Πολλές φορές έχω ακούσει την ερώτηση: “τι βότανο να πάρω για να αδυνατίσω;”. Υπάρχουν αρκετές απαντήσεις σε σχέση με το πώς θα μπορούσε να βοηθήσει η βοτανοθεραπεία και σε αυτό χρησιμεύει να γνωρίζουμε την αιτία που υπάρχουν αυτά τα παραπάνω κιλά που μπορεί να επηρεάζουν την αυτοπεποίθησή μας ή και την υγεία μας. Οι βασικότερες αιτίες της παχυσαρκίας σύμφωνα με έρευνες είναι: η γενετική προδιάθεση, οι επιρροές από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, η υπερφαγία (που θεωρείται διατροφική διαταραχή ή εθιστική συμπεριφορά και αντιμετωπίζεται με ειδική ψυχολογική υποστήριξη), η έλλειψη άσκησης (ειδικά σε σχέση με την ποσότητα φαγητού που καταναλώνεται) και η έλλειψη ύπνου (επειδή κατά τη διάρκεια του ύπνου παράγεται μια ορμόνη, η λεπτίνη, που συμβάλλει στη διαχείριση της ενέργειας και τη διατήρηση υγιούς βάρους). Υπάρχουν βέβαια και προβλήματα υγείας ή φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν παχυσαρκία είτε άμεσα, επηρεάζοντας τις ορμόνες και τη λειτουργία του μεταβολισμού, είτε έμμεσα, προκαλώντας τις συναισθηματικές συνθήκες που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον στην υπερφαγία και στον καθιστικό τρόπο ζωής.

Η βοτανοθεραπεία μπορεί να στηρίξει τους θεραπευόμενους που έχουν ανάγκη να χάσουν βάρος με ολιστικό τρόπο, εστιάζοντας στο να αντιμετωπιστούν οι αιτίες που επηρεάζουν την υγεία. Η υπερβαρία και η παχυσαρκία θεωρούνται σύμπτωμα των αιτιών που αναφέραμε παραπάνω, συνεπώς μια συμπτωματική αντιμετώπιση ειδικά για την απώλεια βάρους με εστίαση στη γρήγορη απομάκρυνση των κιλών με “θαυματουργά” βότανα δεν θα εξυπηρετούσε το σκοπό της θεραπείας. Υπάρχουν ωστόσο πολλές προσεγγίσεις για την απώλεια βάρους που μπορούν να φανούν ωφέλιμες σε οποιονδήποτε θέλει να αποκτήσει υγιές για το σωματότυπό του βάρος.

Η συναισθηματική ισορροπία και η ψυχική υγεία είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες για τη διατήρηση υγιούς βάρους, ενώ η έλλειψη αυτών μπορεί να οδηγήσουν στην υπερφαγία και στη νωθρότητα. Σε ένα πλάνο θεραπείας που συνδυάζει αλλαγές στον τρόπο ζωής και κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη, τα βότανα συμβάλλουν στη διαχείριση στρες στηρίζοντας το νευρικό σύστημα. Υπάρχουν βότανα με προσαρμογόνο δράση, που ενισχύουν τον οργανισμό και τον βοηθούν να ανταπεξέλθει καλύτερα στο στρες (αναλυτικά στον πίνακα). Πολλά βότανα που επιδρούν ως βελτιωτικά της διάθεσης και βότανα με χαλαρωτική δράση μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να βρει κίνητρο ή να ενισχύσει την επιθυμία του για αυτοφροντίδα.

Για την απώλεια βάρους είναι επίσης χρήσιμα τα βότανα με αποτοξινωτική δράση. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν βότανα με τις παρακάτω ιδιότητες:

Πικρά βότανα, τα οποία ενισχύουν τη διαδικασία της πέψης και της αποτοξίνωσης του ήπατος. Το ήπαρ συμμετέχει σχεδόν σε κάθε μεταβολική διαδικασία του σώματος. Όταν το ήπαρ επιβαρύνεται (με τοξικές ουσίες, φάρμακα, αλκοόλ κ.α) η καύση λίπους επιβραδύνεται και συσσωρεύεται λίπος στην περιοχή της κοιλιάς. Τα αποτοξινωτικά βότανα επιταχύνουν το μεταβολισμό ενισχύοντας τη λειτουργία του ήπατος.

