ή δομές. Σε αυτές τις υδάτινες σφαίρες, σχεδόν 20.000 μόρια νερού μπορούν να ταλαντώνονται μαζί- συμπεριφέρονται ως ένα ενιαίο, κβαντικό αντικείμενο.

Αυτοί οι σχηματισμοί είναι εξίσου σταθεροί με ένα απλό μόριο νερού, το οποίο δεν διασπάται περαιτέρω σε αέρια υδρογόνου και οξυγόνου. Δεδομένου ότι η διασύνδεση μεταξύ τους είναι πιο αποδοτική ενεργειακά από το να παραμένουν χωριστά, η δομή των συνδεδεμένων σφαιρών νερού, οι οποίες ανταλλάσσουν ενέργεια μεταξύ τους, θα σταθεροποιηθεί - έτσι, δεν αποσυντίθενται με την πάροδο του χρόνου. Οι ερευνητές σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις σταθερές αλυσίδες υδάτινων σφαιρών για να κατασκευάσουν, για παράδειγμα, κβαντικούς υπολογιστές.³ Η εγγραφή και η ανάγνωση πληροφοριών από τη δομή των υδάτινων σφαιρών γίνεται από ιόντα αλάτων που έχουν αραιωθεί στο νερό, τα οποία, σε συνεργασία με το μαγνητικό πεδίο της Γης, είναι σε θέση να περιστρέφονται και να ταλαντώνονται μαζί με το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο.

Αυτές οι υδάτινες σφαίρες φαίνεται να έχουν μια μοναδική ιδιότητα: σαν να περιβάλλουν το ενεργό μόριο της ζωής, περιβάλλουν το DNA, τα ένζυμα και τις πρωτεΐνες σε όλα τα έμβια όντα και τα ενώνουν σε ένα δίκτυο επικοινωνίας.⁴ Γιατί είναι αυτό σημαντικό; Σύμφωνα με την τρέχουσα επιστήμη της μικροβιολογίας, περίπου ένα εκατομμύριο γενετικά λάθη συμβαίνουν στον ανθρώπινο οργανισμό κάθε μέρα. Τα ένζυμα σαρώνουν συνεχώς τα χρωμοσώματα και, όταν εντοπίζουν ένα σφάλμα, ένα άλλο ένζυμο ανοίγει τη διπλή αλυσίδα, ένα τρίτο αντικαθιστά τη βάση που έχει υποστεί βλάβη και ένα άλλο αναπροσαρμόζει τη διπλή αλυσίδα του DNA. Έτσι, μια συντονισμένη προσπάθεια ενζύμων και άλλων βιομορίων είναι ενεργή σε κάθε χιλιοστό του δευτερολέπτου της ζωής μας, αλλιώς δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε. Πώς μπόρεσε να εξελιχθεί μια τόσο απίστευτα ενορχηστρωμένη σειρά τόσων πολύπλοκων διεργασιών; Ακολουθώντας την έρευνα στην κβαντική θεωρία, φαίνεται ότι αλυσίδες και δίκτυα από μικρές σφαίρες νερού συνδέουν αυτά τα μόρια και μπορεί να είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση πληροφοριών σε αυτά σχετικά με το τι και πότε ακριβώς πρέπει να κάνουν κάτι. Μπορούμε να πούμε ότι το νερό φαίνεται να είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας απλός διαλύτης, όπως είχε υποτεθεί προηγουμένως.

