Ηλεκτρολύτες: η ενέργεια του καλοκαιριού!
Ακούμε συχνά, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες όπου ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες, για τους ηλεκτρολύτες, πόσο αναγκαίοι είναι και πόσο ωφέλιμοι ώστε να έχουμε ενέργεια και να είμαστε λειτουργικοί. Τί είναι όμως οι ηλεκτρολύτες; Πού τους βρίσκουμε, τί κάνουν και, τέλος πάντων, σε τί τους χρειαζόμαστε; Πάμε να τα δούμε όλα αυτά μαζί, λοιπόν!
Οι ηλεκτρολύτες είναι μέταλλα που κυκλοφορούν στο αίμα, αλλά βρίσκονται επίσης και στα υγρά του στομάχου, στα περιεχόμενα του εντέρου, στα ούρα και στους ιστούς του σώματός μας. Το επιτραπέζιο αλάτι (χλωριούχο νάτριο), είναι ένα παράδειγμα ηλεκτρολύτη με το οποίο όλοι είμαστε εξοικειωμένοι. Άλλα περιλαμβάνουν το κάλιο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, και το χλώριο. Οι ηλεκτρολύτες βοηθούν σε πολλές διαφορετικές λειτουργίες του σώματος, όπως για παράδειγμα τον έλεγχο της λειτουργίας των νεύρων και των μυών, την εξισορρόπηση της ποσότητας του νερού στο σώμα μας, αλλά και την εξισορρόπηση των επιπέδων οξέος του σώματός μας. Κατά κύριο λόγο, είναι οι νεφροί μας που διατηρούν τη σωστή ισορροπία ηλεκτρολυτών στο αίμα μας. Ο λόγος, όμως, για τον οποίο γίνεται τόσος ντόρος κατά το καλοκαίρι είναι ότι η αυξημένη εφίδρωση που δημιουργεί η ζέστη, διαταράσσει αρκετά και τα επίπεδα των ηλεκτρολυτών του οργανισμού. Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι τόσο η υπερβολική όσο και η πολύ μικρή ποσότητα ηλεκτρολυτών μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας1.
Ας δούμε μαζί αναλυτικά ορισμένους εκπροσώπους της ομάδας των ηλεκτρολυτών, για τους οποίους λίγο πολύ, όλοι έχουμε ήδη ακούσει:
Το Ασβέστιο
Το ασβέστιο είναι ένα μέταλλο που χρειάζεται το σώμα σας για να χτίσει και να διατηρήσει γερά οστά και για να εκτελέσει πολλές ακόμα σημαντικές λειτουργίες, ενώ αποτελεί και το πιο άφθονο μέταλλο στο σώμα, με σχεδόν όλη του την ποσότητα να αποθηκεύεται στα οστά και τα δόντια, δίνοντάς τους δομή και σκληρότητα. Το σώμα μας χρειάζεται ασβέστιο για να μπορέσουν να κινηθούν οι μύες και για να καταφέρουν τα νεύρα να μεταφέρουν μηνύματα μεταξύ του εγκεφάλου και κάθε μέρους του σώματος. Βοηθά, επίσης, τα αιμοφόρα αγγεία να μετακινούν το αίμα σε όλο τον οργανισμό μας και την απελευθέρωση ορμονών που επηρεάζουν πολλές λειτουργίες. Σημαντικός παράγοντας, ωστόσο, για την απορρόφηση του ασβεστίου είναι η βιταμίνη D, που καλό είναι να συνοδεύει την λήψη του.
Ο Φώσφορος
Ακριβώς όπως και το ασβέστιο, έτσι και ο φώσφορος είναι ένα μέταλλο που περιέχεται σε όλα μας τα κύτταρα, με την μεγαλύτερη ποσότητά του εντός του σώματός μας να βρίσκεται στα οστά και τα δόντια. Ο οργανισμός μας χρειάζεται φώσφορο για να παράγει ενέργεια και να πραγματοποιήσει πολλές σημαντικές χημικές διεργασίες. Και σε αυτή την περίπτωση, η ρύθμιση της ποσότητας εξαρτάται από την καλή υγεία των νεφρών, αλλά και από άλλους παράγοντες, με την ανισορροπία στην ποσότητα να μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην υγεία μας.
Το Νάτριο
Το νάτριο είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό που εμπλέκεται στη διατήρηση της φυσιολογικής κυτταρικής ομοιόστασης, δηλαδή της φυσιολογικής σύστασης και λειτουργικότητας των κυττάρων μας. Ακόμα, συμμετέχει ενεργά και στη ρύθμιση της ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών που υπάρχουν σε όλο μας το σώμα, ενώ η περιεκτικότητά του στον οργανισμό μας επηρεάζει και την αρτηριακή πίεση. Ο ρόλος του είναι κρίσιμος για τη διατήρηση της ισορροπίας των υγρών εντός και εκτός των κυττάρων μας, είναι εξίσου σημαντικός για τη διεγερσιμότητα των μυϊκών και νευρικών κυττάρων, αλλά και για τη μεταφορά θρεπτικών και άλλων ουσιών και μέσω των κυτταρικών μεμβρανών. Λόγω του πόσο διαδεδομένο, ωστόσο, είναι το επιτραπέζιο αλάτι στα τρόφιμα, η έλλειψη νατρίου είναι κάτι πολύ σπάνιο, η ανισορροπία του όμως σε σχέση με τους υπόλοιπους ηλεκτρολύτες είναι ένα σημαντικό ζήτημα για την υγεία μας.
Το Κάλιο
Το κάλιο, όπως και το νάτριο, είναι ένα μέταλλο που βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα, κυρίως φυτικής προέλευσης, όπως είναι τα φρούτα. Ο οργανισμός μας χρειάζεται κάλιο για σχεδόν οτιδήποτε κάνει, συμπεριλαμβανομένης της σωστής λειτουργίας των νεφρών και της καρδιάς, της συστολής των μυών και της μετάδοσης των σημάτων του νευρικού συστήματος. Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, ακόμη και όταν τα τρόφιμα και τα συμπληρώματα διατροφής συνδυάζονται, η συνολική πρόσληψη καλίου για τους περισσότερους ανθρώπους είναι κάτω από τις συνιστώμενες ποσότητες, ενώ ένας από τους κυριότερους παράγοντες χαμηλών ποσοτήτων είναι η αυξημένη εφίδρωση. Η χαμηλή πρόσληψη και συγκέντρωση καλίου μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση, να μειώσει το ασβέστιο στα οστά και να αυξήσει τον κίνδυνο πέτρας στους νεφρούς.
Το Χλώριο
Το χλώριο είναι, μετά το νάτριο, ο πιο άφθονος ηλεκτρολύτης στον ορό, με βασικό ρόλο στη ρύθμιση των υγρών του σώματος, την ισορροπία των ηλεκτρολυτών, και πολλών άλλων βιοχημικών διεργασιών του οργανισμού μας, ενώ είναι απαραίτητο συστατικό για την εκτίμηση πολλών παθολογικών καταστάσεων. Κατά την αξιολόγηση των ηλεκτρολυτών ορού, τα μη φυσιολογικά επίπεδα χλωρίου από μόνα τους συνήθως υποδηλώνουν μια πιο σοβαρή υποκείμενη μεταβολική διαταραχή. Συνήθως, η πρόσληψη χλωρίου είναι με τη μορφή χλωριούχου νατρίου ή/και χλωριούχου καλίου, γεγονός που διασφαλίζει την ταυτόχρονη λήψη περισσότερων του ενός ηλεκτρολυτών2.
Σε κάποιο βαθμό, όλοι οι ηλεκτρολύτες που αναφέραμε, επηρεάζονται και επηρεάζουν τα υγρά στο σώμα μας. Επομένως, πολλές φορές η αδυναμία και η κόπωση που αισθανόμαστε κατά τους θερινούς μήνες οφείλονται σε αυτές ακριβώς τις ανισορροπίες. Είναι, λοιπόν, πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπίσουμε την καλοκαιρινή πεσμένη διάθεση τώρα που γνωρίζουμε την αιτία της, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να φροντίζουμε να πίνουμε αρκετό νερό, να διατηρούμε μια πλήρη και ισορροπημένη διατροφή και, όποτε χρειάζεται, μια ενισχυμένη δόση ηλεκτρολυτών για να ανέβουν ξανά τα επίπεδα της ενέργειάς μας!
Πηγές:
Στέρηση Ύπνου. Μας αφορά όλους..
Ως γνωστό ο ύπνος είναι πολύτιμος και απαραίτητος για όλα τα έμβια όντα και ακόμα περισσότερο για τον άνθρωπο. Αρκούν λίγες μέρες στέρησης του ύπνου για να διαταραχθούν όχι μόνον οι νοητικές μας λειτουργίες αλλά και οι λειτουργίες ζωτικών οργάνων του οργανισμού μας.
Όμως, πέραν της ολικής στέρησης ύπνου που είναι σπάνια και θανατηφόρος υπάρχει η μερική στέρηση ύπνου η οποία φορά τους περισσότερους ανθρώπους ανεξαρτήτου φύλου, κοινωνικής θέσης, ηλικίας κ.λ.π. Ο καταγεγραμμένος μέσος όρος διάρκειας ύπνου είναι περίπου 7 ώρες ανά 24ωρο ωστόσο υπάρχουν ελάχιστες διαφορές μεταξύ χωρών και η κυμαινόμενη διάρκεια ύπνου είναι μεταξύ 6,7 – 7,3 ώρες. Η ποσοτική αυτή στέρηση μπορεί να έχει πολλές αιτίες αλλά σίγουρα έχει μόνο αρνητικό αποτέλεσμα, την αρνητική ποιότητα ζωής και τις ελλιπείς σωματικές και πνευματικές επιδόσεις κατά την επόμενη ημέρα. Στις νεαρές ηλικίες όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη – θεωρητικά – διάρκεια ύπνου συνήθως υπάρχει έλλειψη λόγω σπουδαστικών (διάβασμα,άγχος, εξετάσεις), διασκεδαστικών (ψυχαγωγία, ξενύχτια), και άλλων παραγόντων που αφορούν τον τρόπο ζωής των εφήβων και νέων. Στις παραγωγικές ηλικίες (25-50) η στέρηση μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες όπως άγχος επαγγελματικό ή ψυχολογικό, εργασιακές ανησυχίες (ανταγωνισμός, ανασφάλεια ) καθώς και γονικές υποχρεώσεις που αφορούν κυρίως την μέριμνα και την φροντίδα για τα παιδιά από τα πρώτα βρεφικά χρόνια μέχρι και την “ βαθιά ενηλικίωση”. Όσον αφορά δε στη μέση και Τρίτη ηλικία το πρόβλημα της στέρησης επιδεινώνεται λόγω οργανικών (ως γνωστό με την πάροδο της ηλικίας μειώνονται οι ημερήσιες ανάγκης ύπνου), ορμονικών και ψυχοσωματικών παραγόντων με ότι αυτό συνεπάγεται.
Πέραν όμως την ποσοτικής στέρησης υπάρχει και η ποιοτική στέρηση του ύπνου που συνήθως παρατηρείται όταν υπάρχει κακός ύπνος δηλαδή πολλές μικρές αφυπνίσεις, εφιάλτες, άπνοιες και ενδεχομένως πρώιμη αφύπνιση.
Το justsleep® αποτελεί φυσική και αποτελεσματική λύση για τις αϋπνίες, τις δυσυπνίες και τις άλλες διαταραχές ύπνου, που προέρχονται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής και εμποδίζουν την υγιή λειτουργία του οργανισμού.
Η καινοτόμος τεχνολογία του βελτιώνει τη ποιότητα του ύπνου και χαρίζει ένα φυσιολογικό ύπνο χωρίς αφυπνίσεις. Επιπλέον, το justsleep® μπορεί να μειώσει τη νευρικότητα, την ένταση και το άγχος και είναι πολύ χρήσιμο για ταξιδιώτες που έχουν υποστεί jet lag. Είναι απόλυτα ασφαλές, δεν προκαλεί εθισμό & χανγκόβερ.
Έξυπνα συμπληρώματα διατροφής!
Όλοι μας χρειαζόμαστε μερικές φορές μια μικρή γνωστική ώθηση, από τον φοιτητή που χρειάζεται να βγάλει την εξεταστική μέχρι τον ηλικιωμένο που περιστασιακά ξεχνάει πράγματα και θέλει να οξύνει τη μνήμη του.