Χολαγωγά, τα οποία ενισχύουν την παραγωγή και την έκκριση χολής. Η χολή περιέχει οξέα, τα οποία όχι μόνο διασπούν τα λίπη, αλλά και μεταλλάσσουν το λιπώδη ιστό. Υπάρχουν 3 είδη λίπους, το λευκό, το οποίο αποθηκεύει ενέργεια, το καφέ, το οποίο έχει διαθέσιμη ενέργεια προς καύση, και το μπεζ, που μοιάζει στη λειτουργία του με το καφέ λίπος. Η χολή, λοιπόν, μετατρέπει το λευκό λίπος σε μπεζ, που, όπως και το καφέ λίπος, ενεργοποιεί τη μεταβολική διαδικασία της θερμογένεσης, δηλαδή μετατρέπει το λίπος που προκαλεί πάχος σε λίπος που τροφοδοτεί τον οργανισμό με ενέργεια.

Λεμφαγωγά, δηλαδή βότανα που ενισχύουν την κυκλοφορία της λέμφου. Η λέμφος απορροφά λίπη και λιποδιαλυτές βιταμίνες από το λεπτό έντερο και τα μεταφέρει στο υπόλοιπο σώμα, μέσω του αίματος για να αξιοποιηθούν ή για να αποβληθούν. Όταν υπάρχει συμφόρηση στο λεμφικό σύστημα τα λίπη εναποτίθενται σε ιστούς και μακροπρόθεσμα παρατηρείται αύξηση βάρους ή δυσκολία στην απώλεια βάρους.

Τα διουρητικά βότανα, παρότι βοηθούν στη διαδικασία της αποτοξίνωσης, δεν προτείνεται να λαμβάνονται με σκοπό την απώλεια βάρους. Μπορεί να ανακουφίσουν προσωρινά από την αίσθηση “πρηξίματος” και να βοηθήσουν στην αποβολή υγρών, ωστόσο η απώλεια υγρών δε συνιστά απώλεια λίπους, που είναι το ζητούμενο στο αδυνάτισμα. Η κατακράτηση υγρών μπορεί να σχετίζεται με προβλήματα των νεφρών, του ήπατος και του καρδιαγγειακού συστήματος, με ορμονικές διαταραχές και με χρόνιες φλεγμονές, οπότε είναι σημαντικότερο να διερευνηθεί και να αντιμετωπιστεί η πιθανή αιτία.

Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα καθαρτικά βότανα, που δεν είναι ασφαλής ούτε αποτελεσματική μέθοδος απώλειας βάρους, ειδικά αν περιέχουν ανθρακινόνες, όπως η Σένα (από την οποία προέρχονται τα φύλλα Αλεξανδρείας και η σιναμική) που μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει εξάρτηση και να οδηγήσουν σε ατονία του σφιγκτήρα. Η μακροπρόθεσμη λήψη καθαρτικών μπορεί να έχει επιπλέον βλαβερές επιπτώσεις, όπως αφυδάτωση και απώλεια ηλεκτρολυτών. Ωστόσο, όταν υπάρχει δυσκοιλιότητα ή προβλήματα με το έντερο, τα βότανα με ήπια καθαρτική δράση (υπακτικά), όπως το ψύλλιο και ο λιναρόσπορος, μπορούν να φανούν πολύτιμα και στην απώλεια βάρους.

Στην παγκόσμια αγορά κυκλοφορούν πολλά “αδυνατιστικά” συμπληρώματα διατροφής. Μερικά από αυτά περιέχουν φυτά με αποτοξινωτικές δράσεις, όπως αυτά που αναφέραμε παραπάνω. Κάποια περιέχουν φυτά που έχουν λιποδιαλυτική δράση ή που φαίνεται να ενεργοποιούν τον μεταβολισμό. Λιποδιαλύτες θεωρούνται τα περισσότερα εσπεριδοειδή, ειδικά το γκρέιπφρουτ, το λεμόνι, το περγαμόντο και το νεράντζι. Ένα ποτήρι χυμός εσπεριδοειδών τη μέρα ή η φλούδα από ένα ολόκληρο φρούτο αρκεί για να λάβει κάποιος τα οφέλη τους.

