Σύμφωνα με την Ελληνική Ιατρική τέχνη, το ανθρώπινο σώμα κυβερνάται, διευθύνεται και αυτοθεραπεύεται, από μία εγγενή ενεργειακή δύναμη, που είναι κομμάτι της ψυχής και κατονομάζεται ως Φύσα κατά τον Ιπποκράτη, Πνεύμα κατά τον Γαληνό, ή Ζωτική Δύναμη. Στο φιλοσοφικό σύστημα της Yoga η δύναμη αυτή ονομάζεται Prana, ενώ στην Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, Qi.

Αναφέρει ο Ιπποκράτης γι' αυτή τη δύναμη:
«Το ανθρώπινο σώμα αλλά και των λοιπών όντων τρέφεται με τρία είδη τροφών: με τα φαγητά, τα ποτά και τα πνεύματα. Το πνεύμα όταν είναι μέσα στο σώμα λέγεται φύσα και όταν είναι έξω από το σώμα λέγεται αέρας.» (Ιπποκράτης «Περί Φυσών» παρ.3).

Εδώ ο Ιπποκράτης μας εξηγεί ότι το πνεύμα-φύσα ή ενέργεια είναι μία βασική τροφή για τους ανθρώπους.
Επίσης, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η λέξη «Φύσις» όπως την εννοούσαν οι πρόγονοί μας δεν σχετίζεται με την σύγχρονη έννοια, καθώς σήμερα Φύση σημαίνει αόριστα το περιβάλλον και τα όντα του.
Τότε η λέξη «Φύσις» είχε την έννοια της ενέργειας που ρέει μέσα στο περιβάλλον και όχι το ίδιο το περιβάλλον. Αυτό που σήμερα οι επιστήμονες κατέληξαν να ονομάζουν ως «σκοτεινή ενέργεια» και «σκοτεινή ύλη».
Επομένως, όπως λέει ο Ιπποκράτης, η Φύσα-ενέργεια του περιβάλλοντος είναι η τροφή αυτή η οποία εισέρχεται συνεχώς μέσα μας μέσω της αναπνοής και η οποία ενισχύει και αναζωογονεί την ήδη υπάρχουσα ενεργειακή μας υπόσταση.
Η ευφυής αυτή και βαθιά κατανόηση της πραγματικότητας απ’ τους Ασκληπιάδες ιατροφιλοσόφους, υιοθετήθηκε κατά τον Μεσαίωνα, απ' τους Αλχημιστές και τους φιλοσόφους Βιταλιστές, οι οποίοι προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την ζωή μέσα από την έννοια αυτή.

Ο όρος που προέρχεται εκ της Λατινικής λέξης «vita»=ζωή, είναι μια φιλοσοφική θεωρία που υιοθετήθηκε απ' τις νεώτερες Εναλλακτικές θεραπείες, η οποία υποστηρίζει την ύπαρξη μιας ζωτικής αρχής ή Ζωτικής Δύναμης, ένα είδος ενεργειακής νοημοσύνης της «vis vitalis», η οποία ζωογονεί, δημιουργεί, κατευθύνει και μπορεί να θεραπεύσει μέσω των ζωτικών λειτουργιών, όλα τα έμβια όντα και τους ζώντες οργανισμούς.
Σ’ αυτή την φιλοσοφική θεώρηση του Βιταλισμού ανήκουν όλες οι παραδοσιακές εναλλακτικές φυσικές θεραπείες (η Φυσικοπαθητική, η Αγιουρβέδα, η Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, η Ομοιοπαθητική, η Χειροπρακτική κ.ά.).
Η διορατικότητα του Ιπποκράτη, τον οδήγησε να ενοποιήσει την άποψη των προκατόχων του φιλοσόφων, ότι ο άνθρωπος είναι μια ψυχοσωματική ολότητα, ένα εν δυνάμει βιοενεργειακό ον. Κι αυτή η έννοια της Ζωτικής Δύναμης, προϋποθέτει την ύπαρξη της ψυχής, καθώς η ίδια αποτελεί μία ιδιότητά της.
Αυτό το κενό γνώσης και μνήμης, έχει δημιουργηθεί απ’ την σύγχρονη "επιστήμη" και την δυτική Ιατρική, οι οποίες μιλούν για έναν κόσμο αποκλειστικά βιοχημικό, υλιστικό και μηχανιστικό, με αποτέλεσμα οι ίδιοι και όλοι σχεδόν οι άνθρωποι, να μην γνωρίζουν την αληθινή Φύση τους.
Κι ενώ η κύρια ανθρώπινη υπόστασή μας είναι η πνευματική, ο σημερινός άνθρωπος είναι ταυτισμένος με τα ενδύματα της ψυχής του, δηλαδή το σώμα, τα συναισθήματά του και τον κατώτερο νου του. Έχει δηλαδή ξεχάσει την πραγματική του φύση, τον αθάνατο ανώτερό του Εαυτό.
Στην σύγχρονη εποχή μας αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον φόβο του θανάτου, όπου συνυπάρχει η εξαφάνιση και ο μηδενισμός της ανθρώπινης ύπαρξης. Η λανθασμένη αυτή αντίληψη οδηγεί τον άνθρωπο στην μελαγχολία, την απελπισία και τον αυτομηδενισμό του, με αποτέλεσμα την αρρώστια, την γήρανση και τον θάνατο.