Ενίσχυση της λειτουργίας του εγκεφάλου προσφέρει η καλή διατροφή. Μπορεί ο καφές να μας δίνει αυτή τη στιγμιαία ώθηση, αλλά τα αβγά είναι επίσης σημαντικά για την πνευματική συγκέντρωση. Περιέχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως το φυλλικό οξύ, που βοηθούν στην παραγωγή σεροτονίνης και άλλων νευροδιαβιβαστών που ρυθμίζουν τη διάθεση. Τα αβγά είναι επίσης γεμάτα χολίνη, ένα σημαντικό θρεπτικό συστατικό για τη μνήμη, τη μάθηση και την εστίαση- χολίνη υπάρχει επίσης στα κόκκινα κρέατα και το συκώτι, καθώς και σε λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός. Η μαύρη σοκολάτα και τα βατόμουρα είναι επίσης καλά για την υγεία του εγκεφάλου μας.
Αλλά η ιδέα των τροφίμων και των συμπληρωμάτων που ενισχύουν τον εγκέφαλο άρχισε να αποκτά επιστημονική χροιά όταν τους δόθηκε ένα όνομα: νοοτροπικά ή έξυπνα φάρμακα. Ο όρος επινοήθηκε από τον Ρουμάνο ψυχολόγο και χημικό Corneliu E. Giurgea το 1972.
Οκτώ χρόνια νωρίτερα, είχε συνθέσει την πιρακετάμη μία ένωση για τη βελτίωση της μάθησης και της μνήμης. Δεν έχει εγκριθεί ποτέ από την αμερικανική ρυθμιστική αρχή φαρμάκων, τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), για τον σκοπό αυτό και διατίθεται στο Ηνωμένο Βασίλειο μόνο με ιατρική συνταγή ως θεραπεία για τον μυοκλονισμό ή τις ακούσιες συσπάσεις.
Η πιρακετάμη έχει ερευνηθεί ανεπαρκώς. Οι μελέτες που υπάρχουν την έχουν δοκιμάσει σε οξείες και χρόνιες καταστάσεις που δεν έχουν καμία σχέση με τη νοητική οξύτητα, όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, η άνοια, η εμβρυϊκή δυσφορία κατά τον τοκετό, η δρεπανοκυτταρική νόσος, η αφασία μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο (δυσκολία κατανόησης ή έκφρασης λόγου) κ.α. Η μία μελέτη που εξέτασε τις ικανότητες για τον εγκέφαλο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν βοήθησε 25 παιδιά με σύνδρομο Down να βελτιώσουν τη συμπεριφορά ή τη νόησή τους, αλλά αντίθετα τα έκανε πιο επιθετικά, ταραγμένα και ευερέθιστα.1
Εκτός από τα φάρμακα και νοοτροπικά συμπληρώματα διατροφής, κυκλοφορούν επίσης "έξυπνα" ποτά που περιέχουν αμινοξέα και βιταμίνες και, σε αντίθεση με τα ενεργειακά ποτά, δεν προκαλούν νευρικότητα. Αλλά είτε πρόκειται για κάψουλα είτε για ποτό, τα νοοτροπικά μας κάνουν πνευματικά πιο οξυδερκείς και βοηθούν τη μνήμη, τη συγκέντρωσή μας, τη διάθεση, ακόμα και την ποιότητα του ύπνου μας.
Βότανα με νοοτροπική δράση
Ερευνητές από το Ινστιτούτο Ερευνών Τροφίμων IMDEA στην Ισπανία ανακάλυψαν 256 εργασίες από τρεις ιατρικές βάσεις δεδομένων που είχαν ερευνήσει τον αντίκτυπο των νοοτροπικών στη μνήμη και τη νοητική εστίαση. Υπήρχαν ξεκάθαροι τέσσερις νικητές, συμπεριλαμβανομένης της παλιάς καλής καφεΐνης:
- • Το τζίνγκο (Gingko biloba) είναι το καλύτερο για τη βελτίωση των αντιληπτικών και κινητικών λειτουργιών.
- • Το μπακόπα (Bacopa monnieri) είναι ο καλύτερος για τη βελτίωση της γλώσσας, της μάθησης και της μνήμης.
- • Η ασβαγκάντα (Withania somnifera) είναι το πιο αποτελεσματικό για ηρεμία και διαχείριση του άγχους.
- • Η καφεΐνη είναι η καλύτερη για τη βελτίωση της προσοχής και των εκτελεστικών λειτουργιών.
Ερευνητές από το Τσεχικό Πανεπιστήμιο Επιστημών Ζωής συμφωνούν ότι το τζίνγκο, η ασβαγκάντα και το μπακόπα είναι αποτελεσματικά νοοτροπικά και πρόσθεσαν άλλα επτά που θα μπορούσαν επίσης να βελτιώσουν την εστίαση και τη μνήμη:
- • Το τζίνσενγκ (Panax ginseng) έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τη σωματική και πνευματική ανθεκτικότητα και εξαλείφει την κούραση και 200mg μπορούν να ληφθούν με ασφάλεια κάθε μέρα, ωστόσο τα άτομα με άσθμα και υπέρταση πρέπει να το αποφεύγουν.
- • Το gotu kola (Centella asiatica) φαίνεται να ανακουφίζει από το άγχος και βελτιώνει τον ύπνο.
- • Το γκουαράνα (Paullinia cupana) περιλαμβάνει περίπου 12% καφεΐνη και μπορούν να ληφθούν 75mgμε ασφάλεια. Όμως άτομα που έχουν καρδιακά προβλήματα, λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα για το άσθμα ή υποφέρουν από χρόνιους πονοκεφάλους, διαβήτη, αϋπνία ή έλκη θα πρέπει να το αποφεύγουν. Μελέτες έχουν δείξει ότι έχει σημαντικά νοοτροπικά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της μνήμης, και μπορεί ακόμη και να βοηθήσει τους πάσχοντες από αλτσχάιμερ και πάρκινσον.
- • Ο ελευθερόκοκκος (Eleutherococcus senticosus) μειώνει το στρες και βελτιώνει τη μνήμη, αν και αυτά είναι τα ευρήματα από μελέτες σε πειραματόζωα. Στους ανθρώπους, έχει άλλα οφέλη, όπως η βελτίωση της κυτταρικής υγείας, και έχει χρησιμοποιηθεί για την αποτοξίνωση των εργαζομένων σε ορυχεία με δηλητηρίαση από μόλυβδο. Η συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα είναι 2-3g αποξηραμένης ρίζας. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από άτομα με υπέρταση.
- • Η ροντιόλα (Rhodiola rosea) μειώνει το στρες και το άγχος και βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία, τουλάχιστον σύμφωνα με μια μελέτη που το εξέτασε σε μια ομάδα μαθητών, σε ορισμένους από τους οποίους χορηγήθηκε εικονικό φάρμακο.
- • Η σισάνδρα (Schisandra chinensis) λειτουργεί ως αντιοξειδωτικό και αντιφλεγμονώδες για την προστασία από νευροεκφυλιστικές ασθένειες και βοηθά στη βελτίωση των διαταραχών των νευροδιαβιβαστών.
- • Η ρίζα maca (Lepidium meyenii) μπορεί να βελτιώσει τη γνωστική λειτουργία, τον κινητικό συντονισμό και την αντοχή, σύμφωνα με μελέτη. Θα μπορούσε να είναι «μια αποτελεσματική λειτουργική τροφή για να επιβραδύνει τη γνωστική έκπτωση που σχετίζεται με την ηλικία», προτείνουν οι ερευνητές.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα νοοτροπικά φάρμακα μπορούν να βελτιώσουν τη μνήμη, τη γνώση και την εστίαση, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν βλέπουν αποτελέσματα άμεσα, από την πρώτη χρήση, αλλά μετά από μέρες. Στιγμιαία δράση φαίνεται να έχει η καφεΐνη.
Αντίθετα, τα νοοτροπικά φάρμακα έχουν αθροιστική επίδραση, αν και τα προβλήματα υγείας από τη μακροχρόνια χρήση δεν έχουν ποτέ ερευνηθεί. Οι ερευνητές αμφιβάλλουν ότι θα δουν κάτι, κρίνοντας από την ασφάλεια αυτών που έχουν δοκιμαστεί.
Τα νοοτροπικά φάρμακα δεν είναι πανάκεια για γνωστικά προβλήματα. Αντίθετα, θα πρέπει να αποτελούν μέρος ενός υγιεινού τρόπου ζωής που περιλαμβάνει επίσης άσκηση, καλή διατροφή χαμηλή σε επεξεργασμένα τρόφιμα, μείωση του στρες, κοινωνική αλληλεπίδραση και ποιοτικό ύπνο. Αυτά θα έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο στις γνωστικές σας ικανότητες όσο κάθε χάπι που έχει σχεδιαστεί για να κάνει την ίδια δουλειά.
Άλλοι τρόποι για να παραμείνετε σε εγρήγορση
Επίλυση παζλ και παιχνίδια με λέξεις. Οι τακτικές προπονήσεις του εγκεφάλου σας βοηθούν να τον διατηρήσετε σε ευκρίνεια. Το BrainHQ, το οποίο συγκεντρώνει εγκεφαλικά παιχνίδια και παζλ σε μια εφαρμογή smartphone, συζητήθηκε σε περισσότερες από 60 επιστημονικές εργασίες πέρυσι, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 30 ερευνητικών μελετών, και έχει επιβραδύνει τη γνωστική έκπτωση στους ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
Φωτοθεραπεία. Γνωστή ως φωτοβιοτροποποίηση, η θεραπεία με φως έχει επίσης αποδειχθεί ότι βελτιώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Το κόκκινο φως και το κοντινό υπέρυθρο φως «τροφοδοτούν» τους νευρώνες στον εγκέφαλο, μειώνοντας τη φλεγμονή και βοηθώντας τα εγκεφαλικά κύτταρα να επισκευαστούν.
Σε μια ανασκόπηση, οι ερευνητές εξέτασαν 10 μελέτες των επιπτώσεων της θεραπείας φωτοβιοτροποποίησης σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ. Βρήκαν ότι επανόρθωνε τις βλάβες που προκλήθηκαν από αμυλοειδείς πλάκες που είναι χαρακτηριστικές της νόσου, όπως η φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και ο κυτταρικός θάνατος (απόπτωση).
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Nutrients, 2022; 14(16): 3367
- Fitoterapia, 2000: 71(suppl 1): 51–65
- Phytother Res, 2016; 30(4): 671–80
- J Ethnopharmacol, 1997; 55(3): 223–29
- Phytother Res, 2015; 29(12): 1934–39
- Metab Brain Dis, 2016; 31: 653–66
- Evid Based Complement Alternat Med, 2016; 2016: 4394261
- J Lasers Med Sci, 2020; 11(suppl 1): S16–S22.
Πώς η βιταμίνη C, τα βιοφλαβονοειδή και ο ψευδάργυρος ενισχύουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα!
Η βιταμίνη C, γνωστή και ως L-ασκορβικό οξύ, είναι μία υδατοδιαλυτή βιταμίνη. Ο άνθρωπος δεν έχει την ικανότητα να την συνθέσει και πρέπει να την λαμβάνει από την διατροφή του. Η βιταμίνη C είναι ένας απαραίτητος συμπαράγοντας σε πολλές ενζυµικές αντιδράσεις, όπως η βιοσύνθεση κολλαγόνου, καρνιτίνης, νευροπεπτιδίων, ενώ επίσης συμβάλει στη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης. Επιπλέον είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό.
Η ανεπάρκεια της βιταμίνης C μπορεί να δημιουργήσει συμπτώματα όπως η κακή επούλωση των τραυμάτων, η ανεπαρκής σύνθεση κολλαγόνου, καρνιτίνης και κατεχολαμινών. Ένα ακόμα σύμπτωμα που μπορεί να δημιουργήσει η ανεπάρκεια της Βιταμίνης C, είναι η διοξυγενάση, που εμπλέκεται στη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης.