Πολλά βότανα που ενεργοποιούν τον μεταβολισμό και επιταχύνουν την καύση λίπους και την καύση θερμίδων έχουν διεγερτική δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Αρκετά από αυτά περιέχουν καφεΐνη, η οποία παράλληλα μειώνει την όρεξη. Αυτός είναι ο λόγος που στα περισσότερα συμπληρώματα αδυνατίσματος περιέχονται εκχυλίσματα από καφεϊνούχα φυτά, όπως ο καφές, το πράσινο, το λευκό, το μαύρο τσάι, το γκουαράνα και το μάτε. Διεγερτικό του μεταβολισμού είναι και η καυτερή πιπεριά, που είναι επίσης διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η καθημερινή χρήση διεγερτικών μπορεί να εξαντλήσει το νευρικό σύστημα και να έχει τελικά αρνητική επίδραση στην απώλεια βάρους. Η υπερδιέγερση του νευρικού συστήματος συνδέεται μεταξύ άλλων με την αύξηση της επιθυμίας για ζάχαρη, την αϋπνία και την αγχώδη διαταραχή, παράγοντες που σίγουρα δε συμβάλλουν στη διατήρηση ενός επιτυχημένου προγράμματος διατροφής, που είναι και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος απώλειας βάρους. Πολλά μπαχαρικά και θερμά τονωτικά της πέψης, όπως η κανέλα, το τζίντζερ, το τσιμένι, ο κουρκουμάς, το μαύρο πιπέρι, η ρίγανη, το κύμινο και το κάρδαμο έχουν ενεργά συστατικά που επιταχύνουν την καύση λίπους και βοηθούν στο αδυνάτισμα, οπότε θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σε ένα πρόγραμμα διατροφής και υγείας.

Επειδή η βιομηχανία των συμπληρωμάτων διατροφής έχει επενδύσει μεγάλα ποσά στην έρευνα θαυματουργών, αποτελεσματικών φυτών, έχουμε την τύχη να γνωρίζουμε τα οφέλη πολλών εξωτικών φυτών, που πέρα από τις υπόλοιπες θεραπευτικές τους ιδιότητες, βοηθούν και στην απώλεια βάρους.

Όποιες κι αν είναι οι αιτίες που θέλετε να χάσετε βάρος, τα βότανα μπορούν να βοηθήσουν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, που περιλαμβάνει διατροφή και άσκηση. Η μυστική συνταγή είναι: “αργά και σταθερά”, μακροπρόθεσμα αντί για βραχυπρόθεσμα, να δεχθείτε βοήθεια και ψυχολογική υποστήριξη και να στοχεύσετε στην υγεία και στην ευεξία.

Η Κωνσταντίνα Λίτσα σπούδασε Βοτανοθεραπεία στη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Napier στο Εδιμβούργο,στη Σκωτία. Έπειτα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη "Συμβουλευτική Ψυχολογία στη Δημόσια Υγεία" και εκπαιδεύτηκε στη Συμβουλευτική (Solution Focused Counseling και Προσωποκεντρική Συμβουλευτική). Από το 2007 εργάστηκε ως Φυτοθεραπεύτρια στη Βρετανία, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και σε κοινοτικά προγράμματα σχεδιασμένα για ευάλωτες ομάδες, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Για 3 χρόνια ήταν μέλος της ομάδας Αγωγής Υγείας του Δήμου του Εδιμβούργου, όπου εργαζόταν με εφήβους σε Γυμνάσια και έλαβε μέρος σε Βρετανικά προγράμματα εκπαίδευσης που αφορούσαν στην ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και περιβαλλοντολογικής συνείδησης σε σχολεία. Συμμετείχε για 7 χρόνια στην ομάδα Herbal Scotland, όπου προσέφερε Πρώτες Βοήθειες με Βότανα σε Διεθνή Φεστιβάλ. Από τον Αύγουστο του 2011, ζει στην Ελλάδα, όπου εργάζεται ως Βοτανοθεραπεύτρια και προωθεί τις αρχές της Αειφόρου Καλλιέργειας (Permaculture).Έχει συνεργαστεί με πολλές τοπικές ομάδες και παραδίδει σεμινάρια αυτάρκειας και πρακτικά εργαστήρια με στόχο την εκπαίδευση για την αυτοδιαχείριση της υγείας και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.

