Οι χρόνιες ή παροδικές παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης όπως είναι η σκολίωση είναι πολύ συχνές στο γενικό πληθυσμό. Η εμφάνισή της εντοπίζεται από τη νηπιακή ηλικία έως και την ενηλικίωση. Γενικότερα εμφανίζεται σε ένα ποσοστό 3% του πληθυσμού, όπου ένα μεγάλο ποσοστό αυτού θα παρουσιάσει ενοχλήσεις, πόνους ή/και σημαντικά προβλήματα υγείας στη ζωή του. Με τον όρο σκολίωση περιγράφεται η πλάγια παρέκκλιση της σπονδυλικής στήλης στο μετωπιαίο επίπεδο, παρατηρώντας δηλαδή ένα σώμα από μπροστά και στην συγκεκριμένη περίπτωση από πίσω.
Ανάλογα με την αιτιολογία εμφάνισής της χωρίζεται σε κατηγορίες:
- Συγγενής Σκολίωση
- Νευρομυϊκή Σκολίωση
- Νευροϊνωμάτωση
- Ιδιοπαθής Σκολίωση
- Λειτουργική Σκολίωση
Στις τρεις πρώτες κατηγορίες και στην περίπτωση που η κατάλληλη συντηρητική θεραπεία δεν είναι αρκετή και αποτελεσματική, απαιτείται χειρουργική επέμβαση. Η ιδιοπαθής σκολίωση καλύπτει το 80 – 85% των περιπτώσεων. Στατιστικά εντοπίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στα κορίτσια, με αναλογία 6:1 και σημειώνεται κατά την περίοδο της σκελετικής ανάπτυξης. Συνεπακόλουθα, μπορεί να χαρακτηριστεί ως νηπιακή – παιδική – εφηβική – των ενηλίκων.
Η λειτουργική σκολίωση καλύπτει όλες εκείνες τις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει σκελετικό ή οργανικό πρόβλημα, παρόλα αυτά όμως παρατηρείται πλάγια παρέκκλιση του σώματος και συνεπακόλουθες μυοσκελετικές προσαρμογές, ενοχλήσεις, πόνοι και προβλήματα υγείας. Το συγκεκριμένο είδος σκολίωσης οφείλεται στην υιοθέτηση κακής στάσης σώματος, στην έλλειψη σωματικής άσκησης κα στην αδυναμία των μυών που σταθεροποιούν τον κορμό.
Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται εύκολα, από μία παρατήρηση του σώματος, το γνωστό Bending Test (Tεστ Επίκυψης) που πρέπει να εφαρμόζεται στις πρώτες τάξεις του σχολείου και έναν απλό ακτινολογικό έλεγχο. Τα παρακάτω σημεία ένδειξης μπορεί να βοηθήσουν σε μία έγκαιρη διάγνωση, γεγονός που είναι συνυφασμένο με την σωστή και αποτελεσματική αντιμετώπιση:
- Ασυμμετρία ώμων
- Ασυμμετρία σκελών
- Ασυμμετρία στη μέση ή τη λεκάνη
- Ανυψωμένο ισχίο
- Κλίση του σώματος προς τη μία πλευρά
- Προβολή της ωμοπλάτης προς τα πίσω
Το μέγεθος του κυρτώματος καθορίζει και το είδος της θεραπείας – αντιμετώπισης της σκολίωσης. Έτσι, όταν το κύρτωμα είναι πάνω από 20 μοίρες, ενδείκνυται χρήση κηδεμόνα, εφαρμογή συνεδριών φυσικοθεραπείας και σε περιπτώσεις όπου τα κύρτωμα είναι πάνω από 40 μοίρες απαιτείται χειρουργική επέμβαση, αφού υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για επιπλοκές στο καρδιαγγειακό και αναπνευστικό σύστημα. Στις πιο ήπιες μορφές που το κύρτωμα είναι μικρότερο από 20 μοίρες η θεραπεία είναι μονό συντηρητική και περιορίζεται στην εφαρμογή κατάλληλης σωματικής άσκησης, συνεδριών φυσικοθεραπείας και στην εκπαίδευση του σώματος να στέκεται σωστά. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη συμβολή της επιστήμης της χειροπρακτικής στη θεραπευτική προσέγγιση της σκολίωσης, ειδικότητα έχει καθιερωθεί παγκοσμίως στην αντιμετώπιση των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης.