Τα βιοφλαβονοειδή είναι μία μεγάλη οικογένεια, με περισσότερες από 5000 υδροξυλιωμένες πολυφαινολικές ενώσεις, που εκτελούν βασικές λειτουργίες στα φυτά, όπως η προσέλευση εντόμων επικονίασης, ενώ βοηθούν στην καταπολέμηση του περιβαλλοντικού στρες και την ρύθμιση ανάπτυξης των κυττάρων. Στους ανθρώπους η βιοδιαθεσιμότητα και οι βιολογικές τους δραστηριότητες φαίνεται να επηρεάζονται έντονα από τη χημική τους φύση. Μερικά από τα πιο γνωστά φλαβονοειδή είναι η κερσετίνη, η ρουτίνη και η εσπεριδίνη. Όσο πιο πολύχρωμο είναι ένα τρόφιμο, τόσο πιο πλούσιο είναι σε φλαβονοειδή. Έχει αποδειχθεί ότι παρουσιάζουν αντιφλεγμονώδη, αντιθρομβογόνο, αντιδιαβητική, αντικαρκινική και νευροπροστατευτική δράση. Αυτά τα ένζυμα, όπως απόδειξαν οι έρευνες, συμβάλλουν στη επιγενετική ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης, καταλύοντας αντιδράσεις, που εμπλέκονται στην απομεθυλίωση του DNA και των ιστονών.
Μελέτες επίσης έδειξαν ότι υψηλότερα ποσοστά βιταμίνης C, σχετίζονται με χαμηλότερους κινδύνους υπέρτασης, στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικών. Επίσης θεωρείται ως ένα χρήσιμο συμπλήρωμα για την μείωση του μυοκαρδιακού τραυματισμού και αρρυθμίας μετά από την καρδιοχειρουργική επέμβαση σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο.
Η τακτική χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης C μειώνει την διάρκεια του κρυολογήματος. Το ασκορβικό οξύ ρυθμίζει την απορρόφηση, την μεταφορά και την αποθήκευση του σιδήρου. Επίσης, σε συνδυασμό με βιοφλαβονοειδή, ρυθμίζουν την σύνθεση των προσταγλανδινών και έτσι ασκούν την προστατευτική τους δράση που επεκτείνεται:
- Σε κιρσούς, φλεβίτιδα (ρουτίνη), λόγω της στήριξης που παρέχει στα τοιχώματα των φλεβών.
- Στις αιμορροΐδες, λόγω της βελτίωσης της μικροκυκλοφορίας, της ροής των τριχοειδών και του αγγειακού τόνου.
- Στην καρδιαγγειακή υγεία, όπου μελέτες απέδειξαν ότι υψηλότερες προσλήψεις φλαβονοειδών συσχετίστηκαν σημαντικά με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων.
- Στην ηπατίτιδα. Το πράσινο τσάι matcha, έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τους ανθρώπους, που πάσχουν από οξεία ιογενή ηπατίτιδα (κατεχίνη).
- Σε μώλωπες (όταν τα αιμοφόρα αγγεία σπάνε εύκολα) συνιστάται σύγχρονη λήψη φλαβονοειδών και βιταμίνης C για την ενίσχυση των τριχοειδών αγγείων. Επίσης η εσπεριδίνη αυξάνει την αποτελεσματικότητα της βιταμίνης C.
- Επιχείλιος έρπης. Τα βιοφλαβονοειδή μαζί με την βιταμίνη C μπορεί να βοηθήσουν στην επιτάχυνση της επούλωσης του έρπητα.
- Αλλεργίες (κυρίως η κερσετίνη). Η κερσετίνη είναι ένα φυσικό αντισταμινικό και αντιφλεγμονώδες, που μπορεί να μειώσει τις επιπτωσεις της εποχιακής αλλεργίας, των τροφικών αλλεργιών, καθώς και του άσθματος και των δερματικών αντιδράσεων. Μπορεί να βοηθήσει στη σταθεροποίηση της απελευθέρωσης ισταμίνης από ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος με αποτέλεσμα την μείωση του βήχα, καταρροής, ερεθισμού οφθαλμών, κνίδωσης και δυσπεψίας.
- Υπέρταση. Η δράση τους προστατεύει από εμφάνιση αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (μειώνουν την υπέρταση και τη πρόληψη εμφάνισης υπέρτασης).
Τα βιοφλαβονοειδή βοηθούν στην μεγιστοποίηση των οφελών της βιταμίνης C, αναστέλλοντας την διάσπασή της στο σώμα. Προσοχή σε όσους παίρνουν αντιπηκτικά, διότι μπορούν να επηρεάσουν στη δράση των βιοφλαβονοειδών. Μπορεί να αυξήσουν την τοξικότητα φαρμάκων, όταν λαμβάνονται σε μεγάλες δόσεις. Τα φλαβονοειδή των εσπεριδοειδών έχουν συσχετιστεί με βελτιωμένα καρδιαγγειακά αποτελέσματα, καθαρίζουν τις ελεύθερες ρίζες, βελτιώνουν την ανοχή στην γλυκόζη και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, ρυθμίζουν τον μεταβολισμό των λιπιδίων και την διαφοροποίηση των λιποκυττάρων, καταστέλλουν την φλεγμονή, την απόπτωση και βελτιώνουν την δυσλειτουργία του ενδοθηλίου.
Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο μικροθρεπτικό συστατικό για τον ανθρώπινο μεταβολισμό. Καταλύει περισσότερα από 100 ένζυμα, διευκολύνει την αναδίπλωση των πρωτεϊνών και βοηθά στη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης. Η ανεπάρκεια του ψευδαργύρου έχει τα εξής συμπτώματα:
- Καθυστέρηση ανάπτυξης, διάρροια, αλωπεκία, γλωσσίτιδα, δυστροφία νυχιών, μειωμένη ανοσία και υπογοναδισμός στους άνδρες.
- Είναι ενεργητικός στη πρόληψη λοίμωξης ανώτερου αναπνευστικού και μαζί με αντιοξειδωτικά μπορεί να είναι ενεργητικός στην επιβράδυνση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Επίσης αποτελεί μία αποτελεσματική θεραπεία για την νόσο Wilson.
Ο ψευδάργυρος απορροφάται στο λεπτό έντερο και είναι ένας απαραίτητος συμπαράγοντας για τη θυμουλίνη, μία θυμική ορμόνη που είναι απαραίτητη για την ωρίμανση του Τ-κυττάρου. Κατά την διάρκεια της πανδημίας από το SARS-COV-2, έγιναν έρευνες και υπήρξαν ενδείξεις ότι η χρήση της βιταμίνης C μαζί με τον ψευδάργυρο ήταν ευεργετικές για την καλύτερη αντιμετώπιση της λοίμωξης και του μετριασμού των δυσμενών φυσιολογικών επιπτώσεων του COVID-19. Επίσης κρίσιμος είναι ο ρόλος, που διαδραματίζει η βιταμίνη C σαν ένας μεσολαβητής, στην επιγενετική ρύθμιση της αντιοξειδωτικής άμυνας και στη ρύθμιση του μεταγραφικού παράγοντα που επάγεται από την υποξία (παράγοντας 1α [HIF-1a]), πράγμα που έχει αποδειχθεί προστατευτικό έναντι του COVID-19.
Η δε συγχορήγηση του ψευδαργυρου μαζί με την βιταμίνη C, ευνοεί τον μετριασμό του υπερβολικού οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής, ρυθμίζοντας την θυμουλίνη, υπεύθυνη για την λειτουργία του επιθηλιακού φραγμού και με την σειρά της την λειτουργία του ανοσοποιητικού. Επίσης ενισχύει την παραγωγή αντιφλεγμονωδών κυτοκινών. Ως εκ τούτου, η επαρκής πρόσληψη της βιταμίνης C και των συνοδών βιοφλαβονοειδών και η ενίσχυση της πρόσληψης του ψευδαργύρου παίζει σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση της ανοσοαπάντησης του αμυντικού μας συστήματος σε πολλές καταστάσεις, αλλά και στην καλύτερη αντιμετώπιση των εποχικών λοιμώξεων.
Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού είναι πλέον επιτακτική ανάγκη!
Στον χώρο της υγιεινής διατροφής και των εναλλακτικών θεραπειών η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος ήταν πάντα πρώτη προτεραιότητα. Ωστόσο μετά την δοκιμασία των χρόνων του κορονοιού, η άμυνά μας απέναντι σε ιούς, βακτήρια, λοιμώξεις ,ιώσεις αποδυναμώθηκε. Η μειωμένη επαφή με μικρόβια, ο εγκλεισμός στο σπίτι, η διακοπή κοινωνικών επαφών αποκοίμησαν και χαλάρωσαν τους μηχανισμούς άμυνας που τώρα εμφανίζονται πιο ευάλωτοι από ποτέ.
Το φθινόπωρο ήταν πάντα μια δύσκολη εποχή. Κάτι τα μικρά παιδιά που κουβαλούν μικρόβια από το σχολείο και τα μεταδίδουν, κάτι οι καιρικές συνθήκες που είναι ασταθείς και απρόβλεπτες, τελικά σε κάθε σπίτι κάποιος κυκλοφορεί με τα χαρτομάντηλα στο χέρι.
Η συνήθεια να καταφεύγουμε σε αντιβιοτικά με το πρώτο φτέρνισμα ή βηχαλάκι είναι καταστροφική. Είναι καιρός να στραφούμε στην πρόληψη, στην σωστή διατροφή και στις υγιεινές επιλογές τρόπου ζωής, να στραφούμε δηλαδή στη δύναμη του «φυσικού» φαρμακείου.
Μία αλλαγή στην διατροφή της οικογένειας με διαιτολόγιο βασισμένο σε πράσινα λαχανικά, όσπρια και φρούτα εποχής θα δώσει σε όλους τις βιταμίνες και τα αντιοξειδωτικά που χρειάζεται το ανοσοποιητικό. Προσθέστε ακόμη στα πιάτα σας σκόρδο και πιπέρι καγιέν. Κλινικές δοκιμές έδειξαν πως το σκόρδο μειώνει τον αριθμό, την διάρκεια και την σοβαρότητα των λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού.
Η λήψη βιταμίνης C μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα και τη συχνότητα των ιώσεων.Την ίδια στιγμή έχει διαπιστωθεί πως αυξάνει την παραγωγή ιντερφερόνης και έτσι ενεργοποιείται η άμυνα κατά των ιών. Οι διατροφικές πηγές της είναι γνωστές σε όλους, ωστόσο επειδή αποβάλλεται γρήγορα από το σώμα πιθανόν να μην αρκούν. Μερικές φορές η συμπλήρωση με βιταμίνη είναι πραγματικά επιβεβλημένη .Τα βιοφλαβονοειδή είναι σύμμαχοι της C και την βοηθούν να παραμείνει περισσότερη ώρα στο σώμα. Η καλύτερη πηγή βιοφλαβονοειδών στην διατροφή είναι όλα τα εσπεριδοειδή με κυριότερο το λεμόνι, οι πράσινες πιπεριές, το μπρόκολο.
Τα συμπληρώματα βιταμίνης D3 προστατεύουν τους ανθρώπους από την πνευμονία, τη γρίπη και τα κρυολογήματα, σύμφωνα με διεθνή έρευνα. Η μελέτη εστιάστηκε στη σχέση της D3 με τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, από τις απλές (κρυολογήματα) έως τις πιο σοβαρές (πνευμονίες). Διαπιστώθηκε ότι η λήψη συμπληρωμάτων D3 γλιτώνει από τέτοιες λοιμώξεις περίπου τρεις στους εκατό. Η αναλογία αυτή είναι καλύτερη και από τα εμβόλια γρίπης, τα οποία εμποδίζουν μία λοίμωξη για κάθε 40 άτομα. Αν δεν υπάρχει επάρκεια βιταμίνης D στο αίμα, τα λεμφοκύτταρά μας δεν ενεργοποιούνται και το ανοσοποιητικό δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην απειλή.
Ένα ισχυρό «φυσικό»αντιβιοτικό, είναι αναμφίβολα το πρωτόγαλα. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αντιμικροβιακούς παράγοντες και αντισώματα, σε κυτοκίνες, και ολιγοσακχαρίτες. Δεν έχει παρενέργειες και περιορισμούς χρήσης. Στην αγορά θα βρείτε κατσικίσιο και αγελαδινό πρωτόγαλα, εξίσου ισχυρά και αποτελεσματικά.