Οι στατίνες για τη μείωση της χοληστερόλης είναι από τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα, αν και μελέτες αποδεικνύουν ότι δεν λειτουργούν πάντα και πολύ συχνά βλάπτουν.

Οι παγκόσμιες πωλήσεις φαρμάκων στατίνης που μειώνουν τη χοληστερόλη θα φτάσουν το 1 τρις δολάρια το επόμενο έτος - όμως δύο νέες μελέτες αμφισβητούν το κατά πόσο είναι κατάλληλα για το σκοπό αυτό. Με άλλα λόγια, μπορούν κάποια από τα καλύτερα φάρμακα στον κόσμο να κάνουν πραγματικά ό, τι σχεδιάζουν να κάνουν και να μειώσουν τα επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης LDL που υποτίθεται ότι φράζει τις αρτηρίες και προκαλεί στεφανιαία νόσο;

Οι στατίνες αποτυγχάνουν να μειώσουν τη χοληστερόλη LDL σε σημαντικό επίπεδο στους περισσότερους από τους μισούς ασθενείς που παίρνουν το φάρμακο, σύμφωνα με την πρώτη μελέτη. Μετά από δύο χρόνια, το 51,2% των ασθενών δεν είδαν τα επίπεδα χοληστερίνης τους να πέφτουν από το στόχο του 40% που καθορίστηκε από τις ιατρικές οδηγίες.¹

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Νόττινχαμ ανέλυσαν δεδομένα από 165.400 ασθενείς που δεν είχαν στεφανιαία νόσο αλλά θεωρούνταν άτομα σε κίνδυνο. Τα φάρμακα ήταν αποτελεσματικά σε ορισμένους ασθενείς, όμως γιατί δεν δούλευαν στην πλειοψηφία;

Ο επικεφαλής ερευνητής Δρ Στίβεν Γουένκ υποστηρίζει ότι αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γενετικό προφίλ των ασθενών ή επειδή έπασχαν από τόσο άσχημες παρενέργειες που παράτησαν το φάρμακο.

Ωστόσο, άλλοι ερευνητές που έχουν καταλήξει σε παρόμοια αποτελέσματα διαπίστωσαν ότι η αναποτελεσματικότητα των φαρμάκων δεν είχε να κάνει με τους ασθενείς που σταμάτησαν τη θεραπεία τους.

Σε ανασκόπηση των ιατρικών φακέλων περισσότερων από 86.000 ανθρώπων που λάμβαναν στατίνες για διάστημα έως 18 μηνών, ερευνητές από το Ινστιτούτο Regenstrief διαπίστωσαν ότι η LDL χοληστερόλη δεν είχε πέσει στα «ασφαλή» επίπεδα κάτω των 100mg/dL σε ποσοστό 33%.

Πιο ανησυχητικό ακόμα είναι το γεγονός ότι οι στατίνες δεν ήταν αποτελεσματικές στο 58% εκείνων με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο, οι οποίοι χρειάζονταν να ρίξουν την τιμή τους κάτω από τα 70mg/dL.²

Όμως, περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς τόσο στην ομάδα υψηλού κινδύνου όσο και στον γενικό πληθυσμό έλαβαν τα φάρμακα σωστά και σύμφωνα με τις οδηγίες, πράγμα που υποδηλώνει ότι τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά ακόμα και όταν λαμβάνονται τακτικά.

Παρά τα ευρήματά τους, και οι δύο ερευνητικές ομάδες προσπάθησαν να επισημάνουν ότι οι στατίνες είναι αποτελεσματικές και σώζουν ζωές.

"Οι στατίνες αποτελούν θεραπεία πρώτης γραμμής επειδή προλαμβάνουν σαφώς τα καρδιαγγειακά επεισόδια", δήλωσε ο Ρόμπερτ Μογκς, ερευνητής της εταιρείας Merck που παρασκευάζει στατίνες και υποστηρικτής της δοκιμής. Ή όπως ο Δρ Γουένγκ, από τη μελέτη του Νόττινχαμ, σχολίασε: "Οι στατίνες είναι πολύ αποτελεσματικές και προσφέρουν σημαντική προστασία από καρδιαγγειακές παθήσεις".

