Η επιστήμη της τρέλας

Πέτρος Αργυρίου

Για χιλιετίες, οι θρησκείες κατείχαν το μονοπώλιο στη διαχείριση και τον έλεγχο των μαζών με πρόσχημα τη «σωτηρία» της ψυχής, τη θέση της και τη σχέση της με έναν αιώνιο φανταστικό κόσμο.

Αυτό το μονοπώλιο το έσπασε η ψυχιατρική, η οποία μπορεί μεν να «προσγείωσε» κάπως τα περί ψυχής ζητήματα, συνδέοντάς τα πότε με κοινωνικούς και πότε με βιολογικούς παράγοντες, δεν έπαψε όμως να επιζητεί την ψυχολογική εξουσία πάνω στους «πιστούς» της.

Μέσα σε μικρό σχετικά διάστημα και σε σημαντικό τμήμα του δυτικού κόσμου, οι ψυχίατροι αντικατέστησαν τους παπάδες και η ψυχανάλυση (και μετέπειτα προσεγγίσεις), την εξομολόγηση.

Όντας μια από τις λίγες «επιστήμες» που δεν είναι καν σε θέση να ορίσουν το αντικείμενο τους (την ψυχή), η ψυχιατρική θα κατέφευγε σε επιστημονικοφανείς ερμηνείες, θεωρίες, αγωγές, ακόμη και θεραπείες για σύνθετα φαινόμενα που αφορούν τον άνθρωπο και τα οποία ακόμη δεν έχουν γίνει κατανοητά από τη σύγχρονη επιστήμη.

Η ψυχιατρική, μια «επιστήμη» που αδυνατούσε να καταλάβει τις παθολογίες στις συμπεριφορές, στο συναίσθημα, την αντίληψη, τη νόηση αλλά και στο κοινωνικό και βιολογικό περιβάλλον και τις πάμπολλες αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, ισχυριζόταν επίμονα το αντίθετο: πως δηλαδή μπορούσε όχι μόνο να κατανοήσει αλλά και να αντιμετωπίσει τις παθογένειες και τις παθολογίες.

Ήταν αναμενόμενο λοιπόν, η ψυχιατρική να μην επιδιώξει να αναπτυχθεί μέσω του αμφιλεγόμενου επιστημονικού της σθένους αλλά να συζευχθεί με την εξουσία ενισχύοντάς την από την μία με επιστημονικοφανείς μεθόδους και αποκτώντας από την άλλη πρόσβαση στους μηχανισμούς της όπως η δικαιοσύνη και η αστυνομία, επιτρέποντάς της να προχωρά σε καταναγκαστικό εγκλεισμό πολιτών.

Χιλιάδες ψυχιατρικοί κρατούμενοι εγκλείστηκαν λόγω πολιτικών πεποιθήσεων από την ανίερη συμμαχία που ενίοτε εμφανίστηκε μεταξύ ψυχιατρικής και ολοκληρωτικών καθεστώτων.    

Υπό αυτό το πρίσμα, πρέπει να δούμε την ψυχιατρική ως καταστολή. Και η καταστολή μπορεί να είναι αναπόφευκτη ίσως και χρήσιμη σε ακραίες καταστάσεις όπου η ζωή ή η συνύπαρξη απειλείται, δυστυχώς όμως τείνει να επεκτείνεται και σε όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού. Είναι το κρίσιμο αυτό σημείο όπου η καταστολή, από υπερασπιστής της νομιμότητας και της κοινωνικής ισορροπίας μετατρέπεται σε δεξί χέρι της τυραννίας.

Και δυστυχώς οι κίνδυνοι που η ίδια η ψυχιατρική ενέχει είναι εξίσου πολλοί και σοβαροί με αυτούς που καλείται να αντιμετωπίσει. Οι κίνδυνοι λοιπόν που περιείχε η παραδοσιακή διαπλοκή της ψυχιατρικής με την εξουσία του κράτους πολλαπλασιάστηκαν από τη διαπλοκή της με τα μεγάλα ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα που βρίσκονται πίσω από το καρτέλ των φαρμακοβιομηχανιών.

