Για πολλούς ανθρώπους, η ανθρωποσοφική ιατρική είναι μια δύσκολη έννοια. Όμως στην πραγματικότητα, είναι αρκετά εύκολο να εξηγηθεί. Είναι μια ενοποιητική μορφή ιατρικής, προερχόμενη από δύο πηγές: από τη μία πλευρά, "υλική επιστημονική ιατρική" με τις μεθόδους και τα αποτελέσματά της, και από την άλλη "πνευματικά επιστημονικά" ευρήματα. Καμία από αυτές τις πηγές δεν μπορεί να ληφθεί μεμονωμένα.
Ένα άτομο δεν είναι απλά ένα σώμα, πρέπει να ληφθούν υπόψη και η ψυχή καθώς και η προσωπικότητα. Οι Ανθρωπόσοφοι γιατροί θεωρούν τη σωματική και ψυχική ύπαρξη μαζί με την προσωπικότητα ως μια μονάδα, όπου κάθε στοιχείο έχει την ικανότητα να επηρεάζει τα άλλα. Μία από τις θεμελιώδεις πτυχές της ανθρωποσοφικής ιατρικής είναι ότι το λαμβάνουν αυτό υπόψη κατά τη διάρκεια της διάγνωσης και της θεραπείας.

Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι μια «εναλλακτική ιατρική» - δεν αποσκοπεί στο να αντικαταστήσει τη συμβατική ιατρική. Αντίθετα, βασίζεται στην αποδεκτή ιατρική επιστήμη και απλώς προχωρά ένα βήμα παραπέρα. Η ανθρωποσοφική ιατρική κάνει χρήση όλων όσων έχει αποκαλύψει η επιστημονική έρευνα ότι είναι προς όφελος της ανθρώπινης ύπαρξης. Επιπλέον, συμπληρώνει την "υλική επιστήμη" με πτυχές της πνευματικής επιστήμης, προκειμένου να εκτιμηθεί το άτομο ως μια αδιάσπαστη ενότητα. Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη γλώσσα του σώματος, το προσωπικό ιστορικό, την αναπνοή και πολλές άλλες πτυχές, οι οποίες καθορίζουν την προσωπικότητα του ατόμου. Η ανθρωποσοφική ιατρική επιχειρεί επομένως να περιλαμβάνει την ατομικότητα του ασθενούς, καθώς και τα αποδεκτά χαρακτηριστικά μιας ασθένειας, κατά τη διαδικασία της θεραπείας. Γιατί όπως κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, έτσι και κάθε θεραπεία είναι μοναδική- αν και ορισμένες φαίνεται να μπορούν να εφαρμόζονται σε πολλούς ανθρώπους.
Η ανθρωποσοφική ιατρική δεν είναι προκαθορισμένη. Αποφεύγει την απλή ρουτίνα. Ακόμη και αν, λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα τους, συνεχώς επαναλαμβάνονται οι ίδιες νοσολογικές εικόνες, κάθε ασθένεια εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε ασθενή - μια εκδήλωση αδιαχώριστη από τη μοναδικότητα του ατόμου. Ως εκ τούτου, η ανθρωποσοφική ιατρική έχει ως στόχο να σχηματίσει μια εικόνα για τις υλικές, ψυχολογικές και προσωπικές συνθήκες που οδήγησαν στην εκδήλωση μιας ασθένειας. Η εκτίμηση αυτών των παραγόντων κατά τη διάγνωση και τη θεραπεία καθώς και η εφαρμογή εκ νέου της διαδικασίας σε κάθε νέο ασθενή, υπό την καθοδήγηση επιστημονικών ευρημάτων, ιατρικής εμπειρίας, προσωπικής διάκρισης και διαίσθησης, είναι θεμελιώδους σημασίας για την ανθρωποσοφική ιατρική. Κάθε ιατρική που αγνοεί τη μοναδικότητα κάθε ατόμου δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι αληθινή ανθρώπινη ιατρική.

