Για την ψυχαναλυτική και συμπεριφοριστική κατεύθυνση - που κυριάρχησαν ως μοναδικές μέθοδοι ψυχοθεραπείας επί πολλές δεκαετίες - η ανθρώπινη συμπεριφορά και προσωπικότητα είναι αποτέλεσμα μιας προϋπάρχουσας βιολογικής και περιβαλλοντικής κατάστασης. Ακολούθησε η ανθρωπιστική ψυχολογία, η "τρίτη δύναμη" όπως ονομάστηκε, που άνθισε στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Πατέρας αυτής υπήρξε ο Abraham Maslow. Για τους ανθρωπιστές ψυχολόγους επικρατεί η αισιόδοξη πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να ορίσει το πεπρωμένο του, έχει τη δυνατότητα συνεχούς εξέλιξης και αυτοπραγμάτωσης. Ο Maslow απεικόνισε συμβολικά σε μία πυραμίδα την ιεράρχηση των ανθρωπίνων αναγκών, γνωστή ως "πυραμίδα του Maslow". Σύμφωνα με τη θεωρία του, όταν ικανοποιηθεί πλήρως μια ανάγκη, γεννιέται μια ανάγκη ιεραρχικά ανώτερη, καθώς και αν δεν καλυφθεί μία ανάγκη, είναι αδύνατον ή πολύ δύσκολο να ικανοποιηθεί η ιεραρχικά αμέσως επόμενη. 

Στη βάση της πυραμίδας, λοιπόν, ο Maslow τοποθέτησε τις βιολογικές μας ανάγκες, τις οποίες ακολουθεί η ανάγκη για ασφάλεια και σιγουριά. Στο τρίτο επίπεδο της πυραμίδας βρίσκεται η ανάγκη για συναισθηματική κάλυψη, προσοχή και αγάπη. Στη συνέχεια είναι η ανάγκη της κοινωνικής αποδοχής και αναγνώρισης. Στο πέμπτο και τελευταίο επίπεδο, στην κορυφή της πυραμίδας, είναι η ανάγκη της αυτοπραγμάτωσης. Για το Maslow καθώς και για τους ανθρωπιστές ψυχολόγους, ο άνθρωπος είναι ολοκληρωμένος και πραγματικά ευτυχισμένος όταν αυτοπραγματωθεί, όταν δηλαδή ενεργοποίησε και ελευθερώσει όλες του τις ικανότητες στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Με άλλα λόγια όταν ζει μια ζωή που  νοιώθει ότι τον αντιπροσωπεύει και όχι επιθυμώντας και φαντάζοντας τη ζωή που ονειρεύεται και στερείται. 

Όλοι μας μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε το φόβο της αποτυχίας, αλλά μας είναι δύσκολο να κατανοήσουμε το φόβο απέναντι στην επιτυχία. Ο Abraham Maslow, εμπνευσμένος από τη μορφή του Ιωνά, όπως τη γνωρίζουμε από την Παλαιά Διαθήκη, μίλησε για το "Σύμπλεγμα του Ιωνά", γι αυτό το φόβο που κατοικεί στον ανθρώπινο ψυχισμό, το φόβο μπροστά στο μεγαλείο μας, την απομάκρυνση από το πεπρωμένο μας και την άρνηση των ταλέντων μας. Ο φόβος αυτός μας εμποδίζει να κοιτάξουμε με θάρρος τον ανώτερο εαυτό μας με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε αντίθετη κατεύθυνση από τα όνειρά μας, την επιτυχία που μπορούμε να έχουμε, την αυτοπραγμάτωση. 

Όπως είναι μέρος της φύσης μας να τείνουμε προς την ολοκλήρωσή μας, έτσι και είναι μέρος αυτής ο φόβος μπροστά στην εικόνα του ανώτερου εαυτού. Σκέψεις όπως "δεν είμαι αρκετά ικανός, δε θα τα καταφέρω, ξέρω πολλούς που είναι καλύτεροι από μένα, ίσως να μην το αξίζω" μας απομακρύνουν από τον πραγματικό μας εαυτό οδηγώντας μας στη μετριότητα, την απογοήτευση, την έλλειψη αυτοεκτίμησης, το θυμό, τη θλίψη... 

Πώς μπορούμε να πολεμήσουμε αυτό το φόβο που μας εμποδίζει να γίνουμε μοναδικοί και να νιώθουμε πλήρεις; Η απάντηση βρίσκεται στην αυτογνωσία και στην καλλιέργεια της αυτοπεποίθησης. Μόνο αναγνωρίζοντας και δίνοντας αξία στον αληθινό εαυτό, κοιτάζοντάς μας με σεβασμό και ειλικρίνεια, μπορούμε να βρούμε το κουράγιο να διώξουμε τα εσωτερικά εμπόδια που μας οδηγούν στη μετριότητα, μας απομακρύνουν από το μεγαλείο μας, από τη ζωή της οποίας είμαστε πράγματι αντάξιοι. 

Μαρία Μαρκεζίνη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος, 6907895850