Ο ψευδάργυρος στηρίζει το ανοσοποιητικό και μάλιστα η συνεργασία του με την βιταμίνη C δίνει πολλαπλάσια αποτελέματα στην προστασία από ιώσεις, κρυολόγημα και γρίπη. Εμπλουτίστε την διατροφή σας με τροφές που περιέχουν ψευδάργυρο για να αποκομίσετε αυτά τα οφέλη. Τέτοιες είναι ο κολοκυθόσπορος, ο κρόκος αυγού, το φύτρο σταριού, το κρέας, τα όσπρια,τα καρύδια, τα κάσιους και η μαύρη σοκολάτα.
Έχετε πάντα στο σπίτι προιόντα πρόπολης, σαμπούκου και εχινάκειας. Η πρόπολη διακόπτει τον πολλαπλασιασμό βακτηρίων και ιών, ο σαμπούκος είναι φυσικό αποχρεμπτικό και η εχινάκεια φυσικό αντιβιοτικό.
Και μην ξεχνάμε τα μπαχαρικά και τα βότανα, τα «γιατροσόφια» της γιαγιάς μας από γενιά σε γενιά. Ένα αφέψημα με μολόχα, με αλθαία, με φλισκούνι μαζί με μέλι, λεμόνι και κανέλλα είναι πραγματικά θαυματουργό στο συνάχι, την καταρροή και τον βήχα.
Οι ερευνητές ανέδειξαν την ισχυρή αντιμικροβιακή δράση πολλών φυτικών προιόντων, όπως τα φύλλα της ελιάς, ο αστράγαλος, ο σαμπούκος, ο κίστος. Ειδικά θα αναφέρουμε τον κίστο που παρέχει πανίσχυρη αντι-ιική προστασία από σχεδόν όλα τα στελέχη της γρίπης, ακόμη και από τα πιο ισχυρά, ενώ έχει ισχυρή αντι-ιική επίδραση στους ιούς H1N1 και H7N7. Αυτό ανακαλύφθηκε από τους βιολόγους του Institut fur Molekulare Virologie στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Munster. Ο καθηγητής Stefan Ludwig επισημαίνει ότι ότι το εκχύλισμα του κίστου επιτίθεται στους ιούς αυτούς, και δεν βλάπτει τα σωματικά κύτταρα που επηρεάζονται από τον ιό. Σε αντίθεση με τις θεραπείες με τα αντιβιοτικά, ο ιός δεν αναπτύσσει οποιοδήποτε σημάδι αντίστασης ή εξοικείωσης με τον κίστο και δεν γίνεται ποτέ ανθεκτικός σε αυτόν.
Βιβλιογραφικές αναφορές
1 Effect of Vitamin D Supplement on Influenza A Illness during the 2009 H1N1 Pandemic: A Randomized Controlled Trial Food Funct., 2014, DOI: 10.1039/C4FO00371C, First published online 14 Jul 2014 Mitsuyoshi Urashima, Hidetoshi Mezawa, Miki Noya and Carlos A. Camargo
2. Am J Clin Nutr. 2010 May;91(5):1255-60. Epub 2010 Mar 10. Urashima M, Segawa T, Okazaki M, Kurihara M, Wada Y, Ida H.
3. Division of Molecular Epidemiology, Jikei University School of Medicine, Nishi-shimbashi 3-25-8, Minato-ku, Tokyo 105-8461, Japa3. McGrath, Brian A.; Fox, Patrick F.; McSweeney, Paul L. H.; Kelly, Alan L. (2016-03-01). «Composition and properties of bovine colostrum: a review» (στα αγγλικά). Dairy Science & Technology 96 (2): 133–158. doi:10.1007/s13594-015-0258-x. ISSN 1958-5586.
4.https://www.iatronet.gr/diatrofi/threptikes-oysies/article/47627/psevdargyros-gia-to-anosopoiitiko
5. Diane L. Kamen, Vin Tangpricha. Vitamin D and molecular actions on the immune system: modulation of innate and autoimmunity. J Mol Med (Berl) Author manuscript; available in PMC 2011 May 1. Published in final edited form as: J Mol Med (Berl). 2010 May; 88(5): 441–450. Published online 2010 February 1. doi: 10.1007/s00109-010-0590-9
6. www.scientificamerican.com/Nature 7 March 2010
7. http://www.kathimerini.gr/896819/article/ygeia/h-vitaminh-d-enisxyei-to-anosopoihtiko
8. San Valentino-Spoltore Vascular Screening Project, Department of Biomedical Sciences, G D’annunzio University, Chieti, Pescara, Italy. PMID: 17456621 [PubMed – indexed for MEDLINE]
9. https://lpi.oregonstate.edu/mic/health-disease/immunity
10.Shankar AH, Prasad AS. Zinc and immune function: the biological basis of altered resistance to infection. Am J Clin Nutr. 1998;68(2 Suppl):447S-463S. (PubMed)
11. Barnes J, Anderson LA, Gibbons S, Phillipson JD. Echinacea species (Echinacea angustifolia (DC.). Hell Echinacea pallida (Nutt.) Nutt Echinacea purpurea (L.) Moench): A review of their chemistry, pharmacology and clinical properties. J Pharm Pharmacol. 2005;57:929–54. [PubMed]
Τελικά πόσο σημαντικό είναι το σύμπλεγμα βιταμινών Β για την υγεία του ανθρώπου;
Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β είναι μια ομάδα βασικών θρεπτικών συστατικών που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της συνολικής υγείας και ευεξίας του σώματός μας. Αποτελούνται από οκτώ διαφορετικές βιταμίνες. Συγκεκριμένα Β1 (θειαμίνη), Β2 (ριβοφλαβίνη), Β3 (νιασίνη), Β5 (παντοθενικό οξύ), Β6 (πυριδοξίνη), Β7 (βιοτίνη), Β9 (φολικό) και Β12 (κοβαλαμίνη). Οι βιταμίνες συμμετέχουν σε πολλές σωματικές λειτουργίες και είναι απαραίτητες για τη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.
Τις χρειαζόμαστε όλες; Είναι εξίσου σημαντικές;
Η Β1 (θειαμίνη) είναι απαραίτητη για τη μετατροπή της τροφής σε ενέργεια και την υποστήριξη της φυσιολογικής λειτουργίας της καρδιάς, των μυών και του νευρικού συστήματος. Την θειαμίνη θα την βρούμε σε δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια, ξηρούς καρπούς και χοιρινό. Η ανεπάρκεια θειαμίνης μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως κόπωση, μυϊκή αδυναμία, κακή μνήμη και νευρική βλάβη.
Η B2 (ριβοφλαβίνη) βοηθά στην παραγωγή ενέργειας, την κυτταρική ανάπτυξη και τη διατήρηση υγιούς δέρματος και ματιών. Καταναλώνοντας γαλακτοκομικά προϊόντα, άπαχα κρέατα, πράσινα φυλλώδη λαχανικά και εμπλουτισμένα δημητριακά προσλαμβάνουμε την ριβοφλαβίνη. Η ανεπάρκεια ριβοφλαβίνης μπορεί να οδηγήσει σε δερματικές διαταραχές, σκασμένα χείλη, πονόλαιμο και αναιμία.
Η B3 (νιασίνη) εμπλέκεται στον μεταβολισμό, στη λειτουργία του νευρικού συστήματος και στη διατήρηση υγιούς δέρματος. Η νιασίνη εντοπίζεται σε πουλερικά, ψάρια, φιστίκια, μανιτάρια και δημητριακά ολικής αλέσεως. Τα ανεπαρκή επίπεδά της μπορεί να οδηγήσουν σε συμπτώματα όπως κόπωση, πεπτικά προβλήματα και δερματικά εξανθήματα.
Το Β5 (παντοθενικό οξύ) παίζει καθοριστικό ρόλο στην παραγωγή ενέργειας, στη σύνθεση ορμονών και στη διάσπαση των λιπών και των υδατανθράκων. Αβοκάντο, κρέας, ψάρι, όσπρια και δημητριακά ολικής αλέσεως πρέπει να καταναλώνει κάποιος για την πρόσληψή της. Τα ανεπαρκή επίπεδα Β5 μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα όπως κόπωση, αϋπνία, ευερεθιστότητα και μούδιασμα στα χέρια και τα πόδια.
Η Β6 (πυριδοξίνη) εμπλέκεται στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, στο σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων και στη διατήρηση ενός υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος. Η πυριδοξίνη εντοπίζεται στα πουλερικά, τα ψάρια, τις μπανάνες, τις πατάτες και τα εμπλουτισμένα δημητριακά. Η ανεπάρκεια Β6 μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως κατάθλιψη, σύγχυση, αναιμία και εξασθενημένη ανοσοποιητική λειτουργία.
Η Β7 (βιοτίνη) είναι απαραίτητη για υγιή μαλλιά, δέρμα και νύχια, καθώς και για το μεταβολισμό και τη διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Πηγές της βιοτίνης είναι τα αυγά, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, ο σολομός και οι γλυκοπατάτες. Η ανεπάρκεια βιοτίνης μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μαλλιών, εύθραυστα νύχια, δερματικά εξανθήματα και νευρολογικά συμπτώματα όπως κατάθλιψη και παραισθήσεις.
Το Β9 (φολλικό οξύ) είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή κυτταρική διαίρεση, τη σύνθεση DNA και το σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων. Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα εσπεριδοειδή, τα φασόλια και και τα ενισχυμένα δημητριακά είναι κάποιες από τις πηγές του φολλικού οξέος. Τα ανεπαρκή επίπεδα φολλικού οξέος μπορεί να οδηγήσουν σε αναιμία, γενετικές ανωμαλίες, κακή ανάπτυξη και αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
Η Β12 (κοβαλαμίνη) είναι απαραίτητη για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, τη λειτουργία των νεύρων και τη σύνθεση DNA. Πηγές της Β12 είναι το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα ενισχυμένα εναλλακτικά γάλατα φυτικής προέλευσης. Η ανεπάρκεια της μπορεί να προκαλέσει κόπωση, αδυναμία, νευρολογικά προβλήματα, απώλεια μνήμης και κακοήθη αναιμία.
Επιδράσεις της ανεπάρκειας βιταμινών του συμπλέγματος Β
Όπως είδαμε παραπάνω, οι ελλείψεις σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β μπορεί να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις σε διάφορα συστήματα του οργανισμού. Η κόπωση, η αδυναμία, η δυσπεψία, η κακή μνήμη, οι διαταραχές της διάθεσης, οι δερματικές διαταραχές και τα νευρολογικά συμπτώματα είναι κοινές συνέπειες της ανεπαρκούς πρόσληψης βιταμινών του συμπλέγματος Β. Επιπλέον, αυτές οι ανεπάρκειες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο αναιμίας, γενετικών ανωμαλιών, καρδιαγγειακών παθήσεων, μειωμένης ανοσοποιητικής λειτουργίας, ακόμα και κατάθλιψης.
Γιατί να πάρετε συμπλήρωμα B-βιταμινών
Παρόλο που μία ισορροπημένη διατροφή θα ήταν η ιδανική πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β, σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται η λήψη συμπληρωμάτων. Άτομα με περιοριστικές δίαιτες (π.χ. χορτοφάγοι ή vegans), άτομα με προβλήματα απορρόφησης λόγω γαστρεντερικών διαταραχών ή χειρουργικών επεμβάσεων, έγκυες ή θηλάζουσες και οι ηλικιωμένοι είναι πιο επιρρεπείς σε ανεπάρκειες βιταμινών του συμπλέγματος Β και μπορεί να ωφεληθούν από τα συμπληρώματα.
Επιπλέον, άτομα με αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, ορισμένες ιατρικές παθήσεις ή άτομα που υποβάλλονται σε έντονη σωματική δραστηριότητα ή στρες μπορεί να χρειάζονται υψηλότερα επίπεδα βιταμινών του συμπλέγματος Β για να υποστηρίξουν τις αυξημένες διατροφικές τους ανάγκες.
Πότε όμως, να καταναλώσω ένα συμπλήρωμα B-βιταμινών;
Ιδανικά, επειδή οι βιταμίνες Β ανήκουν στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες, η καλύτερή τους απορρόφηση είναι το πρωί με άδειο στομάχι, δεδομένου ότι μετατρέπουν την τροφή σε ενέργεια και προωθούν τον μεταβολισμό. Μπορείτε να τις καταναλώσετε και πριν τα γεύματα σας, αλλά προσοχή όχι το βράδυ καθώς είναι πιθανό να σας δημιουργήσει αϋπνίες και υπερένταση.