Σε τι διαφέρει η ανθρωποσοφική ιατρική από τα άλλα συστήματα;
Η κύρια διαφορά της ανθρωποσοφικής ιατρικής από τη συμβατική ιατρική, είναι ότι δεν αναζητά την ασθένεια στη προσωπικότητα του ατόμου, αλλά μάλλον την προσωπικότητα του ατόμου στην ασθένεια. Οι διαγνωστικές διαδικασίες και τα συμπτώματα που παρατηρούνται μπορεί να είναι τα ίδια, αλλά μια ολιστική ερμηνεία μπορεί να οδηγήσει στο να προταθούν διαφορετικές θεραπείες, ή συμβατικές θεραπείες, που συμπληρώνονται με πρόσθετα θεραπευτικά σχήματα.
Η ιατρική που βασίζεται αποκλειστικά στην υλική επιστήμη, περιορίζεται στο να εξηγήσει μια ασθένεια αποκλειστικά με βάση τους νόμους της φυσικής και της χημείας. Η ανθρωποσοφική ιατρική είναι πιο φιλόδοξη. Λαμβάνει υπόψη επιπλέον παράγοντες, τόσο γενικούς όσο και ατομικούς, που μπορεί να επηρεάζουν τη ζωή, το νου και την ψυχή του ασθενούς, και τη φυσική τους εκδήλωση: στην ανάπτυξη, την αναγέννηση, τη μικροκυκλοφορία, την κατακράτηση υγρών, το δέρμα, τον μυϊκό τόνο, τους βιορυθμούς, την κατανομή της θερμότητας, τη στάση του σώματος, την ευθύτητα, το βάδισμα, την ψυχική εστίαση και την ομιλία.

Όταν εμφανίζεται η ασθένεια, η εξέταση των παραπάνω μπορεί να αποκαλύψει αποκλίσεις, ανισορροπίες και ακραίες καταστάσεις - επιπρόσθετες διαγνωστικές παράμετροι πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την επιλογή της θεραπείας. Επίσης η ανθρωποσοφική ιατρική κατανοεί διαφορετικά το ρόλο που διαδραματίζει ο ασθενής στην καταπολέμηση της ασθένειας. Ο ασθενής δεν είναι απλώς παθητικός αποδέκτης ιατρικών δεξιοτήτων, αλλά ισότιμος συνεργάτης με τον γιατρό. Άλλωστε, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τον ασθενή καλύτερα από ό, τι ο ίδιος ο ασθενής τον εαυτό του. Κατά τη διάρκεια μιας ασθένειας, ο ασθενής έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει σε τι κατάσταση ανισορροπίας σώματος και ψυχής έχει φθάσει, να την κατανοεί και να την διορθώνει. Η ασθένεια μπορεί να παράσχει μια ευκαιρία στο άτομο να μάθει νέους τρόπους συμπεριφοράς, να αναπτύξει περαιτέρω ιδέες, και να αποκτήσει μεγαλύτερη ωριμότητα.
Οι ανθρωποσοφικοί γιατροί προσφέρουν υποστήριξη στον ασθενή κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Ενισχύουν την αυτονομία του ασθενή, αναγνωρίζουν την ευθύνη του και προωθούν το δικαίωμά του να συμμετέχει στην επιλογή κατάλληλης θεραπείας.

Μέθοδοι & Δυνατότητες - Ασθένεια και Υγεία
Το εκκρεμές της ζωής μας ταλαντεύεται μεταξύ της ασθένειας και της υγείας και αυτός είναι ο λόγος που οι γιατροί της ανθρωποσοφικής ιατρικής πάντοτε εξετάζουν και τις δύο πλευρές μαζί.
Η υγεία παράγεται όταν τα δύο πολικά άκρα της ζωής βρίσκονται σε δυναμική ισορροπία: εγρήγορση και ύπνος, ακινησία και κίνηση, χαρά και θλίψη. Προκύπτει από την αναζήτηση και επιλογή της διαδρομής που κάνουμε ως άτομα στον κόσμο και πίσω στον εαυτό μας. Υπάρχουν, ως εκ τούτου, τόσες πολλές καταστάσεις υγείας όσες και οι άνθρωποι στον κόσμο. Η υγεία δεν είναι αυτοσκοπός, απλώς μας βοηθά να διάγουμε το μεγαλύτερο μέρος της προσωπικής και κοινωνικής μας ζωής. Οι Ανθρωπόσοφοι γιατροί δεν αντιμετωπίζουν μόνο την ασθένεια, αλλά επίσης προσπαθούν να προάγουν την υγεία του ατόμου και να ενισχύσουν τη δική του αποφασιστικότητα ώστε να παραμένει υγιές.
Οι γιατροί της ανθρωποσοφίας θα προτείνουν όλες τις διαθέσιμες μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας;

