Η Virabhadrasana-I, στην Αγγλική γλώσσα Warrior-I και στα Ελληνικά Πολεμιστής-1, είναι μια δυναμική και δύσκολη στάση, που απαιτεί από τον ασκούμενο να ξεπεράσει τους σωματικούς, διανοητικούς και συναισθηματικούς περιορισμούς του, για να μπορέσει να φθάσει σε μια βαθύτερη έκφραση της asana. Είναι επίσης μια ευκαιρία, να εστιάσει και να εξασκηθεί στην τόλμη και στην αποφασιστικότητα, αλλά και στην εξισορρόπηση που χρειάζεται ο πολεμιστής της καθημερινής ζωής.

Εκ πρώτης όψεως ακούγεται περίεργο μία στάση γιόγκα, να έχει το όνομα ενός πολεμιστή. Αν και οι γιόγκις είναι γνωστοί για τη μη βίαιη φύση τους (ahimsa-μη βία, είναι το πρώτο yamas στη φιλοσοφία του Patantzali), αξίζει να θυμηθούμε ότι ένα από τα πιο «ιερά» κείμενα της Yoga, η Bhagavad Gita, είναι ο διάλογος μεταξύ δύο μυθικών και διάσημων πολεμιστών, του Θεού αρματηλάτη Κρίσνα και του ήρωα τοξότη Άρτζουνα, που εκτυλίσσεται σε ένα πεδίο μάχης μεταξύ δύο μεγάλων στρατών, που προετοιμάζονται για έναν εμφύλιο και επικό πόλεμο.

Εννοιολογικά, αυτό που πιο εσωτερικά υφίσταται στην καθαρά πολεμική στάση αυτής της θέσης, είναι ο «πνευματικός πολεμιστής», ο οποίος μάχεται γενναία με τον παγκόσμιο εχθρό των ανθρώπων, την άγνοια του εαυτού (avidya), δηλαδή την απόλυτη πηγή όλων των παθών μας.

Αλλά και ο Virabhadra υπήρξε ένας μυθικός πολεμιστής και ήρωας της Ινδικής μυθολογίας, που αποτέλεσε μία από τις ενσαρκώσεις του Θεού Shiva.

Ο Virabhadrasana-I είναι μία δύσκολη σχετικά θέση λόγω της δυσκαμψίας της λεκάνης και των ώμων που έχουμε οι δυτικοί άνθρωποι, σε σχέση με τους ανατολίτες. Στη στάση απαιτούνται αρκετές και δύσκολες ευθυγραμμίσεις, που όταν ολοκληρωθούν προσφέρουν μια ξεχωριστή «πολεμική» εμπειρία του σώματος.

Οι δυσκολίες της θέσης
Η Virabhadrasana-Ι είναι μία απαιτητική στάση που δεν είναι εύκολη για αρχάριους. Χρειάζεται προσπάθεια για να την κατακτήσει ο ασκούμενος. Π.χ. όταν προσπαθείς να γειώσεις το πίσω πόδι, χάνεται η ανύψωση του θώρακα, ή όταν προσπαθείς να ανυψώσεις τα χέρια, χάνεται η ευθυγράμμιση του μπροστινού γονάτου. Έτσι προσπαθώντας να φτιάξεις ένα κομμάτι, χάνεις την ευθυγράμμιση σε ένα άλλο και εκεί εντοπίζεται η δυσκολία της θέσης.
Αλλά αυτή είναι και η ομορφιά της Yoga. Κάθε εμπόδιο και δυσκολία είναι μία πρόκληση για κατάκτηση και συνειδητότητα. Το καθήκον ενός γιόγκι σε οποιαδήποτε στάση, είναι να παρατηρήσει την σχέση μεταξύ όλων των μερών του σώματος, αρχικά ως σημείο και συνέχεια ως όλον. Το κάθε μέρος του σώματος χρειάζεται να επικοινωνεί και να συνεργάζεται με κάθε άλλο.
Έτσι, στη Virabhadrasana-I, η γείωση του πίσω ποδιού μπορεί να γίνει μια συνειδητή προσπάθεια για τη μη κατάρρευση του πίσω γονάτου και για ανύψωση του θώρακα. Το ευρύ άνοιγμα των χεριών προς τα πάνω, θα δημιουργήσει χώρο στη λεκάνη για να επιμηκυνθεί ο κορμός.
Έτσι κάθε μέρος μαθαίνει να συνεργάζεται με τα άλλα μέρη μέσα από μία γραμμή συνείδησης και όταν όλα τα μέρη πλέον επικοινωνήσουν μεταξύ τους επιτυγχάνεται η ολότητα, συνειδησιακά αλλά και σωματικά.
Μέσα απ’ τη Virabhadrasana-I, θα διατείνετε τους αστραγάλους και τις γάμπες, θα δυναμώσετε τον τετρακέφαλο και την πλάτη, θα επιμηκύνετε την κίνηση της λεκάνης και των ισχίων και θα τεντώσετε το πάνω μέρος του σώματος και τα χέρια σας. Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα μέρος του σώματος, που να μην αποκομίζει τα οφέλη του μέσα από τη θέση αυτή.

Τα οφέλη της θέσης
Διατείνει το στήθος.

• Διευρύνει τους πνεύμονες.
• Ανοίγει τους ώμους και το λαιμό.
• Τεντώνει τους μύες της κοιλιάς και τον λαγονοψοΐτη.
• Ανοίγει τη βουβωνική χώρα και τα ισχία.
• Ενισχύει τους ώμους, τα χέρια και τους μυς της πλάτης.
• Τεντώνει τις γάμπες, τους αστραγάλους και τους μηρούς.
• Δυναμώνει τους τετρακεφάλους μυς.