Σώζουν ζωές;

Ακόμη και αν οι στατίνες ήταν αποτελεσματικές στη μείωση της LDL χοληστερόλης - το κλινικό «τελικό σημείο» της θεραπείας - θα έπρεπε να προκύπτει ότι το όφελος στην πραγματική ζωή θα ήταν λιγότεροι άνθρωποι να αναπτύσσουν καρδιακές παθήσεις και τελικά να πεθαίνουν από αυτές.

Παρόλο που πολλές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι στατίνες πρέπει να σώζουν ζωές επειδή μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης, άλλοι ερευνητές που έχουν εντοπίσει το μοναδικό τελικό σημείο που έχει σημασία - ο ασθενής δεν πέθανε από καρδιακές παθήσεις - δεν έχουν δει αυτό το όφελος.

Για χρόνια, η Pfizer, ο κατασκευαστής της πιο γνωστής στατίνης, του Lipitor, αναγκάστηκε να προσθέσει στο τέλος διαφημίσεων στις ΗΠΑ: «Δεν έχει αποδειχθεί ότι το Lipitor αποτρέπει την καρδιακή νόσο ή τα καρδιακά επεισόδια».

Αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπήρχε επιστήμη σε αυτό, και δεν υπάρχει ακόμα. Όσοι θεωρούνται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιακών παθήσεων - ηλικιωμένοι, ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και άλλοι με νεφρική ανεπάρκεια - δεν επέκτειναν τη ζωή τους με μείωση των επιπέδων χοληστερόλης τους με στατίνες³ και ούτε εκείνοι με περιφερική αρτηριακή νόσο βοηθήθηκαν από τις στατίνες.⁴

Η Ομάδα Ερευνητών για τη Αντιμετώπιση της Χοληστερόλης, με επικεφαλής τον καθηγητή Σερ Ρόρι Κόλινς στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ένας από τους ισχυρότερους υποστηρικτές της στατίνης, έχουν διαφορετική γνώμη. Μετά από ανασκόπηση 27 προηγούμενων δημοσιευμένων μελετών, η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα φάρμακα σώζουν ζωές και ήταν "σαφώς ευεργετικά για τη μείωση των καρδιαγγειακών συμβάντων".⁵

Όμως όταν μια άλλη ομάδα ερευνητών εξέτασε τα ίδια δεδομένα, ανακάλυψαν ότι, ανεξάρτητα από το αν υπήρχαν ή όχι λιγότερες περιπτώσεις καρδιακών παθήσεων, οι ασθενείς δεν ζούσαν περισσότερο.⁶

Έλεγχος λίπους

Πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό; Μια αιρετική πιθανότητα είναι ότι η LDL χοληστερόλη δεν προκαλεί καρδιακή νόσο, και έτσι η μείωση των επιπέδων της δεν μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρδιακού επεισοδίου. Η ιδέα αυτή έρχεται αντιμέτωπη με χρόνια έρευνας που άρχισαν το 1939 με την ανακάλυψη μιας συσχέτισης μεταξύ μιας γενετικής διαταραχής που αύξησε τα επίπεδα χοληστερόλης, που ονομάζεται υπερχοληστερολαιμία, και τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.

Έρευνες από τη δεκαετία του 1950 συνέχισαν να δείχνουν μια συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων χοληστερόλης και της αθηροσκλήρωσης ή της σκλήρυνσης των αρτηριών, ένα από τα πρώιμα σημάδια της στεφανιαίας νόσου. Όμως, όπως επεσήμαναν ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Νέου Μεξικού, η συσχέτιση δεν είναι απαραίτητα αιτιώδης συνάφεια.⁷

Η έρευνα Framingham Heart Study - η οποία ερευνά τις καρδιακές παθήσεις και τις αιτίες της από τη δεκαετία του 1950 - διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε σχεδόν καμία διαφορά στα επίπεδα ολικής χοληστερόλης των ανθρώπων με καρδιακή νόσο και άλλων που ήταν υγιείς.