Ο στόχος της μεθόδου Pilates είναι να αντιμετωπίσει σωστά τις μορφολογικές και λειτουργικές διαταραχές και προσαρμογές, τόσο στο τμήμα της σπονδυλικής στήλης που εμφανίζεται η σκολίωση, όσο και στο υπόλοιπο σώμα που προσπαθεί να κρατήσει την “ισορροπία” του. Οι προσαρμογές αυτές αναφέρονται σε μυϊκές ομάδες που μπορεί να βρίσκονται σε βράχυνση (χρόνια σύσπαση και με μειωμένο το φυσιολογικό τους μήκος), άλλες στις οποίες παρατηρείται σημαντική αδυναμία, σε περιοχές όπου υπάρχει σημαντικός περιορισμός της κινητικότητας, τραυματισμοί, χρόνιες φλεγμονές, ενοχλήσεις και πόνοι.
Το πρόγραμμα άσκησης λοιπόν που θα εφαρμοστεί έχει σκοπό να βελτιώσει την κινητικότητα στις περιοχές που πάσχουν, να ενισχύσει τους μύες που σταθεροποιούν τον κορμό (κοιλιακούς, ραχιαίους, μύες των ισχίων και της λεκάνης) για να υπάρχει σταθερότητα και ισορροπία στην σπονδυλική στήλη και να αναπτύξει όλες τις παραμέτρους της φυσικής κατάστασης του σώματος.
Σημειώνεται λοιπόν:
- Ανάπτυξη της δύναμης, αντοχής, ευλυγισίας, ισορροπίας και συντονισμού
- Δημιουργία ισορροπίας μεταξύ της δύναμης και της ευλυγισίας του σώματος
- Βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας
- Ενίσχυση του ψυχολογικού προφίλ
- Βελτίωση της γενικότερης ευεξίας και εικόνας του σώματος
Ο χαρακτήρας της μεθόδου Pilates και το είδος των αντιστάσεων που χρησιμοποιούνται (όχι άρση βαρών, αργές κινήσεις με προοδευτικά αυξανόμενη δυσκολία) μας εξασφαλίζει την δυνατότητα να εφαρμοστεί σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες ασκούμενων με ελάχιστες εξαιρέσεις. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα που εφαρμόζεται στα άτομα με σκολίωση είναι εξατομικευμένο, προσαρμοσμένο στις ατομικές τους ιδιαιτερότητες, ανάγκες και ικανότητες και πρέπει να καθορίζεται και καθοδηγείται από εξειδικευμένο πτυχιούχο Φυσικής Αγωγής. Ιδιαίτερη έμφαση και προσοχή δίνεται στις ασκήσεις που περιλαμβάνουν πλάγιες κάμψεις και στροφές, ανάλογα με το κύρτωμα της σκολίωσης, στις αναπνευστικές ασκήσεις που πρέπει να εφαρμόζονται και στο σύνολο των μυϊκών διατάσεων στις περιοχές που βρίσκονται σε βράχυνση.
Προκειμένου να είναι αποτελεσματικό, ένα πρόγραμμα άσκησης πρέπει να έχει μία ικανοποιητική συχνότητα και στην συγκεκριμένη περίπτωση να κυμαίνεται από 2 έως 5 φορές την εβδομάδα, μία επαρκή διάρκεια από 30 – 60 λεπτά και μία σταδιακά αυξανόμενη ένταση ανάλογα με την κάθε περίπτωση.
Συμπερασματικά, παρατηρείται ότι η εξέλιξη και ο βαθμός σοβαρότητας της σκολίωσης είναι άμεσα συνδεδεμένα με την έγκαιρη και σωστή διάγνωση, επομένως με την ηλικία του ατόμου. Ουσιαστική είναι η εφαρμογή κάθε είδους θεραπείας μέχρι την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του σκελετού και βέβαια η συντήρησή του δια βίου. Σημαντικό ρόλο στη συνολική προσπάθεια αντιμετώπισης τέτοιων μυοσκελετικών παθήσεων κατέχει η σωστή και κατάλληλη σωματική άσκηση.