Virabhadrasana-I. Οδηγίες βήμα προς βήμα
Από τη θέση του κάτω σκύλου (Adho Mukha Svanasana), φέρε το δεξί σου πόδι προς τα εμπρός, ανάμεσα στα χέρια σου. Γύρισε και πάτησε το πίσω πέλμα σου στο πλάι, με τα δάχτυλα να κοιτούν λοξά και μπροστά. Οι φτέρνες σου να είναι σε μία ευθεία σε σχέση με το ματ. Λύγισε το μπροστινό σου γόνατο 90^ο μοίρες (ή λίγο λιγότερο). Το μπροστινό γόνατό σου χρειάζεται να βρίσκεται σε ευθεία με το δεύτερο δάχτυλο του πέλματός σου και το πίσω πέλμα σου να πατά καλά στο πάτωμα.
Με μία βαθιά εισπνοή σήκωσε τα χέρια σου ψηλά, στρέφοντας τον κορμό μπροστά. Ταυτόχρονα σήκωσε τα χέρια σου ψηλά σε ανάταση, διευρύνοντάς τα προς τα πάνω και κράτησέ τα παράλληλα μεταξύ τους, με τις παλάμες σου αντικριστά. Ξεκινώντας την ευθυγράμμιση απ’ τα θεμέλιά σου (τα πόδια σου), πάτησε καλά στο πάτωμα την έξω μεριά του πίσω και αριστερού πέλματός σου, τραβώντας το αριστερό μηριαίο σου οστό προς τα πίσω, έτσι ώστε το πίσω γόνατο να είναι ίσιο και να μην καταρρέει.
Ενώ συνεχίζεις να κρατάς το πίσω πέλμα σου καλά γειωμένο στο ματ, ταυτόχρονα ενεργοποιείς τη mula bandha και το κέντρο σου, τραβώντας την ουρά σου προς το έδαφος. Αυτή η ενεργοποίηση θα σου δώσει την ασφάλεια στη μέση σου και θα ανυψώσει κι άλλο τον κορμό σου διευρύνοντάς τον. Τράβηξε τώρα μαλακά το κάτω μέρος της κοιλιάς σου προς τα πίσω και προς τα πάνω μακριά από τον δεξιό μηρό σου, για να δημιουργήσεις χώρο στη λεκάνη σου.
Κρατώντας αυτές τις ευθυγραμμίσεις, άφησε τις ωμοπλάτες σου να ανοίξουν προς τα πίσω και πάνω προς τις εξωτερικές μασχάλες σου, μακραίνοντας τη σπονδυλική σου στήλη. Κάνε έξω στροφή στους δικέφαλους μυς των χεριών σου, τραβώντας τα προς τα πίσω, για ν’ ανοίξει κι άλλο ο θώρακάς σου. Κράτα τα χέρια σου τεντωμένα και σε παράλληλη θέση και με τις παλάμες σου να κοιτούν η μία την άλλη. Ενεργοποίησε τα χέρια σου πιέζοντάς τα προς τα μέσα, με την αίσθηση ότι κρατάς μία μπάλα. Αν έχεις ανοιχτό θώρακα και ώμους, μπορείς να ενώσεις τις παλάμες σου μαζί και να κοιτάξεις ψηλά προς τους αντίχειρές σου.
Άφησε την μυϊκή ενέργεια που ανεβαίνει αρχικά από τα πόδια σου στο κέντρο του σώματός σου να ρέει προς τα πάνω και κατά μήκος της σπονδυλικής σου στήλης, διευρύνοντάς σε προς τον ουρανό, μέσα από το στέμμα του κεφαλιού σου και το 7^ο chakra.
Κράτησε τη θέση δυναμικά έχοντας την αίσθηση της ανοδικής ροής της ενέργειάς σου, ταυτόχρονα με σταθερή γείωση των ποδιών σου, αναπνέοντας βαθιά για 5–10 αναπνοές.
Τελειώνοντας και με την εκπνοή, κατεβάζεις τα χέρια σου στο πάτωμα και επιστρέφεις στον κάτω σκύλο (Adho Mukha Svanasana). Επαναλαμβάνεις την ίδια διαδικασία και από την άλλη πλευρά.
Οι συμβουλές αυτές για καλύτερη ευθυγράμμιση της asana, θα σε βοηθήσουν να προστατευτείς από τραυματισμούς, βοηθώντας να έχεις και μία καλύτερη και πιο δυναμική εμπειρία. 

Συμβουλές για αρχάριους, παραλλαγές
Όσοι δεν έχουν προχωρήσει σε θέματα ευλυγισίας στη Hatha yoga, θα δυσκολευτούν λίγο με την Virabhadrasana-I. Συγκεκριμένα οι αρχάριοι, όταν λυγίζουν το μπροστινό γόνατο, έχουν την τάση να γέρνουν τη λεκάνη τους προς τα εμπρός και κάτω, μαζί με τον κορμό. Έτσι η ισορροπία της θέσης χαλάει, με το σώμα να γέρνει μπροστά, κλείνοντας έτσι το εύρος της λεκάνης και συμπιέζοντας το κάτω μέρος της πλάτης.
Επίσης θα δυσκολευτούν να κρατήσουν την πίσω φτέρνα γειωμένη, το πίσω γόνατο χωρίς να καταρρέει και το κάτω μέρος της πλάτης επιμηκυμένο, σε αυτή τη στάση. Εδώ ως παραλλαγή θα χρειαστεί τα πέλματά τους να έχουν απόσταση μεταξύ τους, τοποθετώντας τα στις δύο άκρες του ματ, για να μην είναι σε ευθεία οι φτέρνες τους. Αυτό θα δώσει χώρο στη λεκάνη και θα αποσυμφορήσει τη μέση τους, βοηθώντας τους ταυτόχρονα να ανασηκώσουν τον κορμό πιο εύκολα, χωρίς να καταρρέει το πίσω γόνατο.
Τέλος ενδέχεται οι αρχάριοι μαθητές με προβλήματα δυσκαμψίας στους ώμους, να δυσκολευτούν να ανοίξουν τα χέρια τους προς τα πάνω και πίσω. Εδώ πιο εύκολη επιλογή είναι τα χέρια τους να τα κρατούν παράλληλα μεταξύ τους (ή ελαφρώς πιο φαρδιά από παράλληλα), αντί να ενώσουν τις παλάμες τους μαζί. Εναλλακτικά, τα χέρια μπορεί να είναι σε θέση προσευχής στο ύψος της καρδιάς. 