Το 40% των υγιών ατόμων είχε επίπεδα χοληστερόλης περίπου 220mg/dL, ενώ παρόμοια επίπεδα παρατηρήθηκαν μόλις στο 32% των ατόμων με στεφανιαία καρδιακή νόσο - έτσι οι πιο υγιείς άνθρωποι είχαν πιο «υψηλά» επίπεδα χοληστερόλης από εκείνους που είχαν ήδη καρδιακές παθήσεις.⁸

Παρά τις ανωμαλίες αυτές, η έρευνα για τη μείωση της χοληστερόλης συνεχίστηκε και στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 ο γιαπωνέζος ερευνητής Ακίρα Έντο απομόνωσε μια χημική ουσία που ονομάζεται λοβαστατίνη. Έγινε η βάση των τριών δραστικών φαρμάκων, Zocor, Lipitor και Crestor, και, από αυτά, το Lipitor έγινε το πιο κερδοφόρο φάρμακο στην ιστορία της ιατρικής.

Οι στατίνες προορίζονταν αρχικά ως «παράγοντες δευτερογενούς πρόληψης» - με άλλα λόγια, για τους ανθρώπους που έχουν ήδη καρδιακή νόσο - και για εκείνους με υπερχοληστερολαιμία, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου εισπρακτική επιτυχία. Για το λόγο αυτό, ένα φάρμακο πρέπει να είναι «πρωταρχική πρόληψη», δηλαδή να προορίζεται για υγιείς ανθρώπους που θα μπορούσαν να διατρέχουν κίνδυνο στεφανιαίας καρδιακής νόσου, πιθανώς λόγω της ηλικίας τους, λόγω αυξημένου επίπεδου χοληστερόλης ή για διαβητικούς.

Το 2004, το Εθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Χοληστερίνης των ΗΠΑ μείωσε δραματικά το όριο αυτού που θεωρείται «υψηλή χοληστερόλη». Ξαφνικά εκατομμύρια υγιείς άνθρωποι έγιναν υποψήφιοι χρήστες στατίνης - αλλά ένα χρόνο αργότερα αποκαλύφθηκε ότι οκτώ από τα εννέα μέλη της ομάδας είχαν οικονομικούς δεσμούς με τους παρασκευαστές στατίνης.

Στατίνες για παιδιά

Παρά τη σύγκρουση συμφερόντων, αυτό ξεκίνησε την κυκλοφορία των φαρμάκων στατίνης. Η Ομάδα Ερευνητών για τη Αντιμετώπιση της Χοληστερόλης δημοσίευσε ανασκοπήσεις κλινικών δοκιμών που έλεγαν ότι υπήρχαν συντριπτικές αποδείξεις για τα οφέλη από τις στατίνες, ακόμη και υποστηρίζοντας ότι «όλοι άνω των 50 ετών πρέπει να πάρουν στατίνες, ανεξάρτητα από τα επίπεδα χοληστερόλης τους». ⁹

Αγκαλιάζοντας αυτή την επεκτατική διάθεση, ένας Αμερικανός καρδιολόγος υποστήριξε ότι τα φάρμακα αυτά θα πρέπει να χορηγούνται ως καρυκεύματα σε καταστήματα φαστ φουντ,¹⁰ ενώ η παρασκευάστρια εταιρεία Pfizer άρχισε να παράγει μασώμενη εκδοχή Lipitor για παιδιά.

Τελικά, η αποστολή της συγκεκριμένης ομάδας ερευνητών να συνταγογραφούνται στατίνες σε όλους άνω των 50 ετών έγινε κατοχυρώθηκε στις κατευθυντήριες γραμμές που έχουν τεθεί και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Το 2013, το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολόγων και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία εξέδωσαν κατευθυντήριες γραμμές που δηλώνουν ότι οποιοσδήποτε με κίνδυνο καρδιακής νόσου κατά 7,5% τα επόμενα 10 χρόνια - ουσιαστικά όλοι ηλικίας άνω των 50 ετών - θα πρέπει να αρχίσουν να παίρνουν το φάρμακο.

Την ίδια χρονιά, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Άριστης Φροντίδας του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε ότι συνιστά το φάρμακο σε όσους εμφανίζουν 10% κίνδυνο.

Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι 8 από τα 12 μέλη της επιτροπής του ινστιτούτου είχαν δεσμούς με τους κατασκευαστές στατίνης και ότι αυτή η πολιτική για τις στατίνες για όλους δεν βασιζόταν καθόλου σε αποδεικτικά στοιχεία.

