Τα συμπληρώματα μελατονίνης φαίνεται να είναι αναποτελεσματικά για την αϋπνία στην εμμηνόπαυση
Τα επίπεδα μελατονίνης αρχίζουν να μειώνονται μετά την ηλικία των 50 ετών (1). Η μείωση της μελατονίνης που σχετίζεται με την ηλικία συσχετίζεται με μειωμένη βιοσύνθεση και απελευθέρωση μελατονίνης από την επίφυση, η οποία θεωρείται ότι οφείλεται στη μειωμένη αντίληψη του φωτός του αμφιβληστροειδούς και στη μεταβαλλόμενη φύση του υαλοειδούς σώματος, το οποίο μεταδίδει λιγότερο φως (2). Έτσι, η μείωση των επιπέδων μελατονίνης συμβαίνει συνήθως στην ηλικία της εμμηνόπαυσης (3). Φαίνεται ότι τα επίπεδα μελατονίνης στον ορό μειώνονται με την ηλικία, επιτυγχάνοντας ελάχιστα επίπεδα στην εμμηνόπαυση. Πράγματι, μια προοπτική μελέτη έδειξε ότι η διάρκεια της έκκρισης και η συγκέντρωση της μελατονίνης έτεινε να είναι χαμηλότερη στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (ηλικίας 58-71 ετών) από ότι στην περιεμμηνοπαυσιακή φάση (4). Ως εκ τούτου, η μείωση της έκκρισης μελατονίνης που φυσιολογικά εμφανίζεται με την ηλικία θα μπορούσε να είναι ένας επιπλέον παράγοντας που συμβάλει στις διαταραχές ύπνου κατά την εμμηνόπαυση.
Ωστόσο, σε μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών που εξέτασαν τις επιδράσεις της εξωγενούς μελατονίνης στην ποιότητα του ύπνου και τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, τα γενικά συμπτώματα εμμηνόπαυσης, η ποιότητα του ύπνου, η διάθεση, τα επίπεδα οιστραδιόλης και ο ΔΜΣ δεν βελτιώθηκαν υπό αυτή την παρέμβαση (5).

Διαταραχές ύπνου κατά την εμμηνόπαυση
Αντίθετα στις γυναίκες στην εμμηνόπαυση οι ώρες ύπνου και η αϋπνία έχει αποδειχθεί ότι συσχετίζονται σημαντικά με τις συγκεντρώσεις τρυπτοφάνης στα αιμοπετάλια, ενώ παρατηρούνται διαφορές στις αξιολογήσεις της αϋπνίας και των εξάψεων (6).
Τα χαμηλά επίπεδα τρυπτοφάνης στον ορό φαίνεται να αποτελούν δείκτη της συνολικής γνωστικής απόδοσης σε γυναίκες άνω των 50 ετών που δεν πάσχουν από άνοια. Σε γυναίκες που βρίσκονται σε εμμηνόπαυση έχει καταδειχθεί αρνητική συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας και των επιπέδων τρυπτοφάνης και ότι ομοίως οι βαθμολογίες κατάθλιψης συσχετίζονται αρνητικά με την τρυπτοφάνη ορού (7).
Μελέτη ελέγχου περιπτώσεων, έδειξε αύξηση του συνολικού χρόνου ύπνου και της αποτελεσματικότητας του ύπνου μετά από μια εβδομάδα κατανάλωσης 60mg τρυπτοφάνης ημερησίως σε γυναίκες εμμηνοπαυσιακής ηλικίας που έπασχαν από διαταραχές του ύπνου (8). Η κατανάλωση τρυπτοφάνης έδειξε αυξημένη αποτελεσματικότητα του ύπνου (ποσοστό ύπνου ενώ η εθελόντρια βρίσκεται στο κρεβάτι), πραγματικό χρόνο ύπνου (υποτιθέμενος ύπνος μείον χρόνος αφύπνισης) και μειωμένη συνολική νυχτερινή δραστηριότητα και λανθάνουσα κατάσταση ύπνου. Σε μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, δοκιμή, διερευνήθηκαν οι επιδράσεις ενός συμπληρώματος πλούσιου σε τρυπτοφάνη στη γνωστική ικανότητα και στην ποιότητα του ύπνου, σε πενήντα εννέα ψυχικά και σωματικά υγιείς γυναίκες ηλικίας 45-65 ετών (9). Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η καθημερινή κατανάλωση συμπληρώματος τρυπτοφάνης φαίνεται να έχει ευεργετικές επιδράσεις στη συναισθηματική κατάσταση και την ποιότητα του ύπνου. Η ποιότητα του ύπνου έτεινε να βελτιώνεται κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Έτσι, η κατανάλωση συμπληρώματος τρυπτοφάνης φαίνεται να ενδείκνυται σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με διαταραχές ύπνου. 

Τρυπτοφάνη και εξάψεις
Σε ασθενείς που περνούν από ιατρικά προκαλούμενη εμμηνόπαυση, όπως γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο του μαστού, οι οποίες εμφανίζουν συμπτώματα όπως εξάψεις, ασθένεια και αϋπνία, η χορήγηση τρυπτοφάνης ως συμπλήρωμα διατροφής έχει αποδειχθεί ότι είναι καλά ανεκτή, βελτιώνει την ποιότητα ζωής και σχετίζεται με βελτίωση της βαθμολογίας της κλίμακας των συμπτωμάτων που τους ενδιαφέρουν, όπως η αϋπνία και οι εξάψεις (10).

Φολικό οξύ και εξάψεις
Σε μια μελέτη σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες χορηγήθηκε φολικό οξύ ή εικονικό φάρμακο μία φορά την ημέρα επί τέσσερις εβδομάδες. Η μέση συχνότητα των εξάψεων διέφερε σημαντικά την τρίτη και την τέταρτη εβδομάδα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το φολικό οξύ ήταν αποτελεσματικό στη μείωση της σοβαρότητας, της διάρκειας και της συχνότητας των εξάψεων κατά την εμμηνόπαυση (11).  

Μαγνήσιο και εξάψεις
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η από του στόματος χορήγηση συμπληρώματος μαγνησίου είναι αποτελεσματική στη μείωση της σοβαρότητας και της συχνότητας των εξάψεων σε γυναίκες μετά από θεραπεία καρκίνου του μαστού (12). Το μαγνήσιο φαίνεται να είναι μια ασφαλής και ανέξοδη θεραπεία για τα άτομα με ενοχλητικές εξάψεις. Η μεγαλύτερη από 50% μείωση των συμπτωμάτων δείχνει ότι το από του στόματος χορηγούμενο μαγνήσιο είναι πιθανότατα πιο αποτελεσματικό από το εικονικό φάρμακο και πληροί τα καθορισμένα κριτήρια επαρκούς επιτυχίας για να δοκιμαστεί σε τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή. Τα συμπτώματα που σχετίζονται με τις εξάψεις, όπως η κόπωση, η ανώμαλη εφίδρωση και η αντιληπτή δυσφορία από τις εξάψεις μειώθηκαν σημαντικά.

Βιταμίνη D και υγεία των οστών
Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, η μείωση των οιστρογόνων έχει ως αποτέλεσμα μείωση της οστικής πυκνότητας και αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Οι μυοσκελετικές ενοχλήσεις μπορεί να υποβαθμίσουν την ποιότητα ζωής, οι διαταραχές της διάθεσης εμφανίζονται συχνά και ο κίνδυνος μεταβολικών και καρδιαγγειακών νοσημάτων αυξάνεται. Επιπλέον, η σύσταση του σώματος αλλάζει, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης λιπώδους μάζας και της μειωμένης άλιπης μάζας, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D. Υπάρχουν ακριβείς συστάσεις σχετικά με την επαρκή πρόσληψη βιταμίνης D για την πρόληψη της οστικής απώλειας στις γυναίκες κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση (13). Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D και η εμμηνόπαυση μοιράζονται κοινούς παράγοντες κινδύνου πέραν της οστικής υγείας, όπως καρδιαγγειακές, μεταβολικές, γνωστικές και συναισθηματικές διαταραχές, θα πρέπει να επιτυγχάνεται επαρκής κατάσταση βιταμίνης D σε όλες τις γυναίκες που βρίσκονται στην περι- και μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο. Αυτό μπορεί να είναι ευεργετικό όχι μόνο όσον αφορά την υγεία των οστών αλλά και όσον αφορά τη γνωστική, συναισθηματική, μεταβολική και καρδιαγγειακή υγεία των γυναικών. 

Κρόκος για το άγχος και την κατάθλιψη στην εμμηνόπαυση
Σκοπός μιας πρόσφατης μελέτης ήταν να εξεταστεί η ανεκτικότητα και η αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος σαφράν (κρόκος) στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης σε διάστημα 12 εβδομάδων. Τα αποτελέσματα από την κλίμακα κλιμακτηρίου Greene (GCS), αποκάλυψαν σημαντικά μεγαλύτερη μείωση της ψυχολογικής βαθμολογίας GCS (P = 0,032), η οποία χαρακτηρίζεται από μείωση κατά 33% της βαθμολογίας άγχους και κατά 32% της βαθμολογίας κατάθλιψης από την έναρξη έως την εβδομάδα 12. Υπήρξε επίσης σημαντικά μεγαλύτερη μείωση στη βαθμολογία αρνητικής συναισθηματικής επίδρασης του Psychological Negative Affect Schedule (PANAS), αρνητικής συναισθηματικής επίδρασης (P = 0,043) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (14).
Σε μια μετα-ανάλυση που περιλάμβανε 23 μελέτες, η χορήγηση σαφράν είχε μεγάλη θετική θεραπευτική επίδραση σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο στα καταθλιπτικά και αγχώδη συμπτώματα (15). Οι μελέτες αυτές έχουν διεξαχθεί σε ενήλικες διαφόρων ηλικιών, χωρίς να υπάρχει καμία μελέτη που να εξετάζει ειδικά τις επιδράσεις του στην ενίσχυση της διάθεσης κατά την περιεμμηνόπαυση. Ωστόσο, σε μια μελέτη σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με εξάψεις, διαπιστώθηκε βελτίωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων μετά τη χορήγηση εκχυλίσματος σαφράν διάρκειας 6 εβδομάδων (16).