Αντενδείξεις

• Πόνος στο γόνατο
• Υψηλή πίεση του αίματος
• Πολύ αρχάριοι μαθητές
• Προβλήματα μέσης

Προπαρασκευαστικές στάσεις

Tadasana (θέση του βουνού)
Adho Mukha Svanasana (κάτω σκύλος)
Anjaneyasana (θέση του μισοφέγγαρου)
High Lunge (προβολή)
Parsvottanasana (θέση της πυραμίδας)
Virabhadrasana II (πολεμιστής-II)

Παρατηρώντας την asana
Παρατηρώντας τον πολεμιστή Virabhadra-I από μπροστά, θα δεις μία μικρή στενή λωρίδα σώματος, όπως συμβαίνει και με τον Virabhadra-II. Αυτό εξασφαλίζει στον πολεμιστή μικρό μέγεθος προσβολής του σώματός του, απ’ τον αντίπαλο. Η δε θέση του σε πλήρη ανάπτυξη, υποδεικνύει έναν πολεμιστή που έχει σηκώσει το σπαθί του και ετοιμάζεται να κόψει χτυπώντας αποφασιστικά, με στόχευση και με έλεγχο του σώματός του.
Πραότητα και αφοβία είναι τα δύο βασικά συναισθήματα ενός σοφού πολεμιστή. Αυτό άλλωστε αντιπροσωπεύει και το σπαθί. Εδώ μπαίνει η ιδέα ότι η γιόγκα, δεν είναι μόνο ειρήνη και μη βία. Άλλωστε για να έχεις ειρήνη, χρειάζεται να είσαι πάντοτε έτοιμος για πόλεμο, όπως ο μεγάλος μυθικός ήρωας Virabhadra…

Επίλογος
Η Virabhadrasana-I, επιτρέπει στον γιόγκι μια ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ της δυναμικής των χεριών, των ποδιών, της πλάτης και του έλεγχου του νου. Εξασκώντας τη σταθερότητα και την ισορροπία ανάμεσα στις αντίθετες δυνάμεις που ασκούνται στον Πολεμιστή-1, μπορείς κάποιος να αποκομίσει τα βαθύτερα οφέλη της θέσης, που είναι η αυτοπεποίθηση και το θάρρος, ώστε να αντιμετωπίσει τις δύσκολες καταστάσεις που θα συναντήσει στη ζωή του. Ο πολεμιστής εδώ ζωντανεύει μέσα απ’ τη θέση ως ένα ζωντανό και σοφό ον, όπου μέσα από την αστείρευτη ψυχική του δύναμη, θα οδηγήσει την δική του εξαγνισμένη prana, να ενωθεί ταυτόχρονα με τη γη και τον ουρανό.

Βασίλης Μαυρομμάτης
Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασικής Ομοιοπαθητικής
Bachelor of Health Science (Naturopathy) στο Warnborough College Ireland
e-mail: bmavromatis@gmail.com
Facebook: @greekmedicine

Ο Virabhadrasana II, ή πολεμιστής-2 είναι μια asana-θέση αρκετά συνηθισμένη στα προγράμματα της Hatha Yoga και γι’ αυτό συχνά δεν της δίνεται ιδιαίτερη σημασία. Ωστόσο εάν εκτελεστεί σωστά,  μπορεί να αποτελέσει μια πολύ δυναμική θέση, καθώς  ευθυγραμμίζει και γειώνει ολόκληρο το σώμα, δυναμώνοντας ταυτόχρονα τα πόδια. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ευθυγράμμιση σε αυτή τη θέση και να εξασκείται με την πρέπουσα αξιοπρέπεια, καθώς αντικατοπτρίζει το πνεύμα ενός πολύ μεγάλου και μυθικού πολεμιστή. Μία παραλλαγή της ή καλύτερα προέκτασή της είναι και ο Viparita Virabhadrasana ή ανάστροφος πολεμιστής.

Μυθολογία

Ο Virabhadra γνωστός και ως Veerabadhra στα Σανσκριτικά, υπήρξε ένας διακεκριμένος πολεμιστής και μυθικός ήρωας της Ινδικής μυθολογίας. Απετέλεσε μια ενσάρκωση του Θεού Shiva με άγρια και τρομακτική μορφή, που περιγράφεται ως ένας φλεγόμενος πολεμιστής που είχε χίλια κεφάλια, χίλια χέρια και χίλια πόδια, κρατά χίλια όπλα και φορά δέρμα τίγρης. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο Θεός Shiva είναι ο Διόνυσος του Ελληνικού πανθέου (Φιλόστρατος), όπως και ο Osiris ο Διόνυσος του Αιγυπτιακού (Ηρόδοτος), διαβλέποντας έτσι την σχέση ενός πανάρχαιου παγκόσμιου και ενιαίου προκατακλυσμιαίου πολιτισμού.
Ο μύθος αναφέρει ότι ο Virabhadra γεννήθηκε από την οργή του Shiva, όταν σε μία yajna (θυσία) που οργάνωσε ο Daksha (ο οποίος υπήρξε ένας θεϊκός και μυθικός βασιλιάς-rishi), κατά την οποία η κόρη του Sati που ήταν και σύζυγος του Shiva, αυτοπυρπολήθηκε. Τότε η οργή του θεού Shiva ξεπήδησε σαν φωτιά εκδίκησης από μέσα του, γεννώντας τον ήρωα πολεμιστή Virabhadra, ο οποίος αφού πήρε σάρκα και οστά, κατέστρεψε ολοκληρωτικά το μέρος που γινόταν η θυσία. 
Ο Virabhadra περιγράφεται ως ένας πολεμιστής που κατά την διάρκεια της ζωής του τύφλωσε τον Bhaga, τον Ινδουιστικό Θεό της τύχης (άλλωστε και η τύχη είναι τυφλή), υπέταξε τον Indra  τον πολεμικό Θεό και βασιλιά του ουρανού και των κεραυνών (Θεός παρόμοιος του Διός) και έτριξε τα δόντια του Pushan, ενός ηλιακού Θεού καθοδηγητή των ψυχών, ψυχοπομπός (παρόμοιος του Ερμή). Άλλοι πολεμικοί Θεοί φοβούμενοι έφυγαν από το διάβα του και από τα πεδία των μαχών, ανίκανοι να κοντράρουν την θεϊκή και ανυπέρβλητη δύναμή του.
Στη Hatha Yoga η asana Virabhadrasana-II, ή warrior-II, ή πολεμιστής-2, είναι η δυναμική όρθια θέση, που έχει αφιερωθεί στον σπουδαίο αυτό μυθικό πολεμιστή. Παρατηρώντας τη θέση του πολεμιστή-2, μπορούμε να δούμε ότι ομοιάζει αρκετά με τη πολεμική θέση που έχει το ολόσωμο άγαλμα του Διός ή του Ποσειδώνα, που έχει βρεθεί στα Αντικύθηρα και βρίσκεται στο μουσείο Αθηνών.