Ακόμη και οι υπολογισμοί του κινδύνου ήταν λάθος. Οι ερευνητές προσδιόρισαν ότι από τους πέντε υπολογισμούς που χρησιμοποιούνται συνήθως για την αξιολόγηση του κινδύνου ενός ατόμου για καρδιαγγειακή ασθένεια, οι τέσσερις υπερεκτιμούν αυτόν τον κίνδυνο έως και 154%.¹¹

Οι δύο πρόσφατες μελέτες που καταδεικνύουν ότι οι στατίνες μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης LDL μόλις στο μισό των ασθενών αποτελούν μέρος ενός νέου κύματος έρευνας που ξεκίνησε σιγά-σιγά από το 2005, έτος αιχμής για τις ιατρικές δοκιμές.

Από εκείνη τη χρονιά και μετά τα σκάνδαλα Vioxx και Celebrex, όταν «χάθηκαν» σημαντικά στοιχεία για τα θανατηφόρα αποτελέσματα των φαρμάκων, οι κανόνες για τον τρόπο με τον οποίο θα διεξάγεται η έρευνα, έγιναν αυστηρότεροι.

Πριν από το 2005, η έρευνες για τις στατίνες έδειχναν ότι οι στατίνες έσωζαν ζωές. Μετά το 2005, σχεδόν καμία μελέτη δεν κατέληγε στο ίδιο συμπέρασμα.

Τα ευρήματα των νέων μελετών είναι ισοδύναμα με την αεροπορικής βιομηχανίας που αποκαλύπτει ότι ένα από τα δύο αεροπλάνα θα συντριβεί. Ενώ αυτό θα ήταν το τέλος της αεροπορικής βιομηχανίας, μόνο ένας ανόητος θα μπορούσε να στοιχηματίσει ότι αυτή θα είναι η τύχη της κερδοφόρας βιομηχανίας στατίνης.

Στοιχεία από μελέτες

Το Compactin ήταν μία από τις πρώτες στατίνες που αναπτύχθηκαν στα ιαπωνικά εργαστήρια τη δεκαετία του 1970. Από τα πρώτα πειραματόζωα της νέας ουσίας ήταν μια 18χρονη γιαπωνέζα με σοβαρή οικογενειακή υπερχοληστερολαιμία, μια γενετική διαταραχή που αυξάνει τα επίπεδα της «κακής» LDL χοληστερόλης. Σταμάτησε το φάρμακο μετά από μόλις δύο εβδομάδες επειδή ανέπτυξε μυϊκή δυστροφία ή μυϊκή αδυναμία. Η μυϊκή της δύναμη επέστρεψε σχεδόν αμέσως μετά τη διακοπή της θεραπείας.

Όπως διαπίστωσε ο επικεφαλής ερευνητής Ακίρα Έντο: «Η χοληστερόλη είναι απαραίτητη για τη λειτουργία όλων των ανθρώπινων οργάνων.»¹² Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα φάρμακα που έχουν σχεδιαστεί για τη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης είναι πιθανώς από τα λιγότερο ανεκτά, με τόσο σοβαρές παρενέργειες που οι άνθρωποι αναγκάζονται να σταματήσουν τη λήψη τους.

Περίπου το 75% των ηλικιωμένων που πήραν στατίνη για να αποτρέψουν τη στεφανιαία νόσο σταμάτησαν τη θεραπεία τους εντός των δύο πρώτων ετών σε μία μελέτη,¹³ ενώ ακόμη το 53% των ατόμων μικρότερης ηλικίας (μέση ηλικία 61 ετών) επίσης εγκατέλειψε τη θεραπεία.¹⁴

Η μεγαλύτερη έρευνα με στατίνες, που διενεργήθηκε από την National Lipid Association, ανακάλυψε ότι το 30% των ασθενών εμφάνισαν μυϊκό πόνο και αδυναμία - όπως και το πρώτο πειραματόζωο - και το 62% των πρώην χρηστών στατινών σταμάτησε να παίρνει τα φάρμακα λόγω παρενεργειών.¹⁵

Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι στατίνες θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνες για την άνοια και την απώλεια μνήμης στους ηλικιωμένους, επειδή η χοληστερόλη LDL είναι ένα σημαντικό λίπος για την υγιή λειτουργία του εγκεφάλου καθώς γερνάμε.