Οι Ανθρωπόσοφοι γιατροί είναι εξοικειωμένοι με όλο το φάσμα των διαγνωστικών και θεραπευτικών δυνατοτήτων. Πα’ όλα αυτά, δεν χρησιμοποιούν κατ' ανάγκη όλα αυτά τα μέσα. Είναι ιδιαίτερα επικριτικοί στην τάση να χρησιμοποιούνται ορισμένες συμβατικές διαδικασίες ή φάρμακα ως κάτι το αυτονόητο. Διερωτώνται κατά πόσον αυτές οι γνωστές μέθοδοι είναι πραγματικά κατάλληλες για την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος του ασθενούς. Η θεραπεία πρέπει να γίνεται μόνον όταν η διαγνωστική ή θεραπευτική πορεία δράσης θα ωφελήσει το ατομικό προφίλ του ασθενούς - τίποτα δεν πρέπει να γίνεται απλά επειδή «αυτός είναι ο τρόπος που είναι πάντα». Τα οφέλη πρέπει πάντα να υπερτερούν σημαντικά των ενδεχόμενων κινδύνων που συνδέονται με τη διαγνωστική ή θεραπευτική διαδικασία.

Χρησιμοποιείται επίσης ιατρική τεχνολογία
Στη διάγνωση μιας ασθένειας, οι γιατροί της ανθρωποσοφικής ιατρικής χρησιμοποιούν όλες τις διαδικασίες που προσφέρονται από τη συμβατική ιατρική. Παρ’ όλα αυτά, όταν πρόκειται για ιατρικές ενισχύσεις, προτιμούν αρχικά να βασίζονται στις δικές τους αισθήσεις.
Εξετάζουν το άτομο από την κορυφή μέχρι τα νύχια, παρατηρώντας τη γλώσσα του σώματος, εκφράσεις και χειρονομίες, τη χειραψία του ασθενούς, το βάδισμα, τη στάση - στην πραγματικότητα, ολόκληρη την εμφάνισή του. Νιώθουν πόσο ζεστό ή κρύο είναι το δέρμα και τα άκρα, αν είναι υγρό ή ξηρό στο άγγιγμα, και επίσης αισθάνονται και ακούνε το σώμα. Ακούν την εκτίμηση του ίδιου του ασθενή για τη σωματική και ψυχική του υγεία, και αξιολογούν πόσο ισχυρή είναι η θέληση του ασθενούς να ζήσει – τώρα και σε σχέση με την προσωπική του ιστορία στο παρελθόν.
Μόνο τότε τίθεται το ζήτημα κατά πόσον ή όχι μια τεχνική διαδικασία θα μπορούσε να βοηθήσει τη διάγνωση. Το βασικό ζήτημα είναι πάντα: ποιες νέες πληροφορίες ενδέχεται να αποκαλύψει μία τέτοια έρευνα και ποιο θα είναι το θεραπευτικό αποτέλεσμα; Είναι ένα τέτοιο βήμα ακόμη σχετικό με το συγκεκριμένο ασθενή; Η ιατρική τεχνολογία χρησιμοποιείται μόνο όταν θα μπορούσε να φέρει αναγνωρίσιμα οφέλη για τον ασθενή. Αποφεύγονται, ως εκ τούτου, περιττές έρευνες, πράγμα που σημαίνει ότι οι ανθρωποσοφικοί γιατροί εργάζονται με έναν ιδιαίτερα οικονομικά προσιτό τρόπο. Παρ’ όλα αυτά, κάθε φορά που μία τεχνική μέθοδος θεωρείται κατάλληλη, οι ανθρωποσοφικοί γιατροί είναι πολύ πρόθυμοι να εφαρμόσουν τη σύγχρονη τεχνολογία για το καλό του ασθενούς.

Τι θεραπευτική διαδικασία χρησιμοποιείται;
Από τη μία πλευρά, η ανθρωποσοφική ιατρική χρησιμοποιεί διαδικασίες που απαιτούν παθητική αποδοχή εκ μέρους του ο ασθενούς. Αυτές συμπληρώνονται, ωστόσο, από διαδικασίες που απαιτούν την ενεργό συμμετοχή του ασθενούς.
Ιατρικές διαδικασίες, όπως οι εγχειρήσεις, όλο το φάσμα της φυσιοθεραπείας, και τα αλλοπαθητικά φάρμακα της συμβατικής ιατρικής, δεν απαιτούν την ενεργή συμμετοχή του ασθενούς. Οι καλλιτεχνικές θεραπείες όπως η ορθοφωνία, η μουσική, η ζωγραφική, η γλυπτική, και η θεραπευτική ευρυθμία, η θεραπεία με συζήτηση (ψυχοθεραπεία, συμβουλευτική), η διατροφή, η κίνηση, και οι τεχνικές χαλάρωσης, από την άλλη πλευρά, εξαρτώνται εξ ολοκλήρου από τη συμμετοχή του ασθενούς.
Η θεραπεία με φάρμακα βασίζεται εν μέρει στη δοσολογία ανθρωποσοφικών φαρμάκων φυσικής προέλευσης, η σύνθεση των οποίων καθορίζεται από τα τυπικά χαρακτηριστικά μιας ασθένειας. Επιπλέον, χορηγούνται άλλες ουσίες προσαρμοσμένες στα μοναδικά χαρακτηριστικά του ασθενούς. Αυτά είναι συχνά ομοιοπαθητικές ουσίες που αποσκοπούν στην τόνωση του οργανισμού και των δυνάμεων της αυτοΐασης.