Περιγραφή της θέσης

Ο Virabhadrasana-II δοκιμάζει τη δύναμη και την αντοχή τόσο των αρχαρίων όσο και των προχωρημένων γιόγκι. Είναι η δεύτερη από τις τρεις asanas-στάσεις που είναι αφιερωμένες στο μεγάλο πολεμιστή Virabhadra, τη θέση Virabhadrasana-I, την II και την III.
Στη Virabhadrasana-II το βάρος του σώματος κατανέμεται ομοιόμορφα ζυγισμένο μεταξύ των δύο ποδιών με το μπροστινό γόνατο λυγισμένο και το πίσω τεντωμένο, τους γοφούς τετραγωνισμένους και τα χέρια απλωμένα σε ευθεία πάνω από τα μπροστινά και τα πίσω πόδια.
Εάν παραμείνει κάποιος στη στάση για κάποια λεπτά, θα αρχίσει να τρέμει, οπότε θα θελήσει να ανασηκωθεί και να δώσει στα πόδια του ένα διάλειμμα, όπως και να κατεβάσει τα χέρια του για να αφήσει τους ώμους του να ξεκουραστούν. Αλλά ο γιόγκι σαν αληθινός πολεμιστής και με το θάρρος του ν’ αναλαμβάνει δράση, θα βρει τελικά τη δύναμη να κρατήσει όσο περισσότερο μπορεί τη στάση.
Ο Virabhadrasana-II διδάσκει στους ασκούμενους την αρετή της υπομονής, της επιμονής και της καρτερικότητας, που χρειάζεται ο γιόγκι-πολεμιστής στην καθημερινότητά του. Ένα άλλο προσόν της θέσης αυτής είναι ότι μπορείς να κινηθείς σε διάφορες άλλες θέσεις-asanas όπως στην Utthitha Parsavakonasana, στην Ardha Chandrasana, ή στην Utthitha Trikonasana.

Οφέλη της θέσης

• Αυξάνει την αντοχή.
• Δυναμώνει τους ώμους.
• Ενισχύει τα πόδια τους τετρακεφάλους, τους προσαγωγούς και το γόνατο.
• Διατείνει και δυναμώνει τους βουβώνες και τους αστραγάλους.
• Τονώνει τα κοιλιακά όργανα.
• Ανοίγει ήπια τα ισχία, τον θώρακα και τους ώμους.
• Ανακουφίζει από τους πόνους στην πλάτη.
• Γειώνει και ευθυγραμμίζει το σώμα.
• Αυξάνει την αντοχή  και την ισορροπία.
• Αυξάνει την επίγνωση του σώματος και βελτιώνει τη σύνδεσή του με το νου. 

Οδηγίες βήμα-βήμα

Ξεκίνησε από την Tadasana (όρθια θέση προσοχής) στο μπροστινό μέρος του ματ. Κάνε ένα μεγάλο βήμα πίσω με το ένα πόδι σου σε θέση προβολής.
Γείωσε καλά τα πέλματά σου στο πάτωμα. Σήκωσε τα χέρια σου, τέντωσέ τα και τοποθέτησέ τα παράλληλα μεταξύ τους και πάνω από τα πόδια σου σε ευθεία. Οι παλάμες σου να κοιτάζουν προς τα κάτω.
Γύρισε το μπροστινό σου πέλμα παράλληλο προς το ματ και στρέψε τα δάχτυλα του πίσω ποδιού σου ώστε να κοιτάζουν κάθετα και λίγο λοξά μπροστά, πάντα σε σχέση με το μπροστινό σου πόδι.
Ευθυγράμμισε τη μπροστινή φτέρνα σου σε ευθεία με την καμάρα του πίσω ποδιού σου.
Λύγισε το μπροστινό σου γόνατο ώστε σταδιακά ο μηρός σου να έρθει σχεδόν παράλληλα με το έδαφος. Φθάσε στο σημείο που δεν σε ενοχλεί το γόνατό σου.
Φέρε το γόνατό σου σε ευθεία με το δεύτερο δάκτυλο του μπροστινού σου ποδιού.
Πίεσε την έξω μεριά του πίσω ποδιού σου στο πάτωμα και ταυτόχρονα ενεργοποίησε τη mula bandha, το κέντρο σου, κατεβάζοντας την ουρά σου προς τα κάτω. Κράτησε την κοιλιακή σου περιοχή ενεργή και επίπεδη.
Επιμήκυνε τον κορμό σου και στρέψε τον κάθετο προς το έδαφος, χωρίς να γέρνει μπροστά. Μην αφήσεις τη λεκάνη σου να γύρει μπροστά και μέσα.
Διεύρυνε την ευθεία των χεριών σου. Κράτησε το βλέμμα σου ευθεία, ώστε να κοιτάζει πέρα από τα δάχτυλα του μπροστινού σου χεριού.
Κράτησε τη θέση για 5–10 βαθιές αναπνοές.
Για να βγεις πάρε μία βαθιά εισπνοή και με την εκπνοή τέντωσε το μπροστινό σου γόνατο, ισιώνοντας το πόδι σου.
Επανέλαβε το ίδιο από την άλλη πλευρά.

Παραλλαγές της θέσης

Εάν οι ώμοι είναι τραυματισμένοι ή σφιχτοί, οι παλάμες μπορούν να έρθουν στο κέντρο του στήθους στην Anjali Mudra.
Εάν υπάρχει πάθηση γονάτου, το λυγισμένο πόδι μπορεί να κατέβει σε λιγότερες μοίρες από τις 90^ο, ίσως και στις μισές 45^ο.

Συχνά λάθη της θέσης

Το γόνατο του πίσω ποδιού κάνει υπερέκταση και κλειδώνει,  ενώ το ισχίο καταρρέει προς τα εμπρός. Το κάτω μέρος της πλάτης ισοπεδώνεται και το πλαϊνό σώμα γέρνει προς τα κάτω, έτσι ώστε ολόκληρο το σώμα καταρρέει στη στάση, αντί να διατηρείται ενεργοποιημένο και ευθυγραμμισμένο.
Ο κορμός δεν μένει κάθετος με το έδαφος και γέρνει μπροστά. Αυτό αλλάζει το κέντρο βάρους και επιβαρύνει το μπροστινό γόνατο.
Η λεκάνη γέρνει μπροστά με αποτέλεσμα να γίνεται λόρδωση στη μέση.
Τα χέρια χάνουν την ευθεία σε σχέση με τα πόδια και τοποθετούνται διαγώνια.