Μελισσόχορτο στην εμμηνόπαυση
Το μελισσόχορτο (Melissa officinalis) είναι πλούσιο σε καφεϊκό οξύ και αυτό το βότανο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της νευρικής διέγερσης και των προβλημάτων ύπνου, ειδικά στην εμμηνόπαυση. Δεν υπάρχουν αναφορές για επικίνδυνες παρενέργειες που προκαλούνται από τη λήψη θεραπευτικών δόσεων αυτού του βοτάνου (17,18).

Το χαμομήλι στην εμμηνόπαυση
Μια μελέτη του 2019 διερεύνησε τα αποτελέσματα της χρήσης εκχυλίσματος χαμομηλιού στις διαταραχές του ύπνου που εμφανίζονται μετά την εμμηνόπαυση (19). Μετά από 4 εβδομάδες θεραπείας, παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση στον λανθάνοντα χρόνο ύπνου, στον χρόνο αφύπνισης μετά την έναρξη του ύπνου, στον αριθμό των αφυπνίσεων και στον συνολικό χρόνο ύπνου στην ομάδα του χαμομηλιού σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Σε μια ξεχωριστή μελέτη διερευνήθηκε η χρήση εκχυλίσματος χαμομηλιού δύο φορές την ημέρα για ένα μήνα (20). Υπήρξε σημαντική διαφορά μεταξύ του μέσου όρου της βαθμολογίας της ποιότητας του ύπνου στην ομάδα παρέμβασης πριν και μετά την παρέμβαση (P=0,001). Επίσης, υπήρξε σημαντική διαφορά μεταξύ της μέσης βαθμολογίας της ποιότητας του ύπνου στις ομάδες παρέμβασης και ελέγχου μετά την παρέμβαση (P=0,001). Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση του εκχυλίσματος χαμομηλιού είναι αποτελεσματική στη μείωση της διαταραχής του ύπνου των εμμηνοπαυσιακών γυναικών.

Λυκίσκος και εξάψεις
Τα αποτελέσματα μιας μελέτης του 2015 έδειξαν ότι η κατανάλωση συμπληρώματος λυκίσκου μείωσε δραματικά τη μέση βαθμολογία των πρώιμων συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης (21). Η μείωση αυτή ήταν εμφανής σύμφωνα με την παρακολούθηση των υποκειμένων για 12 εβδομάδες και τη σύγκριση της συνολικής βαθμολογίας της κλίμακας Greene και των διαστάσεών της, καθώς και του αριθμού των εξάψεων στην ομάδα παρέμβασης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Τα αποτελέσματα μιας τυχαιοποιημένης, διπλής- τυφλής μελέτης στο Βέλγιο (22) έδειξαν επίσης ότι το εκχύλισμα λυκίσκου μείωσε σημαντικά τη μέση βαθμολογία των εμμηνοπαυσιακών δεικτών και τον αριθμό των εξάψεων σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες μετά από 6 και 12 εβδομάδες (22). Μια άλλη δοκιμή στη Φινλανδία (23) με εκχύλισμα λυκίσκου, επί 16 εβδομάδες, εντόπισε μείωση των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων.

Ο Mike Wakeman είναι φαρμακοποιός και ειδικός υγείας με 30 χρόνια εμπειρίας στη βιομηχανία φυσικών προϊόντων. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στη φαρμακευτική ανάλυση, τη διατροφική ιατρική και την κλινική ογκολογία. Είναι τακτικός συνεργάτης σε περιοδικά υγείας τόσο για καταναλωτές όσο και για ειδικούς. Το 2009, η έρευνά του σχετικά με τα οφέλη για την υγεία των φυσικών προϊόντων επιλέχθηκε για την προώθηση του ετήσιου επιστημονικού συνεδρίου της Βασιλικής Φαρμακευτικής Εταιρείας της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι συνεργάτης του Royal College of Medicine και του Guild of Health Writers.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Exp Gerontol. 36(2):297–310.
2. Maturitas. 41(Suppl 1):S85–S104.
3. J Steroid Biochem. 35(2): 257–262
4. Menopause. 21: 493–500.
5. Menopause. 2021 Jun 1;28(6):717-25.
6. Gynecological Endocrinology. 2014 Mar 1;30(3):232-5.
7. Oxidative Medicine and Cellular Longevity. 2018 Oct;2018.
8. Age (Dordr). 35(4):1277–1285.
9. Br J Nutr. 113(2): 350–365
10. Nutricion Hospitalaria. 2021 Mar 23.
11. Journal of caring sciences. 2013 Jun;2(2):131.
12. Supportive Care in Cancer. 2011 Jun;19(6):859-63.
13. Maturitas. 2014 Sep 1;79(1):3-7.
14. Journal of Menopausal Medicine. 2021 Aug;27(2):66.
15. Nutrition reviews. 2019 Aug 1;77(8):557-71.
16. Archives of gynecology and obstetrics. 2018 Mar;297(3):717-24.
17. 4th ed. Tehran: Institute for the History of Islamic and Complementary Medicine; 1389.
18. Z Phytother. 1995; 16(3): 147-56.
19. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility, 19 (20). pp. 1-7.
20. Iqbal K. Outcome of use of High Quality Chamomile Extract on Sleep Disorders Occurring after Menopause. General section – Original articles. 2018 Jul;16(3):766.
21. Complementary Therapies in Clinical Practice (2015),
22. Maturitas 2006;54:164e75.
23. Phytomedicine 2010;17:389e.

Το KSM-66® Ashwagandha είναι ένα μοναδικό συστατικό που λειτουργεί για την καταπολέμηση του άγχους, τη μείωση της ανησυχίας και την ενίσχυση της μνήμης και της γνωστικής λειτουργίας. Καθώς αποτελεί το υψηλότερης συγκέντρωσης εκχύλισμα ρίζας Ashwagandha που διατίθεται στην αγορά, αυτή η βραβευμένη φόρμουλα αξιοποιεί άριστα την ισχύ του φυτού Ashwagandha.
Παραδοσιακό αγιουβερδικό βότανο, το Ashwagandha είναι ένα προσαρμογόνο που ενισχύει την ικανότητα του σώματος να αυτορρυθμίζει τα βασικά συστήματα - ειδικότερα, το νευρολογικό, το ανοσοποιητικό, το αναπαραγωγικό, το ενδοκρινικό και το σύστημα παραγωγής ενέργειας. Αυτή η δράση αποδίδεται στο σύνθετο μίγμα των ενεργών  συστατικών, συμπεριλαμβανομένων των αλκαλοειδών όπως η withanine, η somniferine και η tropine, καθώς και οι λακτόνες που ονομάζονται withanolides. Για να λειτουργήσει πλήρως το Ashwagandha, κάθε ένα από αυτά τα συστατικά πρέπει να είναι παρόν σε πλήρη, φυσική αναλογία. Μόνο η φόρμουλα KSM-66® κατάφερε να τελειοποιήσει αυτή την ισορροπία – και επιπρόσθετα είναι τιτλοδοτημένη για το υψηλότερο ποσοστό withanolides  στον κόσμο μεταξύ όλων των βοτανικών εκχυλισμάτων.

KSM-66® Ashwagandha-οργανικό και ασφαλές
Το KSM-66® είναι ένα απόλυτα ασφαλές συστατικό και μπορείτε να το λαμβάνετε άφοβα: είναι 100% οργανική φόρμουλα πιστοποιημένη από το USDA (Υπουργείο Αγροτικών Θεμάτων των ΗΠΑ), μη γενετικά τροποποιημένη (non-GMO), κατάλληλη για χορτοφάγους, χωρίς γλουτένη και χωρίς παρενέργειες. Επιπλέον, το KSM-66® έχει λάβει τον ειδικό αριθμό φυσικού προϊόντος (NPN) από την Health Canada, με εγκεκριμένους ισχυρισμούς υγείας σχετικά με τη διαχείριση του άγχους και της ανησυχίας, την υποστήριξη αθλητικής δραστηριότητας και της υγιούς παραγωγής τεστοστερόνης. Το KSM-66® παρασκευάζεται σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις, που λειτουργούν με πιστοποιημένες διαδικασίες παραγωγής και διασφάλισης ποιότητας διεθνών προδιαγραφών. Αυτές περιλαμβάνουν και την πρακτική της "πράσινης χημείας", μιας βιώσιμης διαδικασίας που ελαχιστοποιεί τη χρήση και την παραγωγή επικίνδυνων ουσιών.

KSM-66® Ashwagandha-παρασκευή
Αποτελούμενο από οργανικές ρίζες Ashwagandha που καλλιεργούνται στο Rajasthan της Ινδίας, το εκχύλισμα αυτό τυποποιείται σε ένα πλήρες φάσμα, με ελάχιστη συγκέντρωση 5% σε withanolides (μετρημένο με μέθοδο HPLC) και αμελητέα επίπεδα τοξικής Withaferin Α. Οι ρίζες συλλέγονται όταν οι withanolides βρίσκονται στην αιχμή τους, ενώ για την εκχύλιση δε χρησιμοποιείται αλκοόλ ή χημικοί διαλύτες. Αντίθετα, οι ρίζες προετοιμάζονται με γάλα και στη συνέχεια εκχυλίζονται με νερό. Η προ-επεξεργασία αποτελεί μέρος των παραδοσιακών πρακτικών της Αγιουρβέδα και εξασφαλίζει ένα εκχύλισμα πλήρους φάσματος, το οποίο περιλαμβάνει τόσο λιπαρές όσο και υδατοδιαλυτές ενώσεις.
Η εταιρεία που παρασκευάζει το KSM-66® Ashwagandha, η Ixoreal BioMed, είναι καθετοποιημένη από το αγρόκτημα μέχρι το τελικό προϊόν, επενδύει ξανά στην τοπική κοινότητα με διάφορες πρωτοβουλίες και παρέχει βιώσιμο εισόδημα στους τοπικούς αγρότες. Επίσης, διαθέτει 24 διαφορετικές πιστοποιήσεις, που κυμαίνονται από οργανικά και μη ΓΤΟ έως GMP και ISO, σε χορτοφάγους και GRAS.

