Η εβδομάδα 18-24 Νοεμβρίου έχει ανακηρυχτεί από τον Π.Ο.Υ. ως εβδομάδα αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την κατάχρηση των αντιβιοτικών και την επακόλουθη επίδραση της μικροβιακής αντοχής. Η δήλωση του EUROCAM με αφορμή το γεγονός αυτό αναφέρει:
Είναι αναγκαίο να καταστεί προτεραιότητα η επίλυση της μικροβιακής ανθεκτικότητας με τη μείωση της εξάρτησης από τα αντιβιοτικά φάρμακα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί διατηρώντας τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον υγιή. Οι στρατηγικές που προάγουν την υγεία και αποσκοπούν στο να καταστήσουν τους ανθρώπους πιο ανθεκτικούς στις λοιμώξεις θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα σε όλες τις πολιτικές υγείας της ΕΕ.
Είναι υψίστης σημασίας να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην προαγωγή της υγείας του ευρωπαϊκού πληθυσμού[1], ώστε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της μικροβιακής αντοχής (Antimicrobial resistance - AMR). Θα πρέπει να προωθηθούν παρεμβάσεις υγείας που βελτιώνουν την ανθεκτικότητα των ανθρώπων στους μολυσματικούς παράγοντες. Αυτή η προσέγγιση για την επίλυση του προβλήματος της μικροβιακής αντοχής δεν αντιμετωπίζεται επί του παρόντος επαρκώς.
Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ενημέρωσης για την ανθεκτικότητα στα αντιμικροβιακά φάρμακα, το EUROCAM θα ήθελε να μοιραστεί το όραμά του για έναν κόσμο απαλλαγμένο από τη μικροβιακή αντοχή. 

Ένα αποτελεσματικό ανοσοποιητικό σύστημα
Η μολυσματική ασθένεια προκύπτει όταν συναντώνται δύο παράγοντες: η επαφή με έναν μολυσματικό παράγοντα (μικρόβιο) και, το σημαντικότερο, η ευαισθησία των ανθρώπων στον μολυσματικό παράγοντα. Η παρουσία μολυσματικών παραγόντων είναι φυσική. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι οι άνθρωποι (και τα ζώα) με ισορροπημένο, ενεργό ανοσοποιητικό σύστημα είναι λιγότερο ευαίσθητοι στους παθογόνους μικροοργανισμούς και καταπολεμούν τις μολυσματικές ασθένειες πιο αποτελεσματικά χωρίς την ανάγκη αντιβιοτικής θεραπείας.

Ορισμός της υγείας
Το 1946, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας όρισε την υγεία ως "μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας" [2], ανοίγοντας το δρόμο για ένα σύστημα υγειονομικής περίθαλψης που βασίζεται στην ευρωστία των ανθρώπων. Ο σύγχρονος ορισμός της υγείας αναδεικνύει επίσης αυτή την ασθενοκεντρική προσέγγιση, τονίζοντας ότι η υγεία είναι: "Η ικανότητα προσαρμογής και αυτοδιαχείρισης απέναντι σε κοινωνικές, σωματικές και συναισθηματικές προκλήσεις". [3]. Αυτό σημαίνει ότι αλλάζει η αντίληψη για την υγεία ως "κατάσταση απουσίας μιας ασθένειας" και προωθείται πλέον η φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή και τη θετική προσέγγιση στην υγεία [4]. Οι επιλογές του τρόπου ζωής αλλά και οι θεραπείες που βελτιώνουν τις αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς έχουν κεντρικό ρόλο.

