Αν και δεν απειλεί τη ζωή του ασθενή, τα συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, τα οποία περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο, φούσκωμα, αέρια, δυσκοιλιότητα και διάρροια μπορεί να επηρεάσουν σοβαρά την ποιότητα ζωής των πασχόντων.
Γράφει η Τζοάνα Έβανς
Όσοι υποφέρουν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου συχνά αναφέρουν ότι βιώνουν απώλεια ελευθερίας, αυθορμητισμού και κοινωνικών επαφών, καθώς και συναισθήματα φόβου, ντροπής και αμηχανίας (DigDisSci, 2009; 54: 1532-1541).
Επιπλέον, η συμβατική θεραπεία είναι εξαιρετικά ανεπαρκής. Πολλές θεραπείες (όπως π.χ. αντισπασμωδικά, αντιδιαρροϊκά, παράγοντες διόγκωσης, αγχολυτικά και ηρεμιστικά), ίσως βλάψουν περισσότερο από όσο βοηθούν, και καμία από αυτές δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ασθένειας. (JChinMedAssoc, 2009; 72: 294-300).
Δεν αποτελεί έκπληξη, επομένως, ότι ένας αυξανόμενος αριθμός ασθενών που πάσχουν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου στρέφονται στη συμπληρωματική και εναλλακτική ιατρική (GastroenterolClinBiol, 2009; 33 Suppl 1: S79-83).
Ο ρόλος των σακχάρων
Μέρος του προβλήματος της αντιμετώπισης του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει τι το προκαλεί. Πρόσφατες έρευνες, ωστόσο, δείχνουν ότι ορισμένες τροφές μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο, μια ιδέα που έχουν αναπτύξει εναλλακτικοί θεραπευτές εδώ και χρόνια. Συγκεκριμένα, οι πιο πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου το ένα τρίτο των ασθενών που πάσχουν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί να έχουν προβλήματα με την επεξεργασία της φρουκτόζης, το είδος του σακχάρου που βρίσκεται στα φρούτα, ορισμένα λαχανικά, το μέλι και το σιρόπι καλαμποκιού. Η δυσαπορρόφηση της φρουκτόζης, όπως είναι επίσημα γνωστή, που αναφέρεται στην αποτυχία του σώματος να απορροφήσει πλήρως τη φρουκτόζη καθώς περνά από το λεπτό έντερο μπορεί να οδηγήσει σε πολλά από τα συμπτώματα που συνήθως εμφανίζονται στην πάθηση αυτή (J Am Diet Assoc, 2006; 106 : 1631 έως 9).
Σε μια αμερικανική μελέτη, οι ερευνητές στην MayoClinicστη Μινεσότα, εξέτασαν 80 ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και διαπίστωσαν ότι 31 (38 τοις εκατό) έπασχαν επίσης από δυσαπορρόφηση της φρουκτόζης. Από τους ασθενείς αυτούς, οι 26 στη συνέχεια ακολούθησαν μία διατροφή όπου περιοριζόταν η φρουκτόζη, και εκείνοι που κατάφεραν να την τηρήσουν (μόνο περίπου οι μισοί από αυτούς) απολάμβαναν μία σημαντική βελτίωση στα συμπτώματά τους, όπως το κοιλιακό άλγος, οι εριγές, το φούσκωμα, το αίσθημα πληρότητας, η δυσπεψία και η διάρροια. Οι ασθενείς που δεν τήρησαν τους διαιτητικούς περιορισμούς, από την άλλη πλευρά, δεν είχαν γενικά καμία αλλαγή στα συμπτώματά τους (J Clin Gastroenterol, 2008; 42: 233-8).