Κλινικές ερευνητικές μελέτες με το KSM-66® Ashwagandha
Πολλές κλινικές μελέτες έχουν ολοκληρωθεί και σχεδιάζονται περισσότερες, με επίκεντρο τον εγκέφαλο (γνωστική εστίαση, μείωση στρες και άγχους) και το σώμα (σωματική απόδοση, αντοχή και σεξουαλική υγεία). Οι κλινικές δοκιμές επικεντρώθηκαν κυρίως στους «φυσιολογικούς», υγιείς πληθυσμούς που ενδιαφέρονται να βελτιώσουν την υπάρχουσα αντοχή και λειτουργία. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είναι πιο δύσκολο να αποδειχτούν οι βελτιώσεις σε σχέση με τους πιο «ανθυγιεινούς» πληθυσμούς, αλλά είναι συχνά πιο αντιπροσωπευτικό της πλειοψηφίας των ατόμων που χρησιμοποιούν συμπληρώματα προληπτικά ή για περαιτέρω βελτιώσεις. Το KSM-66® υποστηρίζεται από το πιο εκτεταμένο σύνολο ερευνητικών μελετών και κλινικών δοκιμών που έχουν πραγματοποιηθεί για το Ashwagandha. Μια μεγάλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Indian Journal of Psychological Medicine, έδειξε ότι αυτό το ισχυρό βότανο κατέβασε σημαντικά τα επίπεδα της κορτιζόλης στον ορό του αίματος, μειώνοντας δραστικά τα συναισθήματα στρες και άγχους.(Εδώ δείτε το infographic)
Εντούτοις, το KSM-66® δεν είναι μια ουσία που «ρίχνει» τον οργανισμό: έχει επίσης αποδειχθεί ότι αυξάνει την αντοχή, τη δύναμη και την παραγωγή τεστοστερόνης, καθώς και τη βελτίωση της σεξουαλικής λειτουργίας τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες. Μια άλλη κλινική μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι το KSM-66® αυξάνει τη γενική ευεξία και βοηθά στη διαχείριση του σωματικού βάρους.

Σχετικό προϊόν που εισάγεται στην Ελλάδα: Stressveda

Η κανναβιδιόλη (CBD), θεωρείται ως ένας από τους πιο πολλά υποσχόμενους θεραπευτικούς παράγοντες, λόγω της αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητάς της σε κλινικές δοκιμές για πολλές ανθρώπινες ασθένειες. Εξαιτίας της επείγουσας ανάγκης για πιο αποτελεσματικές φαρμακολογικές θεραπείες για αρκετές νευρολογικές και χρόνιες ασθένειες, έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες και κλινικές δοκιμές για τις πιθανές ευεργετικές επιδράσεις της CBD για τη νόσο του Alzheimer, την επιληψία, τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τη σχιζοφρένεια αλλά και νευρολογικών καρκίνων. 
Η κανναβιδιόλη (CBD) είναι ένα μη ψυχοδραστικό φυτοκανναβινοειδές γνωστό για τις ευεργετικές του επιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων των αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων. Επιπλέον, η CBD είναι μια ένωση με αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, αντισπασμωδικά και αντιψυχωσικά αποτελέσματα. Χάρη σε όλες αυτές τις ιδιότητες, έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας για τη CBD ως ενός εξαιρετικού εργαλείου για τη διαχείριση νευρολογικών παθήσεων.    
Σε ανασκόπηση Ιταλών ερευνητών τον Νοέμβριο του 2020 συνοψίστηκαν οι in vitro και οι in vivo μελέτες που δημοσιεύθηκαν τα τελευταία 15 χρόνια και περιγράφουν τους βιοχημικούς και μοριακούς μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από τις επιδράσεις της CBD και τη θεραπευτική της εφαρμογή σε νευρολογικές ασθένειες.
Η CBD ασκεί τις νευροπροστατευτικές της επιδράσεις μέσω τριών συζευγμένων υποδοχέων G πρωτεϊνών (υποδοχέας αδενοσίνης υποτύπος 2Α, υποδοχέας σεροτονίνης υποτύπος 1Α και υποδοχέας  55 συζευγμένος με πρωτεΐνη G), ενός καναλιού συνδεδεμένων ιόντων (TRP channels- transient receptor potential vanilloid channel) και ενός πυρηνικού παράγοντα (PPRA-peroxisome proliferator-activated receptor γ).
Επιπλέον έρευνες Αμερικανών ερευνητών και επιστημόνων το Δεκέμβριο του 2021 μελετούν τη θεραπευτική σημασία των κανναβινοειδών ως πολλά υποσχόμενους παράγοντες λόγω της αγχολυτικής, αντικαταθλιπτικής ή/και αντιφλεγμονώδους δράσης της CBD. Τα αποτελέσματα των κανναβινοειδών έδειξαν ότι η CBD μπορεί να ανακουφίσει τη διέγερση ρυθμίζοντας τους νευροδιαβιβαστές, βελτιώνοντας τις συν-νοσηρότητες και τους κιρκάδιους ρυθμούς και αυξάνοντας την εγκεφαλική κυκλοφορία. 
Να πούμε πως η διέγερση είναι ένα κοινό νευροψυχιατρικό σύμπτωμα της νόσου του Alzheimer που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής και επιβαρύνει τον πάσχοντα. Η διέγερση στη νόσο του Alzheimer μπορεί να σχετίζεται με απώλεια όγκου στον πρόσθιο φλοιό, τον οπίσθιο περικυκλικό φλοιό, τη νησίδα, την αμυγδαλή και τον μετωπιαίο φλοιό, καθώς και με εκφυλισμό της μονοαμινεργικής νευροδιαβίβασης, διαταραγμένους κιρκάδιους ρυθμούς και αδυναμία.
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της CBD στο Alzheimer οφείλονται και στην GABA διαμόρφωση. Επιπλέον, από μελέτες στην Πολωνία και την Ιταλία φαίνεται πως μειώνει την υπερφωσφορυλίωση της πρωτεΐνης tau, αναστέλλει τη δραστηριότητα της ακετυλχολινεστεράσης και την εναπόθεση και έκφραση του βήτα-αμυλοειδούς. Αυτά τα φαρμακολογικά σημεία δράσης εμπλέκονται στη σύνθετη παθογένεση της νόσου του Alzheimer. Ωστόσο, οι μοριακοί μηχανισμοί της CBD σε αυτό το πεδίο μελετώνται ακόμη.
Τα Αντιεπιληπτικά Φάρμακα (AED’s) είναι η πρωταρχική επιλογή θεραπείας για διαταραχές – κρίσεις επιληψίας. Όταν οι ασθενείς με επιληπτικές κρίσεις αποτυγχάνουν να ελέγξουν τις κρίσεις τους μετά από κατάλληλη δοσολογία τουλάχιστον 2 AEDs, θεωρείται ότι έχουν «ανθεκτικότητα στο φάρμακο» ή «ανθεκτική» επιληψία. Δεδομένου ότι το 30% των επιληψιών δεν ανταποκρίνονται στις διαθέσιμες σήμερα φαρμακευτικές θεραπείες, πάνω από 20 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν αποκτήσει ανθεκτικότητα στα φάρμακα της επιληψίας. Αυτά τα δεδομένα υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για νέα, αποτελεσματικά AEDs.
Τα αποτελέσματα της αντιεπιληπτικής δράσης των κανναβινοειδών έχουν μελετηθεί από τα μέσα της δεκαετίας του '70. Μια επισκόπηση του Cochrane το 2012 σχετικά με τις πρώτες μελέτες με τη χρήση των φαρμάκων της κάνναβης για τη θεραπεία της επιληψίας, ήταν απόλυτα επικριτική για το σχεδιασμό και το εύρος όλων των ανθρώπινων μελετών που είχαν διεξαχθεί μέχρι σήμερα. Πρόσφατα, οι ερευνητές εστίασαν κυρίως στην CBD ως AED, με άλλα κανναβινοειδή, CBDV και THCV, σε πρώιμες δοκιμές στον άνθρωπο. Η CBD παρέχει αξιόπιστα μια σειρά αντισπασμωδικών αποτελεσμάτων με λίγα γνωστά δυσμενή αποτελέσματα και χωρίς δηλητηρίαση. Τα αποτελέσματα μιας δοκιμής που έγινε τον Δεκέμβριο του 2016, για το προϊόν που περιέχει CBD διαλυμένη σε σησαμέλαιο, έδειξαν ότι το 43% των ασθενών που έπαιρναν CBD είχαν >50% μείωση των επιληπτικών κρίσεων, συγκριτικά με το 27% των ασθενών που λάμβαναν αγωγή placebo.
Επιστήμονες στην Αμερική και στον Καναδά αλλά και σε Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα μετά από πρόσφατες μελέτες του 2020-2021 που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο προκλινικών και κλινικών δοκιμών κανναβινοειδών στην επιληψία υποδηλώνουν και πάλι ότι η CBD διασφαλίζει μια καλά ανεκτή και πολλά υποσχόμενη θεραπεία για την αντιμετώπιση των επιληπτικών κρίσεων. Οι κλινικές δοκιμές που αξιολογούν τον ρόλο της CBD στον έλεγχο των επιληπτικών κρίσεων είναι ακόμη σε εξέλιξη για να βγουν αποτελεσματικά αντιεεπιληπτικά φάρμακα.
Συμπερασματικά, η CBD, μέσω πολλαπλών μηχανισμών, αποτελεί ένα θεραπευτικό εργαλείο για τη διαχείριση της νόσου του Alzheimer, της επιληψίας, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της νόσου του Πάρκινσον αλλά και άλλων νευρολογικών εκφυλιστικών παθήσεων.