Η σύγχρονη Ιατρική έχει αποκλείσει τελείως αυτή τη γνώση, γι' αυτό βρίσκεται και σε ένα τέτοιο βαθύ αδιέξοδο. Ας δούμε όμως τι λέει ο ίδιος Ιπποκράτης για την ύπαρξη της ψυχής, την ενέργειά της και την λειτουργία της:
«Όταν το σώμα βρίσκεται σε εγρήγορση, η ψυχή δεν ανήκει στον εαυτό της, αλλά είναι κατανεμημένη σε όλα τα μέρη του σώματος όπου τα υπηρετεί για να λειτουργούν, την ακοή, την όραση, την αφή, ακόμη στην οδοιπορία και σε όλες τις λοιπές ενέργειες του σώματος. Σ' αυτή την περίπτωση η ψυχή δεν ασχολείται με τον εαυτό της. Όταν όμως το σώμα ηρεμήσει (κοιμηθεί), η ψυχή κινείται και συρόμενη εξέρχεται απ' τα μέρη του σώματος, διοικεί τον δικό της οίκο και επιτελεί μόνη της όλες τις πράξεις του σώματος. Όποιος λοιπόν γνωρίζει να τα κρίνει αυτά σωστά, τότε κατέχει μεγάλο μέρος της σοφίας...» (Ιπποκράτης "Περί Διαίτης Α', παρ. 28).

Επομένως, για τον μέγιστο εκείνο ιατροφιλόσοφο, που όλοι οι σύγχρονοι δυτικοί γιατροί ορκίζονται στο όνομά του, κατέχει μέρος της σοφίας όποιος όχι μόνο γνωρίζει για την ύπαρξη της ψυχής, αλλά μπορεί να κρίνει τις λειτουργίες της σωστά.
Στην Unani Tibb (Ιατρική των Ιώνων-Ελλήνων) θεωρούμε ότι αυτή η ενέργεια της ψυχής, διέπει την ικανότητά μας να διατηρούμε ισορροπία στο σώμα μας σε φυσικό, συναισθηματικό και νοητικό επίπεδο. Η ενέργεια είναι άυλη σε κάποιο βαθμό στο ότι δεν μπορούμε να τη δούμε, αλλά ξέρουμε ότι υπάρχει και ότι μπορεί να μετρηθεί με σύγχρονα μηχανήματα. Ήδη εδώ και πολλά χρόνια η μέθοδος φωτογράφησης Kirlian, μας δείχνει την αύρα που εκπέμπουν όλα τα όντα και αποτελεί το φως της ψυχής τους.
Η Ζωτική Δύναμη ή η αόρατη αυτή ενέργεια, κατευθύνει όλες τις πτυχές της ζωής μας. Προσαρμόζεται στο περιβάλλον, ζωντανεύει τη συναισθηματική μας ζωή, παρέχει σκέψεις και δημιουργικότητα και διευκολύνει την πνευματική μας έμπνευση.