Μια αποτελεσματική και βιώσιμη προσέγγιση
Μια ευρωπαϊκή στρατηγική για την υγεία που βασίζεται στην πρόληψη, την προαγωγή της υγείας και την προσαρμοστικότητα/ανθεκτικότητα των ανθρώπων είναι μια αποτελεσματική και βιώσιμη προσέγγιση για τη μείωση της επίπτωσης της μικροβιακής αντοχής:

• Οι υγιείς πληθυσμοί ασκούν λιγότερη πίεση στην υγειονομική περίθαλψη.
• Οι άνθρωποι και τα ζώα που είναι ανθεκτικά στις μολυσματικές ασθένειες θα χρειάζονται λιγότερα αντιβιοτικά, γεγονός που μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης της μικροβιακής ανθεκτικότητας,
• Η προαγωγή της υγείας και η προσαρμοστικότητα προάγουν την πολυτομεακή προσέγγιση " One Health " [5] για την AMR

Η ιατρική έρευνα που επενδύει στην εξέταση των παραγόντων κινδύνου θα επιφέρει έρευνα προσανατολισμένη στην υγεία και, κατά συνέπεια, ιατρική που προάγει την υγεία.

Η στρατηγική για τη μείωση της μικροβιακής ανθεκτικότητας
Η προαγωγή της υγείας και η προσαρμοστικότητα/αντοχή θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος κάθε στρατηγικής για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής, παράλληλα με την κατάλληλη ετοιμότητα, τη διαχείριση των αντιβιοτικών, την επιτήρηση και την ανάπτυξη εμβολίων. Το EUROCAM προτείνει τις ακόλουθες δράσεις:

• Προώθηση του υγιεινού τρόπου ζωής στη δημόσια εκπαίδευση μέσω στοχευμένων εκστρατειών και της ένταξης σύμβουλων τρόπου ζωής στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη,
• Έρευνα και επένδυση σε ασφαλείς και αποτελεσματικές, μη ρυπογόνες [6] μη αντιβιοτικές θεραπείες και μοντέλα που συμβάλλουν στην πρόληψη, τη θεραπεία και τη διαχείριση λοιμωδών νοσημάτων μέσω της βελτίωσης της ανθεκτικότητας των ασθενών (όπως για παράδειγμα η Ομοιοπαθητική και η Ανθρωποσοφική ιατρική).

Η δημιουργία ενός αποτελεσματικού, βιώσιμου και προσανατολισμένου στην ανθεκτικότητα συστήματος υγειονομικής περίθαλψης απαιτεί δράση στους τομείς της πολιτικής, της δημόσιας εκπαίδευσης, της έρευνας και της ανάπτυξης.
*Το EUROCAM είναι μια ανεξάρτητη μη κερδοσκοπική και μη κυβερνητική ευρωπαϊκή οργάνωση-ομπρέλα που εκπροσωπεί ασθενείς, ιατρούς, επαγγελματίες θεραπευτές και κτηνιάτρους στον τομέα της παραδοσιακής, συμπληρωματικής και ολοκληρωμένης ιατρικής (TCIM), με στόχο την προώθηση της συμβολής της TCIM στην καλύτερη υγεία στην Ευρώπη.
Το EUROCAM διαχειρίζεται τη γραμματεία της Ομάδας Ενδιαφέροντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ολοκληρωμένη Ιατρική και την Υγεία και είναι διαπιστευμένο ως μη κρατικός φορέας στο Περιφερειακό Γραφείο του ΠΟΥ για την Ευρώπη.

Ιστοσελίδα: www.cam-europe.eu | e-mail: secretariat@cam-europe.eu

Αναφορές:

[1] https://ec.europa.eu/health/system/files/2020-01/amr_2017_action-plan_0.pdf and https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021R0522&from=EN
[2] https://apps.who.int/gb/bd/PDF/bd47/EN/constitution-en.pdf?ua=1
[3]Huber M, Knottnerus JA, Green L, van der Horst H, Jadad AR, Kromhout D, Leonard B, Lorig K, Loureiro MI, van der Meer JW, Schnabel P, Smith R, van Weel C, Smid H. (2011) How should we define health? BMJ, 343():d4163. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21791490
[4] Huber M, van Vliet M, Giezenberg M, Winkens B, Heerkens Y, Dagnelie PC, Knottnerus JA. (2016). Towards a 'patient centred' operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed methods study. BMJ open, 6(1), e010091. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2015-010091
[5] http://digitallibrary.un.org/record/842813/files/A_71_L-2-EN.pdf 
[6]https://ec.europa.eu/environment/water/water-dangersub/pdf/strategic_approach_pharmaceuticals_env.PDF