Βιβλιογραφία:

1. Int J Mol Sci. 2021;22(9):4294. Published 2021 Apr 21. doi:10.3390/ijms22094294Am J Geriatr Psychiatry 2021 Dec;29(12):1253-1263.
2. Epilepsia. 2021 Sep;62(9):2274-2282. doi: 10.1111/epi.16973. Epub 2021 Jul 12. PMID: 34251027.
3. Acta Pharm Sin B. 2021 Jul;11(7):2031-2047. doi: 10.1016/j.apsb.2021.01.014. Epub 2021 Jan 24. PMID: 34386336; PMCID: PMC8343172.
4. Neurological Sciencesvolume 41, pages3085–3098 (2020)
5. Brain Sci. 2021 Sep 14;11(9):1211. doi: 10.3390/brainsci11091211. PMID: 34573232; PMCID: PMC8472755.
6. Molecules. 2020 Nov 7;25(21):5186. doi: 10.3390/molecules25215186. PMID: 33171772; PMCID: PMC7664437.
7. Pharmacol Ther. 2021 Oct;226:107878. doi: 10.1016/j.pharmthera.2021.107878. Epub 2021 Apr 22. PMID: 33895189.
8. Int J Mol Sci. 2021 Aug 18;22(16):8920. doi: 10.3390/ijms22168920. PMID: 34445626; PMCID: PMC8396349.
9. Pharmacol Rep. 2021 Dec;73(6):1680-1693. doi: 10.1007/s43440-021-00301-8. Epub 2021 Jul 3. PMID: 34218397; PMCID: PMC8254454.
10. Neurosci Biobehav Rev. 2022 Jan;132:1214-1228. doi: 10.1016/j.neubiorev.2020.09.027. Epub 2020 Oct 5. PMID: 33031814.
11. Biomed Pharmacother. 2021 Oct;142:112057. doi: 10.1016/j.biopha.2021.112057. Epub 2021 Aug 19. PMID: 34435590.
12. Neurotherapeutics. 2021 Dec 13. doi: 10.1007/s13311-021-01164-w. Epub ahead of print. PMID: 34904193.
13. Pharmacol Res. 2021 Dec;174:105938. doi: 10.1016/j.phrs.2021.105938. Epub 2021 Oct 14. PMID: 34655773.
14. Evid Based Complement Alternat Med. 2022 Mar 22;2022:1525113. doi: 10.1155/2022/1525113. PMID: 35360659; PMCID: PMC8964161.

Σήμερα, χάρη στην τεχνική της Υδροενζυματικής Εκχύλισης ("EIE" από τον ιταλικό όρο Estrazione Idro-Enzimatica), μια παγκόσμια καινοτομία που χρησιμοποιεί η ADAMAH βασιζόμενη σε εικοσαετή έρευνα του Πανεπιστημίου της Μπολόνια (Ιταλία), χρησιμοποιώντας μια ολόκληρη σειρά διαδοχικών ενζυμικών διεργασιών (φυτικά ένζυμα), μπορούμε να στοχεύσουμε, σε μοριακό επίπεδο, τις μακροδομές που πρέπει να διασπαστούν από το τοίχωμα του φυτού, συμπεριλαμβανομένων των πολυσακχαριτών και των πρωτεϊνών έτσι ώστε να εκχυλιστεί ολόκληρο το φυτοσύμπλεγμα. Αυτές οι ουσίες βρίσκονται συχνά στα κυτταρικά τοιχώματα του φυτού και η πλήρης εξαγωγή τους με παραδοσιακές μεθόδους ήταν ανέκαθεν αδύνατον να συμβεί.
Το Φυτοσύμπλεγμα, δηλαδή ολόκληρο το φυτό, είναι ένα σύνολο που περιλαμβάνει τα δραστικά μόρια του φυτού, μαζί με άλλα πρόσθετα μόρια που τα προστατεύουν από την οξείδωση αλλά και τα ενεργοποιούν αυξάνοντας την ευεργετική απόδοση τους. Συγκριτικά με άλλους μεθόδους που εστιάζουν μόνο στην εκχύλιση των δραστικών συστατικών του φυτού η υδροενζυματική εκχύλιση ολόκληρου του φυτοσυμπλέγματος παρουσιάζει θαυμάσια πλεονεκτήματα.
Το εκπληκτικό αποτέλεσμα είναι ένα εκχύλισμα που περιέχει το 100% των φυτοχημικών ουσιών σε μορφή που είναι απόλυτα βιοδιαθέσιμη για τον οργανισμό καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των μορίων στο τελικό διάλυμα έχει εξαιρετικά μικρό μέγεθος – νανομόρια - (μέγεθος που δεν έχει επιτευχθεί με καμία άλλη μέθοδο εκχύλισης) και βρίσκεται στην ελεύθερη μορφή του.
Συνεπώς η απορρόφηση τους από τον οργανισμό ξεκινάει ήδη από το στόμα καθώς διεισδύει άμεσα στην αιματική κυκλοφορία και συνεχίζεται σε ολόκληρο το μήκος του πεπτικού σωλήνα.
Τα ένζυμα στον ανθρώπινο οργανισμό είναι με δυσκολία αρκετά, αλλάζουν από άτομο σε άτομο και δρούν αργά ώρες μετά την πέψη.

Επειδή το φυτό, μέσα στο τελικό υδροεμζυματικό εκχύλισμα, έχει στην ουσία «προπεφθεί» από τα φυτικά ένζυμα, είναι απόλυτα έτοιμο να χρησιμοποιηθεί από τον ανθρώπινο οργανισμό ανεξάρτητα από την διαθεσιμότητα ενζύμων του κάθε ατόμου που θα βοηθήσουν στην απορρόφηση του.
Συνεπώς όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως μπορούν να απορροφήσουν όλα τα ευεργετικά συστατικά του φυτού μέσα στα πρώτα λεπτά της λήψης του!
Επειδή η μέθοδος εκχύλισης λαμβάνει χώρα  αποκλειστικά σε νερό, χωρίς την χρήση η παραγωγή αλκοόλης και άλλων επικίνδυνων διαλυτών, χωρίς χρωστικές, χωρίς τεχνητά αρώματα και χωρίς ζάχαρη, αποκτούμε τελικά προϊόντα που είναι απόλυτα ασφαλή τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον, χωρίς παρενέργειες. ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα που δεν έχει  επιτευχθεί ποτέ στο παρελθόν!

 Η εταιρεία HEAL E.E δημιουργήθηκε από μία ομάδα ανθρώπων με μεγάλη εμπειρία στον χώρο της υγείας που μοιράζονται το πάθος για καινοτομία, εξέλιξη και προσφορά.
Η αποκατάσταση της σωματικής και ψυχοσυναισθηματικής ευεξίας του ανθρώπου, έτσι ώστε να αποκτήσει την ποιότητα ζωής που του αξίζει πραγματικά σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων είναι και το όραμα της εταιρείας μας που υλοποιείται μέσα από την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας  και τη διάθεση φυσικών, επιστημονικών συμπληρωμάτων διατροφής.
Έχοντας αυτό το όραμα προστατεύουμε και ενδυναμώνουμε την υγεία διαθέτοντας προϊόντα που έχουν σαν κύρια χαρακτηριστικά:

• την Καινοτομία,
• την Έξυπνη και Φυσική Δράση που σέβεται την ανθρώπινη φυσιολογία,
• την Επιστημονικά τεκμηριωμένη Αποτελεσματικότητα και Ασφάλεια για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Τα καταπληκτικά αποτελέσματα που βλέπουμε καθημερινά μας γεμίζουν με ικανοποίηση, δύναμη και αισιοδοξία ώστε να συνεχίζουμε να σας υποστηρίζουμε όλο και πιο αποτελεσματικά. 

Σήμερα, χάρη στην τεχνική της Υδροενζυματικής Εκχύλισης ("EIE" από τον ιταλικό όρο Estrazione Idro-Enzimatica), μια παγκόσμια καινοτομία που χρησιμοποιεί η ADAMAH βασιζόμενη σε εικοσαετή έρευνα του Πανεπιστημίου της Μπολόνια (Ιταλία), χρησιμοποιώντας μια ολόκληρη σειρά διαδοχικών ενζυμικών διεργασιών (φυτικά ένζυμα), μπορούμε να στοχεύσουμε, σε μοριακό επίπεδο, τις μακροδομές που πρέπει να διασπαστούν από το τοίχωμα του φυτού, συμπεριλαμβανομένων των πολυσακχαριτών και των πρωτεϊνών έτσι ώστε να εκχυλιστεί ολόκληρο το φυτοσύμπλεγμα. Αυτές οι ουσίες βρίσκονται συχνά στα κυτταρικά τοιχώματα του φυτού και η πλήρης εξαγωγή τους με παραδοσιακές μεθόδους ήταν ανέκαθεν αδύνατον να συμβεί.
Το Φυτοσύμπλεγμα, δηλαδή ολόκληρο το φυτό, είναι ένα σύνολο που περιλαμβάνει τα δραστικά μόρια του φυτού, μαζί με άλλα πρόσθετα μόρια που τα προστατεύουν από την οξείδωση αλλά και τα ενεργοποιούν αυξάνοντας την ευεργετική απόδοση τους. Συγκριτικά με άλλους μεθόδους που εστιάζουν μόνο στην εκχύλιση των δραστικών συστατικών του φυτού η υδροενζυματική εκχύλιση ολόκληρου του φυτοσυμπλέγματος παρουσιάζει θαυμάσια πλεονεκτήματα.
Το εκπληκτικό αποτέλεσμα είναι ένα εκχύλισμα που περιέχει το 100% των φυτοχημικών ουσιών σε μορφή που είναι απόλυτα βιοδιαθέσιμη για τον οργανισμό καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των μορίων στο τελικό διάλυμα έχει εξαιρετικά μικρό μέγεθος – νανομόρια - (μέγεθος που δεν έχει επιτευχθεί με καμία άλλη μέθοδο εκχύλισης) και βρίσκεται στην ελεύθερη μορφή του.
Συνεπώς η απορρόφηση τους από τον οργανισμό ξεκινάει ήδη από το στόμα καθώς διεισδύει άμεσα στην αιματική κυκλοφορία και συνεχίζεται σε ολόκληρο το μήκος του πεπτικού σωλήνα.
Τα ένζυμα στον ανθρώπινο οργανισμό είναι με δυσκολία αρκετά, αλλάζουν από άτομο σε άτομο και δρούν αργά ώρες μετά την πέψη.
Επειδή το φυτό, μέσα στο τελικό υδροεμζυματικό εκχύλισμα, έχει στην ουσία «προπεφθεί» από τα φυτικά ένζυμα, είναι απόλυτα έτοιμο να χρησιμοποιηθεί από τον ανθρώπινο οργανισμό ανεξάρτητα από την διαθεσιμότητα ενζύμων του κάθε ατόμου που θα βοηθήσουν στην απορρόφηση του.
Συνεπώς όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως μπορούν να απορροφήσουν όλα τα ευεργετικά συστατικά του φυτού μέσα στα πρώτα λεπτά της λήψης του!
Επειδή η μέθοδος εκχύλισης λαμβάνει χώρα  αποκλειστικά σε νερό, χωρίς την χρήση η παραγωγή αλκοόλης και άλλων επικίνδυνων διαλυτών, χωρίς χρωστικές, χωρίς τεχνητά αρώματα και χωρίς ζάχαρη, αποκτούμε τελικά προϊόντα που είναι απόλυτα ασφαλή τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον, χωρίς παρενέργειες. ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα που δεν έχει  επιτευχθεί ποτέ στο παρελθόν!