Πώς ορίζεται ένα ανθρωποσοφικό φάρμακο;
Η θεραπεία με φάρμακα της ανθρωποσοφικής ιατρικής βασίζεται στην αρχαία αρχή: όσο το δυνατόν λιγότερο, τόσο όσο χρειάζεται.
Σε περιπτώσεις σοβαρών και χρόνιων ασθενειών, ή εάν τα αποθέματα του ασθενή έχουν εξαντληθεί, μπορεί να προτιμηθεί η χρήση αλλοπαθητικών φαρμάκων. Ωστόσο, όσο είναι δυνατόν, τα συμπτώματα δεν καταστέλλονται. Αντ’ αυτού είναι σημαντικό να ενεργοποιηθούν οι δυνάμεις αυτοΐασης με τη βοήθεια των ομοιοπαθητικά παραγόμενων ανθρωποσοφικών φαρμάκων, και να τονωθεί ο οργανισμός ώστε να βρει το δικό του φυσικό ρυθμό για μια ακόμη φορά.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, οι ανθρωποσοφικοί γιατροί προσπαθούν να παρατηρήσουν τι ειδικά ερεθίσματα απαιτεί ο οργανισμός για να έχει μια πλήρη ανάρρωση. Για παράδειγμα, πικρές ουσίες από τη ρίζα της κίτρινης γεντιανής ή του κιχώριου διεγείρουν την παραγωγή των πεπτικών υγρών και προάγουν την κίνηση του εντέρου. Τα αιθέρια έλαια με θερμαντικές ιδιότητες που προέρχονται από το γένος των χειλανθών ή από γηγενή φυτά της Μεσογείου, μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της μυϊκής έντασης και να προάγουν την κυκλοφορία του αίματος.
Χρησιμοποιούνται επίσης επιπρόσθετες ουσίες προσαρμοσμένες στην εν λόγω ασθένεια: η σύνθεσή τους βασίζεται στα γενικά χαρακτηριστικά της εικόνας της ασθένειας. Αυτές περιλαμβάνουν παρασκευάσματα φυτικών εκχυλισμάτων, ορυκτών ή ζωικής προέλευσης.
Το ποια ουσία επιλέγει ένας γιατρός, είτε ως καθαρό εκχύλισμα είτε σε ομοιοπαθητική συγκέντρωση, εξαρτάται από τον τύπο και την πορεία της ασθένειας, τα συμπτώματα, τους πόνους, τη διάρκεια της ασθένειας, τη δύναμη του ασθενούς, την ηλικία, αλλά πάνω από όλα τα εσωτερικά και εξωτερικά επίπεδα δραστηριότητας του ασθενούς.
Τα ανθρωποσοφικά φάρμακα παράγονται με τα πρότυπα ποιότητας της φαρμακοποιίας και όπου διατίθενται σε συγκεκριμένες εθνικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς φαρμακοποιίες.
Ο στόχος του ανθρωποσοφικού φαρμάκου για την κατανόηση τόσο των ασθενών όσο και της ασθένειας, απαιτεί επίσης μια πλουραλιστική, ολιστική προσέγγιση στη φαρμακευτική θεραπεία.

Ένα πολύ σημαντικό βήμα για την αναγνωρισιμότητα της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής σε παγκόσμιο επίπεδο!
Ανταποκρινόμενος στην αυξανόμενη δημοτικότητα της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής παγκοσμίως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δημοσίευσε κριτήρια αναφοράς για την εκπαίδευση στην Ανθρωποσοφική Ιατρική. Ο καθορισμός των προτύπων προσόντων του ΠΟΥ για τους επαγγελματίες της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής, αντανακλά τη σημασία της ως παγκόσμιας ιατρικής πρακτικής και παρέχει στους ασθενείς ένα ξεκάθαρο επίπεδο φροντίδας.
Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την Ανθρωποσοφική Ιατρική ώστε να ενσωματωθεί ακόμη περισσότερο στα εθνικά συστήματα υγείας.