Ομοίως, σε μια μελέτη 32 παιδιών με επίμονο ανεξήγητο κοιλιακό άλγος, 11 από αυτά βρέθηκαν να έχουν δυσαπορρόφηση φρουκτόζης και, έτσι, στη συνέχεια μπήκαν σε μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη. Μετά από δύο μήνες, όλα εκτός από δύο από αυτά τα παιδιά είχαν ταχεία βελτίωση των συμπτωμάτων τους, και όλα συνέχισαν να αναφέρουν θετικές αλλαγές στη συνέχεια. Οι ερευνητές, από το Ιατρικό Κολέγιο της Νέας Υόρκης στις ΗΠΑ, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «η δυσαπορρόφηση φρουκτόζης μπορεί να είναι ένα σημαντικό πρόβλημα στα παιδιά και ότι η διαχείριση της διατροφικής πρόσληψης μπορεί να είναι αποτελεσματική στη μείωση των γαστρεντερικών συμπτωμάτων» (J Pediatr Gastroenterol Nutr, 2008; 47: 303-8).
Αν και οι έρευνες για τον ακριβή ρόλο και το μηχανισμός πίσω από τη δυσαπορρόφηση της φρουκτόζης στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι ακόμα στα πρώιμα στάδιά τους, σε περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα φουσκώματος, αερίων και διάρροιας φαίνεται να σχετίζονται με την κατανάλωση φρούτων, η διατροφή χωρίς φρουκτόζη μπορεί να είναι κάτι που αξίζει να εξεταστεί.
Άλλες προβληματικές τροφές
Εκτός από σάκχαρα φρούτων, άλλες τροφές, υδατάνθρακες που απορροφώνται ελάχιστα, όπως η λακτόζη (που βρίσκεται στο γάλα), οι φρουκτάνες (που βρίσκονται στο σιτάρι και τα κρεμμύδια) και η σορβιτόλη (ένα κοινό γλυκαντικό), είναι επίσης πιθανό να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συνήθη συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου (J Am Diet Assoc, 2009; 109: 1204-1214; Curr Gastroenterol Rep, 2009; 11: 368 - 74).
Επιπλέον, μερικά από τα τρόφιμα που συνήθως συνιστώνται για να βελτιώσουν την πάθηση μπορεί πραγματικά να κάνουν την κατάσταση χειρότερη. Το πίτουρο σιταριού, για παράδειγμα, που συχνά συνταγογραφείται για τη δυσκοιλιότητα, λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, βοήθησε μόνο το 10 τοις εκατό των πασχόντων σε μία μελέτη. Από την άλλη πλευρά, περισσότεροι από τους μισούς πάσχοντες από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου που παρακολουθήθηκαν από ερευνητές του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Νότιας Μάντσεστερ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, ανέφερε ότι το πίτουρο προκαλούσε συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων διαταραχών του εντέρου, κοιλιακής διάτασης και επιδείνωση του πόνου, με αποτέλεσμα οι ερευνητές να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι «η υπερβολική κατανάλωση πίτουρου μπορεί πράγματι να οδηγεί στην εμφάνιση ασθενών με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου» (Lancet, 1994; 344: 39-40).
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το σιτάρι (μαζί με το γάλα και τα αυγά) είναι μία από τις πιο κοινές τροφές που πυροδοτούν συμπτώματα σε εκείνους με σύνδρομο ευερέθιστου, τα αποτελέσματα αυτά δεν είναι περίεργα (Am J Gastroenterol, 1998; 93: 2184 έως 90).
Εάν θα πρέπει να προταθεί οποιαδήποτε φυτική ίνα, τότε οι σπόροι πλαντάγκο - μία πηγή διαλυτών ινών που πωλείται στο εμπόριο ως «ψύλλιο» φαίνεται να είναι η καλύτερη επιλογή, αλλά μπορεί και αυτό να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε μερικούς πάσχοντες (TownsendLetterDocs, 2004; 252: 159).
