Το σιρόπι αγαύης είναι ένα γλυκαντικό που συχνά διαφημίζεται ως υγιεινή εναλλακτική λύση αντί της ραφιναρισμένης ζάχαρης και πιστεύουμε ότι είναι υγιεινό, διότι πωλείται σε καταστήματα υγιεινών τροφών. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι η αλήθεια για το σιρόπι αγαύης μπορεί να μην είναι τόσο γλυκιά όσο φαίνεται.
Τι είναι η αγαύη;
Το φυτό αγαύη είναι εγγενές στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες και τη Λατινική Αμερική. Χρησιμοποιείται στο Μεξικό εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Τα σάκχαρα της αγαύης ζυμώνονται για να γίνει τεκίλα. Ως φυτό η αγαύη έχει πιθανώς κάποια οφέλη για την υγεία. Ωστόσο, η διύλιση και η επεξεργασία για να παραχθεί το γλυκαντικό αγαύης καταστρέφουν σχεδόν όλες από αυτές τις ευεργετικές επιπτώσεις του φυτού στην υγεία.
Πώς παρασκευάζεται το σιρόπι αγαύης;
Το σιρόπι αγαύης παρασκευάζεται με τα ακόλουθα βήματα:
- 1. Το υγρό εξάγεται πρώτα από το φυτό.
- 2. Στη συνέχεια ο χυμός φιλτράρεται.
- 3. Ο φιλτραρισμένος χυμός θερμαίνεται για να διασπάσει τα συστατικά του σε ένα απλό σάκχαρο που ονομάζεται φρουκτόζη.
- 4. Το υγρό που προκύπτει στη συνέχεια συμπυκνώνεται σε σιρόπι.
Το σιρόπι αγαύης απαιτεί πολλαπλά στάδια επεξεργασίας πριν καταναλωθεί. Στη φυσική του μορφή, τα εκχυλίσματα από το φυτό αγαύης περιέχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ωστόσο, κανένα από αυτά τα ευεργετικά στοιχεία δεν υπάρχει στην εξαιρετικά επεξεργασμένη αγαύη που βρίσκεται στα ράφια των καταστημάτων.
Πώς δόθηκε αρχικά η εντύπωση ότι το σιρόπι αγαύης είναι ένα υγιεινό γλυκαντικό;
Το σιρόπι αγαύης έχει πολύ χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη – κυρίως επειδή σχεδόν όλη η ζάχαρη που περιέχει είναι φρουκτόζη. Έχει πολύ λίγη γλυκόζη, τουλάχιστον σε σύγκριση με την κανονική ζάχαρη.
Σε γενικές γραμμές, τα τρόφιμα με υψηλότερο γλυκαιμικό δείκτη προκαλούν μεγαλύτερες αιχμές σακχάρου στο αίμα και μπορεί να επηρεάσουν την υγεία σας αρνητικά. Σε αντίθεση με τη γλυκόζη, η φρουκτόζη δεν αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου ή ινσουλίνης στο αίμα βραχυπρόθεσμα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα γλυκαντικά με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη συχνά διατίθενται στο εμπόριο ως «υγιεινά» ή «φιλικά προς τον διαβήτη». Ωστόσο, ο γλυκαιμικός δείκτης είναι μόνο ένας παράγοντας που πρέπει να λάβετε υπόψη κατά την αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων ορισμένων γλυκαντικών στην υγεία. Στην πραγματικότητα, αν και το γλυκαντικό αγαύης μπορεί να μην αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα όσο η κοινή ζάχαρη, υπάρχουν κάποιες άλλες πραγματικές ανησυχίες που σχετίζονται με το σιρόπι αγαύης που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Η αλήθεια είναι ότι η φρουκτόζη έχει βλαπτική επίδραση για την υγεία, και αυτό είναι ήδη γνωστό με το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη που είναι σε ευρεία χρήση στις ΗΠΑ. Εφόσον λοιπόν το σιρόπι καλαμποκιού θεωρείται βλαπτικό για την ανθρώπινη υγεία, πώς είναι δυνατόν να θεωρείται ακόμα και σήμερα το σιρόπι αγαύης υγιεινό γλυκαντικό, όταν περιέχει περισσότερη φρουκτόζη από όσο περιέχει το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη;
Το σιρόπι αγαύης είναι πιο βλαπτικό για την υγεία από το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη και από τη ζάχαρη!
Η ζάχαρη και το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη περιέχουν δύο απλά σάκχαρα – γλυκόζη και φρουκτόζη – σε ποσοστό περίπου 50% το καθένα.
Η γλυκόζη είναι ένα σημαντικό μόριο. Βρίσκεται σε πολλές υγιεινές τροφές, όπως φρούτα και λαχανικά, και το σώμα μας το παράγει ακόμη και για να βεβαιωθεί ότι έχουμε πάντα αρκετό. Στην πραγματικότητα, όλα τα ζωντανά κύτταρα φιλοξενούν γλυκόζη επειδή αυτό το μόριο είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή.
Ενώ κάθε κύτταρο στο σώμα μας μπορεί να μεταβολίσει τη γλυκόζη, το συκώτι είναι το μόνο όργανο που μπορεί να μεταβολίσει τη φρουκτόζη σε σημαντικές ποσότητες (1).