Όπως είδαμε, η ψυχιατρική αντικατέστησε σε κάποιο βαθμό και σε κάποιες λειτουργίες της τη θρησκεία. Κατέχοντας όμως όχι μόνο τους συμβολικούς και ψυχολογικούς μηχανισμούς και μεθόδους της θρησκείας αλλά και τις μεθόδους της τεχνολογίας, η ψυχιατρική θα αποδεικνυόταν πολύ πιο φιλόδοξη στην επέκταση της από τον προκάτοχό της που το τωρινό του στιγμιότυπο είναι πολύ πιο συντηρητικό.

Ουσιαστικά, η ψυχιατρική για να επεκταθεί, έπρεπε να βρει καινούριες αγορές. Έτσι λοιπόν, επέκτεινε τον έλεγχο της σε μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού, ορίζοντας ως παθολογίες συγκριτικά φυσιολογικές συμπεριφορές και επιβάλλοντας για αυτές συχνά αμφίβολης αποτελεσματικότητας και ασφάλειας φάρμακα.

Για να το πετύχει αυτό η ψυχιατρική χρησιμοποίησε όχι μόνο τη φαρμακολογία αλλά και μια παλιά καλή συνταγή που έχει τις καταβολές της στη θρησκεία : Ένα ιερό βιβλίο, το DSM (Διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών), τη δική της Βίβλο η οποία κατά χρονικά διαστήματα αναθεωρείται τόσο αυθαίρετα όσο αυθαίρετα έχει επινοηθεί, μέσω μιας διαδικασίας που κάποιοι έχουν περιγράψει να μην έχει περισσότερη εγκυρότητα από μια συζήτηση οπαδών της ίδιας ομάδας σε ένα καφενείο (περισσότερα στο βιβλίο μου «Τι δεν σας λένε οι γιατροί», εκδ. Etra 2009.). To DSM είναι λοιπόν η ψυχιατρική χάρτα, το τροπάρι των διαταραχών.

Η ίδια η εξέλιξη του DSM αποκαλύπτει πολλά για την επέκταση της ψυχιατρικής: το πρώτο DSM συντάχθηκε το 1952 και περιέγραφε 106 διαταραχές. Το DSM-2 που μαγειρεύτηκε το 1968 ανέβασε τις διαταραχές στις 182. Το τρίτο (1980) στις 264 και το τέταρτο (1994) στις 365: Μία για κάθε μέρα του χρόνου.

Η λογική είναι απλή: περισσότερες ασθένειες, περισσότεροι ασθενείς, περισσότερα φάρμακα, περισσότερος έλεγχος, περισσότερα προβλήματα κοκ.

Γιατί οι ψυχιατρικές παθήσεις όχι μόνο ακολουθούν αλλά ξεπερνούν την αυξητική τάση των ορισμών. Και όχι δεν φταίνε οι «συντελεστές»:

Στην Αμερική η «ψυχιατρική αναπηρία» αυξήθηκε στους ενήλικες κατά 250% από το 1987 μέχρι το 2007 ενώ στα παιδιά αυξήθηκε κατά 3500%! Η κατά μέσο όρο έναρξη του πρώτου επεισοδίου κατάθλιψης κατέβηκε από τα 29 χρόνια που ήταν κατά το παρελθόν στα 14 χρόνια το 1998. Από το 1999 έως το 2010 οι αυτοκτονίες ανέβηκαν κατά  17,6%.

Ένας στους δύο Αμερικανούς πληρεί τα κριτήρια για να κριθεί ψυχιατρικός ασθενής. Ένας τρελός κόσμος.

Μια ψυχιατρική πανδημία.