Viparita Virabhadrasana, ανάστροφος πολεμιστής-2, reverse warrior II

Ο Viparita Virabhadrasana ή ανάστροφος πολεμιστής είναι μία δυναμική θέση που έχει αρκετά πλεονεκτήματα. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως προέκταση του Virabhadrasana II.
Η θέση βοηθά στην ενδυνάμωση των γοφών, των τετρακέφαλων, των χεριών, των ώμων, του κορμού και του λαιμού. Βοηθάει στη διάταση των βουβώνων, των ισχίων, των ποδιών και των πλευρών, καθώς και στο άνοιγμα του στήθους και των ώμων. Η στάση βελτιώνει επίσης την ευλυγισία στη σπονδυλική στήλη, τους αστραγάλους και το στήθος. 
Ο Viparita Virabhadrasana αυξάνει την κυκλοφορία του αίματος μέσα στο σώμα, γεγονός που μπορεί να μειώσει την κούραση και να ηρεμήσει το μυαλό κάποιου. Επιπλέον, μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο στη μέση.
Η προς τα άνω κίνηση του κορμού στον Viparita Virabhadrasana δίνει την αίσθηση της επικοινωνίας του γιόγκι με το ουράνιο στερέωμα.

Αντενδείξεις της θέσης

Ενώ η θέση έχει πολλά οφέλη, θα πρέπει να αποφεύγεται από οποιονδήποτε έχει τραυματισμούς στον αυχένα, το ισχίο, τη σπονδυλική στήλη ή τους ώμους. Τα άτομα με τραυματισμούς στον αυχένα θα πρέπει να φροντίζουν να κρατούν το βλέμμα τους προς τα εμπρός στη στάση, αντί να γέρνουν το κεφάλι προς τα πίσω.

Οδηγίες βήμα-βήμα

Ξεκινώντας από το Virabhadrasana II με το μπροστινό γόνατο λυγισμένο, γύρισε την παλάμη του δεξιού σου χεριού για να κοιτάξει προς τον ουρανό.
Καθώς εισπνέεις, σήκωσε το δεξί σου χέρι ψηλά επάνω. Ταυτόχρονα χαμήλωσε το πίσω σου χέρι και σύρε το προς τα κάτω προς το οπίσθιο πόδι.
Διατήρησε  το μήκος του κορμού σου στα δύο πλευρά και μέση καθώς κινείσαι προς τα πίσω.
Ενεργοποίησε τις ωμοπλάτες σου και τα κάτω πλευρά σου, δεσμεύοντας ελαφρά τους μυς του πυρήνα σου. 
Άνοιξε το θώρακά σου σε μια απαλή κίνηση της πλάτης. 
Κοίταξε το ανασηκωμένο χέρι σου ή λοξά το πίσω πόδι σου εάν έχεις προβλήματα με τον αυχένα ή την ισορροπία.
Μείνε στη στάση για έως και 5 αναπνοές.
Με μία βαθιά εισπνοή επίστρεψε στον Virabhadrasana II.
Επανέλαβε από την άλλη πλευρά.

Επίλογος

Ο Virabhadrasana-II και η προέκτασή του ο Viparita Virabhadrasana, αποτελούν από κοινού μία πολύ καλή κοινή πρακτική και μία πρόκληση, που θα βοηθήσουν τον γιόγκι να  αυξήσει την επίγνωση του σώματός του, την ισορροπία του και τον προσανατολισμό του σώματός του στο χώρο. Έτσι θα βοηθηθεί η αφύπνιση και η σύνδεση σώματος ψυχής και νου, με το περιβάλλον και την παγκόσμια ροή. Μία δοκιμή θα σε πείσει…

Βασίλης Μαυρομμάτης
Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασικής Ομοιοπαθητικής
Bachelor of Health Science (Naturopathy) στο Warnborough College Ireland
e-mail: bmavromatis@gmail.com
Facebook: @greekmedicine

Urdhva Dhanurasana
Αν κάποιος ασκούμενος στη Hatha Yoga χρειάζεται ώθηση ενέργειας λόγω θλίψης, κόπωσης, αλλά και λόγω καθιστικού τρόπου ζωής, η Urdhva Dhanurasana ή ανεστραμμένη γέφυρα μπορεί να τον βοηθήσει ουσιαστικά. Επίσης θα τον βοηθήσει να ενισχύσει το άνοιγμα του θώρακά του, να ξεπεράσει την εσωστρέφεια, να ενισχύσει τη δύναμή του και να αποσυμπιέσει τη σπονδυλική του στήλη, ώστε να βρει ξανά τη χαμένη του ευεξία και διάθεση.
Σε καθημερινή βάση οι άνθρωποι κινούμε σχεδόν αποκλειστικά την σπονδυλική μας στήλη και τον κορμό μας, προσθίως (μπροστά και κάτω). Όλες σχεδόν οι εργασίες και οι κινήσεις μας αφορούν πρόσθιες κάμψεις, παρά οπίσθιες ή πλάγιες. Συγκεκριμένα, κάνουμε καθημερινά πάνω από τέσσερις χιλιάδες πρόσθιες κάμψεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, σε αντίθεση με τις οπίσθιες κάμψεις, ή τις πλάγιες, που είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Επομένως η ανισορροπία που δημιουργείται σε αυτή τη βάση κίνησης, αποτελεί εστία παθολογίας, πόνων και κύρτωσης της σπονδυλικής μας στήλης, δημιουργώντας κύφωση, ή σκολίωση, ή όποια άλλη παραμόρφωση.
Η Urdhva Dhanurasana, ή αλλιώς ανεστραμμένη γέφυρα, ή τροχός, αποτελεί μια βαθιά και έντονη οπίσθια κάμψη της πλάτης, που θα αναστρέψει αυτή την τάση και θα προσφέρει πολλά οφέλη στο σώμα, στο μυαλό και στο πνεύμα. Είναι λοιπόν αρκετοί οι λόγοι για να ενσωματώσει κάποιος τη στάση του τροχού ή της ανάποδης γέφυρας, στην πρακτική του στη Hatha Yoga.