"Καθώς όλο και περισσότερες χώρες καθορίζουν πολιτικές για την παραδοσιακή, συμπληρωματική και ολοκληρωμένη ιατρική, ο ΠΟΥ ανέπτυξε τα κριτήρια αναφοράς της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής ως σημείο αναφοράς για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και τους παρόχους εκπαίδευσης", δήλωσε ο Δρ Kim Sungchol, επικεφαλής της μονάδας Παραδοσιακής, Συμπληρωματικής και Ολοκληρωμένης Ιατρικής στον ΠΟΥ.

Η δημοσίευση αυτή αποτελεί το αποτέλεσμα μιας αυστηρής διαδικασίας χαρτογράφησης και αναθεώρησης των προτύπων εκπαίδευσης της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής από εμπειρογνώμονες, σύμφωνα με τα κριτήρια του ΠΟΥ. "Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι με τα αποτελέσματα. Τα κριτήρια αναφοράς αντικατοπτρίζουν πλήρως αυτό που η κοινότητα της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής θεωρεί ως ελάχιστη εκπαίδευση για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας για την άσκηση της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής", πρόσθεσε ο Δρ Matthias Girke, ειδικός στην εσωτερική ιατρική και επικεφαλής του Ιατρικού Τμήματος στο Goetheanum (Ελβετία), το διεθνές κέντρο συντονισμού της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής.

Πηγή: Ινστιτούτο Ανθρωποσοφικής Ιατρικής στην Ελλάδα

Στον αιώνα μας η ανθρωπότητα βρίσκεται στην αιχμή της ανάπτυξης ή τουλάχιστον έτσι θεωρείται. Ραγδαία ανάπτυξη υπάρχει αλλά ταυτόχρονα έχει χάσει κάτι από την πραγματική της έννοια. Οι εξελίξεις καθορίζονται με βάση το κέρδος και λιγότερο την ευημερία των ανθρώπων, των κοινωνιών και του περιβάλλοντος. Η τεχνολογία είναι στη ζωή μας, στην εργασία, στην επικοινωνία , συμπεριλαμβανομένου βέβαια και του αγροτικού τομέα. Οι εργασίες που στο παρελθόν γίνοταν με αγάπη και φροντίδα από τους αγρότες εκτελούνται τώρα από αυτοματοποιημένα μηχανήματα. Οι αγρότες που στο παρελθόν (και σε μικρότερο ποσοστό σήμερα) κουβαλούσαν την γνώση της τοπικής τους κοινότητας και τις παραδοσιακές τεχνικές καλλιέργειας έχουν πλέον αντικατασταθεί από επιχειρηματίες οι οποίοι ενεργούν με βάση το κέρδος. Η σύνδεση του αγρότη με τη γη έχει χαθεί και μαζί της οι μοναδικές , παραδοσιακές δεξιότητες απαραίτητες για την αναπαραγωγή των φυτών και της τροφής.

Η βιολογική και η βιοδυναμική καλλιέργεια είναι πιο κοντά στη πραγματική τέχνη της παραδοσιακής  καλλιέργειας καθώς σέβονται το περιβάλλον περιορίζοντας στο ελάχιστο τη χρήση εξωτερικών εισροών όπως φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα και συνθετικά λιπάσματα. Επίσης, καθώς οι διαδικασίες συνήθως είναι μη αυτοματοποιημένες, προσφέρουν θέσεις εργασίας.  Η βιολογική καλλιέργεια είναι αναπτυσσόμενη και πολλά υποσχόμενη ακόμα και σε περιόδους κρίσης όπως αυτή που διανύουμε τώρα. Η πανδημία COVID-19 μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε  τη σημασία ενός ισχυρού συστήματος τροφίμων που είναι ικανό να διασφαλίζει την πρόσβαση σε τροφής για όλους τους πολίτες. Επίσης, μας έκανε να επαναπροσδιρίσουμε τις σχέσεις μεταξύ της υγείας μας και των οικοσυστημάτων.

Η βιοδυναμική γεωργία, είναι το παλαιότερο βιολογικό πιστοποιημένο σύστημα καλλιέργειας (από την Demeter). Το 1924, Rudolf Steiner, έδωσε μια σειρά από διαλέξεις μέσα από τις οποίες εισήγαγε έναν διαφορετικό τρόπο καλλιέργειας. Έναυσμα αποτέλεσαν οι προβληματισμοί των γεωργών για υποβαθμισμένη γονιμότητα του εδάφους (περίπου εκείνη την εποχή εμφανίστηκαν τα πρώτα τεχνητά λιπάσματα). Το αγρόκτημα θεωρείται ζωντανός οργανισμός και οι βιοδυναμικοί αγρότες εργάζονται σε αρμονία με τη φύση. Έτσι, κάθε στοιχείο και μικροργανισμός του εδάφους και το νερό έχει καθοριστική σημασία. Η ισορροπία και η αρμονική αλληλεπίδραση μεταξύ όλων των στοιχείων που συντελούν την φάρμα παίζει σημαντικό ρόλο στη ευεξία του συστήματος. Οι πρακτικές της βιοδυναμικής γεωργίας λαμβάνουν υπόψη τόσο την πολυπλοκότητα του οικολογικού συστήματος όσο και τις ζωντανές δυνάμεις της φύσης. Πρωταρχική ανάγκη για την ευρωστία των καλλιεργειών είναι η αυξήση της γονιμότητας του εδάφους. Στη βιοδυναμική καλλιέργεια, όλα προέρχονται και προετοιμάζονται στο αγρόκτημα. Ο αγρότης επομένως χρησιμοποιεί δικούς του σπόρους όπου είναι εφικτό. Οι σπόροι πρέπει να είναι προσαρμοσμένοι στις συνθήκες του τοπικού κλίματος.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Demeter, στην Ελλάδα 4.220 στρέμματα καλλιεργούνται βιοδυναμικά με 41 αγροκτήματα να ακολουθούν τις βιοδυναμικές πρακτικές. Η πλειονότητα των καλλιεργειών είναι ελιές για παραγωγή ελαιολάδου ή για επιτραπέζιες. Με βάση τα στοιχεία από τη Διεθνή Ομοσπονδία των Κινημάτων για τη Βιολογική Γεωργία (IFOAM), 4.930.000 στέμματα καλλιεργούνται βιολογικά, το οποίο αντιστοιχεί στο 6% της καλλιεργίσιμης γης στη χώρα μας. Ο αριθμός των  βιοκαλλιεργητών ανέρχεται στους 29.594. Τα δυο τελευταία χρόνια γίνοντα προσπάθειες για την αναθέρμανση του Ελληνικού συλλόγου βιοδυναμικής γεωργίας με σκοπό την ανταλλαγή γνώσεων και τον συντονισμό των προσπαθειών για ενδυνάμωση της βιοδυναμικής γεωργίας στην Ελλάδα καθώς και τη σύνδεση με τα παγκόσμια δρώμενα.

Η βιωσιμότητα ενός συστήματος παραγωγής τροφής ξεκινά από το σπόρο. Συχνά στη βιολογική γεωργία χρησιμοποιούνται συμβατικοί σπόροι, λόγω έλλειψης βιολογικών. Πάνω από 80% των βιολογικών καλλιεργειών βασίζεται στη χρήση συμβατικών σπόρων.

Η βιομηχανοποιημένη γεωργική παραγωγή του 20^ου αιώνα στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως  απαιτεί ομοιόμορφες ποικιλίες, τις περισσότερες φορές υβρίδια, που βελτιώνονται με κριτήριο τις υψηλές αποδόσεις. Βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εξωτερικές εισροές όπως φυτοφάρμακα και ανόργανα λιπάσματα. Ως εκ τούτου, οι πολυεθνικές καταβάλλουν προσπάθειες στη συμβατική βελτίωση φυτών, η οποία στοχεύει κυρίως στην αναπαραγωγή ποικιλιών για τις ομοιόμορφες συνθήκες της γεωργίας υψηλών εισροών. Αυτές οι ποικιλίες συχνά δεν έχουν την ικανότητα να προσαρμοστούν σε διαφορετικές συνθήκες καλλιέργειας όπως τη γεωργία χαμηλών εισροών (βιολογική) και στη κλιματική αλλαγή.

Η ποικιλομορφία είναι υψίστης σημασίας για την αγρο-βιοποικιλότητα και την επισιτιστική ασφάλεια. Στις μέρες μας υπάρχουν σοβαρές απώλειες. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), τα τελευταία 100 χρόνια έχει χαθεί περίπου το 75% της ποικιλίας των καλλιεργειών. Προηγουμένως ο παγκόσμιος πληθυσμός τροφοδοτούνταν από 7.000 ποικιλίες φυτών ενώ σήμερα 30 είδη καλλιεργειών προμηθεύουν το 90 - 95% της τροφής παγκοσμίως. Επιπλέον το 75% της προσφοράς σπόρων συγκεντρώνεται στα χέρια τριών πολυεθνικών. Είναι ξεκάθαρη η απειλή της επισιτιστικής ασφάλειας και του ελέγχου της τροφής και των ανθρώπων σε αυτό το παγκόσμιο παιχνίδι κυριαρχίας των πληθυσμών.

Η γενετική ποικιλομορφία είναι η βάση για την προσαρμοστικότητα όλων των ζωντανών οργανισμών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και κάθε είδους απρόβλεπτων περιβαλλοντικών συνθηκών. Όσο περισσότερη γενετική ποικιλομορφία υπάρχει σε μια ομάδα, αυξάνονται οι δυνατότητες επιβίωσης υπό αντίξοες συνθήκες. Όσον αφορά τους σπόρους, ο μόνος οικολογικός τρόπος αντιμετώπισης των απειλών (παράσιτα, ασθένειες, κλιματική αλλαγή) είναι η διατήρηση της γενετικής τους ποικιλομορφίας και με αυτόν τον τρόπο η διατήρηση της ικανότητάς τους να προσαρμόζονται.

Το ερώτημα είναι ποιες εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν στην τρέχουσα κατάσταση και πώς μπορούν οι σπόροι να συμβάλουν στην αγρο-βιοποικιλότητα. Ως εναλλακτική λύση για τη συμβατική βελτίωση φυτών υπάρχει βελτίωση φυτών κάτω από βιοδυναμικές συνθήκες καλλιέργειας, η οποία ξεκίνησε στα τέλη του 20ού αιώνα. Είναι δαπανηρή και χρονοβόρα - η ανάπτυξη μιας νέας ποικιλίας μπορεί να διαρκέσει 10 - 15 χρόνια - κατά την οποία τα γονικά φυτά αναπτύσσονται από γενιά σε γενιά υπό βιολογικές συνθήκες. Το τελικό αποτέλεσμα είναι βιολογικά βελτιωμένες ποικιλίες συχνά ανοιχτής επικονίασης οι οποίες είναι σε θέση να προσαρμόζονται στις εκάστοτε συνθήκες καλλιέργειας. Ο όρος «βιολογικά βελτιωμένες ποικιλίες» είναι διαφορετικός από τον όρο «βιολογικά παραγόμενοι σπόροι», το τελευταίο σημαίνει ότι μόνο μία γενιά έχει αναπτυχθεί υπό βιολογικές συνθήκες.

Οι σπόροι είναι η αρχή της ζωής. Η πηγή της ζωής για τα ζωντανά είδη του πλανήτη μας. Οι σπόροι είναι επίσης η πολιτιστική μας κληρονομιά και το αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης που περιέχουν διαφορετικές γενετικές πληροφορίες των φυτών. Η ανθρωπότητα έχει υποχρέωση απέναντι στη φύση να σέβεται τους σπόρους. Σκεφτόμενοι τι μπορεί να αναπτυχθεί από έναν μικρό σπόρο, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τη ζωή και τη δύναμη που είναι συγκεντρωμένη σε αυτόν και τον γενετικό θησαυρό. Όταν παραμελούμε αυτά τα περιουσιακά στοιχεία στο όνομα του κέρδους θέτουμε αυτές τις αξιοθαύμαστες ιδιότητες σε κίνδυνο. Χρειαζόμαστε ποικιλομορφία στους σπόρους για να διασφαλίσουμε το μέλλον των επόμενων γενεών ανθρώπων και φυτών, να διατηρήσουμε την αγρο-βιοποικιλότητα και να προστατεύσουμε την επισιτιστική ασφάλεια.