Που οφείλεται αυτή; Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το καταναλωτικό μοντέλο και η χειραγώγησή μας από την οικονομική και την πολιτική εξουσία μάς έχει αρρωστήσει και μέσα σε αυτό το πλέγμα συμφερόντων κινείται και η ψυχιατρική: μέσω της υπερδιάγνωσης, της επέκτασης των ψυχιατρικών διαταραχών και της «παθολόγησης» συγκριτικά φυσιολογικών συμπεριφορών έχει συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη της καλπάζουσας «ψυχιατρικής πανδημίας». Οι ψυχίατροι κατασκευάζουν περισσότερους πελάτες τους. Και περισσότερους πελάτες για τους πελάτες τους, τις φαρμακοβιομηχανίες. Το 67% των μελών της ομάδας εργασίας του DSM έχουν σχέση με τη φαρμακοβιομηχανία: Μέσα σε δύο δεκαετίες η χρήση των αντικαταθλιπτικών ανέβηκε κατά 400% αναδεικνύοντας τα αντικαταθλιπτικά ως την πιο δεδομένη κατηγορία φαρμάκων για τους αμερικανούς ηλικίας 18-44 ετών. Το 2008, το 23% των γυναικών ανάμεσα στα 40 και τα 59 τους, έπαιρναν αντικαταθλιπτικά.[1]

Και δεν πρόκειται απλά για μια καλπάζουσα επιδημία αλλά για ένα βρόχο θετικής ανάδρασης (κοινώς φαύλο κύκλο) καθώς κάποια από τα ψυχοφάρμακα που δίνονται χρόνια σε άτομα με παροδικά ψυχολογικά επεισόδια μπορούν να προκαλέσουν σε αυτά μόνιμα ψυχιατρικά προβλήματα.

Ένας από τους αγαπημένους νέους στόχους της ψυχιατρικής είναι τα παιδιά. Όπως συμβαίνει και με οικονομικά ιερατεία που αποζητούν πλήρη συμμόρφωση από τα θύματά τους προκειμένου αυτά να θεραπευτούν από τις οικονομικές ασθένειές τους έτσι και στην ψυχιατρική απαιτείται πλήρης συμμόρφωση και υπακοή. Όπως είδαμε και στο βιβλίο μου του 2009 «Τι δεν σας λένε οι Γιατροί», μέσω ψυχιατρικών ορισμών όπως του ADHD και του ODD, τα παιδιά τιμωρούνται σε συμμόρφωση ενώ για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, πολλοί γιατροί λειτουργούν ως πρεζέμποροι, ποτίζοντας με αμφεταμίνες τα απείθαρχα παιδιά.

Εύκολα γίνεται κατανοητό πως τα παιδιά είναι όχι μόνο ο πιο ψυχιατρικά ευάλωτος πληθυσμός αλλά και ο πιο ευάλωτος στην ψυχιατρική: Πολύ νωρίτερη, σχεδόν παιδική πλέον έναρξη της κατάθλιψης, 3500% πάνω η ψυχιατρική αναπηρία για τα παιδιά, 4000% πάνω η παιδική διπολική διαταραχή στην πατρίδα του DSM, τις ΗΠΑ. 

Το DSM όπως και τα φάρμακα που πωλούνται μέσω αυτού δεν είναι ούτε θεραπείες ούτε λύσεις. Είναι πηγές νέων προβλημάτων.

Με την έκδοση του DSM 5 το 2014, μπαίνουν 3 έως 4 νέοι ψυχιατρικοί ορισμοί που όμως έχουν μικρή ειδικότητα και επομένως μεγάλο εύρος, με άλλα λόγια, κατά την κρίση του κάθε ψυχίατρου μπορούν να περιλάβουν μεγάλους αριθμούς «νέων» ψυχιατρικών ασθενών.

Μια από αυτές είναι η «ο Εθισμός στο Διαδίκτυο» κάτι που απόκτησε και μεγάλη προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και της χώρας μας. Το αποτέλεσμα αντίστοιχης προβολής στην Κίνα οδήγησε μία κινέζα μάνα να στείλει το παιδί της σε κέντρο όπου του έγινε ηλεκτροσόκ! Σοκαριστικό.

Αν νομίζετε πως η κριτική που ασκείται στην ψυχιατρική βίβλο του DSM είναι μεροληπτική περιμένετε να ακούσετε και κάποιους από τους δημιουργούς του.