Τα πολλαπλά οφέλη της Urdhva Dhanurasana

• Η Urdhva Dhanurasana, ενισχύει και επιμηκύνει τους σπονδύλους, γεγονός που αυξάνει την ελαστικότητα και την ευκαμψία της σπονδυλικής στήλης. Καθώς μεγαλώνουμε και γερνάμε, οι σπόνδυλοί μας συμπιέζονται, γι’ αυτό οι ηλικιωμένοι χάνουν λίγα έως αρκετά εκατοστά από το ύψος τους. Ωστόσο οι asanas που επιτελούν οπίσθιες κάμψεις όπως η Urdhva Dhanurasana, καλλιεργούν την ελαστικότητα και μεγαλώνουν το εύρος κίνησης των σπονδύλων και των μεσοσπονδύλιων δίσκων, έτσι ώστε η σπονδυλική στήλη να αποσυμπιέζεται, να είναι ευθυτενής και να διατηρείται νέα και υγιής.
• Η Urdhva Dhanurasana ενισχύει τα χέρια, τους καρπούς, την κοιλιακή ζώνη, τα πόδια, τους ώμους και το στήθος, τονώνοντας και δυναμώνοντας τους μυς, τους τένοντες και τα οστά αυτών των μερών του σώματος.
• Τεντώνει, διατείνει και ανοίγει το θωρακικό κλωβό, την καρδιά και τις κλείδες.
• Δημιουργεί τον απαραίτητο χώρο που χρειάζεται η πλάτη και ενισχύει μυϊκά τους μυς των ωμοπλατών.
• Ενεργοποιεί τον θυρεοειδή και την υπόφυση, καθώς ανοίγει και ξεμπλοκάρει το chakra του λαιμού visuddha ή πύλη.
• Ανακουφίζει τους πόνους στην πλάτη και στον αυχένα, καθώς τους ξεμπλοκάρει κινητικά και μυϊκά.
• Αναστέλλει τη στειρότητα και βοηθάει τη λίμπιντο και τη σεξουαλική λειτουργία, ανοίγοντας το δεύτερο chakra muladhara ή ιερό, αφού το πέμπτο chakra συνδέεται με το δεύτερο.
• Βοηθά στη μείωση της οστεοπενίας και της οστεοπόρωσης μέσω της δυναμικής συμπίεσης και αποσυμπίεσης των οστών.
• Ανοίγει και διευρύνει τις πνευμονικές κυψέλες, επιτρέποντας αυξημένες ποσότητες οξυγόνου στους πνεύμονες, κάτι που θα αναβαθμίσει σταδιακά την αναπνοή.
• Θεραπεύει το άσθμα και χρόνια αναπνευστικά προβλήματα από πνευμονικές παθήσεις.
• Διατείνει και χαλαρώνει τη λεκάνη και τους σφιχτούς γοφούς, με αποτέλεσμα την αυξημένη ευελιξία των ισχίων.
• Προσδίδει ενέργεια σε σωματικό και σε ψυχικό επίπεδο, καθότι η prana-ενέργεια ελευθερώνεται και ρέει απρόσκοπτα μέσα στα nadis-κανάλια του σώματος.
• Ελευθερώνει τον οργανισμό από το στρες και το άγχος, δημιουργώντας αίσθηση ευφορίας και ευεξίας στην περιοχή του θώρακα, της καρδιάς και του τέταρτου στη σειρά anahata-chakra.
• Είναι από τις λίγες asanas που ξεμπλοκάρει και ενεργοποιεί και τα επτά chakras, λειτουργώντας σαν μία διάνοιξη που ξεκινά από το μεσαίο chakra, το anahata, και επεκτείνεται προς τα άνω και κάτω chakras, διατηρώντας έτσι όλες τις ενεργειακές λειτουργίες του σώματος σε αρμονία μεταξύ τους.

Ανοίγοντας την καρδιά
Η Urdhva Dhanurasana δημιουργεί ένα βαθύ και οπίσθιο άνοιγμα της πλάτης, που ανοίγει ταυτόχρονα και την καρδιά. Οι asanas οπίσθιων κάμψεων δημιουργούν άνοιγμα της καρδιάς και προορίζονται να θεραπεύσουν τις πληγωμένες και «κλειστές» καρδιές, από παρελθόντα γεγονότα απώλειας ή επώδυνων χωρισμών, ή όποιας άλλης λύπης, ανοίγοντας ξανά τα συναισθήματα και επιτρέποντας στις ψυχές, νέες ευκαιρίες για έρωτες και αγάπη.
Το άνοιγμα αυτό είναι δύσκολο να ξεκινήσει από την καρδιά μέσω των συναισθημάτων, χωρίς την βοήθεια του σώματος. Τα συναισθήματα είναι αρκετά δύσκολο για κάποιον να τα χαλιναγωγήσει, ενώ το σώμα μπορεί να το βοηθήσει αποτελεσματικά ασκώντας το με την Hatha Yoga. Είναι θέμα χρόνου λοιπόν μέσα από την πρακτική και την ενσωμάτωση της Urdhva Dhanurasana στην πρακτική, να λάμψει ξανά η καρδιά και το φως της στον κόσμο.
Συνιστάται να μένει κάποιος στη θέση για 5-10 βαθιές αναπνοές (ανάλογα με την ευλυγισία και τη δύναμη του κάθε ασκούμενου), αυξάνοντας σταδιακά το χρόνο με την εξάσκηση. Δεν χρειάζεται να ανησυχεί κάποιος εάν δεν έχει καταφέρει να ενσωματώσει αποτελεσματικά την Urdhva Dhanurasana ή στάση του τροχού στην πρακτική του, καθώς είναι μία αρκετά απαιτητική στάση. Γι’ αυτούς υπάρχει η προηγούμενη και προπαρασκευαστική θέση της μισής ή μικρής γέφυρας setu bandha sarvangasana, που είναι πιο προσιτή για όσους δεν έχουν εξασκηθεί αρκετά ακόμα.

Η πρακτική

Βήμα 1: Ξάπλωσε ανάσκελα στο πάτωμα. Λύγισε τα γόνατά σου και ακούμπησε τα πέλματά σου στο ματ, αρκετά κοντά στα καθιστικά οστά. Λύγισε τους αγκώνες σου και φέρε τις παλάμες σου στο πάτωμα δίπλα στο κεφάλι σου στο ύψος των αυτιών στο πάτωμα. Φέρε τους πήχεις κάθετα στο πάτωμα και παράλληλους μεταξύ τους, με τα δάχτυλα στραμμένα προς τους ώμους. Τα χέρια σε αυτή τη θέση θα είναι σε έξω στροφή. Πάτησε τώρα τις παλάμες σου στο πάτωμα. Εάν αυτό δεν γίνεται σημαίνει ότι δεν είσαι ακόμα αρκετά εύκαμπτος, ώστε να εκτελέσεις την asana.