Αυτή η ενέργεια η Ζωτική Δύναμη είναι ο βασικός παράγοντας της θεραπείας. «Φύσις, νούσων ιητρός» μας λέει ο Ιπποκράτης, δηλαδή η φύσα ή Ζωτική Δύναμη είναι αυτή που θεραπεύει και όχι ο ιατρός και τα φάρμακα.
Το οποιοδήποτε φάρμακο ή η όποια θεραπεία χρειάζεται να στοχεύει στην ενίσχυση της «Ζωτικής Δύναμης» με σκοπό να την βοηθήσει να επιδιορθώσει την όποια ανισορροπία και όχι να καταστείλει τα συμπτώματα που εκείνη προκαλεί, αυτό δηλαδή που κάνουν τα φάρμακα και οι θεραπείες της δυτικής Ιατρικής.
Ας δούμε τώρα μερικές από τις βασικές ιδέες και αρχές της Ζωτικής Δύναμης, όπως εφαρμόζονται στην Unani Tibb. Υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά μεταξύ ενός ζωντανού και ενός μη ζωντανού σώματος. Ο ζωντανός οργανισμός είναι προικισμένος με αισθήσεις και λειτουργίες και τις δυνάμεις αυτοσυντήρησης και αναπαραγωγής.
Σε υγιή κατάσταση ένα άτομο είναι ήρεμο και γαλήνιο όσον αφορά στις αισθήσεις που νιώθει και τις λειτουργίες που εκτελεί σαν σώμα. Οι καρδιακοί παλμοί, οι πνεύμονες διαστέλλονται και ξεφουσκώνουν, τα έντερα κάνουν περισταλτικές κινήσεις, χωρίς να επηρεάζουν τη συνείδηση. Η διαδικασίας της πέψης, της αφομοίωσης των χυμών, της απέκκρισης, της αιμοποίησης και τόσες άλλες, γίνονται με ένα τέλεια συντονισμένο και μαγικό τρόπο.
Για την ακρίβεια για κάθε ένα δευτερόλεπτο που περνά, 1,5 εκατομμύριο σωματικές λειτουργίες γίνονται τέλεια εκτελεσμένες και συντονισμένες μεταξύ τους, για είμαστε σε υγιή κατάσταση. Πραγματικά ασύλληπτο!
Ποιος είναι λοιπόν αυτός ο παράγων, ο μαέστρος, ο οποίος συντονίζει αυτή την μαγική ορχήστρα που λέγεται σώμα και ανθρώπινος οργανισμός και την κρατά σε Ομοιόσταση; Μα φυσικά η Φύσα, Πνεύμα ή Ζωτική Δύναμη.
Σε περίπτωση ασθένειας τώρα, μόλις αισθανθεί κάποιος την ύπαρξη μίας δυσαρμονίας ή μιας δυσλειτουργίας με κάποιο τρόπο, η σωματική ισορροπία της Ομοιόστασης διαταράσσεται και ο άνθρωπος αρχίζει να υποφέρει, μέσω αλλοιωμένων αισθήσεων και λειτουργιών που ονομάζουμε συμπτώματα.
Αυτή είναι ή προσβολή ενός ασυνήθιστου φυσικού στρες, ή μιας κατάστασης ασθένειας. Η Ζωτική Δύναμη που κυβερνά τον οργανισμό, τώρα καλείται για βοήθεια, καθώς μη φυσιολογικές αισθήσεις, πόνοι, αύξηση της θερμοκρασίας, δυσφορία, εμετός κ.ά. συμπτώματα, εμφανίζονται έτσι ώστε να προειδοποιηθεί ο άνθρωπος την αρρώστια που του έχει προκύψει.

Η διαφορά κατανόησης ενός εναλλακτικού θεραπευτή και ενός δυτικού ιατρού είναι χαοτική. Στην Unani Tibb τα συμπτώματα αυτά τα δημιουργεί η ίδια η Ζωτική Δύναμη, ώστε να δημιουργήσει την λεγόμενη θεραπευτική κρίση. Επομένως ο πυρετός, ο εμετός, η διάρροια, οι πόνοι, το έκζεμα και όποιο άλλο σύμπτωμα, γίνεται για να επανέλθει η Ομοιόσταση.
Η δυτική Ιατρική αντιδρώντας στα συμπτώματα αυτά τα καταστέλλει με κάθε μέσο, φάρμακα, χειρουργείο, ακτίνες κ.ά. Έτσι καταστέλλεται και η Ζωτική Δύναμη. Αντίθετα, στις Εναλλακτικές θεραπείες ο θεραπευτής δεν την καταστέλλει αλλά βοηθά τη Ζωτική Δύναμη, ώστε να επιφέρει βαθιά ίαση και θεραπεία.