Συμπερασματικά, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β είναι απαραίτητες για διάφορες λειτουργίες του οργανισμού, την παραγωγή ενέργειας και τη γενική ευεξία. Κάθε βιταμίνη στην ομάδα του συμπλέγματος Β παίζει ένα ξεχωριστό ρόλο στην υποστήριξη διαφορετικών συστημάτων μέσα στο σώμα. Οι ανεπάρκειες σε αυτές τις βιταμίνες μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία. Κατανοώντας τη σημασία των βιταμινών του συμπλέγματος Β, αναγνωρίζοντας τα σημάδια ανεπάρκειας και λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα για τη διατήρηση των βέλτιστων επιπέδων, μπορούμε να υποστηρίξουμε τη γενική υγεία και την αντοχή μας, διασφαλίζοντας ότι το σώμα μας λειτουργεί όσο το δυνατόν καλύτερα.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
1.Institute of Medicine (US) Standing Committee on the Scientific Evaluation of Dietary Reference Intakes and its Panel on Folate, Other B Vitamins, and Choline. (1998). Dietary Reference Intakes for Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. National Academies Press.
2.Gropper, S. S., Smith, J. L., & Groff, J. L. (2018). Advanced Nutrition and Human Metabolism. Cengage Learning.
3.Leklem, J. E. (2004). Vitamin B6—A status report. Journal of Nutrition, 134(1), 290-293.
4.MedlinePlus. (2022). Niacin (Vitamin B3). Retrieved from https://medlineplus.gov/niacinvitaminb3.html
5.Zempleni, J., Rucker, R. B., McCormick, D. B., & Suttie, J. W. (Eds.). (2019). Handbook of vitamins. CRC Press.
6.National Institutes of Health. (2022). Vitamin B12. Retrieved from https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB12-Consumer/
7.WebMD. (2022). The Benefits of Vitamin B12. Retrieved from https://www.webmd.com/diet/vitamin-b12-health-professional-fact-sheet
8.Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University. (2021). Thiamin. Retrieved from https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/thiamin
9.Harvard T.H. Chan School of Public Health. (2021). Biotin. Retrieved from https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/biotin/
Συμπληρώματα διατροφής και βότανα για την αντιμετώπιση της υπέρτασης
Στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσουμε μελέτες που δείχνουν πως διάφορα συμπληρώματα διατροφής και βότανα είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση της υπέρτασης.
Συνένζυμο Q10
Μια δοκιμή που περιλάμβανε 109 συμπτωματικούς υπερτασικούς ασθενείς που λάμβαναν συμπλήρωμα CoQ10 (75–360mg/ημέρα) ανέφερε σημαντική μείωση στη μέση συστολική (από 159 σε 147mmHg) και διαστολική (από 94 σε 85mmHg) αρτηριακή πίεση. Μετά από 4,4 μήνες κατά μέσο όρο, το 37% των ασθενών μπόρεσε να διακόψει ένα αντιυπερτασικό φάρμακο, το 11% διέκοψε δύο φάρμακα και το 4% διέκοψε τρία φάρμακα. Μόνο το 3% απαιτούσε την προσθήκη ενός αντιυπερτασικού φαρμάκου και κανένα δεν χρειάστηκε την προσθήκη περισσότερων από ένα φαρμάκων. Είναι σημαντικό ότι το 25% όλων των ασθενών ήταν σε θέση να ελέγξουν την αρτηριακή τους πίεση μόνο με συμπλήρωμα CoQ10 (1). Σε ασθενείς που δίδονταν 60mg/ημέρα CoQ10 για 12 εβδομάδες μειώθηκε η συστολική τους πίεση 18mmHg, κάτι που δείχνει ότι «το CoQ10 μπορεί να προσφέρεται με ασφάλεια σε υπερτασικούς ασθενείς ως μια εναλλακτική θεραπευτική επιλογή» (2). Μια μελέτη σε ασθενείς με υπέρταση και στεφανιαία αρτηριακή νόσο που λάμβαναν 60mg CoQ10 δυο φορές την ημέρα αποκάλυψε ότι «το συνένζυμο Q10 μείωσε την αρτηριακή πίεση πιθανώς μειώνοντας το οξειδωτικό στρες και την απόκριση ινσουλίνης σε ασθενείς που λάμβαναν αντιυπερτασικά φάρμακα» (3). Μια σε βάθος ανασκόπηση εξέτασε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές που χρησιμοποίησαν συμπληρώματα CoQ10, για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες, για τη θεραπεία της πρωτοπαθούς υπέρτασης. Η θεραπεία με CoQ10 είχε ως αποτέλεσμα τη μέση μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης 11mmHg και τη μέση μείωση της διαστολικής αρτηριακής πίεσης 7mmHg (4). Μια μετα-ανάλυση 12 κλινικών δοκιμών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συμπλήρωση CoQ10 σε υπερτασικούς ασθενείς μπορεί να μειώσει τη συστολική αρτηριακή πίεση έως και 17mmHg και τη διαστολική αρτηριακή πίεση έως και 10mmHg χωρίς σημαντικές παρενέργειες. Αυτή η μετα-ανάλυση σημείωσε ότι σε πολλές από τις μελέτες που συμπεριλήφθηκαν, οι ασθενείς ήταν σε θέση να διακόψουν τη φαρμακευτική αγωγή (5).
Μαγνήσιο
Σε μια μετα-ανάλυση επτά μελετών στις οποίες συμμετείχαν ασθενείς με συστολική αρτηριακή πίεση άνω των 155mmHg που είχαν λάβει αντιϋπερτασική φαρμακευτική αγωγή για τουλάχιστον έξι μήνες, η λήψη μαγνησίου έδειξε ότι μειώνει σημαντικά την συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση κατά μέσο όρο 18,7mmHg και 10,9mmHg αντίστοιχα (6).
Σε μια κλινική δοκιμή συμμετείχαν 48 ασθενείς με ήπια χωρίς επιπλοκή υπέρταση και τυχαιοποιήθηκαν σε 600mg/ημέρα από του στόματος πιδολικού μαγνησίου και συστάσεις για τρόπο ζωής ή συστάσεις τρόπου ζωής ως ομάδα ελέγχου για 12 εβδομάδες. Οι μέσες συστολικές πιέσεις 24 ωρών μειώθηκαν κατά 5,6±2,7mmHg και οι διαστολικές πιέσεις μειώθηκαν κατά 2,8±1,8mmHg σε σύγκριση με τα άτομα της ομάδας ελέγχου (7).
Σε 82 διαβητικούς υπερτασικούς ενήλικες με τεκμηριωμένη υπομαγνησιαιμία που λάμβαναν καπτοπρίλη (αναστολέας του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης) αλλά όχι διουρητικά, η συμπλήρωση με 2,5 g χλωριούχου μαγνησίου σε διάστημα 4 μηνών μείωσε τη συστολική πίεση κατά 20,4±15,9mmHg σε σύγκριση με 4,7±12,7mmHg με εικονικό φάρμακο. Η παρέμβαση με μαγνήσιο μείωσε τη διαστολική πίεση κατά 8,7±16,3mmHg έναντι 1,2±12,6mmHg στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου (8).
Κουερσετίνη
Μια δοκιμή σε 93 υπέρβαρους ή παχύσαρκους ανθρώπους έδειξε ότι 150mg κουερσετίνης ημερησίως για έξι εβδομάδες μείωσε τη συστολική αρτηριακή πίεση κατά 2,6mmHg (9). Σε μια ξεχωριστή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή, 49 άντρες κατανάλωναν 150mg κουερσετίνης ή εικονικό φάρμακο κάθε μέρα για οκτώ εβδομάδες. Τα άτομα που λάμβαναν κουερσετίνη εμφάνισαν μείωση 5,7mmHg στην 4ωρη μεταγευματική αρτηριακή πίεση, ενώ η αρτηριακή πίεση των αποδεκτών του εικονικού φαρμάκου δεν άλλαξε σημαντικά (10). Μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή του 2015 διαπίστωσε ότι σε υπερτασικούς ασθενείς έξι εβδομάδες θεραπείας με 162mg κουερσετίνης καθημερινά μείωσαν την 24ωρη περιπατητική αρτηριακή πίεση κατά 3,6mmHg σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (11). Άλλες δοκιμές που χρησιμοποίησαν διαφορετικές δόσεις κουερσετίνης και διάρκεια θεραπείας έδειξαν επίσης ότι αυτό το φλαβονοειδές μειώνει αποτελεσματικά την αρτηριακή πίεση (12-13).
Μελατονίνη
Η μη ελεγχόμενη νυχτερινή υπέρταση είναι ένα σοβαρό πρόβλημα. Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης τη νύχτα συμβάλλει σε καρδιαγγειακή νόσο και θνησιμότητα και είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε άτομα με υπνική άπνοια. Σε μία μετα-ανάλυση των δεδομένων από επτά μελέτες, 2-3mg μελατονίνης ελεγχόμενης απελευθέρωσης κατά την κατάκλιση μείωσαν τη νυχτερινή συστολική αρτηριακή πίεση κατά 6mmHg και τη νυχτερινή διαστολική πίεση κατά 3,5mmHg (14).
Ιχθυέλαιο
Μια ανασκόπηση σε 36 διαφορετικές δοκιμές που χρησιμοποίησαν συμπληρώματα ιχθυελαίου για τη θεραπεία της υπέρτασης διαπίστωσε ότι το ιχθυέλαιο μειώνει τόσο τη συστολική όσο και τη διαστολική αρτηριακή πίεση. Η μέση δόση ιχθυελαίου που χρησιμοποιήθηκε σε αυτές τις δοκιμές ήταν 3,7 γραμμάρια ανά ημέρα (15). Μια ανάλυση 70 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα ιχθυελαίου μείωσαν τόσο την συστολική όσο και τη διαστολική αρτηριακή πίεση, με τα ισχυρότερα αποτελέσματα σε εκείνους με μη θεραπευμένη υπέρταση. Απαιτήθηκαν ποσά άνω των 2000mg για τη μείωση της διαστολικής αρτηριακής πίεσης (16).
Σκόρδο
Δύο ξεχωριστές μετα-αναλύσεις κατέδειξαν σημαντικές επιδράσεις του σκόρδου στη μείωση της αρτηριακής πίεσης σε άτομα με υπέρταση. Η πρώτη μετα-ανάλυση έδειξε μέση μείωση στην υπερτασική υποομάδα κατά 8,4±2,8mmHg για συστολική πίεση και 7,3±1,5mmHg για διαστολική πίεση (17). Στη δεύτερη μετα-ανάλυση για τους υπερτασικούς συμμετέχοντες, οι παρεμβάσεις με σκόρδο μείωσαν τη συστολική πίεση κατά μέσο όρο 16,3mmHg και τη διαστολική πίεση κατά μέσο όρο 9,3mmHg σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (18).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Mol Aspects Med. 1994;15 Suppl:S265-72.
2. South Med J. 2001 Nov;94(11):1112-7.
3. J Hum Hypertens. 1999 Mar;13(3):203-8.
4. Cochrane Database Syst Rev. 2009 Oct 7;(4):CD007435.
5. J Hum Hypertens. 2007 Apr;21(4):297-306.
6. Magnes Res. 2013 Jul-Sep;26(3):93-9.
7. Am J Hypertens. 2009 Oct;22(10):1070-5.
8. J Hum Hypertens. 2009 Apr;23(4):245-51.
9. Br J Nutr. 2009 Oct;102(7):1065-74.
10. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2013 May;23(5):403-9.