Βήμα 2: Πατώντας τα πέλματά σου ενεργά στο πάτωμα, εξέπνευσε και κατέβασε τον ουρά σου προς τον κόκκυγα, ενεργοποιώντας τους τετρακεφάλους και τους γλουτούς, ανασηκώνοντας τη λεκάνη από το πάτωμα. Κράτησε τους μηρούς και τα πόδια παράλληλα μεταξύ τους. Πάρε δύο ή τρεις αναπνοές. Στη συνέχεια, πίεσε σταθερά τις παλάμες σου στο πάτωμα κινώντας τις ωμοπλάτες σου προς τα πίσω και ανασηκώσου πάνω και πίσω, ακουμπώντας την κορυφή του κεφαλιού σου στο πάτωμα, στηριζόμενος περισσότερο στα χέρια και λιγότερο στο κεφάλι σου. Κράτησε τους πήχεις των χεριών σου παράλληλους μεταξύ τους και το βλέμμα σου προς τα πίσω. Πάρε δύο με τρεις αναπνοές με το κεφάλι σου στο ματ προετοιμάζοντας το σώμα σου για άνοδο. Αν είσαι αρκετά ευλύγιστος ίσως δεν χρειαστεί αυτό το στάδιο με το κεφάλι να εφάπτεται στο πάτωμα, οπότε μπορείς να ανεβείς κατευθείαν.

Βήμα 3: Πίεσε τα πόδια και τις παλάμες σου στο πάτωμα πιο δυναμικά και γύρισε ξανά την ουρά-κόκκυγα προς τα μέσα. Πάρε μία βαθιά εισπνοή και τεντώνοντας δυναμικά τα χέρια σου, ανασήκωσε το κεφάλι σου από το πάτωμα, τεντώνοντας όσο μπορείς τα χέρια σου. Τώρα μαγνήτισε τους μηρούς μεταξύ τους και με την ουρά προς τα μέσα θα φτιάξεις μία μέση πολύ ισχυρή. Αυτό θα σε κάνει να νοιώθεις ασφαλής, να μην πονάς και θα σε βοηθήσει να ανοίξεις ακόμα περισσότερο τον θώρακά σου και να τεντώσεις κι άλλο τα χέρια του. Αν δεν έχεις καταφέρει να τεντώσεις τελείως τα χέρια σου λόγω δυσκαμψίας, δοκίμασε να σηκώσεις τα πέλματά σου στα δάχτυλα, ώστε να κερδίσεις πόντους τεντώματος και ανοίγματος.

Βήμα 4: Κράτησε τους αγκώνες όσο περισσότερο γίνεται παράλληλους μεταξύ τους και τα πόδια σου δυνατά. Το κεφάλι σου γύρισέ το ελαφρώς προς τα πίσω, σαν να θέλει να συναντήσει την ουρά σου, με το βλέμμα σταθερό προς το πάτωμα. Άπλωσε τις ωμοπλάτες ανοίγοντας το θώρακά σου αφήνοντας την καρδιά σου να ανοίξει και να αγκαλιάσει τον κόσμο. Κράτα τους αγκώνες σου κλειστούς και τους πήχεις των χεριών σου παράλληλους μεταξύ τους. Μένοντας στο μέγιστο-pick της θέσης, ανέπνευσε βαθιά για όσες περισσότερες ολοκληρωμένες και βαθιές αναπνοές μπορείς.

Βήμα 5: Μαλακώνοντας την δύναμη των χεριών σου φέρε την κορυφή του κεφαλιού σου να ακουμπήσει πάλι μαλακά στο πάτωμα. Κατέβασε τις ωμοπλάτες στο ματ και σταδιακά την σπονδυλική στήλη, τελευταία άφησε τη λεκάνη σου στο πάτωμα. Μείνε για λίγο ξαπλωμένος ανάσκελα με κλειστά μάτια και απόλαυσε την αίσθηση που σου έδωσε το άνοιγμα της καρδιάς σου στην Urdhva Dhanurasana. Επανέλαβε μία, δύο ή και περισσότερες φορές.

Αντενδείξεις και προφυλάξεις

• Οι Yoga asanas, ιδιαίτερα οι πιο προχωρημένες στάσεις, έχουν σπουδαία οφέλη για την υγεία, αλλά και αντενδείξεις. Θα χρειαστεί να εκτελέσετε αυτήν τη στάση με μεγάλη προσοχή, εάν υπάρχουν οι ακόλουθες παθολογίες:
• Τραυματισμός στην πλάτη, πρόσφατος ή χρόνιος.
• Βράχυνση των μυών της άνω πλάτης με μυϊκούς πόνους, ή και σπασμούς.
• Τραυματισμός στη μέση, λουμπάγκο, ή ισχιαλγία.
• Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, ή επικονδυλίτιδα.
• Καρδιακά προβλήματα.
• Πονοκέφαλοι, ημικρανίες.
• Διάρροια.
• Υψηλή ή χαμηλή αρτηριακή πίεση.

Τροποποιήσεις και στηρίγματα
Σε πολλούς ασκούμενους οι ώμοι, η πλάτη και οι βουβώνες είναι σφιγμένοι και αρκετά κλειστοί, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η πλήρης κίνησή τους στις οπίσθιες κάμψεις. Κάποιος που έχει τέτοιες δυσκολίες, αφού έχει εξασκηθεί σε προηγούμενες πιο εύκολες asanas (bhujangasana-κόμπρα, setu bandha sarvangasana-μικρή γέφυρα, ustrasana-καμήλα), μπορεί να δοκιμάσει την θέση ακολουθώντας την διαδικασία, στηρίζοντας τα χέρια του σε τουβλάκια-blocks, που θα είναι ξαπλωμένα και θα τα στερεώσει στον τοίχο.