Ο Allen Frances, πρόεδρος της ομάδας εργασίας (κυρίως ψυχιάτρων) που εξέδωσε το DSM 4 είναι τόσο αντίθετος πλέον στις επικρατούσες ψυχιατρικές τάσεις εκμετάλλευσης που ονόμασε το τελευταίο βιβλίο του «Σώζοντας το φυσιολογικό». Σε άρθρο του με τίτλο «Τελευταία επίκληση στο DSM-5: Σώστε τη θλίψη από τις φαρμακοβιομηχανίες», ο Frances ουσιαστικά κατήγγειλε το DSM 5 πως «ιατρικοποιεί» τη θλίψη. Την ίδια ακριβώς καταγγελία για ιατρικοποίηση της «φυσιολογικής» ανθρώπινης εμπειρίας έκανε ο αμέσως προηγούμενος πρόεδρος, ο Robert Spitzer. Και ο Thomas Insel, διευθυντής τoυ Εθνικού Ιδρύματος Πνευματικής Υγείας (NIHM), κατηγόρησε το DSM 5 για επιστημονική υστέρηση και για έλλειψη επιστημονικής ακρίβειας (σε βαθμό ψευδοεπιστήμης θα προσέθετα). Παρότι, πρώην πρόεδροι του DSM και διευθυντές κρατικών ινστιτούτων διαφωνούν με το DSM 5, αυτό θα περάσει, επηρεάζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ψυχιάτρους και εκατοντάδες εκατομμύρια πολιτών. Η ψυχιατρική επιδημία θα συνεχιστεί ακάθεκτη καθώς τα οικονομικά συμφέροντα παρακάμπτουν και τη δημοκρατία και την επιστήμη και τη ραχοκοκκαλιά της, τη λογική.

Μέσα στη σκόπιμη και υστερόβουλη επέκταση της ψυχιατρικής από τους πραγματικά επικίνδυνους και άρρωστους στους ακίνδυνους άρρωστους και έπειτα και στους ακίνδυνους υγιείς, η ψυχιατρική έχει χάσει φυσικά και την ικανότητα εστίασης στους πραγματικά επικίνδυνους άρρωστους, οι οποίοι μέσω του κοινωνικού τους χαμαιλεοντισμού μπορούν να γίνουν ασύλληπτοι εγκληματίες ή ακόμη χειρότερα ψυχίατροι, διευθύνοντες σύμβουλοι φαρμακοβιομηχανιών, υπουργοί υγείας, ακόμη και πρωθυπουργοί. Έτσι λοιπόν, όχι απλά δε μας προστατεύει από αυτό που υποτίθεται ότι μας προστατεύει, αλλά η ψυχιατρική δίνει περισσότερα μέσα σε αυτό που μας καταστρέφει και μας απανθρωπίζει. Όπως ακριβώς και η πολιτική. Πάντα οι πολλοί θα πληρώνουν τα κρίματα και τις φιλοδοξίες των λίγων.

Μην περιμένετε από αυτόν τον αποτρελαμένο κόσμο υγιή ψυχιατρική. Με κάποιες εξαιρέσεις φιλότιμων και ανθρωπιστών ψυχιάτρων, η ψυχιατρική έχει γίνει απλά ένα άλλοθι επιβολής και εκμετάλλευσης.

Κλείνοντας, μια μικρή νουθεσία στους γονείς μικρών παιδιών: Αν το παιδί σας δεν είναι αυτό που θα θέλατε, αναρωτηθείτε για το αν είστε οι γονείς που αυτό χρειάζεται σε έναν κόσμο που δεν σέβεται κανέναν. Σε ένα κόσμο που σας άλλαξε αντί εσείς να αλλάξετε αυτόν. Μην παρκάρετε τα παιδιά στους ψυχιάτρους αν εσείς είστε πλήρως συμμορφωμένοι σε έναν προβληματικό κόσμο. Γιατί τότε δεν είστε απλά μέρος του προβλήματος καθώς δεν είστε μέρος της λύσης. Είστε συνεργοί στα ατελείωτα εγκλήματα αυτού του πολιτισμού που είτε κατηγορεί είτε διώκει είτε διαστρέφει είτε καταστρέφει το φυσιολογικό και πλουτίζει από την καταστροφή. Μη βάζετε και τα παιδιά στη λίστα των εγκλημάτων. Μην στέλνετε τα παιδιά στους ψυχιάτρους αν δεν γνωρίζετε και εσείς και αυτοί τι εστί ανθρώπινη ψυχή.