Η κατανάλωση υπερβολικής φρουκτόζης μπορεί να καταστρέψει τη μεταβολική μας υγεία και μπορεί να συμβάλει στην αντίσταση στην ινσουλίνη, στο μεταβολικό σύνδρομο, στις καρδιακές παθήσεις και στον διαβήτη τύπου 2 (2). Αυτό συμβαίνει επειδή το συκώτι υπερφορτώνεται και αρχίζει να μετατρέπει τη φρουκτόζη σε λίπος, το οποίο αυξάνει τα τριγλυκερίδια στο αίμα. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι μέρος αυτού του λίπους μπορεί να κολλήσει στο συκώτι και να προκαλέσει λιπώδη ηπατική νόσο (3-4). Το 2017, μια μελέτη σε ποντίκια συνέδεσε τη φρουκτόζη με ηπατική βλάβη, συμπεριλαμβανομένης της λιπώδους ηπατικής νόσου και του θανάτου των ηπατικών κυττάρων. Η μελέτη βρήκε επίσης μια σχέση μεταξύ της κατανάλωσης φρουκτόζης και της φλεγμονής (5). Μια άλλη μελέτη του 2017, επίσης, συνέδεσε την κατανάλωση φρουκτόζης με λιπώδη ηπατική νόσο (6). Η φρουκτόζη μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αυξήσεις στα μακροπρόθεσμα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου και διαβήτη τύπου 2 (7). Σύμφωνα με μια μελέτη 2013, τα υψηλά επίπεδα κατανάλωσης φρουκτόζης μπορεί να προκαλέσουν αντίσταση στην ινσουλίνη, υπέρταση και μεταβολικό σύνδρομο (8). Μια μελέτη του 2015 έδειξε ότι η φρουκτόζη μπορεί να προάγει την ανάπτυξη υψηλής αρτηριακής πίεσης, αντίστασης στην ινσουλίνη και άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου (9). Επιπλέον, η υψηλή πρόσληψη φρουκτόζης μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της LDL και της οξειδωμένης LDL. Μπορεί επίσης να προκαλέσει συσσώρευση λίπους στην κοιλιά (10).
Μια μελέτη του 2010 διαπίστωσε ότι οι αρουραίοι που κατανάλωναν σιρόπια με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη κέρδισαν σημαντικά περισσότερο βάρος από τους αρουραίους που κατανάλωναν ζάχαρη, ακόμη και όταν η πρόσληψη θερμίδων τους ήταν η ίδια (11). Μια πιο πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι αυτή η σύνδεση είναι λιγότερο σαφής (12).
Σημειωτέον, ότι το σιρόπι αγαύης αποτελείται από 85% φρουκτόζη. Αυτό συγκρίνεται με μόλις 50% για την κοινή ζάχαρη και 55% για το συχνά επικρινόμενο σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη.
Επιπλέον, το σιρόπι αγαύης είναι ένα γλυκαντικό με υψηλότερες θερμίδες από την επιτραπέζια ζάχαρη. Παρά τον χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη του σιροπιού αγαύης, δεν είναι κατάλληλο για δίαιτες Paleo, κέτο ή χαμηλές σε υδατάνθρακες. Αυτό συμβαίνει γιατί περιέχει μια καλή ποσότητα υδατανθράκων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Am J Clin Nutr. 2007 Oct;86(4):895-6.
2. Curr Opin Lipidol. 2013 Jun;24(3):198-206.
3. Diabetes. 2005 Jul;54(7):1907-13.
4. J Hepatol. 2008 Jun;48(6):993-9.
5. Food Chem Toxicol. 2017 May;103:111-121.
6. Arch Toxicol. 2017 Apr;91(4):1545-1563.
7. Nutr Metab (Lond). 2005 Feb 21;2(1):5.
8. J Nutr Metab. 2013;2013:682673.
9. Adv Nutr. 2015 Jul 15;6(4):430-9.
10. Am J Clin Nutr. 2002 Nov;76(5):911-22.
11. https://www.princeton.edu/news/2010/03/22/sweet-problem-princeton-researchers-find-high-fructose-corn-syrup-prompts
12. PLoS One. 2017 Dec 29;12(12):e0190206.
Ο Μάριος Δημόπουλος γεννήθηκε το 1975 στον Πειραιά. Σπούδασε αρχικά φιλολογία με ειδικότητα στη γλωσσολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη συνέχεια λόγω του ενδιαφέροντός του στις φυσικές και εναλλακτικές θεραπείες σπούδασε στο εξωτερικό διατροφολογία και φυσικοπαθητική (naturopathy). Έχει ειδικευθεί στη χρήση διατροφικών συμπληρωμάτων και εστιάζει την έρευνά του στην πρόληψη των ασθενειών με σωστή διατροφή, με χορήγηση βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών ουσιών υπό μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων και με χορήγηση φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων. Είναι καθηγητής διατροφολογίας στη σχολή Natural Health Science (Ελλάδα), όπου διδάσκει για τα διατροφικά συμπληρώματα σε φαρμακοποιούς, διαιτολόγους, διατροφολόγους και εναλλακτικούς θεραπευτές. Ο Μάριος Δημόπουλος έχει γράψει 36 βιβλία για θέματα υγείας. Εδώ το πλήρες βιογραφικό του.