Συμβουλές για αρχάριους
Υπάρχουν ασκούμενοι που αν και είναι αρχάριοι τους είναι αρκετά εύκολο να εκτελέσουν τη θέση, λόγω ευλυγισίας κάτι που συμβαίνει κυρίως με το γυναικείο φύλο. Παρ’ όλα αυτά η Urdhva Dhanurasana δεν είναι asana για αρχαρίους. Είναι καλύτερα να το προσπαθήσει κάποιος, όταν έχει φθάσει στο απαιτούμενο σημείο προετοιμασίας. Ας μην ξεχνάμε ότι η κάθε θέση που κατακτά ο κάθε νέος μαθητής, είναι προπαρασκευή για κάποια επόμενη λίγο πιο δύσκολη. Είναι καλό λοιπόν να ακολουθεί βήμα-βήμα αυτά που του λέει ο δάσκαλός του, δείχνοντας υπομονή και προσήλωση στην πρακτική και όχι βιασύνη και ανυπομονησία. Άλλωστε και η Hatha Yoga έχει σκοπό αρχικά να διδάξει τα Yamas (ηθικές δεσμεύσεις) και τα Niyamas (ηθικές προτροπές) στους ασκούμενους, ώστε να γίνουν σταδιακά καλύτεροι στο σώμα, στην ψυχή, αλλά και στο πνεύμα, ακολουθώντας το μονοπάτι της Yoga που είναι κυρίως πνευματικό.
Στο πρακτικό κομμάτι οι δυσκολίες στους αρχαρίους εμφανίζονται στους μηρούς των ποδιών και στους πήχεις των χεριών, που τείνουν να ανοίγουν προς τα έξω. Εδώ ένας ιμάντας θα ασφαλίσει τα πόδια ή τα χέρια ώστε να μην ανοίγουν πολύ. Ένα μπλοκ μπορεί να τοποθετηθεί κατά μάκρος ξαπλωμένο ανάμεσα στα πέλματα, για να κρατά τις αποστάσεις μεταξύ τους σε σωστή αναλογία. Επίσης είναι ένα μέσο για να βοηθήσει στο μαγνητισμό των ποδιών και της μυϊκής δύναμης προς το κέντρο πιέζοντας το τουβλάκι προς τα μέσα, ώστε να συνηθίσει ο αρχάριος την ενεργοποίηση των ποδιών του, του κέντρου του και της Mula Bandha (το κλείδωμα της ρίζας).

Συνεργασία και βοήθεια
Η ενεργητική βοήθεια ώστε να εκτελεστεί η στάση μπορεί να έρθει μέσω του δασκάλου, ή ενός έμπειρου και παλαιότερου yogi. Μία παραλλαγή της asana είναι ο ασκούμενος να πιάσει με τις παλάμες του τους αστραγάλους του βοηθού του, που θα στέκεται με τα πέλματά του παράλληλα δίπλα απ’ τ’ αυτιά του. Αυτό θα του δώσει το απαραίτητο ύψος και την ψυχική στήριξη για να καταφέρει να σηκωθεί.
Η παθητική βοήθεια έρχεται από τον βοηθό, όπου στέκεται από τη μεριά του κεφαλιού του ασκούμενου, στραμμένος προς εκείνον. Εκτελώντας την στάση, ο βοηθός μπορεί να φέρει τα χέρια του στις πλευρές του κορμού του, έτσι ώστε οι παλάμες του να καλύπτουν τις ωμοπλάτες του ασκούμενου ενθαρρύνοντάς τες, τραβώντας μαλακά ώστε να διευρυνθούν μακριά από τη σπονδυλική στήλη. Ο βοηθός χρειάζεται να έχει λυγισμένα τα γόνατά του και ενεργοποιημένους τους μηρούς του και τη mula bandha του, το κέντρο του.

Επίλογος
Η Urdhva Dhanurasana είναι μία πολύ αξιόπιστη στάση-asana, που θα αναβαθμίσει όλη την πρακτική σας, αλλά και την διάθεσή σας για μία βελτιωμένη ποιότητα ζωής, σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξης. Δοκιμάστε την και κατακτήστε την, είναι στο χέρι σας.

Βασίλης Μαυρομμάτης
Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασικής Ομοιοπαθητικής
Bachelor of Health Science (Naturopathy) στο Warnborough College Ireland
e-mail: bmavromatis@gmail.com
Facebook: @greekmedicine

Το νέο τεύχος (106) του Holistic Life κυκλοφόρησε.
Η έντυπη έκδοση κυκλοφορεί δωρεάν σε 650 σημεία διανομής πανελλαδικά.
Για να γίνεις συνδρομητής συμπλήρωσε τη φόρμα συνδρομής.
Εδώ κατέβασε το νέο τεύχος.

Μερικά από τα άρθρα που θα διαβάσετε σε αυτό το τεύχος:

1.Έρευνα ρίχνει φως στις θεραπευτικές ιδιότητες της Arnica. Τα στοιχεία συνεχίζουν να αυξάνονται υπέρ της ομοιοπαθητικής!
2. Φιλικά βακτήρια για την αντιμετώπιση του άγχους!
3. Η θετική στάση ζωής προστατεύει τη μνήμη μας, καθώς μεγαλώνουμε!
4. Το μαγνήσιο μας βοηθά να παραμένουμε ευφυείς και βελτιώνει τη μνήμη μας!
5. Μαγνήσιο και ύπνος
6. Πρόπολη: το πρώτο φάρμακο που παρασκευάστηκε ποτέ!
7. Πως οι τοξικοί ρύποι μπορούν να βλάψουν μελλοντικές γενιές που δεν εκτέθηκαν ποτέ σε αυτούς
8. Φυσικοί τρόποι ενίσχυσης του ανοσοποιητικού.
9. Εννέα λόγοι για να πίνουμε τσάι.
10. Μαγνήσιο: Ποιες μορφές υπάρχουν και πως επιλέγω ανάλογα τις ανάγκες μου;
11. Αγιουρβέδα και Ιπποκράτειος θεωρία.
12. Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο ενός ακόμα καρδιακού επεισοδίου!
13. Προστασία & ενίσχυση του δέρματος το χειμώνα.
14. Ανθοϊάματα: Η ψυχική στάση σαν παράγοντας επίδρασης στην άμυνα του οργανισμού.
15. Η αναγκαιότητα επιστροφής στην παράδοση.
16. Yoga: [Urdhva Dhanurasana] - Η ανεστραμμένη γέφυρα.

Μέχρι το επόμενο τεύχος να θυμάστε να αναζητάτε πάντα εναλλακτικές (φυσικές) λύσεις σε προβλήματα που φαίνονται αδιέξοδα. Explore the Alternative !

www.holisticlife.gr | Facebook: holisticlifegr | Holistic life TV