Συνοψίζοντας: Η Φύσα, Πνεύμα, ή Ζωτική Δύναμη, είναι η εγγενής θεϊκή ενέργεια της ψυχής μας που κατέχουμε απ' την στιγμή της γέννησής μας, που δρα με απεριόριστη νοημοσύνη και σοφία σε κάθε περίπτωση και μας κρατά σε Ομοιόσταση και Υγεία.

Ο Samuel Hahnemann οικοδόμησε την Ομοιοπαθητική Θεραπευτική Τέχνη γύρω από την έννοια της ζωτικής δύναμης. Παρόμοιες απόψεις για φυσικές θεραπευτικές δυνάμεις είχαν εκφραστεί και πριν από αυτόν από επιφανείς γιατρούς.
Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη (460-370 π.Χ), η υγεία (κράσις) του οργανισμού εξαρτάται από την ισορροπία (ευκρασία) των τεσσάρων βασικών χυμών του σώματος: αίμα, φλέγμα, κίτρινη χολή και μέλανα χολή, που εκκρίνονται αντίστοιχα από την καρδιά, τον εγκέφαλο, την χολή και την σπλήνα.
Οι χυμοί επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα. Γι’ αυτό διακρίνονται αντίστοιχα οι ιδιοσυγκρασίες: αιματώδης, φλεγματικός, χολερικός, μελαγχολικός.
Οι χυμοί αντιστοιχούν επίσης στις τέσσερεις ποιότητες της ζωής, των οποίων αποτελούν μείγματα: θερμό, ψυχρό, υγρό, ξηρό, που αντιστοιχούν στα τέσσερα συστατικά στοιχεία του σύμπαντος: φωτιά, αέρας, νερό, γη.
Η διαταραχή στην ισορροπία των χυμών (δυσκρασία) αποτελεί εκδήλωση της νόσου, όπου ένας από τους χυμούς επικρατεί επί των υπολοίπων και προκαλεί δυσλειτουργίες στον οργανισμό.
Όμως, αυτή η σχηματοποιημένη δομή λειτουργιών αρκεί για να αναδείξει την αιτία της ασθένειας και το μέσο αποκατάστασης της υγείας; Στην ανισορροπία των ποιοτήτων, αρκεί μια μεμονωμένη μηχανική και υλική επέμβαση ανάλογα με την έλλειψη ή την υπερβολή;

Ο Ιπποκράτης αναφέρει:
«Όσοι επιχείρησαν να μιλήσουν ή να γράψουν περί Ιατρικής, ξεκινώντας οι ίδιοι, με τρόπο απλουστευτικό, από την υποθετική αρχή, ότι το θερμό ή το ψυχρό ή το υγρό ή το ξηρό, ή οτιδήποτε άλλο θέλουν, είναι η αιτία για τις αρρώστιες και τον θάνατο των ανθρώπων, και προσάπτοντας σε κάθε περίπτωση μία ή δύο από τις ίδιες αιτίες, είναι εμφανές ότι σφάλλουν και σε όσα λέγουν και σε πολλά άλλα. Και είναι ιδιαιτέρως αξιόμεμπτοι, επειδή σφάλλουν ως προς μία Τέχνη, που όλοι και την χρειάζονται στις πλέον σοβαρές περιστάσεις και εκτιμούν πάρα πολύ τους καλούς υπηρέτες και λειτουργούς της.»

Ο Ιπποκράτης αντιλήφθηκε τη ζωτική δύναμη σαν «μια εγγενή δύναμη που ρυθμίζει τις λειτουργίες του οργανισμού με την ορθή μείξη των τεσσάρων χυμών». Έτσι, η ασθένεια είναι διαταραχή της υγιούς ισορροπίας από την αποδιοργάνωση της ζωτικής δύναμης.
Ο Γαληνός (129-199) συμφώνησε με τον Ιπποκράτη ότι υπάρχει μια φυσική θεραπευτική δύναμη που είναι εγγενής στον οργανισμό.
Ο Tomas Sydenham (1624-1689) ήταν ο συγγραφέας ενός βιβλίου ιατρικής με τίτλο «Observationes Medicae», που αποτέλεσε για δύο περίπου αιώνες το αγγλικό βιβλίο αναφοράς σε θέματα κλινικής ιατρικής, με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να αναφέρεται ως ο «Άγγλος Ιπποκράτης». Είχε ολιστική αντίληψη για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Ο Georg Stahl (1660-1734), που διετέλεσε γιατρός και σύμβουλος του βασιλιά Friedrich Wilhelm Α' της Πρωσίας και υπεύθυνος του Ιατρικού Συμβουλίου του Βερολίνου, είχε την άποψη ότι τα συμπτώματα των ασθενειών ήταν οι προσπάθειες του οργανισμού να αποκαταστήσει την υγιή ισορροπία.
Στην σχολή του Montpellier η ασθένεια θεωρήθηκε πάθηση της ζωτικής δύναμης που εκφράζεται με διαταραχές, σαν αντίδραση στην ασθένεια. Επομένως, ο πρωταρχικός θεραπευτικός στόχος της θεραπείας πρέπει να είναι η στήριξη της εγγενούς θεραπευτικής δύναμης και όχι ο ανταγωνισμός στις δικές της προσπάθειες και η εξάντλησή της.