Παρ' όλα αυτά, δεν έχουν όλα τα μόρια την ικανότητα να ενταχθούν σε αυτό το αποτυπωμένο από την ύλη δίκτυο πληροφοριών που περιλαμβάνει τη ζωή, αφού αυτή η συνδεσιμότητα απαιτεί μερικές φορές πρόσθετες ή συγκεκριμένες ποσότητες ενέργειας. Είναι γνωστό φαινόμενο στην κβαντική φυσική ότι ένα μόριο δεν μπορεί να διεγερθεί από μια αυθαίρετη ποσότητα ενέργειας. Παρομοίως, ένα σύστημα σφαιρών νερού που αποτελείται από μόρια νερού δεν μπορεί να ενσωματώσει αυθόρμητα ένα τυχαίο μόριο επισκέπτη, καθώς η πράξη αυτή απαιτεί την εισαγωγή ενέργειας. Τι συμβαίνει λοιπόν με αυτά τα μόρια-ξενιστές, αυτές τις ουσίες, στο νερό;

Ο Δρ Hahnemann μετέφερε τα εξαιρετικά αραιωμένα φάρμακα που έφτιαχνε για τους ασθενείς του με ένα αμαξίδιο που έσερνε άλογα. Ανακάλυψε ότι οι ασθενείς που ζούσαν πιο μακριά ανάρρωναν καλύτερα και γρηγορότερα. Μετά από πολυάριθμα πειράματα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κροτάλισμα του κάρου είχε σημασία - το κούνημα είχε με κάποιο τρόπο δυναμιτίσει τα φάρμακα και είχε ενισχύσει την αποτελεσματικότητά τους. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι κατά τη διαδικασία της ανακίνησης, δημιουργούνται μικροί στροβίλοι και μικροσκοπικές φυσαλίδες σε ένα διάλυμα. Όταν οι φυσαλίδες καταρρέουν, αναπτύσσουν εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες, που κυμαίνονται από 10.000-20.000ᵒΚέλβιν - ένα φαινόμενο που ονομάζεται «σπηλαίωση». Η ενέργεια της σπηλαίωσης διασκορπίζεται γρήγορα στο διάλυμα και μπορεί να προσφέρει την ενέργεια που βοηθά ένα τυχαίο μόριο ή έναν δραστικό παράγοντα να ενταχθεί στο κβαντικό δίκτυο των αλυσίδων της σφαίρας του νερού. Η πληροφορία που μεταφέρεται από έναν ορισμένο ενεργό παράγοντα μπορεί, επομένως, πράγματι να αποτυπωθεί και να διατηρηθεί στο νερό. Όταν αυτή η αποτυπωμένη πληροφορία εισέλθει σε αλληλεπίδραση με μια παρόμοια δομή πληροφορίας σε έναν ζωντανό οργανισμό, η πληροφορία αυτή μπορεί να μεταφερθεί στον ίδιο τον οργανισμό.

Όμως, πέρα από τις παραπάνω αναλύσεις, υπάρχει κάποια απόδειξη ότι αραιωμένα διαλύματα χωρίς να έχουν απομείνει ίχνη από ένα μόνο μόριο δραστικού παράγοντα είναι ακόμα ικανά να έχουν αντίκτυπο στις φυσιολογικές διεργασίες; Επανεξετάζοντας δημοσιεύσεις των τελευταίων ετών, βρίσκουμε σημαντικές αποδείξεις. Σε μια βοτανική μελέτη, για παράδειγμα, οι ερευνητές εξέτασαν την επίδραση εξαιρετικά υψηλά αραιωμένου νιτρικού αργύρου στη βλάστηση του χειμερινού σιταριού.⁵ Κανονικά, ο νιτρικός άργυρος σε υψηλές δόσεις είναι γνωστό ότι αναστέλλει τη βλάστηση. Οι ερευνητές παρασκεύασαν ομοιοπαθητικές αραιώσεις σε βήματα 1:10 για να πάρουν διαλύματα ισχύος D24, D25 και D26 - αυτές είναι οι αραιώσεις μετά τις οποίες δεν υπάρχουν πλέον μόρια της αρχικής δραστικής ουσίας στο διάλυμα. Διαπίστωσαν ότι σε σύγκριση με το καθαρό νερό, αυτά τα εξαιρετικά αραιωμένα «φάρμακα» προώθησαν σημαντικά τη βλάστηση. Αυτό συνάδει με το φαινόμενο της ορμέσεως, δηλαδή της διέγερσης από μικρή δόση τοξικής ουσίας, που είναι γνωστό και αποδεκτό στην επιστήμη της φυσιολογίας από το 1888. Επιπλέον, απέδειξαν ότι εάν το ισχυροποιημένο φάρμακο ήταν κλεισμένο σε ερμητικά κλειστή κάψουλα, δηλαδή το ομοιοπαθητικό φάρμακο δεν ερχόταν σε επαφή με το νερό που περιβάλλει τους κόκκους του σιταριού, το φάρμακο εξακολουθούσε να έχει την ικανότητα να ενισχύει τη βλάστηση. Από την άποψη της συμβατικής σκέψης, τα αποτελέσματα αυτών των πειραμάτων είναι ακατανόητα. Στο πλαίσιο της κβαντικής θεωρίας, η γυάλινη κάψουλα που περιείχε το φάρμακο είχε γίνει η ίδια μέρος του συνόλου και, ως εκ τούτου, είχε συνδεθεί με το δίκτυο των σφαιρών του νερού.