Η εταιρεία HEAL E.E δημιουργήθηκε από μία ομάδα ανθρώπων με μεγάλη εμπειρία στον χώρο της υγείας που μοιράζονται το πάθος για καινοτομία, εξέλιξη και προσφορά.
Η αποκατάσταση της σωματικής και ψυχοσυναισθηματικής ευεξίας του ανθρώπου, έτσι ώστε να αποκτήσει την ποιότητα ζωής που του αξίζει πραγματικά σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων είναι και το όραμα της εταιρείας μας που υλοποιείται μέσα από την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας  και τη διάθεση φυσικών, επιστημονικών συμπληρωμάτων διατροφής.
Έχοντας αυτό το όραμα προστατεύουμε και ενδυναμώνουμε την υγεία διαθέτοντας προϊόντα που έχουν σαν κύρια χαρακτηριστικά:

• την Καινοτομία,
• την Έξυπνη και Φυσική Δράση που σέβεται την ανθρώπινη φυσιολογία,
• την Επιστημονικά τεκμηριωμένη Αποτελεσματικότητα και Ασφάλεια για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Τα καταπληκτικά αποτελέσματα που βλέπουμε καθημερινά μας γεμίζουν με ικανοποίηση, δύναμη και αισιοδοξία ώστε να συνεχίζουμε να σας υποστηρίζουμε όλο και πιο αποτελεσματικά. 

Πριν από 900 χρόνια, η μοναχή Hildegard von Bingen, σημαντική μορφή του 12ου αιώνα, εισήγαγε μια εντελώς πρωτοποριακή σκέψη στην ιατρική της εποχής της: ίαση σημαίνει να θεραπεύσουμε όχι το σύμπτωμα αλλά την αιτία μιας ασθένειας. Ο άνθρωπος είναι ο κύριος υπεύθυνος της υγείας του. Αυτός τη διαμορφώνει. Αυτός αποφασίζει αν θα παραμείνει υγιής ή όχι. Η φύση και κυρίως το φυτικό βασίλειο τού προσφέρουν φάρμακα που όχι μόνο καταπραΰνουν τον πόνο και τις ενοχλήσεις αλλά, προπαντός, μπορούν να τον θεραπεύσουν οριστικά. Αυτό επιτυγχάνεται σε συνδυασμό με έναν υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής. Ο συγκεκριμένος τρόπος σκέψης ταιριάζει απόλυτα στην εποχή μας και θίγει ένα βασικό πρόβλημα της σημερινής ιατρικής πρακτικής: ότι συχνά αντιμετωπίζεται μόνο το σύμπτωμα.
Η Hildegard von Bingen αντιλαμβανόταν την ίαση ως μια διαδικασία άρσης των αιτίων μιας ασθένειας. Όταν έκανε λόγο για θεραπεία εννοούσε ότι ο ασθενής δεν θα εκδήλωνε καμία υποτροπή. Κατά συνέπεια, οι χρόνιες παθήσεις σήμαιναν για εκείνη αποτυχία της θεραπευτικής διαδικασίας, αποτυχία που οφειλόταν στο γεγονός ότι είχε χαθεί η κατάλληλη στιγμή και ότι η ασθένεια δεν είχε αντιμετωπιστεί εγκαίρως.
Η φυτοθεραπεία σε συνδυασμό με μια υγιεινή διατροφή προσέφεραν το φυσικό οπλοστάσιο για την αποκατάσταση της υγείας. Έτσι, η Hildegard μάς παρέδωσε περισσότερες από 2.500 συνταγές για την αντιμετώπιση πλήθους ασθενειών. Για κάθε παθολογία θα βρούμε στο έργο της δεκάδες φυσικά φάρμακα. Ανάλογα με την αιτία της ασθένειας, ωστόσο, προτείνεται πάντα ένα συγκεκριμένο.
Η Hildegard περιέγραψε ασθένειες, τη ρίζα τους και τη θεραπεία τους χρησιμοποιώντας μια μεσαιωνική γλώσσα. Για κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με αυτήν τη γλώσσα δεν είναι εύκολο να κατανοήσει τη θεραπευτική θεωρία και μέθοδο της Hildegard. Όμως, στο έργο της περιγράφει όγκους, αυτοάνοσα νοσήματα, αλλεργίες και πολλές άλλες εξαιρετικά επίκαιρες σήμερα παθολογίες και, δεδομένων των συνθηκών του 12ου αιώνα, δίνει εξαιρετικά ακριβείς πληροφορίες για την παρασκευή των φυσικών σκευασμάτων.
Αυτή η ακρίβεια της Hildegard ήταν που έκανε εντύπωση στον Alexander Rochira και τον παρακίνησε να ασχοληθεί με το έργο της. Το ερώτημα που τον απασχόλησε αρχικά ήταν ποιες δραστικές ουσίες ποιου φυτού επεξεργαζόμαστε και πώς. Εκείνο που αποκόμισε τελικά από τη μελέτη των κειμένων της Hildegard ήταν κάποιες εντελώς νέες γνώσεις στη φαρμακολογία.
Εφοδιασμένος με αυτές και έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Χημεία, ίδρυσε τα Εργαστήρια Ratioars στην Ελβετία και ξεκίνησε έτσι με την ακριβή βιοχημική ανάλυση των σκευασμάτων της Hildegard. Η έρευνα αυτή συνεχίζεται εδώ και 24 χρόνια.
Η ίδια η Hildegard επέμενε στην ποιότητα των θεραπευτικών φυτών. Ο τρόπος καλλιέργειας και συλλογής τους επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό το ποιες δραστικές ουσίες περιέχουν και πόσες από αυτές θα υπάρχουν τελικά στο κάθε φάρμακο. Η Hildegard μάς παρέδωσε επίσης μία πολύ σημαντική αρχή της φυτοθεραπείας, τη θεωρία της βιοδιαθεσιμότητας. Τον 12ο αιώνα δεν είχαμε ακόμα επιστημονικές γνώσεις για τις δραστικές ουσίες των φυτών. Παρ’ όλα αυτά, η Hildegard κατάλαβε ότι οι αναλογίες των δραστικών ουσιών είναι καθοριστικής σημασίας για το πώς θα δράσει το φυτό μέσα στο φάρμακο.
Άρα σημαντική δεν είναι μόνο η κάθε δραστική ουσία και η περιεκτικότητά της. Αυτό που μας δίνει τη θεραπευτική δράση είναι το σύνολο των δραστικών ουσιών και οι αναλογίες μεταξύ τους. Πράγμα που σημαίνει ότι η καλλιέργεια του θεραπευτικού φυτού, το είδος και ο τρόπος της συλλογής του και, τέλος, η επεξεργασία του παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο.
Επίσης, κάτι που ήταν πολύ σημαντικό για την Hildegard ήταν η ανάπτυξη καινούργιων σκευασμάτων. Η ίδια δεν μπορούσε να περιγράψει όλα τα θεραπευτικά φυτά, γι’ αυτό και παρακινούσε τις επόμενες γενιές να συνεχίσουν την έρευνα. Η θεωρία της βιοδιαθεσιμότητας είναι το θεμέλιο αυτής της ερευνητικής εργασίας.
Όλα αυτά τα χρόνια, η Ratioars μελετά την ιατρική θεωρία της Hildegard von Bingen χρησιμοποιώντας σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους. Ο συνδυασμός της επιστημονικής-αναλυτικής εργασίας και των έργων της Hildegard είναι το κλειδί για την κατανόηση και την επιτυχή θεραπεία ασθενειών, αντιμετωπίζοντας τα αίτια και όχι απλώς τα συμπτώματά τους. Έτσι, προέκυψαν εκατοντάδες νέα σκευάσματα για διάφορες ασθένειες στα Εργαστήρια της Ratioars.
Οι έρευνες της Ratioars συνεχίζονται με αμείωτο ενδιαφέρον μέχρι σήμερα. Αναγνωρίζοντας τη σημασία του τρόπου καλλιέργειας, διατηρούν ένα δικό τους αγρόκτημα θεραπευτικών βοτάνων σε μια παρθένα περιοχή της Νότιας Αμερικής με μεσογειακό κλίμα. Το βιοδυναμικό αυτό αγρόκτημα, είναι εντελώς απομονωμένο από οποιαδήποτε αγροτική δραστηριότητα, και δεν υπάρχει καμία ανθρώπινη παρέμβαση σε μια εμβέλεια 70 χιλιομέτρων.
Κάθε παρτίδα βοτάνων ελέγχεται στα Εργαστήρια Ratioars στην Ελβετία ως προς την περιεκτικότητα των δραστικών ουσιών, ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη αποτελεσματικότητα των φυτών που χρησιμοποιούνται στα φυτοθεραπευτικά προϊόντα. Κι αυτό θέτει νέα πρότυπα. Η παραγωγή όλων των σκευασμάτων γίνεται στη Ratioars Europe GmbH στη Γερμανία, την οποία επίσης διευθύνει ο A. Rochira.
Παράλληλα με την έρευνα που διεξάγει ο ίδιος, επιδιώκει να μεταδώσει τις γνώσεις του μέσω εκδόσεων, διαλέξεων και μαθημάτων για την κατάρτιση ειδικών. Ειδικά για την Ελλάδα, η Ratioars σε συνεργασία με το Ευ Ζην έχει ξεκινήσει μια εκδοτική σειρά του A. Rochira που μας εισάγει στο θέμα, φωτίζοντας τόσο την πρακτική εφαρμογή όσο και το θεωρητικό υπόβαθρο της ιατρικής της Hildegard. Το πρώτο τεύχος της σειράς του A. Rochira «Βοτάνων Γνώση» είναι ήδη διαθέσιμο και αποτελεί μια πρώτη εισαγωγή τόσο για τον ερασιτέχνη όσο και για εκείνον που θέλει να εμβαθύνει στη γνώση αυτή. Το δεύτερο τεύχος –από τα 10 που θα εκδοθούν συνολικά– θα εστιάζει σε συγκεκριμένα θέματα και θα είναι εκτενέστερο. Τέλος, θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά ένα πρακτικό εγχειρίδιο με πολλά φυσικά φάρμακα όπως και όλες τις βασικές θεωρίες και το ιστορικό πλαίσιο της ιατρικής της Hildegard.