Ο σπόρος λοιπόν είναι μια μικρή λέξη η οποία κρύβει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και μια μεγάλη ιστορία. ‘Οπως ακούγεται συχνά στις μέρες μας, η προσωπική μας ευθύνη είναι απέναντι στους ανθρώπους, στις κοινωνίες και στο πλανήτη. Είναι όμως και προσωπική μας επιλογή να ψάξουμε, να αναρωτηθούμε, να γνωρίσουμε και τελικά να επιλέξουμε τον τρόπο με τον οποίο θέλουμε να τρεφόμαστε και να ζούμε. Η ελευθερία των επιλογών υπάρχει αλλά η γνώση των επιλογών και τα αποτελέσματα αυτών δεν είναι διαθέσιμα συχνά. Ισως η προσωπική μας ευθύνη έγκειται στο να γνωρίζουμε τις επιλογές μας και μετά να επιλέγουμε συνειδητά και ελεύθερα.

H Λίνα Λασιθιωτάκη έχει μεταπτυχιακές σπουδές στη βιολογική γεωργία από το Πανεπιστήμιο Wageningen της Ολλανδίας. Έχει ζήσει και στο Βέλγιο όπου και συνεργάστηκε με τον οργανισμό Demeter-International με αντικείμενο ενασχόλησης τη βιοδυναμική γεωργία. Συμμετείχε στη διεκπεραίωση διαφορετικών Ευρωπαϊκών project με θέμα τους βιολογικούς σπόρους και τη βιοδυναμική βελτίωση φυτών και άλλα φλέγοντα ζητήματα της γεωργίας. Εργάστηκε για τη Διεθνή Ομοσπονδία Συλλόγων Ανθρωποσοφικής Ιατρικής (IVAA) και για την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για την Ανθρωποσοφία (ΕΛΙΑΝΤ) προωθώντας τις αξίες της ανθρωποσοφίας μέσα από διαφορετικές δραστηριότητες στις Βρυξέλλες.

Μελέτη που πραγματοποιήθηκε από γιατρούς που ασκούν την ανθρωποσοφική ιατρική κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εμπύρετες μολυσματικές παιδικές ασθένειες ίσως μας προστατεύουν από τον καρκίνο αργότερα στη ζωή. Η μελέτη σχεδιάστηκε για να διερευνήσει την υπόθεση ότι οι εμπύρετες μολυσματικές παιδικές ασθένειες σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου κατά την ενηλικίωση, καθώς τέτοιες πληροφορίες από το ιστορικό των ασθενών έχουν μεγάλη σημασία στην ανθρωποσοφική ιατρική. Στη μελέτη συμμετείχε ομάδα ασθενών με καρκίνο και ομάδα ασθενών ελέγχου από 35 ανθρωποσοφικά γενικά ιατρεία στην Ελβετία που κατηγοριοποιήθηκαν σε σχέση με το φύλο, την ηλικία και το γιατρό. Όλοι οι ασθενείς συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τις εμπύρετες μολυσματικές παιδικές ασθένειες. Συλλέχθηκαν 424 περιπτώσεις, από αυτές μπόρεσαν να αναλυθούν 379 αντιστοιχισμένα ζεύγη. Η μελέτη έδειξε σταθερά χαμηλότερο κίνδυνο για καρκίνο σε ασθενείς με ιστορικό εμπύρετων μολυσματικών παιδικών ασθενειών. Οι ισχυρότερες συσχετίσεις βρέθηκαν μεταξύ ασθενών με μη μαστικούς καρκίνους και ερυθράς σε σχέση με την ανεμοβλογιά. Επίσης, διαπιστώθηκε έντονη συσχέτιση με τον συνολικό αριθμό των εμπύρετων μολυσματικών παιδικών ασθενειών τόσο των «κλασσικών» (ιλαρά, παρωτίτιδα, ερυθρά, κοκίτης, οστρακιά και ανεμοβλογιά) όσο και των «άλλων». Καμία από αυτές τις συνδέσεις δεν ήταν εμφανής για ασθενείς με καρκίνο του μαστού.

Aναδρομική μελέτη έδειξε σημαντική σχέση μεταξύ εμπύρετων μολυσματικών παιδικών ασθενειών και κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου. Ο αριθμός των εμπύρετων μολυσματικών παιδικών ασθενειών μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο, ιδίως για καρκίνους που δεν αφορούν το μαστό. Η σχέση με την περιοχή του όγκου φαίνεται επίσης σημαντική, αλλά μπορεί να διερευνηθεί μόνο σε μια πιο εκτεταμένη μελέτη.

Βιβλιογραφική αναφορά:

Albonico HU, Bräker HU, Hüsler J., Med Hypotheses. 1998 Oct;51(4):315-20.

 Περισσότερα για την Ανθρωποσοφική ιατρική μπορείτε να βρείτε εδώ: Ανθρωποσοφική ιατρική