Για να συνοψίσουμε το αποτέλεσμα της έρευνάς μας, διαπιστώσαμε ότι το νερό φαίνεται να είναι σε θέση να μεταφέρει και να αποθηκεύει πληροφορίες, καθώς και να μεταδίδει το συγκεκριμένο μοτίβο ταλάντωσης ενός δραστικού παράγοντα σε έναν ζωντανό οργανισμό, ακόμη και αν δεν παραμένει ούτε ένα μόριο της αρχικής ουσίας στο φάρμακο. Ταυτόχρονα, η έρευνα έθεσε ορισμένα ερωτήματα που χρήζουν βαθύτερης διερεύνησης στο μέλλον. Τα χάσματα μεταξύ της αντιλαμβανόμενης πραγματικότητας των φυσικών φαινομένων και των φαινομένων της ζωής μπορούν να γεφυρωθούν από τον παρατηρητικό και σκεπτόμενο άνθρωπο! Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, είχαμε την εξαιρετική εμπειρία ότι όσο περισσότερο παρακολουθούμε το ρυθμό και κάθε μικρή αναταραχή της ζωής, τόσο περισσότερη αφοσίωση ξυπνά μέσα μας προς όλα τα πράγματα που υπάρχουν μέσα μας και στον κόσμο.

Παραπομπές

1. From the European Academies Science Advisory Council (EASAC) Statement on homeopathy. See also: Magyar Tudományos Akadémia közleménye, Homeopátia: hasznos vagy ártalmas? Új állásfoglalás európai tudósoktól,[Hungarian Academy of Science: Homeopathy: Beneficial or Harmful? A new stance by European scientists,] 2017.
2. Rudolf Steiner: Anthroposophy and Contemporary Science, GA73a. Answers to Questions, Dornach, 30, March 1920.
3. Luigi M. Caligiuri: Quantum (hyper)computation through universal quantum gates in water coherent domains, Journal of Physics: Conference Series, vol 2162, 013003, 2022.
4. Emilio Del Giudice and Alberto Tedeschi: Water and Autocatalysis in Living Matter, Electromagnetic Biology and Medicine, vol 28, p.46-52, 2009.
5. W. Pongratz és P.C. Endler: Reappraisal of a Classical Botanical Experiment in Ultra High Dilution Research. Energetic Coupling in a Wheat Model: published in the book Ultra High Dilution Physiology and Physics, ed.: P.C. Endler and J. Schulte, Springer-Science+Business Media, B.V., 1994.

_______

Ο Tamás Bükki είναι ερευνητής, φυσικός και συγγραφέας. Έχει πτυχίο μηχανικής φυσικής από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας και Οικονομικών της Βουδαπέστης και διδακτορικό στην κβαντομηχανική. Ζει στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας.