Ο χειμώνας πλησιάζει και η ανάγκη για ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος είναι φυσικά στο προσκήνιο, πολύ δε περισσότερο λόγω των ειδικών συνθηκών των τελευταίων δύο ετών. Παρά την αποκλειστική έμφαση και την ολοκληρωτική εστίαση της προσοχής και των προσπαθειών στην παθητική ανοσοποίηση του οργανισμού, που κυριαρχεί στην σύγχρονη επιστημονική πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι που δεν είναι εντελώς αποξενωμένοι από την εσωτερική επαφή με το σώμα και τον οργανισμό τους γνωρίζουν ότι η ψυχική κατάσταση συνιστά βασικό παράγοντα διατήρησης της υγείας και της ικανότητας αντίστασης στους εξωτερικούς βλαπτικούς παράγοντες.
Στο χώρο της Ιατρικής, όπως είναι γνωστό, ο τομέας της μελέτης της αλληλεπίδρασης της νοητικής στάσης και των συναισθημάτων με τις σωματικές διεργασίες είναι το αντικείμενο της Ψυχοσωματικής Ιατρικής και του κλάδου της, της Νευρο-Ψυχο-Ανοσολογίας.
Το θέμα της αλληλεπίδρασης και της στενής λειτουργικής σχέσης ανάμεσα στο σώμα, το νου και τον ψυχισμό είναι βέβαια το θεμέλιο πάνω στο οποίο βασίζεται η ολιστική προσέγγιση στη υγεία και οι ολιστικές θεραπείες. Ας μη ξεχνάμε ότι η ομοιοπαθητική επιδρά καθοριστικά στην ψυχική σφαίρα και η σωστή ή μη συνταγογράφηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την σωστή αξιολόγηση και κατανόηση των ψυχολογικών και ιδιοσυγκρασιακών χαρακτηριστικών του ασθενή τη δεδομένη στιγμή. Αυτός ίσως είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που η επιστημονική έρευνα για την απόδειξη των αποτελεσμάτων της ομοιοπαθητικής συναντά τόση δυσκολία στο να τα αποτυπώσει: πρόκειται για ένα σύνολο επιδράσεων ασύγκριτα περισσότερο πολύπλευρων και εξατομικευμένων από ένα φάρμακο, χημικό ή και φυσικό, το οποίο χρειάζεται απλά να μελετηθεί ως προς τη σύσταση και τις επιδράσεις του στον οργανισμό.
Παρόμοια ισχύουν και για τα ανθοϊάματα, προσέγγιση αρκετά συγγενική με την ομοιοπαθητική, τα οποία βασίζονται και δρουν αποκλειστικά στον ψυχισμό, στα συναισθήματα, τις νοητικές τάσεις και τα σχήματα συμπεριφοράς – πεδία όπου, σε περιπτώσεις εύστοχης αξιολόγησης των αναγκών, η μεταμορφωτική επίδραση είναι μεγάλη.
Μέχρι πάντως η επιστήμη να καταλήξει στα ερευνητικά της συμπεράσματα, η κοινή εμπειρία αναγνωρίζει και επιβεβαιώνει την επίδραση της γενικότερης ψυχικής κατάστασης και στον τομέα της σωματικής υγείας.
Η έρευνα που απαιτείται για την αξιοποίηση και ανάδειξη των δυνατοτήτων των φυσικών θεραπειών ως μεθόδων που μπορούν να δίνουν βάσιμα και προβλέψιμα αποτελέσματα ώστε να επιβάλουν την παρουσία τους ως αναγνωρισμένες και αξιόπιστες εναλλακτικές προτάσεις θεραπείας είναι ακόμη αρκετή, με την προϋπόθεση βέβαια ότι υπάρχει η γενικότερη βούληση στο να επιδιωχθεί κάτι τέτοιο. Μέχρι τότε, είμαστε αναγκασμένοι να αρκούμαστε στο προσωπικό βίωμα και την εμπειρική έρευνα – η οποία βέβαια καθόλου δεν στερείται στοιχείων και αποτελεσμάτων.

Βελτιώνοντας την ψυχική μας κατάσταση
Η βελτίωση της ψυχικής κατάστασης, είτε αποδεχόμαστε το ρόλο της και στον τομέα της ενίσχυσης της αμυντικής δύναμης του οργανισμού είτε όχι, είτε είμαστε σε θέση να πετύχουμε μια εκτεταμένη, επαρκή και ουσιαστική βελτίωση της ψυχικής αυτής κατάστασής μας είτε πρέπει να αρκεστούμε σε μικρότερου βαθμού βελτιώσεις, είναι σίγουρο ότι μόνο καλό έχει να προσφέρει, στον τομέα του υποκειμενικού βιώματος, της ποιότητας ζωής και του ευ ζειν. Πολλοί παρατηρούν ότι η διαρκής ανησυχία, η κατάθλιψη και ο φόβος, εκτός του ότι αποτελούν ψυχικά βασανιστικά συναισθήματα, εξασθενούν γενικά το σώμα και κάμπτουν την ικανότητά του να λειτουργεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων του. Τα συναισθήματα αυτά, καθώς και το σύνολο των συναισθημάτων που αποκαλούμε γενικά ‘αρνητικά συναισθήματα’ προέρχονται φυσικά είτε από χρόνιες, εγκατεστημένες στον ψυχισμό μας τάσεις και τραυματικά βιώματα της παιδικής ηλικίας αλλά και της μετέπειτα ζωής μας είτε από εξωτερικές, αντίξοες και απειλητικές για την υγεία και τη ζωή μας συνθήκες. Και από τα μεν πρώτα μπορούμε με την κατάλληλη θεραπεία να απαλλαγούμε, τα προκαλούμενα όμως από τους εξωτερικούς, αντικειμενικούς και άσχετους με την δική μας στάση επιβαρυντικούς παράγοντες, μπορούμε να τα μειώσουμε και να τα διαχειριστούμε πολύ καλύτερα – και πολύ ευκολότερα- αν κάνουμε χρήση των δυνατοτήτων των εναλλακτικών αυτών θεραπειών. Υπάρχει στη διάθεσή μας υλικό για ενημέρωση αλλά και για αυτοθεραπευτικές εφαρμογές, που μπορεί να αποβεί πολύ βοηθητικό.
Το θέμα είναι φυσικά τεράστιο για να καλυφθεί με γενικεύσεις, και απαιτεί επίσης εξατομικευμένη προσέγγιση και αντιμετώπιση. Θα πρέπει εδώ, ως θεράποντες, να αφουγκραστούμε ευρύτερα τον άνθρωπο, τα προβλήματά του, τις στεναχώριες, τους φόβους του, τις δυσκολίες του, και να διακρίνουμε τους τρόπους με τους οποίους αντιδρά σε αυτά. Να του παρασχεθεί σφαιρική, πολυεπίπεδη, ολιστική βοήθεια. Αυτή είναι φυσικά μια διαδικασία πολύ πιο περίπλοκη και απαιτητική από μια απλή ιατρική εξέταση που καταλήγει σε κάποιο φάρμακο βασισμένη στα αντικειμενικά σωματικά ευρήματα. Στην ολιστική προσέγγιση, η απουσία βοηθητικών εργαστηριακών και λοιπών εξετάσεων αντικαθίσταται από την ευρύτητα και την ευαισθησία της αντίληψης του θεραπευτή. Το πρόβλημα της πιθανής υποκειμενικότητας στις αξιολογήσεις είναι φυσικά πρόδηλο, ανάλογο όμως είναι και το μέγεθος των πλεονεκτημάτων που προκύπτουν όταν η κατάλληλη διάγνωση και θεραπεία δίνεται και λαμβάνεται μέσα από την ανθρώπινη ψυχή: Η συνολική ποιότητα ζωής και η ικανότητα για ευτυχία αναβαθμίζονται και η βελτίωση της υγείας έρχεται σαν φυσικό συνεπακόλουθο μιας ζωής που αξίζει να την ζει κανείς.  

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'. 

Το νέο τεύχος (106) του Holistic Life κυκλοφόρησε.
Η έντυπη έκδοση κυκλοφορεί δωρεάν σε 650 σημεία διανομής πανελλαδικά.
Για να γίνεις συνδρομητής συμπλήρωσε τη φόρμα συνδρομής.
Εδώ κατέβασε το νέο τεύχος.

Μερικά από τα άρθρα που θα διαβάσετε σε αυτό το τεύχος:

1.Έρευνα ρίχνει φως στις θεραπευτικές ιδιότητες της Arnica. Τα στοιχεία συνεχίζουν να αυξάνονται υπέρ της ομοιοπαθητικής!
2. Φιλικά βακτήρια για την αντιμετώπιση του άγχους!
3. Η θετική στάση ζωής προστατεύει τη μνήμη μας, καθώς μεγαλώνουμε!
4. Το μαγνήσιο μας βοηθά να παραμένουμε ευφυείς και βελτιώνει τη μνήμη μας!
5. Μαγνήσιο και ύπνος
6. Πρόπολη: το πρώτο φάρμακο που παρασκευάστηκε ποτέ!
7. Πως οι τοξικοί ρύποι μπορούν να βλάψουν μελλοντικές γενιές που δεν εκτέθηκαν ποτέ σε αυτούς
8. Φυσικοί τρόποι ενίσχυσης του ανοσοποιητικού.
9. Εννέα λόγοι για να πίνουμε τσάι.
10. Μαγνήσιο: Ποιες μορφές υπάρχουν και πως επιλέγω ανάλογα τις ανάγκες μου;
11. Αγιουρβέδα και Ιπποκράτειος θεωρία.
12. Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο ενός ακόμα καρδιακού επεισοδίου!
13. Προστασία & ενίσχυση του δέρματος το χειμώνα.
14. Ανθοϊάματα: Η ψυχική στάση σαν παράγοντας επίδρασης στην άμυνα του οργανισμού.
15. Η αναγκαιότητα επιστροφής στην παράδοση.
16. Yoga: [Urdhva Dhanurasana] - Η ανεστραμμένη γέφυρα.

Μέχρι το επόμενο τεύχος να θυμάστε να αναζητάτε πάντα εναλλακτικές (φυσικές) λύσεις σε προβλήματα που φαίνονται αδιέξοδα. Explore the Alternative !

www.holisticlife.gr | Facebook: holisticlifegr | Holistic life TV

Μέσα σε όλο τον φόβο και την εμμονή των ειδήσεων για τον κορονοϊό, υπάρχει ένα ερώτημα που φαίνεται να το αγνοούν οι ειδικοί της υγείας στα περισσότερα μέσα ενημέρωσης καθώς κανείς δεν δίνει απάντηση: γιατί μερικοί άνθρωποι (κυρίως παιδιά και νέοι άνθρωποι, για παράδειγμα) δεν θα παρατηρούσαν καν εάν είχαν μολυνθεί από αυτόν τον «θανατηφόρο» ιό, ενώ οι περισσότεροι από τον υπόλοιπο πληθυσμό βιώνουν τη μόλυνση από Covid σαν ένα τυπικό κρυολόγημα ή γρίπη και μόνο μια μικρή μειοψηφία, κυρίως οι αδύναμοι, ηλικιωμένοι και εκείνοι που έχουν ήδη αποδυναμωθεί από μια άλλη ασθένεια, βιώνουν μια δύσκολη μάχη που συχνά καταλήγει στο θάνατο; Τι είναι αυτό που κάνει μερικούς τόσο ανθεκτικούς και άλλους τόσο ευάλωτους;
Η απάντηση δόθηκε από μια ομάδα επιστημόνων και γιατρών σε μια εργασία που δημοσιεύτηκε προς το τέλος του 2020 και ανέφερε απλά: «Το καταβεβλημένο / δυσλειτουργικό ανοσοποιητικό σύστημα φαίνεται να είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της σοβαρής/θανατηφόρας αντίδρασης σε ιογενή λοίμωξη (για παράδειγμα σε Covid-19, SARS ή γρίπη).»¹
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ιοί εκμεταλλεύονται ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, ωστόσο καμία από τις στρατηγικές δημόσιας υγείας που υιοθετήθηκε παγκοσμίως ως απάντηση στον Covid-19 δεν αντιμετωπίζει το υποκείμενο πρόβλημα των δυσλειτουργικών ανοσοποιητικών συστημάτων εκείνων που κινδυνεύουν περισσότερο από τη νόσο.
Αντ’ αυτού, όπως έγραψε το Toxicology Reports, που γράφτηκε από κορυφαίο Ισραηλινό γιατρό και συγγραφέα 26 εγχειριδίων ανοσολογίας Yehuda Shoenfeld, την Ιταλίδα βιοχημικό Darja Kanduc, τον ερευνητή συνεργάτη του Ινστιτούτου Γεωργίας Ronald Kostoff, τον διακεκριμένο Έλληνα τοξικολόγο Αριστείδη Τσατσάκη και άλλους ερευνητές, η ανταπόκριση της δημόσιας υγείας στον Covid-19 βασίζεται σε τρεις τακτικές: 1) αποφυγή του ιού επ’ αόριστον (μέσω καραντίνας, μάσκας και κοινωνικής αποστασιοποίησης), 2) άμβλυνση των συμπτωμάτων με παραδοσιακές φαρμακευτικές θεραπείες όταν το ανοσοποιητικό σύστημα έχει καταβληθεί και έχει εμφανιστεί σοβαρή μόλυνση και 3 ) εμβολιασμός κατά του συγκεκριμένου στελέχους του ιού, επαναλαμβάνοντας όσο συχνά χρειάζεται.
Όλες αυτές οι συστάσεις, λένε οι ερευνητές, «βασίζονται στην ιδέα ότι οι πανδημίες/εξάρσεις μόλυνσης μπορούν να ελεγχθούν/προληφθούν διατηρώντας παράλληλα έναν τρόπο ζωής που υποβαθμίζει το ανοσοποιητικό, ο οποίος ακολουθείται από μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού».²

Τι γίνεται αν αντ’ αυτού βοηθήσουμε το ταλαιπωρημένο ανοσοποιητικό σύστημα; Είναι αδιαμφισβήτητο ότι το αλκοόλ καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα, για παράδειγμα, ωστόσο καμία δημόσια υπηρεσία στον κόσμο δεν έχει ξεκινήσει μαζικές εκστρατείες που συμβουλεύουν τους ανθρώπους να σταματήσουν το ποτό για να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα να αμυνθεί ενάντια στη μόλυνση από Covid.
Επίσης, δεν υπάρχουν εκστρατείες που να προειδοποιούν για την ανεπάρκεια βιταμινών C και D μεταξύ των ευάλωτων ηλικιωμένων, αν και υπάρχει πλήθος ιατρικής βιβλιογραφίας που έχει τεκμηριώσει το πρόβλημα. Ενώ οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας έχουν γεμίσει τα ΜΜΕ με μηνύματα για μάσκες και εμβόλια, δεν υπάρχουν δημόσιες εκστρατείες σχετικά με τα οφέλη της άσκησης, τους κινδύνους του ανοσοποιητικού συστήματος από την καθιστική ζωή ή τα ισχυρά φυσικά αντιοξειδωτικά με ισχυρή αντι-ιική και αντιβακτηριακή δράση που χρησιμοποιούνται σε εκατοντάδες νοσοκομεία.
Το πρόβλημα με τις τακτικές που αποφεύγουν το πραγματικό πρόβλημα - και αυξάνουν τον φόβο και το άγχος - είναι ότι δεν λειτουργούν μακροπρόθεσμα. Ένα αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα που επιβιώνει από μια ιογενή επίθεση είναι ακόμα ευάλωτο σε άλλες δολοφονικές ασθένειες. Ένα υποβαθμισμένο ανοσοποιητικό σύστημα που εμβολιάζεται κατά ενός ιού θα εξακολουθεί να είναι ευαίσθητο σε κάθε άλλο ιό που μπορεί να προσβάλλει τον ανθρώπινο οργανισμό.
Όπως παρατήρησαν οι ερευνητές του Toxicology Reports: «Η μόνη πραγματική προστασία από μια μελλοντική πανδημία Covid-19 ή οποιαδήποτε άλλη ιογενή πανδημία/επιδημία είναι αυτή που αποδείχθηκε ότι λειτουργεί στις πανδημίες SARS, MERS και Covid-19, καθώς και στις εξάρσεις της ετήσιας γρίπης: ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα ικανό να εξουδετερώσει τους εισερχόμενους ιούς όπως θα το ήθελε η φύση.»
Όπως παρατηρεί ο Robert Verkerk, PhD, ιδρυτικός μέλος και διευθυντής της Alliance for Natural Health International, η οικοδόμηση του ανοσοποιητικού συστήματος έχει επιπλέον πλεονεκτήματα: «Εάν βοηθήσετε τους πληθυσμούς να βελτιώσουν τη διατροφική τους κατάσταση και τη μεταβολική τους λειτουργία προκειμένου να μειώσουν την ευαισθησία στον Covid-19, μειώνετε ταυτόχρονα τον κίνδυνο χρόνιων και αυτοάνοσων παθήσεων όπως καρδιακές παθήσεις, καρκίνο, παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2, άνοια και αυτοάνοσες ασθένειες όπως του Crohn, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και της ελκώδους κολίτιδας, που, πριν από την εμφάνιση του Covid-19, θεωρήθηκαν ως ασθένειες που μπορούν να διαλύσουν τα σύγχρονα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης». Ο Verkerk έχει εντοπίσει 52 παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, και οι περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς είναι παράγοντες υπό τον έλεγχό μας.³
Δεν είναι τυχαίο ότι οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να προσβληθούν από μια ασθένεια καθώς μεγαλώνουν. Με τον Covid-19, για παράδειγμα, ο κίνδυνος θανάτου αυξάνεται με την ηλικία από μικροσκοπικό κίνδυνο 0,003% σε άτομα κάτω των 20 ετών σε 0,456% για ηλικίες 60-64 ετών, 3,2% για ηλικίες 75-79 ετών και έπειτα αυξάνεται έως και 8,3% για άτομα άνω των 80 ετών. Η μέση ηλικία θανάτου είναι 78,6 στις ΗΠΑ, ενώ η μέση ηλικία θανάτου από Covid-19 είναι 80 στις ΗΠΑ και 82,4 στο Ηνωμένο Βασίλειο.⁴

Όλα είναι στα τελομερή σας
Ένα μέτρο γήρανσης είναι το μήκος των τελομερών. Πρόκειται για δομές στο τέλος των χρωμοσωμάτων που προστατεύουν το DNA όπως οι πλαστικές άκρες στα άκρα των κορδονιών των παπουτσιών που τα εμποδίζουν να ξεφτίσουν. Τα τελομερή μικραίνουν κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται. Το μήκος των τελομερών είναι ένας βιολογικός δείκτης πρόωρης γήρανσης. Τα χρονικά έτη και το μήκος των τελομερών δεν συσχετίζονται πάντα.
Το μικρό μήκος των τελομερών σχετίζεται με πολλές χρόνιες ασθένειες, όπως καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρκίνο, αρθρίτιδα, οστεοπόρωση, καταρράκτη, διαβήτη τύπου 2, υπέρταση, ψυχικές ασθένειες, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και άνοια.⁵
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μια νέα μελέτη διαπίστωσε ότι εκείνοι με τις πιο σοβαρές περιπτώσεις Covid-19 έχουν μικρότερα τελομερή.⁶ Ενώ ο ρυθμός μείωσης των τελομερών είναι κατά κάποιο τρόπο κληρονομικός, επηρεάζεται επίσης από περιβαλλοντικούς παράγοντες, από το κάπνισμα και τη σωματική δραστηριότητα έως τη διατροφή και την πρόσληψη βιταμινών.⁵
Εδώ εξετάζουμε μερικούς από τους πιο καλά τεκμηριωμένους και εύκολα εφικτούς παράγοντες που σχετίζονται με μακρύτερα τελομερή και ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα που μπορούν να ενισχύσουν την άμυνά μας ενάντια σε κάθε φονική ασθένεια.

Βιταμίνη D
Το συμπλήρωμα που έχει το καλύτερο επίπεδο αποδεικτικών στοιχείων για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος κατά του Covid-19 είναι η βιταμίνη D.⁷ Στην πραγματικότητα η βιταμίνη D που είναι ορμόνη και όχι βιταμίνη, επηρεάζει κάθε σύστημα στο σώμα και κυρίως το ανοσοποιητικό σύστημα.
Βοηθά στην παραγωγή αντιμικροβιακών πεπτιδίων που είναι ενώσεις που μοιάζουν με αντιβιοτικά και σκοτώνουν μολυσματικά μικρόβια. Εξισορροπεί επίσης την ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος στη μόλυνση για να περιορίσει τις υπερ-φλεγμονώδεις αντιδράσεις -τις λεγόμενες «καταιγίδες κυτοκινών»- που αποτελούν τη βασική αιτία θανάτου στον Covid και τη γρίπη και αποτρέπει το ανοσοποιητικό σύστημα από το να ενεργοποιείται μόνο του με αυτοκαταστροφικά αποτελέσματα σε σοβαρές, ανίατες και αυτοάνοσες ασθένειες.
Έρευνα που χρονολογείται πάνω από μια δεκαετία έχει δείξει ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D είναι λιγότερο πιθανό να έχουν λοιμώξεις.
Μια μελέτη εξέτασε περισσότερους από 19.000 ανθρώπους και διαπίστωσε ότι εκείνοι με τα υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D ήταν λιγότερο πιθανό να αναφέρουν λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού σωλήνα.⁸
Έχει αποδειχθεί ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D στον ορό (που μετριέται ως ο μεταβολίτης 25-υδροξυ-βιταμίνη D ή 25OHD) μειώνονται με την ηλικία και ότι αυτή η μείωση σχετίζεται με εξασθενημένη ανοσολογική λειτουργία.⁹ Η βιταμίνη D έχει επίσης αποδειχθεί ότι μειώνει τη συντόμευση των τελομερών.¹⁰
Μια πρόσφατη μελέτη που εξέτασε 20 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες διαπίστωσε ότι το επίπεδο θνησιμότητας από Covid-19 αυξήθηκε καθώς μειώθηκε το μέσο επίπεδο 25-υδροξυ-βιταμίνης D της χώρας.¹¹ Δεν αποτελεί έκπληξη τότε το γεγονός ότι άλλη πρόσφατη μελέτη ανέφερε ότι περισσότερο από το 82% των ανθρώπων που έχουν εισαχθεί στο νοσοκομείο με λοίμωξη Covid -19 ήταν ανεπαρκείς σε βιταμίνη D σε σύγκριση με μόλις το 47% των ελέγχων στο γενικό πληθυσμό. Και μεταξύ των νοσηλευόμενων ασθενών με Covid-19, όσοι είχαν έλλειψη βιταμίνης D εμφάνιζαν μεγαλύτερη συχνότητα υπέρτασης και καρδιαγγειακών παθήσεων και μεγαλύτερο χρόνο παραμονής στο νοσοκομείο από εκείνους με επίπεδα βιταμίνης D στο «επαρκές» εύρος τουλάχιστον 20 ng/mL.¹²
Δεν μπορείτε να αλλάξετε την ηλικία σας, αλλά η συμπλήρωση με βιταμίνη D έχει αποδειχθεί ότι προστατεύει από την ιική εισβολή. Μια μεγάλη μετα-ανάλυση του 2017 σε 25 διαφορετικές μελέτες που περιελάμβαναν περισσότερους από 11.000 ασθενείς έδειξε ότι η συμπλήρωση βιταμίνης D ήταν μία ασφαλής λύση που προστατεύει έναντι λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος.¹³
Ένας μεγάλος αριθμός μελετών έχει πλέον δείξει ότι η χρήση υψηλών δόσεων βιταμίνης D σε νοσηλευόμενους ασθενείς με λοιμώξεις από Covid-19 οδηγεί σε χαμηλότερα ποσοστά θανάτου.¹⁴
Όλο και περισσότερο γίνεται αποδεκτό στην επικρατούσα ιατρική ότι η βιταμίνη D λειτουργεί τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση της λοίμωξης και την αποφυγή των θανάτων, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει συζήτηση για τη δοσολογία. Επί του παρόντος, πραγματοποιούνται 73 κλινικές δοκιμές παγκοσμίως με τη χρήση βιταμίνης D σε διάφορες δόσεις για την πρόληψη και τη θεραπεία της λοίμωξης Covid-19.¹⁵ Μεταξύ αυτών είναι η δοκιμή Coronavit στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, η οποία χορηγεί βιταμίνη D σε 5.000 κατοίκους του Ηνωμένου Βασιλείου για να καθορίσει εάν αποτρέπει τον Covid και άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού.¹⁶
Η Σκωτία δεν περιμένει τα αποτελέσματα της δοκιμής, αλλά έχει αρχίσει να μοιράζει βιταμίνη D σε όσους βρίσκονται σε κλειστούς χώρους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.¹⁷ Και τον Νοέμβριο μια ομάδα Γάλλων γιατρών ενημέρωσε όλους τους πολίτες στη Γαλλία - όπου το 41% του πληθυσμού έχει έλλειψη βιταμίνης D το χειμώνα – να παίρνουν συμπληρώματα βιταμίνης D.¹⁸

Τα πολλά πρόσωπα της βιταμίνης D
Η βιταμίνη D έρχεται σε δύο μορφές: D2 και D3. Το D3 φαίνεται να μετατρέπεται πιο εύκολα στη βιολογικά ενεργή μορφή της βιταμίνης D στο σώμα και είναι η μόνη μορφή που δημιουργεί το σώμα από το φως του ήλιου. Η άλλη μορφή, η D2, βρίσκεται στα μανιτάρια και προστίθεται στο γάλα που είναι «ενισχυμένο» με βιταμίνη D καθώς και σε άλλα τρόφιμα.
Η βιταμίνη D3 μεταφέρεται από το αίμα στο ήπαρ, όπου μετατρέπεται σε 25-υδροξυ-βιταμίνη D (25OHD). Αυτή είναι η ένωση που μετράται στις εξετάσεις αίματος βιταμίνης D, σε μονάδες είτε νανογραμμαρίων (ng)/mL είτε νανομορίων (nmol)/L.
Ενώ το Ινστιτούτο Ιατρικής όρισε τα 20 ng/mL (50 nmol/L) ως το όριο για την «επαρκή» βιταμίνη D, πολλοί γιατροί το θεωρούν χαμηλό. Σύμφωνα με την Alliance for Natural Health International, ο ειδικός στη βιταμίνη D, Dr Damien Downing, πρόεδρος της Βρετανικής Εταιρείας Οικολογικής Ιατρικής, συνιστά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα τουλάχιστον 30 ng/mL (75 nmol/L) για ανοσολογική υποστήριξη.
Η δοσολογία του συμπληρώματος βιταμίνης D που είναι απαραίτητη για να φτάσετε σε αυτό το επίπεδο ποικίλλει από άτομο σε άτομο και πιθανώς από εποχή σε εποχή, ανάλογα με το πόσο παράγουμε φυσικά από το φως του ήλιου. Ως εκ τούτου, οι επαναλαμβανόμενες εξετάσεις αίματος για βιταμίνη D, καθώς και η συνεργασία με έναν έμπειρο επαγγελματία για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων, είναι σημαντικές για την επίτευξη και τη διατήρηση των βέλτιστων επιπέδων.

Αμέλεια δημόσιας υγείας
Ωστόσο, οι περισσότεροι επίσημοι της δημόσιας υγείας δεν συμμερίζονται τον ενθουσιασμό των γιατρών της πρώτης γραμμής για τη βιταμίνη D. Έχουν σιωπήσει περίεργα για την επιστήμη που δείχνει τους κινδύνους της ανεπάρκειας βιταμίνης D και τη δράση της ενάντια στην πανδημία του Covid και σε άλλους ιούς - καθώς και τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτων που συνδέονται με τη συμπλήρωση βιταμίνης D. Το ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ διέταξε ακόμη και μια εταιρεία στη Georgia να σταματήσει την εμπορία της βιταμίνης D ως στρατηγικής πρόληψης ή θεραπείας Covid-19.
«Οι Αμερικανοί περιμένουν και αξίζουν ιατρικές θεραπείες που έχουν αποδειχθεί επιστημονικά ότι είναι ασφαλείς και αποτελεσματικές. Η διατύπωση ισχυρισμών ότι τα μη αποδεδειγμένα φάρμακα μπορούν να θεραπεύσουν ή να αποτρέψουν ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του Covid-19, θέτει σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών», δήλωσε η Stacy Amin, επικεφαλής σύμβουλος της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ. «Παραμένουμε αφοσιωμένοι στη συνέχιση και την άμεση δράση εναντίον όσων προσπαθούν να ανατρέψουν τις ρυθμιστικές λειτουργίες του FDA αγνοώντας επανειλημμένα το νόμο και διανέμοντας μη εγκεκριμένα προϊόντα».¹⁹
Έτσι, ενώ είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η έλλειψη βιταμίνης D αφήνει το ανοσοποιητικό σύστημα ευάλωτο σε επιθέσεις και τα άτομα ευάλωτα σε ασθένειες, βασίστηκαν στο FDA για να περιορίσουν την πρόσβαση στη βιταμίνη που μπορεί να σώσει ζωές. Μήπως η βιταμίνη D είναι τόσο ισχυρή που απειλεί να υπονομεύσει τη γρήγορη και εξαιρετικά κερδοφόρα στρατηγική εμβολιασμού του FDA από τον FDA;

Δώρο από το φως το ήλιου
Τις περισσότερες φορές, η βιταμίνη D δεν είναι μόνο φθηνή, είναι δωρεάν. Το μεγαλύτερο μέρος της βιταμίνης D που λαμβάνουμε - και συγκεκριμένα η πιο βιοδραστική μορφή, η βιταμίνη D3 - παράγεται όταν ακτίνες UV από το φως του ήλιου στο δέρμα μας. Μπορούμε να πάρουμε μικρές ποσότητες από άλλες πηγές, όπως αβγά και εμπλουτισμένο γάλα, για παράδειγμα, αλλά αυτά δεν συγκρίνονται με την ποσότητα που παράγει το σώμα από την ηλιοφάνεια. Σύμφωνα με μια μελέτη, μόλις 30 λεπτά μεσημεριανής έκθεσης στον ήλιο «ολόκληρης της επιδερμίδας» στο Όσλο της Νορβηγίας παράγει το ισοδύναμο της λήψης από το στόμα μεταξύ 10.000 και 20.000 IU βιταμίνης D.²⁰
Για όσους δεν μπορούν να κάνουν ηλιοθεραπεία γυμνοί, το να φοράτε σορτς και μπλουζάκι για μισή ώρα έκθεσης στον ήλιο εξακολουθεί να παρέχει μια καλή δόση. Σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη, ωστόσο, ο ήλιος δεν παρέχει βιταμίνη D το χειμώνα και η από του στόματος συμπλήρωση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση υψηλών επιπέδων, κάτι που μπορεί να είναι ο λόγος για την εποχικότητα της γρίπης (και του Covid), που αυξάνονται ακριβώς καθώς τα επίπεδα της βιταμίνης D πέφτουν.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στην Αγγλία, το Trinity College και το Νοσοκομείο St. James στην Ιρλανδία, εξέτασαν τα δεδομένα θνησιμότητας από Covid και είδαν ένα σαφές μοτίβο. «Όταν η θνησιμότητα ανά εκατομμύριο μελετάται σε σχέση με το γεωγραφικό πλάτος, μπορεί να φανεί ότι όλες οι χώρες που βρίσκονται κάτω από 35^ο Βόρεια έχουν σχετικά χαμηλή θνησιμότητα», παρατήρησαν. «Η ανεπάρκεια βιταμίνης D έχει επίσης αποδειχθεί ότι συσχετίζεται με την υπέρταση, τον διαβήτη, την παχυσαρκία και την εθνικότητα-όλα τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής Covid-19».²¹

Δοσολογία βιταμίνης D
Ενώ οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας εξακολουθούν να προειδοποιούν για τους κινδύνους των συμπληρωματικών δόσεων βιταμίνης D και θέτουν ανώτατα όρια σε ελάχιστα επίπεδα 400-800IU ημερησίως, γιατροί όπως ο Roger Seheult συμβουλεύουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα μπορούσαν να πάρουν με ασφάλεια δόσεις έως και 50.000 IU βιταμίνης D3 για τις πρώτες επτά ημέρες εάν δεν είχαν λάβει βιταμίνη D στο παρελθόν και, στη συνέχεια, μετάβαση σε δόση συντήρησης από 4.000 έως 5.000 IU ημερησίως απουσία έκθεσης στον ήλιο.
Παραθέτει μια 10ετή μελέτη της κλινικής Mayo σε πάνω από 20.000 άτομα, στην οποία μόνο ένα άτομο ανέπτυξε τοξικότητα στη βιταμίνη D μετά τη συμπλήρωση με βιταμίνη D, και αυτό ήταν μετά από λήψη τεράστιων δόσεων 50.000 IU ημερησίως για τρεις μήνες εκτός από τη λήψη συμπληρώματος ασβεστίου.²²
Ο νευροχειρουργός και συγγραφέας διατροφής Russell Blaylock συμβουλεύει ότι οι έγκυες πρέπει να συμπληρώνουν τουλάχιστον 2.000 IU βιταμίνης D3 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους και κατά τη διάρκεια του θηλασμού και ότι ακόμη και στα νεογέννητα μπορούν να χορηγηθούν τουλάχιστον 500 IU βιταμίνης D3 και τα μικρά παιδιά μπορούν να πάρουν 1.000 IU την ημέρα.²³
Μερικά άτομα με σπάνιες διαταραχές που συνδέονται με υπερβολικά επίπεδα ασβεστίου στο σώμα, όπως η σαρκοείδωση ή το σύνδρομο Williams, δεν πρέπει να παίρνουν  καθόλου συμπληρώματα βιταμίνης D. Για όσους ανησυχούν για περίσσεια βιταμίνης D στον οργανισμό τους, οι εξετάσεις αίματος αποτελούν εγγύηση για τη ενημέρωσή τους.

Συμπαράγοντες για τη βιταμίνη D
Μεγάλο μέρος της ιατρικής βιβλιογραφίας υποστηρίζει τη συμπλήρωση με βιταμίνη Κ για να αυξηθεί η δράση της βιταμίνης D,²⁴ αλλά όπως και με τη βιταμίνη D, η δοσολογία αποτελεί ακόμα ένα ερώτημα.
Ορισμένες εταιρείες προσφέρουν συμπληρώματα σε σταθερές αναλογίες βιταμίνης D3 και K2. Το μη κερδοσκοπικό ερευνητικό ίδρυμα GrassrootsHealth Nutrient Research Institute (www.grassrootshealth.net) συνιστά 90mcg βιταμίνης Κ για γυναίκες και 120mcg για άνδρες καθημερινά. Η βιταμίνη Κ προάγει την πήξη του αίματος και δεν πρέπει να λαμβάνεται με αντιπηκτικά αίματος όπως η βαρφαρίνη.
Το μαγνήσιο είναι ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας που απαιτείται για τη βέλτιστη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος,²⁵ και η έρευνα που υπάρχει εδώ και δεκαετίες έδειξε πώς λειτουργεί παράλληλα με τη βιταμίνη D.²⁶ Σύμφωνα με πρόσφατη εργασία που γράφτηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και στο Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων: «Η ανεπάρκεια μαγνησίου σχετίζεται με μειωμένη δραστηριότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού και αυξημένη φλεγμονή, συμπεριλαμβανομένης της IL-6, κεντρικό ρόλο στην παθολογία της καταιγίδας κυτοκινών που σχετίζεται με τον Covid-19».²⁷
Οι τροφές που περιλαμβάνουν φυλλώδη σκούρα πράσινα λαχανικά, μούρα, καστανό ρύζι και σοκολάτα είναι πηγές μαγνησίου, αλλά είναι πολύ δύσκολο να καλύψουν τα επίπεδα μαγνησίου που απαιτούνται και πολλοί άνθρωποι, ειδικά οι ηλικιωμένοι, έχουν έλλειψη μαγνησίου. Η Alliance for Natural Health International συνιστά τη λήψη 500-750mg μαγνησίου ημερησίως εάν παίρνετε συμπλήρωμα βιταμίνης D 4.000 IU ή περισσότερο.

Βιταμίνη C
Περισσότερα από 60.000 δημοσιευμένα επιστημονικά άρθρα αναφέρουν το προστατευτικό όφελος της βιταμίνης C σε μολυσματικές ασθένειες. Η βιταμίνη C υποστηρίζει τους μηχανισμούς αναπνευστικής άμυνας, αποτρέπει τις ιογενείς λοιμώξεις και μειώνει τη διάρκεια και τη σοβαρότητά τους και έχει αντι-ισταμινικές επιδράσεις που μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη. Η βιταμίνη C έχει επίσης αποδειχθεί ότι επιβραδύνει τη συντόμευση των τελομερών στα κύτταρα.²⁸
Όπως και με τη βιταμίνη D, οι ασθενείς με οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις όπως η πνευμονία έχουν συχνά μειωμένες συγκεντρώσεις βιταμίνης C στο πλάσμα και ορισμένες μελέτες έχουν αναφέρει ότι τα συμπτώματά τους βελτιώνονται πιο γρήγορα όταν τους χορηγείται βιταμίνη C.²⁷
Οι ισχυρές αντι-ιικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες της βιταμίνης C την καθιστούν στόχο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον Covid-19.²⁹ Υψηλές δόσεις έχουν χρησιμοποιηθεί για την εξάλειψη σοβαρών λοιμώξεων από Covid,³⁰ και είναι σε εξέλιξη περισσότερες από 50 κλινικές δοκιμές βιταμίνης C για τη θεραπεία του Covid- 19.³¹ Η συνήθης συνιστώμενη δόση συντήρησης είναι 1-2 γραμμάρια την ημέρα.

Ψευδάργυρος
Ο ψευδάργυρος έχει προσελκύσει πολύ περισσότερη προσοχή ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Επηρεάζει εκατοντάδες ενζυματικές διεργασίες στο σώμα και είναι σημαντικός για τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την επούλωση τραυμάτων. Είναι ένα καλά τεκμηριωμένο αναπνευστικό αντι-ιικό που καθαρίζει τους βλεννογόνους από τους αεραγωγούς και έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες ενώ εξισορροπεί το ανοσοποιητικό σύστημα.³²
Ο ψευδάργυρος μπορεί επίσης να επηρεάσει την αίσθηση της όσφρησης και της γεύσης, κάτι που είναι περίεργο, καθώς η απώλεια και των δύο έχει συνδεθεί με την μόλυνση από τον Covid-19. Πιστεύεται ότι η αναφερόμενη μείωση του ιικού φορτίου από το φάρμακο υδροξυχλωροκίνη μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι φαίνεται να αυξάνει τη μεταφορά ψευδαργύρου στα κύτταρα.³³ Αυτός μπορεί επίσης να είναι ο λόγος που υπήρξαν τόσο πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα από το αντιπαρασιτικό φάρμακο ιβερμεκτίνη.³⁴
Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου το 20% των ανθρώπων έχουν έλλειψη ψευδαργύρου,³¹ ειδικά οι ηλικιωμένοι και οι χορτοφάγοι/βίγκαν, καθώς βρίσκεται περισσότερο σε κρέατα (κυρίως αρνί) και οστρακοειδή, αλλά επίσης σε ξηρούς καρπούς, σπόρους και σκόνη κακάο.
Η λήψη υπερβολικού ψευδαργύρου είναι εξίσου κακή με την έλλειψή του, ωστόσο, σύμφωνα με τον Δρ Verkerk του Alliance for Natural Health, συνιστάται η λήψη 25mg ψευδαργύρου την ημέρα για άτομα μεσαίου βάρους και έως 50mg μέγιστη δόση. Είναι καλύτερα να λαμβάνετε ψευδάργυρο μεταξύ των γευμάτων, και ιδιαίτερα χωρίς τροφές που περιέχουν φυτικό οξύ, όπως ξηρούς καρπούς, σπόρους, δημητριακά ολικής αλέσεως και όσπρια.

Κουερσετίνη
Η κουερσετίνη, μια πολυφαινόλη που βρίσκεται στα κρεμμύδια, το μπρόκολο, τα φρούτα (μήλα, μούρα και σταφύλια), το πράσινο τσάι και το κρασί, είναι γνωστή για τις αντιοξειδωτικές, αντι-ιικές και αντιαλλεργικές της ιδιότητες, που χαρακτηρίζονται από διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η κουερσετίνη καταστέλλει τις προ-φλεγμονώδεις κυτοκίνες και εξισορροπεί τη συνολική ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος στην κυτοκίνη και χρησιμοποιείται ως θεραπεία αλλεργιών και άσθματος.³⁵
Έρευνες έχουν δείξει ότι η κουερσετίνη αναστέλλει τη μόλυνση από τη γρίπη και τώρα θεωρείται και ως κατασταλτικό της μόλυνσης από τον Covid-19.³⁶
Μεταξύ περισσότερων από 8.000 φαρμάκων, φυσικών προϊόντων και άλλων μικρών μορίων που ελέγχθηκαν, η κουερσετίνη κατατάχθηκε μεταξύ των πέντε κορυφαίων για την ικανότητά της να συνδέεται με τον περιβόητο υποδοχέα πρωτεΐνης ακίδας του ιού της πανδημίας.³⁷ Πιθανολογείται επίσης ότι θα εμποδίσει τη σύνδεση του κορονοϊού στους υποδοχείς ανθρώπινων κυττάρων.³⁸
Δεν υπάρχουν τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες μελέτες για την κουερσετίνη για τη θεραπεία του Covid-19, αλλά έχει βρεθεί ασφαλές σε δόσεις έως 1.000mg την ημέρα για 12 εβδομάδες, εκτός από την εγκυμοσύνη, όπου παραμένουν ζητήματα ασφάλειας και έρευνες σε πειραματόζωα πιθανολογούν ότι μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο αναπτυσσόμενο έμβρυο.³⁹

Πράσινο τσάι
Σε περίπτωση αμφιβολίας, πιείτε πράσινο τσάι. Όχι μόνο περιέχει κουερσετίνη και άλλες πολυφαινόλες που ενισχύουν το ανοσοποιητικό, αλλά οι ηλικιωμένοι Κινέζοι άνδρες (όχι γυναίκες) που έπιναν καθημερινά τρία φλιτζάνια πράσινο τσάι βρέθηκαν να έχουν μεγαλύτερα τελομερή, που τους χαρίζουν θεωρητικά πέντε επιπλέον χρόνια ζωής.⁴⁰

Ν-ακετυλο-κυστεΐνη (NAC)
Αυτό το θρεπτικό συστατικό ενισχύει τα επίπεδα γλουταθειόνης, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, αντικαρκινικό, αντιικό και αντιγηραντικό μόριο, το οποίο μειώνεται σημαντικά σε ένα πλήθος ασθενειών. Το NAC έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού⁴¹ και μειώνει τη φλεγμονή σε πνευμονικές παθήσεις.⁴² Εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι καταστέλλει τον πολλαπλασιασμό της ιογενούς γρίπης και μειώνει τη φλεγμονή.⁴³ Mία κλινική μελέτη στην οποία δόθηκαν 600mg NAC δύο φορές την ημέρα κατά τη διάρκεια της εποχικής γρίπης, ανακάλυψε ότι η συμπλήρωση NAC μείωσε το ποσοστό συμπτωματικής λοίμωξης από 79% σε 25%, μείωσε τα συμπτώματα κατά 70% και μείωσε τον χρόνο ανάρρωσης των ασθενών.⁴⁴

Βιβλιογραφικές αναφορές

1       Toxicol Rep. 2020;7:1448-1458
2       Glob Health J, 2020; 4: 146–52
3       Alliance for Natural Health International, Oct 28, 2020
4       Centre for Evidence-Based Medicine, www.cebm.net
5       Int J Mol Med, 2019; 44: 218–26
6       Aging (Albany NY), 2021; 13: 1–15
7       MedCram medical lectures, Jan 2, 2021, youtube.com
8       Arch Intern Med, 2009; 169: 384–90
9       J Leukoc Biol, 2012; 91: 829–38
10     Mech Ageing Dev, 2017; 164: 61–6
11    Aging Clin Exp Res, 2020; 32: 1195–8
12     J Clin Endocrinol Metab, 2020; dgaa733
13     BMJ, 2017; 356: i6583
14     Nutrients, 2020; 12: 3799; Postgrad Med J, 2020; 139065
15     clinicaltrials.gov; search terms Covid19, vitamin D
16     Queen Mary University of London, press release Oct 13, 2020, qmul.ac.uk
17     The Times, Oct 28, 2020, thetimes.co.uk
18     The Connexion, Nov 5, 2020; connexionfrance.com
19     US Department of Justice, Jan 8, 2021
20     Anticancer Res, 2009; 29: 3495–500
21     Aliment Pharmacol Ther, 2020; 51: 1434–7
22     Mayo Clin Proc, 2015; 90: 577–86
23     www.blaylockreport.com
24     Int J Endocrinol, 2017; 2017: 7454376
25     Eur J Clin Nutr, 2003; 57: 1193–7
26     Magnes Res, 1996; 9: 185–203
27     Maturitas, 2021; 143: 1–9
28     J Cell Biochem, 2004; 93: 588–97
29     Aging Dis, 2021; 12: 14–26
30     PharmaNutrition, 2020; 12: 100190
31     clinicaltrials.gov, search terms Covid19, vitamin C
32     Adv Nutr, 2019; 10: 696–710
33     PLoS One, 2014; 9: e109180.
34     Naunyn Schmiedebergs Arch Pharmacol, 2020; 393: 1153–6
35     Molecules, 2016; 21: 623
36     Biomolecules, 2021; 11: 10; 3 Biotech, 2021; 11: 67
37     ChemRxiv, 2020 doi: 10.26434/chemrxiv.11871402.v3
38     ChemRxiv, 2020 doi: 10.26434/chemrxiv.12181404
39     Toxicology, 2011; 290: 350–8
40     Br J Nutr, 2010; 103: 107–13
41     Proc Nutr Soc, 2000; 59: 595–600
42     Proc Natl Acad Sci U S A, 2006; 103: 4628–33
43     Biochem Pharmacol, 2010; 79: 413–20
44     Eur Respir J, 1997; 10: 1535–41

Μικρόβια και υγεία του ανοσοποιητικού
Τα έντερα μας αποικίζονται από μια τεράστια και ποικίλη οικολογία μικροοργανισμών, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων, ιών και μυκήτων που όλα επηρεάζουν βαθιά την ανοσία μας.
Την τελευταία δεκαετία, νέες τεχνολογίες αποκάλυψαν ότι καθένας από εμάς αποικίζεται από μια ξεχωριστή βακτηριακή χλωρίδα και ότι το μικροβίωμα μπορεί να παίξει ρόλο στη πρόληψη ή ακόμη και τη θεραπεία ορισμένων ασθενειών. Διαφορετικά είδη μικροβίων επηρεάζουν διαφορετικά το ανοσοποιητικό οπότε τελικά τα μικρόβια στο έντερό μας καθορίζουν την αντίστασή μας σε λοιμώξεις και ασθένειες.¹
Αυτή η ευεργετική επίδραση του μικροβιώματος του εντέρου στην ανοσία δεν περιορίζεται στο έντερο, αλλά επεκτείνεται σε όλο το σώμα σε απομακρυσμένα όργανα, συμπεριλαμβανομένων των πνευμόνων, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιανουάριο.
Στην μελέτη αυτή, ερευνητές από το Κέντρο Λοιμώξεων και Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Λιλ, στη Γαλλία, αναλύουν πώς η χρήση αντιβιοτικών μπορεί να καταστρέψει τα εντερικά βακτήρια ή συγκεκριμένα είδη και να αυξήσει την ευαισθησία σε λοιμώξεις όπως η σαλμονέλα και το E. coli.
Επικαλούνται δεκάδες μελέτες που δείχνουν πώς «τα ποντίκια που δεν έχουν μικροβίωμα (δηλαδή δεν έχουν μικρόβια) ή αυτά που λαμβάνουν από του στόματος αντιβιοτικά (ευρέως φάσματος ή στοχευμένα αντιβιοτικά όπως η νεομυκίνη, η μετρονιδαζόλη ή η βανκομυκίνη) έχουν μειωμένη ανταπόκριση σε συστημικές και αναπνευστικές λοιμώξεις. Για παράδειγμα, η διαταραχή της χλωρίδας του εντέρου από τα αντιβιοτικά αποδυναμώνει την έμφυτη και προσαρμοστική άμυνα του οργανισμού έναντι της γρίπης και του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV).
Αντίθετα, λένε οι ερευνητές, μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες έχει ανοσοδιεγερτική δράση και οι δίαιτες που είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες που έχουν υποστεί ζύμωση από ευεργετικά βακτήρια του εντέρου έχουν αποδειχθεί ότι συμβάλλουν θετικά στην αντιμετώπιση της γρίπη και της λοίμωξη από RSV.²
Οι ζυμώσιμες ίνες που ευνοούνται από τα βακτήρια του εντέρου περιλαμβάνουν την ινουλίνη που βρίσκεται στις πράσινες μπανάνες και τα όσπρια, την πηκτίνη που βρίσκεται στα φρούτα όπως τα μήλα και τις β-γλυκάνες που βρίσκονται στη βρώμη και το κριθάρι.

Πηγές

1    Annu Rev Immunol, 2015; 33: 227–56
2    Mucosal Immunol, 2021; 1–9

Η κοινωνική απομόνωση που έχει επιβληθεί τους τελευταίους μήνες, ειδικά στους ηλικιωμένους, οδηγεί σε έλλειψη προσωπικής επαφής, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τη διάθεση. Αυτό έδειξε μια πρόσφατη μελέτη που επιβεβαίωσε τη σύνδεση μεταξύ των διαφορετικών δεικτών κοινωνικής απομόνωσης και της μοναξιάς με καταθλιπτικά συμπτώματα σε ενήλικες ηλικίας 21 ετών και άνω.¹ Η δεκαετής μελέτη παρακολούθησης περίπου 5.000 ατόμων ηλικίας 25-75 ετών με προσδιορισμένες κοινωνικές σχέσεις αποδεικνύεται σημαντική για του εργαζόμενους στη δημόσια υγεία και τους γιατρούς: φαίνεται ότι το μέγεθος της επίδρασης είναι αρκετά μεγάλο, ο επιπολασμός των κοινωνικών σχέσεων κακής ποιότητας είναι υψηλός και η πληθυσμιακή νοσηρότητα της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής είναι από τις υψηλότερες από οποιαδήποτε πάθηση.² Αυτές οι επιπτώσεις επιβεβαιώθηκαν επίσης σε μια μετα-ανάλυση των συστηματικών ανασκοπήσεων σχετικά με τις συνέπειες στη δημόσια υγεία από την κοινωνική απομόνωση και τη μοναξιά.³
Δυστυχώς, μια άλλη πιθανή απρόβλεπτη συνέπεια της κοινωνικής απομόνωσης και της κακής ψυχολογίας είναι ο αρνητικός αντίκτυπος στο ανοσοποιητικό σύστημα. Και ενώ μπορεί να υπάρχει ο πειρασμός να καταφύγουμε σε συνταγογραφούμενα φάρμακα για την ανακούφιση της κακής διάθεσης, υπάρχουν φυσικά προϊόντα που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων καθώς και στην παροχή μιας σειράς μικροθρεπτικών συστατικών που έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν στην υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος.

Φυσικά ενισχυτικά της διάθεσης
Είναι αναγνωρισμένος ο ρόλος του ψευδαργύρου, του σιδήρου και του ιωδίου, των βιταμινών B6, B12 και του χαλκού στη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας και του υγιούς νευρικού συστήματος. Επιπρόσθετα, αρκετές πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η συμπλήρωση με πολυβιταμίνες και μέταλλα μπορεί να έχει θετική επίδραση στη διάθεση και το στρες^4,5  και έχουν διευκρινιστεί επίσης οι πιθανοί μηχανισμοί με τους οποίους επιτυγχάνουν αυτά τα αποτελέσματα.⁶ Επιπλέον, οι ελλείψεις σε βιταμίνες του συμπλέγματος βιταμινών Β έχουν συνδεθεί με νευρολογικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και του άγχους, οι οποίες μπορούν να διορθωθούν μέσω της σωστής διατροφής.⁷ Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η συμπλήρωση με μέταλλα όπως το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος και το σελήνιο μπορούν επίσης να είναι χρήσιμα σε αυτές τις καταστάσεις.^8,9
Όσον αφορά τα βότανα που μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση διαταραχών της διάθεσης, υπάρχουν αποδεδειγμένα στοιχεία που δείχνουν ότι ο Κρόκος (σαφράν) μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη διατήρηση της θετικής διάθεσης ως μονοθεραπεία, αλλά υπάρχουν επίσης στοιχεία που αποδεικνύουν ότι μπορεί να προσφέρει παρόμοια οφέλη όταν χορηγείται μαζί με κουρκουμίνη, την ουσία που προέρχεται από τον Κουρκουμά.^10,11 Η Ροντιόλα έχει διαπιστωθεί μετά από έρευνα ότι δρα ως ήπιο αντικαταθλιπτικό, ενώ επίσης ανακουφίζει από το άγχος. Το αγιουρβεδικόc βότανο Ασβαγκάντα έχει επίσης χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά για αυτές τις ενδείξεις.^12,13
Η κιτικολίνη είναι μια φυσική ουσία που χρησιμοποιείται συνήθως σε ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια και σε νευρολογικές διαταραχές. Αποτελεί ενδιάμεσο στάδιο στη σύνθεσης της φωσφατιδυλοχολίνης και εμπλέκεται στη διαμόρφωση πολλών μεταβολικών οδών και των επιπέδων των νευροδιαβιβαστών, καθώς επίσης και στη βιοσύνθεση φωσφολιπιδίων σε νευρωνικές μεμβράνες. Η κιτικολίνη που χρησιμοποιείται ευρέως ως γνωστικό ενισχυτικό τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ έχει μελετηθεί επιτυχώς στη θεραπεία της κατάθλιψης, ιδίως όταν εμπλέκεται η κατάχρηση ουσιών.^14,15

Η επίδραση της κακής διάθεσης στην ανοσία
Σε πολλές μελέτες έχουν αναφερθεί ανοσολογικές αλλαγές σε καταθλιπτικά άτομα.^16-18 Μια μετα-ανάλυση μελετών δείχνει ότι η κατάθλιψη φαίνεται να σχετίζεται με φλεγμονή και ότι σε ασθενείς με καταθλιπτικές διαταραχές συμβαίνουν πολλές ανοσολογικές αλλαγές.¹⁹
Μελέτες έχουν αναφέρει ήπιες μειώσεις στον αριθμό ειδικών ανοσοκυττάρων σε άτομα με κατάθλιψη.²⁰ Η θεραπεία με αντικαταθλιπτικά έδειξε ότι οι μετρήσεις αυτών των κυττάρων σε μια ομάδα καταθλιπτικών μετά τη θεραπεία ήταν σημαντικά υψηλότερες από ό, τι πριν τη θεραπεία. Αυτό συμφωνεί με άλλες μελέτες που έχουν δείξει ότι η κατάθλιψη οδηγεί σε καταστολή της κυτταρικής ανοσίας που υποχωρεί με αντικαταθλιπτική θεραπεία.^21,22 Μελέτες έχουν επίσης αποκαλύψει μειωμένο αριθμό άλλων λευκών αιμοσφαιρίων που εμπλέκονται στην ανοσία (κύτταρα CD4) σε άτομα με κατάθλιψη.²³
Ωστόσο, το εύρημα της ανοσοκαταστολής όσον αφορά την κυτταρική ανοσία στην κατάθλιψη υποστηρίζεται από στοιχεία όπου οι ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη έχει παρατηρηθεί ότι έχουν σημαντική μείωση στην ικανότητά τους να δημιουργούν λεμφοκύτταρα που ανταποκρίνονται στον ιό του έρπητα ζωστήρα.²⁴ Αυτό συμφωνεί με άλλες μελέτες που έχουν δείξει ότι η κατάθλιψη είναι μια ανοσοκατασταλτική κατάσταση σε σχέση με την κυτταρική ανοσία, η οποία ομαλοποιείται μετά την υποχώρηση της κατάθλιψης.²⁵ Η αντικαταθλιπτική θεραπεία ασκεί επίσης μια ανοσορυθμιστική δράση μέσω της μείωσης των προ-φλεγμονωδών κυτοκινών και της αύξησης των αντιφλεγμονωδών κυτοκινών.²⁶

Φυσικά ενισχυτικά ανοσοποιητικού
Τα μικροθρεπτικά συστατικά όπως οι βιταμίνες A, D, E, B6, B12, C και το φολικό οξύ, ο σίδηρος, το σελήνιο, ο χαλκός, το μαγνήσιο και ο ψευδάργυρος παίζουν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη του επίκτητου και του έμφυτου ανοσοποιητικού συστήματος. Η χαμηλή ή ανεπαρκής πρόσληψη αυτών των μικροθρεπτικών συστατικών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και να μειώσει την αντίσταση στις λοιμώξεις.^27-29 Είναι τέτοια η σημασία της βέλτιστης πρόσληψης των παραπάνω μικροθρεπτικών συστατικών για την υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος, που στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε καθένα από τα παραπάνω - με εξαίρεση το μαγνήσιο και τη βιταμίνη Ε - έχει δοθεί συγκεκριμένος ισχυρισμός υγείας για το σκοπό αυτό³⁰ και οι ρόλοι τους είναι καθιερωμένοι στη βιβλιογραφία.^27-29
Όσον αφορά την ενίσχυση της έμφυτης ανοσίας, αυτά τα μικροθρεπτικά συστατικά υποστηρίζουν συλλογικά τη διατήρηση και την ανάπτυξη φυσικών εμποδίων, την ανάπτυξη, διαφοροποίηση και κινητικότητα / χημειοταξία των έμφυτων ανοσοκυττάρων, την παραγωγή και δραστηριότητα αντιμικροβιακών πρωτεϊνών, την καταστροφή και τις φαγοκυτταρικές δράσεις των μακροφάγων και ουδετερόφιλων και την έναρξη και επακόλουθη αποκατάσταση της φλεγμονής. Προωθούν την προσαρμοστική ανοσία, μέσω της παραγωγής κυτοκινών, τον πολλαπλασιασμό λεμφοκυττάρων, τη διαφοροποίηση καθώς και τη δημιουργία κυττάρων μνήμης και παραγωγής αντισωμάτων.
Το σύμπλεγμα βιταμινών Β (Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β9, Β12) είναι απαραίτητο όχι μόνο για την υγιή ισορροπία του νευρικού συστήματος, αλλά και του ανοσοποιητικού συστήματος. Υπάρχουν περίπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ του νευρικού συστήματος και του ανοσοποιητικού συστήματος και καθίσταται σαφές ότι το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεση των διαταραχών ψυχικής υγείας (συμπεριλαμβανομένης της γνωστικής μείωσης, του άγχους, των αλλαγών στη διάθεση και της κατάθλιψης). Οι επιστήμες της διατροφής και της ανοσολογίας συνδέονται στενά με τις επιπτώσεις της κακής διατροφής στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Η κακή πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών μπορεί να οδηγήσει σε απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και τροποποιήσεις στη λειτουργία και την παραγωγή νευροδιαβιβαστών.^30,31
Από τα βότανα που αναφέρθηκαν παραπάνω, τα ασβαγκάντα, ροντιόλα, σαφράν και κουρκουμάς έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.^32-36

Συμπέρασμα
Η παραπάνω ανασκόπηση προτείνει ένα ολοκληρωμένο συμπλήρωμα πολυβιταμινών και ανόργανων συστατικών που περιέχει βότανα όπως το σαφράν, η ασβαγκάντα, η ροντιόλα και ο κουρκουμάς, όπως το Nubria Shine, το οποίο θα μπορούσε να είναι ευεργετικό όσον αφορά τη διατήρηση τόσο της θετικής διάθεσης και στάσης όσο και την υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος, με την κιτικολίνη να προσφέρει επίσης επιπλέον οφέλη για τη διάθεση.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Ge L, Yap CW, Ong R, Heng BH. Social isolation, loneliness and their relationships with depressive symptoms: a population-based study. PloS one. 2017;12(8).
2. Teo AR, Choi H, Valenstein M. Social relationships and depression: ten-year follow-up from a nationally representative study. PloS one. 2013;8(4).
3. Leigh-Hunt N, Bagguley D, Bash K, Turner V, Turnbull S, Valtorta N, Caan W. An overview of systematic reviews on the public health consequences of social isolation and loneliness. Public Health. 2017 Nov 1;152:157-71.
4. Harris E, Kirk J, Rowsell R, Vitetta L, Sali A, Scholey AB, Pipingas A. The effect of multivitamin supplementation on mood and stress in healthy older men. Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental. 2011 Dec;26(8):560-7.
5. Long SJ, Benton D. Effects of vitamin and mineral supplementation on stress, mild psychiatric symptoms, and mood in nonclinical samples: a meta-analysis. Psychosomatic medicine. 2013 Feb 1;75(2):144-53.
6. Kaplan BJ, Crawford SG, Field CJ, Simpson JS. Vitamins, minerals, and mood. Psychological bulletin. 2007 Sep;133(5):747.
7. The effects of vitamin B on the immune/cytokine network and theirinvolvement in depressionKathleen Mikkelsen, Lily Stojanovska, Monica Prakash, Vasso Apostolopoulos∗Maturitas 96 (2017) 58–71
8. Wang J, Um P Dickerman BA, Liu J. Zinc, magnesium, selenium and depression: a review of the evidence, potential mechanisms and implications. Nutrients. 2018 May;10(5):584.
9. Derom ML, Sayón-Orea C, Martínez-Ortega JM, Martínez-González MA. Magnesium and depression: a systematic review. Nutritional neuroscience. 2013 Sep 1;16(5):191-206.
10. Lopresti AL, Drummond PD. Saffron (Crocus sativus) for depression: a systematic review of clinical studies and examination of underlying antidepressant mechanisms of action. Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental. 2014 Nov;29(6):517-27.
11. Lopresti AL, Drummond PD. Efficacy of curcumin, and a saffron/curcumin combination for the treatment of major depression: A randomised, double-blind, placebo-controlled study. Journal of affective disorders. 2017 Jan 1;207:188-96.
12. Amsterdam JD, Panossian AG. Rhodiola rosea L. as a putative botanical antidepressant. Phytomedicine. 2016 Jun 15;23(7):770-83.
13. Singh N, Bhalla M, de Jager P, Gilca M. An overview on ashwagandha: A Rasayana (Rejuvenator) of Ayurveda. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines. 2011;8(5S).
14. Roohi-Azizi M, Arabzadeh S, Amidfar M, Salimi S, Zarindast MR, Talaei A, Akhondzadeh S. Citicoline combination therapy for major depressive disorder: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clinical neuropharmacology. 2017 Jan 1;40(1):1-5.
15. Brown ES, Gabrielson B. A randomized, double-blind, placebo-controlled trial of citicoline for bipolar and unipolar depression and methamphetamine dependence. Journal of affective disorders. 2012 Dec 20;143(1-3):257-60.
16. Weisse CS. Depression and immunocompetence: A review of the literature. Psychol Bull. 1992;111:475–89
17. Schleifer SJ, Keller SE, Bond RN, Cohen J, Stein M. Major depressive disorder and immunity. Role of age, sex, severity, and hospitalization. Arch Gen Psychiatry. 1989;46:81–7
18. Zorrilla EP, Luborsky L, McKay JR, Rosenthal R, Houldin A, Tax A, et al. The relationship of depression and stressors to immunological assays: A meta-analytic review. Brain Behav Immun. 2001;15:199–226
19. Osimo EF, Pillinger T, Rodriguez IM, Khandaker GM, Pariante CM, Howes OD. Inflammatory Markers in Depression: a Meta-Analysis of Mean Differences and Variability in 5,166 Patients and 5,083 Controls. Brain, Behavior, and Immunity. 2020 Feb 27.
20. Irwin M, Daniels M, Smith TL, Bloom E, Weiner H. Impaired natural killer cell activity during bereavement. Brain Behav Immun. 1987;1:98–104
21. Köhler CA, Freitas TH, Stubbs B, Maes M, Solmi M, Veronese N, de Andrade NQ, Morris G, Fernandes BS, Brunoni AR, Herrmann N. Peripheral alterations in cytokine and chemokine levels after antidepressant drug treatment for major depressive disorder: systematic review and meta-analysis. Molecular neurobiology. 2018 May 1;55(5):4195-206.
22. M Schmidt F, C Kirkby K, Lichtblau N. Inflammation and immune regulation as potential drug targets in antidepressant treatment. Current neuropharmacology. 2016 Oct 1;14(7):674-87.
23. Rivera-Rivera Y, Vázquez-Santiago FJ, Albino E, Sánchez MD, Rivera-Amill V. Impact of Depression and Inflammation on the Progression of HIV Disease. Journal of clinical & cellular immunology. 2016 Jun;7(3).
24. Eriksson C. Herpes simplex virus type 1 infection in the central nervous system-Experimental and clinical studies. https://gupea.ub.gu.se/handle/2077/47412
25. Medina-Rodriguez EM, Lowell JA, Worthen RJ, Syed SA, Beurel E. Involvement of innate and adaptive immune systems alterations in the pathophysiology and treatment of depression. Frontiers in neuroscience. 2018 Aug 17;12:547.
26. Eyre HA, Lavretsky H, Kartika J, Qassim A, Baune BT. Modulatory effects of antidepressant classes on the innate and adaptive immune system in depression. Pharmacopsychiatry. 2016 Jun;26(03):85-96.
27. Carr, A.C.; Maggini, S. Vitamin C and immune function. Nutrients 2017, 9, 1211.
28. Martineau, A.R.; Jolliffe, D.A.; Hooper, R.L.; Greenberg, L.; Aloia, J.F.; Bergman, P.; Dubnov-Raz, G.; Esposito, S.; Ganmaa, D.; Ginde, A.A.; et al. Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory tract infections: systematic review and meta-analysis of individual participant data. BMJ 2017, 356, i6583.
29. Gombart, A.F.; Pierre, A.; Maggini, S. A review of micronutrients and the immune system–working in harmony to reduce the risk of infection. Nutrients 2020, 12, 236.
30. European Commission EU register on nutrition and health claims. Available online: https://ec.europa.eu/food/safety/labelling_nutrition/claims/register/public/?event=search

31. S.J. Bull, P. Huezo-Diaz, E.B. Binder, J.F. Cubells, G. Ranjith, C. Maddock, et al.,Functional polymorphisms in the interleukin-6 and serotonin transportergenes, and depression and fatigue induced by interferon-alpha and ribavirintreatment, Mol. Psychiatry 14 (2009) 1095–1104.
32. S. Cunningham-Rundles, D.F. McNeeley, A. Moon, Mechanisms of nutrientmodulation of the immune response, J. Allergy Clin. Immunol. 115 (2005)1119–1128, Tiwari R, Chakraborty S, Saminathan M, Dhama
33. K, Singh SV. Ashwagandha (Withania somnifera): Role in safeguarding health, immunomodulatory effects, combating infections and therapeutic applications: A review. J Biol Sci. 2014 Feb 15;14(2):77-94.
34. Khanna K, Mishra KP, Ganju L, Singh SB. Golden root: A wholesome treat of immunity. Biomedicine & Pharmacotherapy. 2017 Mar 1;87:496-502.
35. Kianbakht S, Ghazavi A. Immunomodulatory effects of saffron: a randomized double‐blind placebo‐controlled clinical trial. Phytotherapy Research. 2011 Dec;25(12):1801-5.
36. Jagetia GC, Aggarwal BB. “Spicing up” of the immune system by curcumin. Journal of clinical immunology. 2007 Jan 1;27(1):19-35.