Στα πλαίσια της συνεργασίας με την Ratioars και τον A. Rochira, το  Ευ Ζην έχει προγραμματίσει κύκλους μαθημάτων για την εκπαίδευση ειδικών στην μέθοδο θεραπείας της Hildegard. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν μέσω του info@efzyn.gr και στο τηλ. 210 7520106.

Στις περισσότερες περιπτώσεις μυοσκελετικών προβλημάτων ο πόνος συνδέεται με την παρουσία φλεγμονής. Στην προσπάθειά του ο οργανισμός να επιδιορθώσει έναν ιστό, ενεργοποιεί μηχανισμούς με σκοπό την αποκατάσταση της κανονικής λειτουργίας. Η φλεγμονή είναι η απόκριση σε μία προκληθείσα βλάβη. Αυτή χαρακτηρίζεται από τέσσερα κλασικά συμπτώματα φλεγμονής που είναι τα εξής: η ερυθρότητα, το οίδημα, ο πόνος και η μειωμένη λειτουργικότητα.
Υπάρχουν περισσότερες από 3.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις σχετικά με την ευεργετική δράση της Κουρκουμίνης στην αντιμετώπιση της φλεγμονής και του πόνου, με επιδημιολογικά ευρήματα, in–vitro μελέτες καθώς και σε πειράματα σε ζώα. Οι κλινικές μελέτες σε ανθρώπους, ωστόσο είναι σπάνιες επειδή η Κουρκουμίνη δεν απορροφάται ικανοποιητικά. Η ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας και η στόχευση σε ποιοτικά και αποτελεσματικά διατροφικά φάρμακα (nutraceuticals), έχει οδηγήσει σε σημαντικές καινοτομίες δημιουργώντας μία νέα εποχή στα σκευάσματα από φυσικές ουσίες. Μία τέτοια καινοτομία είναι η δημιουργία του φυτοσώματος Κουρκουμίνης. Το φυτόσωμα της Κουρκουμίνης είναι ένα φωσφολιπίδιο που αποτελείται από Χολίνη μαζί με Κουρκουμίνη. Κατά την παραγωγή του εν λόγω φυτοσώματος, η Κουρκουμίνη συνδέεται με Φωσφατιδυλοχολίνη από σόγια σε αναλογία 1:2. Η μορφή αυτή της Κουρκουμίνης την καθιστά πολύ περισσότερο απορροφήσιμη σε σχέση με την ελεύθερη Κουρκουμίνη, όπως έχουν δείξει επανειλημμένα έρευνες.
Μελέτη σε ανθρώπους με βάση το συνολικό περιεχόμενο Kουρκουμίνης, έδειξε ότι η απορροφητικότητα 1gr (1.000 mg) φυτοσώματος Κουρκουμίνης ήταν ίση με 10 gr ελεύθερης Κουρκουμίνης.
Η σταθερότητα του φυτοσώματος Κουρκουμίνης τόσο στο γαστρικό υγρό, όσο και στο ίδιο το έντερο, είναι σημαντικά υψηλότερη από εκείνη της ελεύθερης Κουρκουμίνης. Σε μία δοκιμή προσομοίωσης του περιβάλλοντος του εντέρου (pH 7,2) και θερμοκρασίας (37° C), η σταθερότητα του φυτοσώματος Κουρκουμίνης ήταν σημαντικά υψηλότερη από εκείνη της ελεύθερης Κουρκουμίνης. Μέσα σε δέκα λεπτά, το ήμισυ της μη συνδεδεμένης Κουρκουμίνης είχε καταστραφεί, ενώ το 83% της συνδεδεμένης με φυτόσωμα μορφής παρέμεινε σταθερό σχεδόν μετά από τέσσερις ώρες.
Η Κουρκουμίνη έχει μία ευνοϊκή επίδραση στο κινητικό σύστημα με δυνατότητες υποστήριξης της κυτταρικής ανοσίας. Είναι αποτελεσματική στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, στην θυλακίτιδα, στις φλεγμονές, σε πόνους της μέσης και στην οστεοαρθρίτιδα.
Η Κουρκουμίνη διαθέτει ένα μεγάλο εύρος θεραπευτικών δράσεων: 
Μειώνει την φλεγμονή ελαττώνοντας τα επίπεδα της ισταμίνης και συμβάλλει στη μείωση της παραγωγής της φυσικής κορτιζόνης από τα επινεφρίδια. 

• Προστατεύει από τη βλάβη που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες λόγω της ισχυρής αντιοξειδωτικής της δράσης.
• Προστατεύει το ήπαρ από τοξικά συστατικά.
• Μειώνει την συσσώρευση αιμοπεταλίων συμβάλλοντας και στην βελτίωση του κυκλοφορικού συστήματος.
• Προστατεύει τα τοιχώματα του παχέος εντέρου.
• Διατηρεί τις αρτηρίες ευλύγιστες.
• Προάγει την υγεία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και βοηθά στην γεροντική άνοια.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία αποδεικνύουν ότι το φυτόσωμα της Κουρκουμίνης είναι μία αποτελεσματική και ασφαλής πρόταση, χωρίς παρενέργειες, για την αιτιολογική αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου στα μυοσκελετικά προβλήματα.

Ο Richard Lazarus από το University of California έγραψε, “Το άγχος εμφανίζεται όταν ένα άτομο αντιλαμβάνεται ότι οι απαιτήσεις μιας εξωτερικής κατάστασης είναι πέρα από την ικανότητά του να τις αντιμετωπίσει». Η αυξημένη απόκριση στο στρες μπορεί να έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Το άγχος προκαλεί την παραγωγή ορμονών που αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, διεγείρουν το έντερο για να επιταχύνει την πέψη και επιδεινώνουν πολλές ιατρικές καταστάσεις. 

Το άγχος και η κατάθλιψη συνδέονται συχνά με το χρόνιο στρες. Σχεδόν όλοι οι χρήστες κάνναβης σημειώνουν ότι η κάνναβη βοηθά στην εξουδετέρωση των επιπτώσεων του στρες. Αυτό επιβεβαιώνεται και από έρευνες που δείχνουν ότι η κανναβιδιόλη (CBD) , μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους και θα μπορούσε να αποτελέσει πιθανή θεραπεία για το άγχος και την κατάθλιψη.
Άλλες μελέτες αποδεικνύουν ότι η κανναβιδιόλη μπορεί να έχει θετική δράση σε περιπτώσεις με διάφορες μορφές άγχους συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής κρίσεων πανικού, ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και μετατραυματικής διαταραχής άγχους, άτομα με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (DB-S).
Το άγχος και το στρες αναφέρονται πάντα στους κορυφαίους λόγους για τους οποίους οι ασθενείς λένε ότι χρησιμοποιούν ιατρική κάνναβη - δεύτερη μετά τον πόνο.
Υψηλές δόσεις κάνναβης μπορούν να πυροδοτήσουν αντιδραστικότητα στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) και αύξηση της παραγωγής κορτιζόλης (στεροειδής ορμόνη που παράγεται σε απάντηση στο στρες).

Προτεινόμενος μηχανισμός
Για την απάντηση στο στρες διαμεσολαβεί ο άξονας HPA, ο οποίος αποτελείται από τον υποθάλαμο και την υπόφυση εντός του εγκεφάλου, και τα επινεφρίδια στους νεφρούς. Ο άξονας HPA ρυθμίζεται από το ενδοκανναβινοειδές σύστημα (ECS) . Το ECS αντιδρά και στο στρες και βοηθά στην προσαρμογή του.
Υπάρχουν μελέτες σε ζώα για τους αναστολείς FAAH και MAGL (τα ένζυμα που μεταβολίζουν τα κανναβινοειδή ανανδαμίδη και το 2-AG) που δείχνουν ότι η αναστολή αυτών των ενζύμων μειώνει το άγχος.
Ο HPA τα ρυθμίζει όλα αυτά μέσω της απελευθέρωσης στεροειδών ορμονών όπως η κορτιζόλη, που συνήθως περιγράφεται ως «ορμόνη του στρες». Στο ενδοκανναβινοειδές η σηματοδότηση έχει αποδειχθεί απαραίτητη για την προσαρμογή στο άγχος. Η κανναβιδιόλη (CBD) είναι αρκετά αποτελεσματική σε μοντέλα ζώων για τη μείωση της ανησυχίας και της έντασης που σχετίζεται με το στρες και το παρατεταμένο στρες. Η ικανότητα της αυτή, συνδέθηκε με την ικανότητα της να προάγει την δημιουργία νευρώνων στον ιππόκαμπο. Το ECS ρυθμίζει επίσης τη δημιουργία, διαχείριση και διαγραφή της μνήμης που σχετίζονται με το άγχος.