11. Br J Nutr. 2015 Oct 28;114(8):1263-77.
12. J Nutr. 2007 Nov;137(11):2405-11.
13. Int J Prev Med. 2013 Jul;4(7):777-85.
14. Vasc Health Risk Manag. 2011;7:577-84.
15. J Hypertens. 2002 Aug;20(8):1493-9.
16. Am J Hypertens. 2014 Jul;27(7):885-96.
17. BMC Cardiovasc Disord. 2008 Jun 16;8:13.
18. Ann Pharmacother. 2008 Dec;42(12):1766-71.
Ο Μάριος Δημόπουλος γεννήθηκε το 1975 στον Πειραιά. Σπούδασε αρχικά φιλολογία με ειδικότητα στη γλωσσολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη συνέχεια λόγω του ενδιαφέροντός του στις φυσικές και εναλλακτικές θεραπείες σπούδασε στο εξωτερικό διατροφολογία και φυσικοπαθητική (naturopathy). Έχει ειδικευθεί στη χρήση διατροφικών συμπληρωμάτων και εστιάζει την έρευνά του στην πρόληψη των ασθενειών με σωστή διατροφή, με χορήγηση βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών ουσιών υπό μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων και με χορήγηση φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων. Είναι καθηγητής διατροφολογίας στη σχολή Natural Health Science (Ελλάδα), όπου διδάσκει για τα διατροφικά συμπληρώματα σε φαρμακοποιούς, διαιτολόγους, διατροφολόγους και εναλλακτικούς θεραπευτές. Ο Μάριος Δημόπουλος έχει γράψει 36 βιβλία για θέματα υγείας. Εδώ το πλήρες βιογραφικό του.
Η σημασία των βιταμινών για τους έφηβους και το διάβασμα
Η εφηβική ηλικία ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η περίοδος μεταξύ του 10ου και του 19ου έτους ζωής1. Αποτελεί το στάδιο της ζωής του ανθρώπου που χαρακτηρίζεται από έντονη και ταχεία ανάπτυξη, η οποία επιφέρει πολλαπλές αλλαγές στο σώμα, τόσο εμφανείς όσο και αφανείς. Συγκεκριμένα, ενώ στην εξωτερική εμφάνιση είναι εύκολο να παρατηρήσει κανείς τις μεταβολές, εκείνες που γίνονται στο επίπεδο του εγκεφάλου και αφορούν την κρίση, τη μνήμη και τη συγκέντρωση, είναι πολύ εύκολο να μας ξεφύγουν. Ωστόσο, οι τελευταίες είναι υψίστης σημασίας, καθώς διαμορφώνουν την νοητική λειτουργία του ατόμου συνολικά, και για το λόγο αυτό, η ορθή υποστήριξη αυτών των διαδικασιών ανάπτυξης θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα των γονέων.
Οι γονείς, επιθυμώντας το καλύτερο για τα παιδιά τους, έχουν υψηλές προσδοκίες από αυτά σχετικά με την σχολική τους απόδοση. Πραγματικά, στο γυμνάσιο και, ακόμα περισσότερο, στο λύκειο, οι μαθητές καλούνται να μελετήσουν, να κατανοήσουν και να αποστηθίσουν έναν εξαιρετικά μεγάλο όγκο μαθημάτων. Από αρχαία και έκθεση έως χημεία και μαθηματικά, οι απαιτήσεις είναι τρομερά μεγάλες, και είναι λογικό οι έφηβοι να βρίσκονται σε μια συνεχή κατάσταση άγχους. Η συγκέντρωση και η μνήμη αποτελούν το κλειδί για την επιτυχία! Πολλές πρόσφατες μελέτες στο εξωτερικό έχουν συνδέσει την διατροφή με τη σχολική απόδοση, τονίζοντας τη σημασία της σωστής διατροφικής υποστήριξης σε αυτή τη δύσκολη περίοδο της ζωής2-4. Σαφώς μία διατροφή κοντά στο μεσογειακό πρότυπο, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, καλές πηγές ζωικής πρωτεΐνης, ξηρούς καρπούς και φυτικά έλαια, μπορεί να προσφέρει μία ικανή ποσότητα θρεπτικών συστατικών, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα αρκετό.
Το ιδανικό σενάριο μας θέλει να παρέχουμε, ως γονείς, όλα τα καλά του κόσμου στο οικογενειακό τραπέζι, όμως στη σύγχρονη κοινωνία δεν μπορούμε να μιλάμε για ιδανικά σενάρια. Το πιο σύνηθες, λόγω του τρόπου ζωής στην εποχή μας, είναι είτε οι ίδιοι οι γονείς να μην προλαβαίνουν να ετοιμάσουν σπιτικά γεύματα για τα παιδιά τους όσο συχνά θα ήθελαν, ή οι ίδιοι οι έφηβοι να προτιμούν να καταναλώσουν σνακς και φαγητό απ’ έξω. Έχει παρατηρηθεί, μάλιστα πως πολλές φορές οι έφηβοι επίτηδες αποφεύγουν την καλή διατροφή για να αισθάνονται πως διαφοροποιούνται από τους γονείς και να κάνουν, σε κάποιο βαθμό, την επανάστασή τους.
Αποφεύγοντας, όμως τα πράσινα της διατροφής, δεν προσλαμβάνουν πολύ σημαντικές φυτικές ουσίες, όπως είναι τα βιοφλαβονοειδή, τα αντιοξειδωτικά και οι φυτικές ίνες, συστατικά που δίνουν ενέργεια στον οργανισμό και προστατεύουν την καλή υγεία. Καταλήγουμε, λοιπόν, δυστυχώς με μαθητές με βασικές ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά, που δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν στο διάβασμα και πέφτει η απόδοσή τους.
Σαφώς, λύσεις υπάρχουν, αφού εντοπίζοντας τα θρεπτικά στοιχεία εκείνα που βοηθούν στη συγκέντρωση, μπορούμε να τα παρέχουμε στα παιδιά μας ώστε να ενισχύσουμε την πνευματική τους προσπάθεια. Από τις κυριότερες ουσίες για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος συνολικά είναι η βιταμίνη Β12. Η βιταμίνη Β12 είναι υψίστης σημασίας για τη μνήμη και τη συγκέντρωση, αφού χωρίς αυτήν αυξάνονται πολύ οι πιθανότητες ψυχικών και νευρολογικών διαταραχών. Ενώ τη βιταμίνη αυτή τη βρίσκουμε σε όλα τα ζωικά προϊόντα, δεν απορροφάται τόσο εύκολα από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα ενώ θεωρούμε πως παρέχουμε αρκετή ποσότητα από τη διατροφή, τελικά το παιδί μας να μην λαμβάνει ποσότητα ικανή να βοηθήσει στην απόδοσή του. Ακόμα, πολύ σημαντική είναι και η βιταμίνη Β1, που αλλιώς λέγεται και “θειαμίνη”. Η Β1 βρίσκεται σε τρόφιμα που οι έφηβοι συνήθως αποφεύγουν όπως όσπρια, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης. Αυτό οδηγεί σε έλλειψή της σε πολλές περιπτώσεις, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε απάθεια, σύγχυση, μειωμένη μνήμη και ευερεθιστότητα. Επίσης, η βιταμίνη Β2, αλλιώς “ριβοφλαβίνη”, συμμετέχει κι εκείνη στην ενίσχυση της συγκέντρωσης και της μνήμης. Βρίσκεται και αυτή σε τρόφιμα που τα νέα παιδιά τείνουν να αποφεύγουν, με αποτέλεσμα τα επίπεδά της να μην είναι πάντα καλά. Η έλλειψη της συγκεκριμένης βιταμίνης όμως επηρεάζει κυρίως την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, την κυκλοφορία του αίματος και τελικά την αιμάτωση του εγκεφάλου. Υπάρχει, φυσικά ένα πολύ μεγάλο πλήθος βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων, όπως η βιταμίνη D, που παίζουν σημαντικό ρόλο στη σωστή ανάπτυξη και τη συνολική υγεία των παιδιών. Επιπλέον, παρατηρούνται συχνά ελλείψεις σε απαραίτητα αμινοξέα λόγω κακής διατροφής, γεγονός που κάνει ξεκάθαρο πως δεν αρκεί η διατροφή μόνο. Είναι τόσο μεγάλος ο αριθμός των θρεπτικών συστατικών που απαιτούνται για την καλή υγεία, την ανάπτυξη και την εξέλιξη των εφήβων, που καθίσταται υποχρεωτικό η προσέγγισή μας να είναι ολιστική.
Συμπερασματικά, λοιπόν, ο σύγχρονος τρόπος ζωής είναι τόσο απαιτητικός, που είναι πολύ εύκολο να μην μπορούμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των εφήβων μας. Η ενίσχυση της συγκέντρωσης και της μνήμης, αλλά και συνολικά η σωστή ανάπτυξη και η υγεία, είναι ο νούμερο ένα στόχος. Μπορεί, επομένως η διατροφή από μόνη της να μην αρκεί, και άρα ως υπεύθυνοι γονείς καλό είναι να προσφέρουμε στα παιδιά μας συμπληρωματικές λύσεις που θα τους παρέχουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά ως σύνολο σε ικανές ποσότητες.
Βιβλιογραφία:
- Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Health topics: Adolescent health. Μέσω του συνδέσμου: https://www.who.int/health-topics/adolescent-health#tab=tab_1
- V. Busch, L. Laninga-Wijnen, A. J. P. Schrijvers et al. Associations of health behaviors, school performance and psychosocial problems in adolescents in The Netherlands. Health Promot Int. 2017 Apr 1;32(2):280-291.
- M. Barchitta, A. Maugeri, O. Agrifoglio et al. Dietary patterns and school performance: evidence from a sample of adolescents in Sicily, Italy. Ann Ig. 2019 Mar-Apr;31(2 Supple 1):72-80.
- J. F. López-Gil, A. E. Mesas, C. Álvarez-Bueno et al. Association Between Eating Habits and Perceived School Performance: A Cross-Sectional Study Among 46,455 Adolescents From 42 Countries. Front Nutr. 2022 Feb 3;9:797415.
Η Κόκκου Ματίνα είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος, απόφοιτος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην αθλητική διατροφή. Διαθέτει εμπειρία σε πλήθος κλινικών περιστατικών στον τομέα της διατροφής, καθώς επίσης και σε περιπτώσεις ανθρώπων άνευ προβλημάτων υγείας, που επιδιώκουν να πετύχουν τα βέλτιστα επίπεδα ευεξίας για τον οργανισμό τους. Έχει ασχοληθεί με την παιδική διατροφή, στα πλαίσια των μεταπτυχιακών σπουδών της, και πλέον κατέχει γνώσεις εις βάθος σχετικά με την προαγωγή υγείας στην παιδική ηλικία μέσω της διατροφής και του τρόπου ζωής. Πιστεύει πως η γνώση έχει αξία μόνο όταν μεταφέρεται, κι επιδιώκει να την μοιράζεται με όλους, προκειμένου να βελτιώσουν την ποιότητα της υγείας και της ζωής τους.
Διατροφικά συμπληρώματα και βότανα για την αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
Η χρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι μια πάθηση στην οποία τα περιεχόμενα του στομάχου ρέουν πίσω στον οισοφάγο προκαλώντας τραυματισμό του οισοφαγικού ιστού και συμπτώματα όπως η καούρα. Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Μελατονίνη
Η μελατονίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από την επίφυση και συνδέεται συχνότερα με τον κύκλο του ύπνου, αλλά αυτό που σπάνια αναφέρεται είναι ότι βρίσκεται σε επίπεδα εκατοντάδες φορές υψηλότερα στο έντερο από ό, τι στον εγκέφαλο (1). Η μελατονίνη έχει αποδειχθεί πολλά υποσχόμενη ως προστατευτικό του βλεννογόνου του οισοφάγου, με την έρευνα σε ζώα να διαπιστώνει ότι η θεραπεία με μελατονίνη προστατεύει τον βλεννογόνο από τον τραυματισμό του οισοφάγου από το γαστρικό οξύ και την πεψίνη και βελτιώνει τη ροή αίματος του βλεννογόνου του οισοφάγου (2). Άλλες έρευνες έχουν βρει ότι η μελατονίνη εμφανίζει ιδιότητες σάρωσης ελεύθερων ριζών και τοπικά αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα στον βλεννογόνο του οισοφάγου, προστατεύοντας έτσι από την οισοφαγίτιδα που προκαλείται από παλινδρόμηση (3). Προκαταρκτική ανθρώπινη έρευνα έχει επίσης βρει τη μελατονίνη ικανή να θεραπεύσει ακόμη και σοβαρά έλκη του οισοφάγου (4). Σε μια μελέτη, 176 ασθενείς σε συνδυαστική θεραπεία με μελατονίνη 6 mg και πολλαπλά θρεπτικά συστατικά (L-τρυπτοφάνη και βιταμίνες του συμπλέγματος Β) συγκρίθηκαν με 175 ασθενείς σε θεραπεία με αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (20 mg ομεπραζόλης). Οι επιδράσεις μετρήθηκαν με βάση το χρονικό διάστημα που χρειάστηκε για τους ασθενείς ώστε να μην έχουν συμπτώματα για 24 ώρες. Όλοι οι ασθενείς στην ομάδα μελατονίνης ανέφεραν βελτίωση στα συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης σε σύγκριση με τα δύο τρίτα στην ομάδα του φαρμάκου αναστολέων αντλίας πρωτονίων. Η ανακούφιση επιτεύχθηκε πιο γρήγορα στην ομάδα της μελατονίνης (7 ημέρες) έναντι της ομάδας αναστολέων αντλίας πρωτονίων (9 ημέρες), με πολύ μικρότερη εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών (5). Μια άλλη μελέτη συνέκρινε τρεις ομάδες 9 ασθενών με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, καθεμία σε διαφορετικό σχήμα (3 mg μελατονίνης, 20 mg ομεπραζόλης ή και τα δύο) με μια ομάδα υγιών ατόμων ελέγχου. Η καούρα και ο γαστρικός πόνος μειώθηκαν μετά από τέσσερις εβδομάδες και εξαφανίστηκαν πλήρως μετά από οκτώ εβδομάδες σε όλες τις ομάδες θεραπείας. Ωστόσο, μόνο οι δύο ομάδες μελατονίνης είχαν σημαντικές βελτιώσεις στη λειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα (6).