Μια μελέτη, η οποία πρόκειται να δημοσιευθεί στο ιατρικό περιοδικό Current Vascular Pharmacology, ανακάλυψε ότι το 49% των 556 ασθενών που λαμβάνει στατίνες υπέστη παρενέργειες που περιλάμβαναν διαταραχές ψυχικής υγείας και προβλήματα ύπνου και εγκεφαλικής λειτουργίας. Περίπου το 20% παρουσίασε νοητικές δυσκολίες και προβλήματα μνήμης.¹⁶

Πηγές

1 Heart, 2019 Apr 15. pii: heartjnl-2018-314253
2 J Manag Care Spec Pharm, 2019; 25: 544-54
3 Arch Intern Med, 2010; 170: 1024-31; Eur Heart J, 2011; 32: 1769-1818
4 Cochrane Database Syst Rev, 2007; 4:CD000123
5 Lancet, 2012; 380: 581-90
6 BMJ, 2013; 347: f6123
7 World J Cardiol, 2015; 7: 404-9
8 Ann Intern Med, 1979; 90: 85-91
9 Lancet, 2012; 380: 545-7
10 Am J Cardiol, 2010; 106: 587-92
11 Ann Intern Med, 2015; 162: 266-75
12 Proc Jpn Acad Ser B Phys Biol Sci, 2010; 86: 484-93
13 JAMA, 2002; 288: 462-7
14 Ann Intern Med, 2013; 158: 526-34
15 The USAGE Survey. www.statinusage.com
16 Express, May 13, 2019

Νέες μελέτες αλλάζουν την άποψη που επικρατούσε μέχρι σήμερα για τα λιπαρά. Παρά τα δισεκατομμύρια που δαπανώνται για τις τροφές που είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και τα φάρμακα στατίνης που μειώνουν τη χοληστερόλη, οι ερευνητές έχουν επιβεβαιώσει ότι το πλήρες γάλα, το γιαούρτι, το τυρί και το βούτυρο δεν θα σας κάνουν κακό. Στην πραγματικότητα, οι τροφές αυτές μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Οι τελευταίες έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το λίπος στα γαλακτοκομικά δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και σίγουρα δεν φράζει τις αρτηρίες μας. Παρά τις αυξανόμενες αποδείξεις, οι τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες για τους Αμερικανούς εξακολουθούν να συνιστούν τροφές χωρίς λιπαρά ή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.

Αλλά η συμβουλή δεν είναι απλώς αντι-επιστημονική, είναι επίσης επικίνδυνη, λένε οι ερευνητές του Επιστημονικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Τέξας. Τα τρόφιμα και τα ποτά χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά περιέχουν συχνά πρόσθετα σάκχαρα που είναι στην πραγματικότητα επιβλαβή και μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην υγεία της καρδιάς.

Οι ερευνητές κατέγραψαν τα επίπεδα λιπαρών οξέων σε μια ομάδα περίπου 3.000 εθελοντών ηλικίας 65 ετών και άνω για 22 χρόνια. Ανακάλυψαν ότι τα υψηλά επίπεδα «κακών» λιπαρών οξέων - όπως η LDL χοληστερόλη, η οποία κατηγορήθηκε ως αιτία καρδιακής νόσου - δεν επηρέασαν την υγεία ούτε αύξησαν τον ρυθμό των καρδιακών παθήσεων. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα «κακών» λιπαρών οξέων ήταν 42% λιγότερο πιθανό να πεθάνουν από εγκεφαλικό επεισόδιο, υποδηλώνοντας ότι μια λιπαρή διατροφή είναι προστατευτική σε αυτή την κατάσταση.

Οι πλήρεις σε λιπαρά γαλακτοκομικές τροφές αποτελούν "πλούσιες πηγές θρεπτικών ουσιών όπως ασβέστιο και κάλιο και είναι απαραίτητες για την υγεία, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής", δήλωσε η Marcia Otto, από την ομάδα των ερευνητών.

Ανέφερε ότι η έρευνα ήταν «ισχυρή» και «ενισχύει σημαντικά το αυξανόμενο σύνολο στοιχείων που δείχνουν ότι το λίπος των γαλακτοκομικών προϊόντων, αντίθετα με τη δημοφιλή πεποίθηση, δεν αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων ή θνησιμότητας στους ηλικιωμένους».

Πηγή: American Journal of Clinical Nutrition, 2018, doi: 10.1093 / ajcn / nqy117.