Δοσολογία
Η CBD είναι αποτελεσματική για το στρες σε δόσεις 2,5-5 mg ημερησίως σύμφωνα με τις έρευνες.
Για το χρόνιο στρες, ασθενείς αναφέρουν ότι 5 mg CBD που λαμβάνονται το πρωί, και ξανά μετά τις 5 μ.μ., είναι επαρκή για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του.

Βιβλιογραφία
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4618837/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20829306/  
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22290374
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21307846
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22729452
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0278584612002801

Η έρευνα σχετικά με τα προϊόντα που περιέχουν CBD και κανναβινοειδή γενικότερα για τη διαχείριση του πόνου είναι πολλά υποσχόμενη.
Αναρίθμητες μελέτες έχουν πλέον γίνει ή είναι σε εξέλιξη σχετικά με την δράση της CBD αλλά και των υπολοίπων κανναβινοειδών για την ελαχιστοποίηση και τη διαχείριση του χρόνιου κυρίως πόνου. Πλέον είναι γνωστή η δράση των υποδοχέων και ο μηχανισμός δράσης των κανναβινοειδών στον πόνο, όμως η δοσολογία κυμαίνεται σε διάφορα επίπεδα καθώς ο κάθε ανθρώπινος οργανισμός διαχειρίζεται με τελείως διαφορετικό τρόπο την αίσθηση του πόνου ακόμα και αν αφορά το ίδιο πρόβλημα υγείας. Όπως έχουμε πει και αυτό που σωστό να γίνεται, είναι να ξεκινάει ο πάσχων ή η πάσχουσα, με κάποια συντηρητική δόση και να την αυξάνει ανά 4-5 ημέρες, παρατηρώντας την ελαχιστοποίηση και την βελτίωση των συμπτωμάτων του. Επειδή μιλάμε για το ενδοκανναβινοειδές σύστημα, ο μηχανισμός του οποίου είναι άκρως περίπλοκος, δεν θα πρέπει να υπερβούμε την δοσολογία γιατί τότε υπάρχει περίπτωση να έχουμε τα αντίθετα αποτελέσματα και να χειροτερέψουμε ξανά. Προτείνονται, ωστόσο, κάποιες δοσολογίες μετά από μελέτες και πειράματα που έχουν πραγματοποιηθεί τόσο in vitro όσο και in vivo, και έχουν δείξει κάποιο αποτέλεσμα στις συγκεκριμένες δοσολογίες.  

Η κανναβιδιόλη (CBD) μπορεί να μειώσει:

• Τον πόνο
• Τη φλεγμονή
• Τη συνολική δυσλειτουργία που σχετίζεται με τη γενικότερη κατάστασης της υγείας

Μερικοί άνθρωποι με χρόνιο πόνο χρησιμοποιούν με τοπική εφαρμογή ή εσωτερική λήψη προϊόντα με CBD όπως κρέμες και ιδίως το έλαιο CBD, για τη διαχείριση των συμπτωμάτων τους.
Η CBD μπορεί να προσφέρει μια εναλλακτική λύση για άτομα που αντιμετωπίζουν χρόνιο πόνο και βασίζονται σε φάρμακα, όπως τα οπιοειδή, που μπορεί να έχουν αποκτήσει ανθεκτικότητα αλλά και ανεπιθύμητες παρενέργειες.

Ας γνωρίσουμε κάποια πράγματα παραπάνω για την αντιμετώπιση του πόνου : 

CBD για ανακούφιση χρόνιου πόνου

Ο καθένας έχει ένα κυτταρικό σύστημα σηματοδότησης γνωστό ως το ενδοκανναβινοειδές σύστημα (ECS).
Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι η CBD αλληλοεπιδρά με ένα βασικό συστατικό των υποδοχέων ECC-ενδοκανναβινοειδών στον εγκέφαλο και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι υποδοχείς είναι μικροσκοπικές πρωτεΐνες που συνδέονται με τα κύτταρα μας. Λαμβάνουν σήματα, κυρίως χημικά, από διαφορετικά ερεθίσματα και βοηθούν τα κύτταρα μας να ανταποκριθούν. Αυτή η απόκριση προκαλεί αντιφλεγμονώδες και ανακουφιστικό αποτέλεσμα για την αντιμετώπιση του πόνου. Αυτό σημαίνει ότι το έλαιο CBD και άλλα προϊόντα με CBD, μπορούν να ωφελήσουν τους ανθρώπους με χρόνιο πόνο, όπως είναι ο χρόνιος πόνος στην πλάτη. Μια επισκόπηση του 2018 αξιολόγησε πόσο καλά λειτουργεί η CBD για την ανακούφιση του χρόνιου πόνου. Η ανασκόπηση εξέτασε μελέτες που διεξήχθησαν μεταξύ 1975 και 2018. Αυτές οι μελέτες εξέτασαν διάφορους τύπους πόνου, όπως:

• πόνο από καρκίνο
• νευροπαθητικός πόνος
• ινομυαλγία

Με βάση αυτές τις μελέτες, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η CBD ήταν αποτελεσματική στη γενική διαχείριση του πόνου και δεν προκάλεσε αρνητικές παρενέργειες. Μια μελέτη, το 2016 από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου (NCI) εξέτασε τη χρήση της CBD σε πειραματόζωα με αρθρίτιδα. Οι ερευνητές εφάρμοσαν τοπικά στις πάσχουσες περιοχές Gel με CBD σε αρουραίους για τέσσερις (4) συνεχόμενες ημέρες. Οι αρουραίοι έλαβαν είτε 0,6, 3,1, 6,2, ή 62,3 mg την ημέρα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν μείωση της φλεγμονής και του συνολικού πόνου στα πειραματόζωα που έπασχαν στις αρθρώσεις. Δεν υπήρχαν προφανείς παρενέργειες.
Τα πειραματόζωα που έλαβαν χαμηλές δόσεις των 0,6 mg ή 3,1 mg δεν βελτίωσαν τις βαθμολογίες τους κατά του πόνου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι 6,2 mg / ημέρα ήταν μια αρκετά υψηλή δόση για να μειώσει τον πόνο και το πρήξιμο των αρθρώσεων των πειραματοζώων. Ορισμένα άτομα με καρκίνο χρησιμοποιούν επίσης την CBD. Έρευνα σε πειραματόζωα έχει δείξει ότι η CBD μπορεί να οδηγήσει στη συρρίκνωση καρκινικών όγκων. Ωστόσο, οι περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους έχουν διερευνήσει το ρόλο της CBD στη διαχείριση του πόνου που σχετίζεται με τον καρκίνο και τη θεραπεία του καρκίνου. Το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου (NCI) επεσήμανε ότι η CBD αποτελεί πιθανή επιλογή για τη μείωση των παρενεργειών της χημειοθεραπείας, όπως:

• πόνος
• έμετος
• Έλλειψη όρεξης

Ημικρανία: Οι μελέτες σχετικά με την CBD και την ημικρανία είναι σε εξέλιξη και τα μέχρι τώρα αποτελέσματα δείχνουν ότι μπορεί να μειώσει την ένταση του πόνου σε άτομα με ημικρανία. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν πως υπάρχουν δύο (2) προσεγγίσεις για τη δοσολογία κάνναβης για την ημικρανία: προφυλακτική και συμπτωματική. Η προφύλαξη αποσκοπεί στη μείωση της συχνότητας και της έντασης των πονοκεφάλων. Η συμπτωματική προσέγγιση ανακουφίζει τον πόνο και τη ναυτία που σχετίζονται με την ημικρανία μετά την εμφάνισή της. Όλα τα παραπάνω, αφορούν μελέτες του 2017- 2019 που είναι σε εξέλιξη μέχρι σήμερα και φαίνεται να υποστηρίζουν, πως πολύ συγκεκριμένα τερπενοειδή της κάνναβης συνδυασμένα με CBD, έχουν δράση και στον πονοκέφαλο και όταν ορίσουν την κατάλληλη δοσολογία για τους ίδιους, τότε δεν υπάρχει περίπτωση να έχουν ανεπιθύμητο πονοκέφαλο, παρά μόνο αν υπερβούν την κατάλληλη για αυτούς δοσολογία. 
Τα φάρμακα με βάση την κάνναβη δε στοχεύουν τους υποδοχείς των οπιοειδών, όπως πολλά παυσίπονα – γεγονός που καθιστά την κάνναβη πολύ απίθανο να οδηγήσει σε εθισμό, κατάχρηση ή υπερβολική δόση. Επίσης, δεν είναι NSAIDs (μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα), όπως η ασπιρίνη ή η ιβουπροφαίνη, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε επικίνδυνες επιπλοκές όταν λαμβάνονται από έγκυες γυναίκες ή άτομα που χρησιμοποιούν αραιωτικά αίματος όπως η βαρφαρίνη. Συμπερασματικά, τα φάρμακα που κατασκευάζει ο άνθρωπος έρχονται με κινδύνους μερικές φορές, σημαντικούς. Ενώ η κάνναβη μας δίνει εντυπωσιακά αποτελέσματα και ανεπιθύμητες ενέργειες που ωχριούν σε σύγκριση με τις παρενέργειες της μακροχρόνιας χρήσης των κλασικών παυσίπονων.