D-λιμονένιο (D-limonene)
Η προκαταρκτική έρευνα που χρησιμοποιεί D-λιμονένιο (1000 mg κάθε δεύτερη ημέρα) έχει δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, με το 86% των ατόμων σε μια μικρή δοκιμή να βιώνουν πλήρη ανακούφιση από τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης μετά από 14 μέρες θεραπείας σε σύγκριση με το 29% της ομάδας ελέγχου που έλαβε εικονικό φάρμακο (placebo) (7). Ο μηχανισμός δράσης του είναι άγνωστος, αλλά το D-λιμονένιο μπορεί να επικαλύψει τον βλεννογόνο του οισοφάγου, προστατεύοντας τον υποκείμενο ιστό από την έκθεση στο γαστρικό οξύ. Μπορεί επίσης να επιταχύνει τη γαστρική κένωση (8).
Γλυκόριζα
Οι ενώσεις από το φυτό γλυκόριζας αυξάνουν τη συγκέντρωση των προσταγλανδινών στη θέση των διαβρωτικών βλαβών προκαλώντας αυξημένη έκκριση βλεννογόνου και πολλαπλασιασμό των κυττάρων για να βοηθήσουν στην επούλωση. Τα συστατικά της γλυκόριζας μπορούν επίσης να αναστέλλουν την παραγωγή φλεγμονωδών κυτοκινών όπως οι ιντερλευκίνες, ο παράγοντας νέκρωσης όγκου και ο πυρηνικός παράγοντας κάπα-Β, και είναι ένας ισχυρός ρυθμιστής του οξειδωτικού στρες. Αυτές οι ιδιότητες συμβάλλουν στην ικανότητά της να προστατεύει την λεπτή επένδυση του γαστρεντερικού σωλήνα (9-12). Υπ’ αυτή την έννοια θα μπορούσε να βοηθήσει και τα άτομα με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, προστατεύοντας του ιστούς του οισοφάγου από βλάβη. Επειδή ένα συστατικό που βρίσκεται στη γλυκόριζα, η γλυκυρριζίνη, μπορεί να προκαλέσει υψηλή αρτηριακή πίεση, διαλέξτε συμπλήρωμα γλυκόριζας στο οποίο έχει αφαιρεθεί η γλυκυρριζίνη. Το προϊόν ονομάζεται deglycyrrhizinated licorice ή DGL.
Κουρκουμίνη
Η μείωση της φλεγμονής του οισοφάγου και η επούλωση του οισοφάγου θα συμβάλει στη μείωση του φαύλου κύκλου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Η φλεγμονή είναι συχνό φαινόμενο στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Η κουρκουμίνη, το εκχύλισμα του κουρκουμά, ως φυσικό αντιφλεγμονώδες μπορεί να βοηθήσει στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, όπως έδειξε μια δοκιμή. Δεκατέσσερις ασθενείς με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση που εξαρτώνταν από αναστολείς αντλίας πρωτονίων ή ανταγωνιστές υποδοχέα ισταμίνης-2, φάρμακα δηλαδή που αναστέλλουν την παραγωγή οξέων του στομάχου, ξεκίνησαν θεραπεία με κουρκουμίνη (2 g/ημέρα). Μετά από δύο εβδομάδες τα συμβατικά τους φάρμακα αποσύρθηκαν. Έντεκα άτομα ήταν εντελώς ασυμπτωματικά κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης των δύο μηνών. Από τους τρεις που δεν ανταποκρίθηκαν, ένας μπόρεσε να έχει πλήρη ανακούφιση από τα συμπτώματα με χαμηλότερη δόση θεραπείας με αναστολείς αντλίας πρωτονίων από ό,τι είχε χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν (13). Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η κουρκουμίνη προστατεύει από οισοφαγίτιδα που προκαλείται από παλινδρόμηση (14).
Βότανα καταπραϋντικά (μαλακτικά) του γαστρεντερικού συστήματος
Η ανακούφιση από την καούρα είναι πρωταρχικής σημασίας για τη διαχείριση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Τα γαστρεντερικά καταπραϋντικά είναι συνήθως πολύ αποτελεσματικά στην παροχή άμεσης ανακούφισης από τα συμπτώματα της καούρας (συνήθως μέσα σε λίγα λεπτά από την κατάποση). Στα αποτελεσματικά καταπραϋντικά περιλαμβάνονται η ρίζα Althea officinalis και ο φλοιός Ulmus fulva. Τα μαλακτικά βότανα για το γαστρεντερικό είναι πιο αποτελεσματικά όταν χορηγούνται σε μορφή σκόνης – αναμειγνυόμενα σε λίγο νερό ή χυμό μήλου για να σχηματίσουν πολτό ή χυλό.
Βότανα για την τόνωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα
Σημαντική για τη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι η βελτίωση του τόνου του λείου μυός του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, κάτι που ενισχύει την ικανότητά του να συγκρατεί το γαστρεντερικό περιεχόμενο στο στομάχι. Ο κακός τόνος του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα μπορεί ενδεχομένως να βελτιωθεί με τη χρήση βοτάνων πλούσιων σε τανίνες, τα οποία παρέχουν στυπτικότητα και αυξημένο τόνο των ιστών, εκτός από τη μείωση της φλεγμονής. Τα βότανα που περιέχουν αυτές τις τανίνες περιλαμβάνουν τα Geranium maculatum, Achillea millefolium, Calendula officinalis, Hamamelis virginiana και Agrimonia eupatorium. Ωστόσο, δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες για να αποδείξουν αυτή τη δράση. Ο μόνος παράγοντας που έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής ότι βελτιώνει σημαντικά τη λειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα είναι η μελατονίνη (15).
Βιβλιογραφικές αναφορές
1. Altern Ther Health Med. 2008;14(4):54–58.
2. J Physiol Pharmacol. 2007 Jun;58(2):361-77.
3. J Pineal Res. 2009 Mar;46(2):207-13.
4. World J Gastrointest Pharmacol Ther. 2010 Oct 6;1(5):102-6.
5. J. Pineal Res. 2006;41(3):195–200.
6. BMC Gastroenterol. 2010;10:7.
7. U Patent. Editor, US. 2002.
8. Altern Med Review. 2007;12(3):259-64.
9. Steroids. Feb 1994;59(2):136-141.
10. International immunopharmacology. Apr 2009;9(4):499-507.
11. Phytotherapy research : PTR. Jun 2008;22(6):709-724.
12. AAPS PharmSciTech. 2005;6(1):E74-82.
13. Gastroenterology. 2010;138(5, Suppl. 1): S-646.
14. Int J Mol Sci. 2019 Mar 24;20(6):1477.
15 BMC Gastroenterol. 2010;10:7.
Ο Μάριος Δημόπουλος γεννήθηκε το 1975 στον Πειραιά. Σπούδασε αρχικά φιλολογία με ειδικότητα στη γλωσσολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη συνέχεια λόγω του ενδιαφέροντός του στις φυσικές και εναλλακτικές θεραπείες σπούδασε στο εξωτερικό διατροφολογία και φυσικοπαθητική (naturopathy). Έχει ειδικευθεί στη χρήση διατροφικών συμπληρωμάτων και εστιάζει την έρευνά του στην πρόληψη των ασθενειών με σωστή διατροφή, με χορήγηση βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών ουσιών υπό μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων και με χορήγηση φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων. Είναι καθηγητής διατροφολογίας στη σχολή Natural Health Science (Ελλάδα), όπου διδάσκει για τα διατροφικά συμπληρώματα σε φαρμακοποιούς, διαιτολόγους, διατροφολόγους και εναλλακτικούς θεραπευτές. Ο Μάριος Δημόπουλος έχει γράψει 36 βιβλία για θέματα υγείας. Εδώ το πλήρες βιογραφικό του.
Εμμηνόπαυση & προβλήματα ύπνου: Φυσικές λύσεις για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων
Τα συμπληρώματα μελατονίνης φαίνεται να είναι αναποτελεσματικά για την αϋπνία στην εμμηνόπαυση
Τα επίπεδα μελατονίνης αρχίζουν να μειώνονται μετά την ηλικία των 50 ετών (1). Η μείωση της μελατονίνης που σχετίζεται με την ηλικία συσχετίζεται με μειωμένη βιοσύνθεση και απελευθέρωση μελατονίνης από την επίφυση, η οποία θεωρείται ότι οφείλεται στη μειωμένη αντίληψη του φωτός του αμφιβληστροειδούς και στη μεταβαλλόμενη φύση του υαλοειδούς σώματος, το οποίο μεταδίδει λιγότερο φως (2). Έτσι, η μείωση των επιπέδων μελατονίνης συμβαίνει συνήθως στην ηλικία της εμμηνόπαυσης (3). Φαίνεται ότι τα επίπεδα μελατονίνης στον ορό μειώνονται με την ηλικία, επιτυγχάνοντας ελάχιστα επίπεδα στην εμμηνόπαυση. Πράγματι, μια προοπτική μελέτη έδειξε ότι η διάρκεια της έκκρισης και η συγκέντρωση της μελατονίνης έτεινε να είναι χαμηλότερη στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (ηλικίας 58-71 ετών) από ότι στην περιεμμηνοπαυσιακή φάση (4). Ως εκ τούτου, η μείωση της έκκρισης μελατονίνης που φυσιολογικά εμφανίζεται με την ηλικία θα μπορούσε να είναι ένας επιπλέον παράγοντας που συμβάλει στις διαταραχές ύπνου κατά την εμμηνόπαυση.
Ωστόσο, σε μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών που εξέτασαν τις επιδράσεις της εξωγενούς μελατονίνης στην ποιότητα του ύπνου και τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, τα γενικά συμπτώματα εμμηνόπαυσης, η ποιότητα του ύπνου, η διάθεση, τα επίπεδα οιστραδιόλης και ο ΔΜΣ δεν βελτιώθηκαν υπό αυτή την παρέμβαση (5).
Διαταραχές ύπνου κατά την εμμηνόπαυση
Αντίθετα στις γυναίκες στην εμμηνόπαυση οι ώρες ύπνου και η αϋπνία έχει αποδειχθεί ότι συσχετίζονται σημαντικά με τις συγκεντρώσεις τρυπτοφάνης στα αιμοπετάλια, ενώ παρατηρούνται διαφορές στις αξιολογήσεις της αϋπνίας και των εξάψεων (6).
Τα χαμηλά επίπεδα τρυπτοφάνης στον ορό φαίνεται να αποτελούν δείκτη της συνολικής γνωστικής απόδοσης σε γυναίκες άνω των 50 ετών που δεν πάσχουν από άνοια. Σε γυναίκες που βρίσκονται σε εμμηνόπαυση έχει καταδειχθεί αρνητική συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας και των επιπέδων τρυπτοφάνης και ότι ομοίως οι βαθμολογίες κατάθλιψης συσχετίζονται αρνητικά με την τρυπτοφάνη ορού (7).