Ομοιοπαθητική
Αυτές οι απόψεις μπορούν να συνδεθούν με αυτή του Hahnemann (1755-1843) για τη ζωτική δύναμη ως το πρόδρομο δυναμικό της υγείας και της τάξης σε ψυχικό και νοητικό επίπεδο και σε επίπεδο φυσιολογίας.
Ο Hahnemann αναζητώντας την πραγματική θεραπεία, προχώρησε ακόμα περισσότερο, προκειμένου να φτάσει στο δυναμικό επίπεδο της αιτίας της νόσου, εκεί που η θεραπεία είναι πραγματικά δυνατή γιατί οι αιτίες της ασθένειας δεν είναι μηχανικές ή χημικές αλλοιώσεις του σώματος, δεν εξαρτώνται από μια υλική νοσηρή ουσία, αλλά είναι δυναμικές διαταραχές της ζωής. Όμως, η φυσική θεραπευτική δύναμη δεν επαρκεί, δεν μπορεί από μόνη της να υπερνικήσει την ασθένεια, χρειάζεται βοήθεια με την κατάλληλη εσωτερική θεραπεία. Η ζωτική δύναμη προτρέπει τη φυσιολογική δράση του σώματος μόνο στην υγιή της κατάσταση (αυτοΐαση), ενώ αποδιοργανώνεται από νοσογόνους παράγοντες.
Ο Hahnemann αναγνωρίζει ταυτόχρονα τη σημασία του τρόπου ζωής που μπορεί να πυροδοτήσει συγκεκριμένα επεισόδια ασθένειας, καθώς εξαντλούν τη ζωτική δύναμη. Μεταξύ αυτών των παραγόντων είναι, υπερβολές ή στερήσεις, κόπωση, ψυχικές διεγέρσεις και αρνητικές επιδράσεις, έλλειψη άσκησης, ακατάλληλη διατροφή και συνθήκες διαμονής κλπ. Στις μέρες μας μπορούμε να προσθέσουμε, άγχος, απομόνωση, ανασφάλεια, καταστροφική επέμβαση και μόλυνση του περιβάλλοντος, που αποδεδειγμένα μπορούν να διαταράξουν το ανοσοποιητικό και να προκαλέσουν ασθένειες. Τόνισε ότι οι επιβλαβείς για την υγεία παράγοντες είναι εν μέρει ψυχικοί, εν μέρει σωματικοί και διαθέτουν τη δύναμη να διαταράσσουν άνευ όρων τον υγιή ανθρώπινο οργανισμό.
Για τον Hahnemann κάθε περίπτωση είναι μοναδική για κάθε άτομο και η ασθένεια αντανακλάται στο σύνολο των συμπτωμάτων, κι όχι σε ένα μέρος του σώματος ή σε κάποια επώνυμη οντότητα. Έτσι, απέρριψε την έννοια συγκεκριμένων ασθενειών, μια ετικέτα ασθένειας, που εφαρμόζεται σε πολλές περιπτώσεις, σαν ελλιπής και καταστροφική άποψη για την υγεία. Προχωρώντας σταδιακά στην έρευνά του, δημιούργησε τα δυναμοποιημένα φάρμακα, που φαίνονταν τα μόνα ικανά να παρέχουν ενίσχυση στην εξασθενημένη ζωτική δύναμη, ολοκληρώνοντας το οικοδόμημά του, τη θεραπευτική τέχνη της ομοιοπαθητικής, παραδίδοντάς τη προς όφελος της ανθρωπότητας.

Βιογραφικό Τάκη Ρούγα