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28983880 - Cannabis and Cannabinoids for Chronic Pain
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6277878/ - Cannabinoids and Pain: New Insights From Old Molecules
https://ascpt.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1038/clpt.2011.188 - Cannabinoid–Opioid Interaction in Chronic Pain
The Effectiveness of Cannabinoids in the Management of Chronic Nonmalignant Neuropathic Pain: A Systematic Review
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0968089615000838?via%3Dihub - Cannabidiol (CBD) and its analogs: a review of their effects on inflammation
https://insights.ovid.com/article/00006396-200204000-00005 - CB1 and CB2 cannabinoid receptors are implicated in inflammatory pain
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/2049463717710042 - Sativex oromucosal spray as adjunctive therapy in advanced cancer patients with chronic pain unalleviated by optimized opioid therapy: two double-blind, randomized, placebo-controlled phase 3 studies
https://insights.ovid.com/article/00006396-200105000-00011 - The role of central and peripheral Cannabinoid1 receptors in the antihyperalgesic activity of cannabinoids in a model of neuropathic pain
https://bmcmusculoskeletdisord.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2474-15-275 - Cannabinoid receptor 2 as a potential therapeutic target in rheumatoid arthritis
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?Db=pubmed&Cmd=ShowDetailView&TermToSearch=20880025 - Central and peripheral sites of action for CB₂ receptor mediated analgesic activity in chronic inflammatory and neuropathic pain models in rats.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?Db=pubmed&Cmd=ShowDetailView&TermToSearch=24085618 - A systematic review of pharmacological pain management in multiple sclerosis.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0885392412004393 - An Open-Label Extension Study to Investigate the Long-Term Safety and Tolerability of THC/CBD Oromucosal Spray and Oromucosal THC Spray in Patients With Terminal Cancer-Related Pain Refractory to Strong Opioid Analgesics
https://insights.ovid.com/crossref?an=00008877-201109000-00028 - CB1 and CB2 receptor agonists promote analgesia through synergy in a murine model of tumor pain
https://www.jneurosci.org/content/32/20/7091-Cannabinoid Type-1 Receptor Reduces Pain and Neurotoxicity Produced by Chemotherapy
https://www.jneurosci.org/content/28/44/11141-A Decrease in Anandamide Signaling Contributes to the Maintenance of Cutaneous Mechanical Hyperalgesia in a Model of Bone Cancer Pain
https://www.nature.com/articles/nri1602- Cannabinoid-based drugs as anti-inflammatory therapeutics
https://insights.ovid.com/crossref?an=00006396-201510000-00019-Role of the endocannabinoid system in the emotional manifestations of osteoarthritis pain
https://www.nature.com/articles/npp2014198- Therapeutic Potential of Inhibitors of Endocannabinoid Degradation for the Treatment of Stress-Related Hyperalgesia in an Animal Model of Chronic Pain
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0955395917300130?via%3Dihub - Medical cannabis access, use, and substitution for prescription opioids and other substances: A survey of authorized medical cannabis patients
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphar.2016.00257/ful l- Dual-Acting Compounds Targeting Endocannabinoid and Endovanilloid Systems—A Novel Treatment Option for Chronic Pain Management
https://insights.ovid.com/crossref?an=00000539-201711000-00032 - Selective Cannabinoids for Chronic Neuropathic Pain: A Systematic Review and Meta-analysis
http://pharmrev.aspetjournals.org/content/64/3/722-Human Experimental Pain Models for Assessing the Therapeutic Efficacy of Analgesic Drugs
https://www.forskningsdatabasen.dk/en/catalog/2256899529- A proof-of-concept (POC) study including experimental pain models (EPMs) to assess the effects of a CB2 agonist (LY2828360) in the treatment of patients with osteoarthritic (OA) knee pain
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0269881117699616 - Substitution of medical cannabis for pharmaceutical agents for pain, anxiety, and sleep
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3371734 -Cannabinoids suppress inflammatory and neuropathic pain by targeting α3 glycine receptors

Η Πρόπολη ήταν γνωστή από την Αρχαία Ελλάδα. Η λέξη πρόπολη προέρχεται από τα ελληνικά: «προ» = μπροστά και «Πόλις» = πόλη. Η έννοια «μπροστά από την πόλη» ταιριάζει καλά στον προστατευτικό ρόλο της πρόπολης για την αποικία των μελισσών. Ο Ρώσος ερευνητής  Popravko, απέδειξε ότι η πρόπολη προέρχεται από την  ρητίνη των δέντρων λεύκας και σημύδας. Τώρα είναι γνωστό ότι οι μέλισσες συλλέγουν πρόπολη και από άλλα φυτά, εκτός από την λεύκα που είναι κυρίως δέντρο της εύκρατης κλιματικής ζώνης. Στη Βραζιλία παραδείγματος χάριν, ο κύριος τύπος πρόπολης είναι η πράσινη πρόπολη, από το φυτό Baccharis.
Η σύνθεση της πρόπολης ποικίλλει πολύ, ανάλογα με τη βοτανική προέλευσή της. Εκτός από το κερί μέλισσας, η πρόπολη αποτελείται από οργανικές ουσίες, μέταλλα και υδατάνθρακες. Οι κύριες οργανικές ουσίες της πρόπολης λεύκας είναι οι πολυφαινόλες. Η πράσινη πρόπολη Baccharis περιέχει κυρίως κινναμικό οξύ και παράγωγα, κουμαρικό οξύ, προενυλιωμένες ενώσεις, αρτεπιλίνη C και μικρές ποσότητες φαινολικών οξέων. Παρ όλα αυτά βρέθηκαν επιδράσεις τόσο της πρόπολης λεύκας όσο και του baccharis έναντι παθογόνων ιών όπως: Adenovirus, Coronavirus, Coxsackie viruses Herpes simplex (HSV-1, HSV-2, Human T-Lymphozyte Virus-(HTLV-1), Influenca A και B virus, Newcastle disease virus, PPV, Polio virus, Vaccinia, Rotavirus, Vesicular Stomatitis Virus (VSV). Πολυάριθμες Κλινικές Μελέτες έχουν δείξει ότι η δράση της πρόπολης  στον ανθρώπινο οργανισμό έχει εξαιρετικά αποτελέσματα όπως: 
1. Αντιβακτηριδιακή —Αντιϊκή—Αντιμυκητιακή —Αντιπαρασιτική δράση.
2. Άριστη δράση για λοιμώξεις του Ανώτερου & Κατώτερου Αναπνευστικού (Αμυγδαλίτιδα, Πονόλαιμος, Φαρυγγίτιδα, Βρογχίτιδα, Βρογχοπνευμονία, Πνευμονία κ.α.)
Από τον Ιανουάριο 2020 μέχρι σήμερα κυρίως λόγω της πανδημικής λοίμωξης με τον Corona virus Covid-19  έγιναν αρκετές μελέτες για την αντιική δράση της πρόπολης με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Anti - Corona Virus
Coronavirus είναι το κοινό όνομα για τους Coronaviridae και Orthocoronavirinae, που ονομάζονται επίσης Coronavirinae.
Οι κοροναϊοί προκαλούν ασθένειες σε θηλαστικά και πουλιά. Στους ανθρώπους, οι ιοί προκαλούν αναπνευστικές λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένου  του κοινού κρυολογήματος, το οποίο είναι συνήθως ήπιο, αν και σπανιότερες μορφές του όπως αυτές που προκαλούν ο SARS, ο COVID 19 και ο MERS μπορεί να είναι θανατηφόρο.
Σε Ινστιτούτο Μικροβιολογίας στην Ιταλία, μελετήθηκε η επίδραση πέντε (5) φλαβονοειδών της πρόπολης στη μολυσματικότητα και τον πολλαπλασιασμό ορισμένων στελεχών του έρπητα, του αδενοϊού, του κοροναϊού και του ροταϊού. Η κουερσετίνη και η λουτεολίνη, είναι δύο (2) από τα πέντε (5)  φλαβονοειδή της πρόπολης, στις υψηλότερες συγκεντρώσεις που δοκιμάστηκε, μείωσε την μολυσματικότητα και τον ενδοκυτταρικό πολλαπλασιασμό του ιού Corona Covid-19.
Επιπλέον, η δράση της πρόπολης, λόγω του ότι αναστέλλει την λειτουργία της PAK1, μελετήθηκε και σε ερευνητικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης στην Αυστραλία . Η PAK1 (RAC/CDC42 ενεργοποιημένη κινάση 1), είναι η κύρια «παθογόνος» κινάση, της οποίας η μη φυσιολογική ενεργοποίηση, έχει παρατηρηθεί ότι προκαλεί μεγάλη ποικιλία ασθενειών / διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων, φλεγμονών, ελονοσίας και πανδημικής ιογενούς λοίμωξης, συμπεριλαμβανομένης της γρίπης, του HIV και του COVID-19, άρα  η Πρόπολη μπορεί να είναι χρήσιμη για τον αποκλεισμό της ίνωσης των πνευμόνων που προκαλείται από κοροναϊό με παράλληλη τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Συμπερασματικά θα λέγαμε μετά από τις μελέτες πως φαίνεται ότι συστατικά της πρόπολης καθώς και μηχανισμοί δράσεως της έχουν αντιική δράση κατά του ιού SARS-CoV, παθογόνο του SARS.

Αναφορές:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332220308155                                                                                                                                                                                                  Propolis and its potential against SARS-CoV-2 infection mechanisms and COVID-19 disease: Running title: Propolis against SARS-CoV-2 infection and COVID-19

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590098620300269
PAK1-blockers: Potential Therapeutics against COVID-19

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378517320310139
Optimization and evaluation of propolis liposomes as a promising therapeutic approach for COVID-19

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7415165/
Propolis and coronavirus disease 2019 (COVID-19): Lessons from nature

https://www.scienceopen.com/hosted-document?doi=10.14293/S2199-1006.1.SOR-.PP5BWN4.v1
Investigation of potential inhibitor properties of ethanolic propolis extracts against ACE-II receptors for COVID-19 treatment by Molecular Docking Study