Μελέτη ελέγχου περιπτώσεων, έδειξε αύξηση του συνολικού χρόνου ύπνου και της αποτελεσματικότητας του ύπνου μετά από μια εβδομάδα κατανάλωσης 60mg τρυπτοφάνης ημερησίως σε γυναίκες εμμηνοπαυσιακής ηλικίας που έπασχαν από διαταραχές του ύπνου (8). Η κατανάλωση τρυπτοφάνης έδειξε αυξημένη αποτελεσματικότητα του ύπνου (ποσοστό ύπνου ενώ η εθελόντρια βρίσκεται στο κρεβάτι), πραγματικό χρόνο ύπνου (υποτιθέμενος ύπνος μείον χρόνος αφύπνισης) και μειωμένη συνολική νυχτερινή δραστηριότητα και λανθάνουσα κατάσταση ύπνου. Σε μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, δοκιμή, διερευνήθηκαν οι επιδράσεις ενός συμπληρώματος πλούσιου σε τρυπτοφάνη στη γνωστική ικανότητα και στην ποιότητα του ύπνου, σε πενήντα εννέα ψυχικά και σωματικά υγιείς γυναίκες ηλικίας 45-65 ετών (9). Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η καθημερινή κατανάλωση συμπληρώματος τρυπτοφάνης φαίνεται να έχει ευεργετικές επιδράσεις στη συναισθηματική κατάσταση και την ποιότητα του ύπνου. Η ποιότητα του ύπνου έτεινε να βελτιώνεται κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Έτσι, η κατανάλωση συμπληρώματος τρυπτοφάνης φαίνεται να ενδείκνυται σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με διαταραχές ύπνου.
Τρυπτοφάνη και εξάψεις
Σε ασθενείς που περνούν από ιατρικά προκαλούμενη εμμηνόπαυση, όπως γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο του μαστού, οι οποίες εμφανίζουν συμπτώματα όπως εξάψεις, ασθένεια και αϋπνία, η χορήγηση τρυπτοφάνης ως συμπλήρωμα διατροφής έχει αποδειχθεί ότι είναι καλά ανεκτή, βελτιώνει την ποιότητα ζωής και σχετίζεται με βελτίωση της βαθμολογίας της κλίμακας των συμπτωμάτων που τους ενδιαφέρουν, όπως η αϋπνία και οι εξάψεις (10).
Φολικό οξύ και εξάψεις
Σε μια μελέτη σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες χορηγήθηκε φολικό οξύ ή εικονικό φάρμακο μία φορά την ημέρα επί τέσσερις εβδομάδες. Η μέση συχνότητα των εξάψεων διέφερε σημαντικά την τρίτη και την τέταρτη εβδομάδα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το φολικό οξύ ήταν αποτελεσματικό στη μείωση της σοβαρότητας, της διάρκειας και της συχνότητας των εξάψεων κατά την εμμηνόπαυση (11).
Μαγνήσιο και εξάψεις
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η από του στόματος χορήγηση συμπληρώματος μαγνησίου είναι αποτελεσματική στη μείωση της σοβαρότητας και της συχνότητας των εξάψεων σε γυναίκες μετά από θεραπεία καρκίνου του μαστού (12). Το μαγνήσιο φαίνεται να είναι μια ασφαλής και ανέξοδη θεραπεία για τα άτομα με ενοχλητικές εξάψεις. Η μεγαλύτερη από 50% μείωση των συμπτωμάτων δείχνει ότι το από του στόματος χορηγούμενο μαγνήσιο είναι πιθανότατα πιο αποτελεσματικό από το εικονικό φάρμακο και πληροί τα καθορισμένα κριτήρια επαρκούς επιτυχίας για να δοκιμαστεί σε τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή. Τα συμπτώματα που σχετίζονται με τις εξάψεις, όπως η κόπωση, η ανώμαλη εφίδρωση και η αντιληπτή δυσφορία από τις εξάψεις μειώθηκαν σημαντικά.
Βιταμίνη D και υγεία των οστών
Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, η μείωση των οιστρογόνων έχει ως αποτέλεσμα μείωση της οστικής πυκνότητας και αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Οι μυοσκελετικές ενοχλήσεις μπορεί να υποβαθμίσουν την ποιότητα ζωής, οι διαταραχές της διάθεσης εμφανίζονται συχνά και ο κίνδυνος μεταβολικών και καρδιαγγειακών νοσημάτων αυξάνεται. Επιπλέον, η σύσταση του σώματος αλλάζει, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης λιπώδους μάζας και της μειωμένης άλιπης μάζας, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D. Υπάρχουν ακριβείς συστάσεις σχετικά με την επαρκή πρόσληψη βιταμίνης D για την πρόληψη της οστικής απώλειας στις γυναίκες κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση (13). Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D και η εμμηνόπαυση μοιράζονται κοινούς παράγοντες κινδύνου πέραν της οστικής υγείας, όπως καρδιαγγειακές, μεταβολικές, γνωστικές και συναισθηματικές διαταραχές, θα πρέπει να επιτυγχάνεται επαρκής κατάσταση βιταμίνης D σε όλες τις γυναίκες που βρίσκονται στην περι- και μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο. Αυτό μπορεί να είναι ευεργετικό όχι μόνο όσον αφορά την υγεία των οστών αλλά και όσον αφορά τη γνωστική, συναισθηματική, μεταβολική και καρδιαγγειακή υγεία των γυναικών.
Κρόκος για το άγχος και την κατάθλιψη στην εμμηνόπαυση
Σκοπός μιας πρόσφατης μελέτης ήταν να εξεταστεί η ανεκτικότητα και η αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος σαφράν (κρόκος) στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης σε διάστημα 12 εβδομάδων. Τα αποτελέσματα από την κλίμακα κλιμακτηρίου Greene (GCS), αποκάλυψαν σημαντικά μεγαλύτερη μείωση της ψυχολογικής βαθμολογίας GCS (P = 0,032), η οποία χαρακτηρίζεται από μείωση κατά 33% της βαθμολογίας άγχους και κατά 32% της βαθμολογίας κατάθλιψης από την έναρξη έως την εβδομάδα 12. Υπήρξε επίσης σημαντικά μεγαλύτερη μείωση στη βαθμολογία αρνητικής συναισθηματικής επίδρασης του Psychological Negative Affect Schedule (PANAS), αρνητικής συναισθηματικής επίδρασης (P = 0,043) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (14).
Σε μια μετα-ανάλυση που περιλάμβανε 23 μελέτες, η χορήγηση σαφράν είχε μεγάλη θετική θεραπευτική επίδραση σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο στα καταθλιπτικά και αγχώδη συμπτώματα (15). Οι μελέτες αυτές έχουν διεξαχθεί σε ενήλικες διαφόρων ηλικιών, χωρίς να υπάρχει καμία μελέτη που να εξετάζει ειδικά τις επιδράσεις του στην ενίσχυση της διάθεσης κατά την περιεμμηνόπαυση. Ωστόσο, σε μια μελέτη σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με εξάψεις, διαπιστώθηκε βελτίωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων μετά τη χορήγηση εκχυλίσματος σαφράν διάρκειας 6 εβδομάδων (16).
Μελισσόχορτο στην εμμηνόπαυση
Το μελισσόχορτο (Melissa officinalis) είναι πλούσιο σε καφεϊκό οξύ και αυτό το βότανο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της νευρικής διέγερσης και των προβλημάτων ύπνου, ειδικά στην εμμηνόπαυση. Δεν υπάρχουν αναφορές για επικίνδυνες παρενέργειες που προκαλούνται από τη λήψη θεραπευτικών δόσεων αυτού του βοτάνου (17,18).
Το χαμομήλι στην εμμηνόπαυση
Μια μελέτη του 2019 διερεύνησε τα αποτελέσματα της χρήσης εκχυλίσματος χαμομηλιού στις διαταραχές του ύπνου που εμφανίζονται μετά την εμμηνόπαυση (19). Μετά από 4 εβδομάδες θεραπείας, παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση στον λανθάνοντα χρόνο ύπνου, στον χρόνο αφύπνισης μετά την έναρξη του ύπνου, στον αριθμό των αφυπνίσεων και στον συνολικό χρόνο ύπνου στην ομάδα του χαμομηλιού σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Σε μια ξεχωριστή μελέτη διερευνήθηκε η χρήση εκχυλίσματος χαμομηλιού δύο φορές την ημέρα για ένα μήνα (20). Υπήρξε σημαντική διαφορά μεταξύ του μέσου όρου της βαθμολογίας της ποιότητας του ύπνου στην ομάδα παρέμβασης πριν και μετά την παρέμβαση (P=0,001). Επίσης, υπήρξε σημαντική διαφορά μεταξύ της μέσης βαθμολογίας της ποιότητας του ύπνου στις ομάδες παρέμβασης και ελέγχου μετά την παρέμβαση (P=0,001). Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση του εκχυλίσματος χαμομηλιού είναι αποτελεσματική στη μείωση της διαταραχής του ύπνου των εμμηνοπαυσιακών γυναικών.
Λυκίσκος και εξάψεις
Τα αποτελέσματα μιας μελέτης του 2015 έδειξαν ότι η κατανάλωση συμπληρώματος λυκίσκου μείωσε δραματικά τη μέση βαθμολογία των πρώιμων συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης (21). Η μείωση αυτή ήταν εμφανής σύμφωνα με την παρακολούθηση των υποκειμένων για 12 εβδομάδες και τη σύγκριση της συνολικής βαθμολογίας της κλίμακας Greene και των διαστάσεών της, καθώς και του αριθμού των εξάψεων στην ομάδα παρέμβασης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Τα αποτελέσματα μιας τυχαιοποιημένης, διπλής- τυφλής μελέτης στο Βέλγιο (22) έδειξαν επίσης ότι το εκχύλισμα λυκίσκου μείωσε σημαντικά τη μέση βαθμολογία των εμμηνοπαυσιακών δεικτών και τον αριθμό των εξάψεων σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες μετά από 6 και 12 εβδομάδες (22). Μια άλλη δοκιμή στη Φινλανδία (23) με εκχύλισμα λυκίσκου, επί 16 εβδομάδες, εντόπισε μείωση των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων.
Ο Mike Wakeman είναι φαρμακοποιός και ειδικός υγείας με 30 χρόνια εμπειρίας στη βιομηχανία φυσικών προϊόντων. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στη φαρμακευτική ανάλυση, τη διατροφική ιατρική και την κλινική ογκολογία. Είναι τακτικός συνεργάτης σε περιοδικά υγείας τόσο για καταναλωτές όσο και για ειδικούς. Το 2009, η έρευνά του σχετικά με τα οφέλη για την υγεία των φυσικών προϊόντων επιλέχθηκε για την προώθηση του ετήσιου επιστημονικού συνεδρίου της Βασιλικής Φαρμακευτικής Εταιρείας της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι συνεργάτης του Royal College of Medicine και του Guild of Health Writers.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Exp Gerontol. 36(2):297–310.
- Maturitas. 41(Suppl 1):S85–S104.
- J Steroid Biochem. 35(2): 257–262
- Menopause. 21: 493–500.
- Menopause. 2021 Jun 1;28(6):717-25.
- Gynecological Endocrinology. 2014 Mar 1;30(3):232-5.
- Oxidative Medicine and Cellular Longevity. 2018 Oct;2018.
- Age (Dordr). 35(4):1277–1285.
- Br J Nutr. 113(2): 350–365
- Nutricion Hospitalaria. 2021 Mar 23.
- Journal of caring sciences. 2013 Jun;2(2):131.
- Supportive Care in Cancer. 2011 Jun;19(6):859-63.
- Maturitas. 2014 Sep 1;79(1):3-7.
- Journal of Menopausal Medicine. 2021 Aug;27(2):66.
- Nutrition reviews. 2019 Aug 1;77(8):557-71.
- Archives of gynecology and obstetrics. 2018 Mar;297(3):717-24.
- 4th ed. Tehran: Institute for the History of Islamic and Complementary Medicine; 1389.
- Z Phytother. 1995; 16(3): 147-56.
- The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility, 19 (20). pp. 1-7.
- Iqbal K. Outcome of use of High Quality Chamomile Extract on Sleep Disorders Occurring after Menopause. General section – Original articles. 2018 Jul;16(3):766.
- Complementary Therapies in Clinical Practice (2015),
- Maturitas 2006;54:164e75.
- Phytomedicine 2010;17:389e.