Τα γιαούρτια με προβιοτικά είναι μία άλλο δημοφιλής επιλογή για τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, αλλά και αυτά, επίσης, μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Ενώ τα προβιοτικά μπορεί να είναι ωφέλιμα για την πάθηση σε ορισμένους, τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν βρεθεί επίσης να προκαλούν συμπτώματα σε ένα σημαντικό ποσοστό των πασχόντων. Σύμφωνα με τον Dr Stephen Ο Wangen, διευθυντή του Κέντρου Αντιμετώπισης του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου στο Σιάτλ, "Ένας μεγάλος αριθμός των ασθενών μας, οι οποίοι βιώνουν σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου πάσχουν στην πραγματικότητα από αλλεργίες στα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά δεν το έχουν συνειδητοποιήσει. Το γιαούρτι, αν και έχει υποστεί ζύμωση, εξακολουθεί να είναι ένα γαλακτοκομικό προϊόν και μπορεί να είναι ένας ισχυρός πυροδοτητής των πεπτικών τους προβλημάτων. Για αυτούς τους ανθρώπους, δεν συνιστάται η κατανάλωση γιαουρτιού, ακόμη και αυτών των ειδών με υψηλή περιεκτικότητα σε προβιοτικά"(TownsendLetter, 2008; June: 35).
Σαφώς, η διατροφή είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, αλλά δεν υπάρχει ένας κανόνας προσέγγισης που ταιριάζει σε όλους, όταν πρόκειται για την επιτυχή θεραπεία. Ο πειραματισμός με τον περιορισμό ή την πλήρη εξάλειψη ορισμένων τροφίμων από τη συνήθη διατροφή σας ή / και σε συνεργασία με έναν έμπειρο διατροφολόγο μπορεί να είναι ο καλύτερος τρόπος για να θέσετε την πάθηση υπό έλεγχο.
Άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις
Μαζί με την αλλαγή της διατροφής, υπάρχουν και άλλοι φυσικοί τρόποι για την αντιμετώπιση του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου.
• Χαλάρωση. Καθώς πολλές μελέτες έχουν ήδη εντοπίσει το ρόλο των ψυχολογικών και συναισθηματικών παραγόντων σε ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, συνιστώνται συχνά τεχνικές χαλάρωσης. Στη Γερμανία, η τεχνική που ονομάζεται «Λειτουργική χαλάρωση» - ένας όρος που επινοήθηκε πριν από δεκαετίες για να περιγράψει μια μορφή χαλάρωσης που είναι επίσης γνωστό ως «αυτο-ύπνωση» βοηθά στη διατήρηση της ισορροπίας στο νευρικό σύστημα και φαίνεται να είναι ωφέλιμη σε περιπτώσεις διαταραχών του εντέρου. Σε μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη 80 ασθενών, οι οποίοι είτε έκαναν συνεδρίες λειτουργικής χαλάρωσης ή είχαν ενισχυμένη ιατρική φροντίδα (τυπική θεραπεία συν δύο συνεδρίες συμβουλευτικής) για πέντε εβδομάδες, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η λειτουργική χαλάρωση ήταν σημαντικά πιο αποτελεσματική από τη θεραπεία της ομάδας ελέγχου. Πράγματι, τα θετικά αποτελέσματα, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά, ήταν ακόμα ορατά, τρεις μήνες αργότερα (JAlternComplementMed, 2010; 16: 47–52).
Μια μικρής κλίμακας τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη (21 ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου), που πραγματοποιήθηκε στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Τοχόκου στην Ιαπωνία, περιλάμβανε τη χρήση της «αυτογενούς χαλάρωσης», μίας τεχνικής χαλάρωσης που διδάσκει το σώμα πώς να ανταποκρίνεται σε λεκτικές εντολές μέσα από έξι πρότυπες ασκήσεις. Η τεχνική φαίνεται να συνδυάζει στοιχεία τόσο της αυτο-ύπνωσης όσο και της βιοανάδρασης. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι η αυτογενής χαλάρωση μπορεί να είναι ωφέλιμη στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ενισχύοντας τον αυτοέλεγχο, όπως φαίνεται από τις απαντήσεις των ασθενών σε μια σειρά ερωτήσεων που σχετίζονται με την πάθηση. (ApplPsychophysiolBiofeedback, Dec 8 2009).
• Άσκηση. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι η άσκηση μπορεί να είναι μια αποτελεσματική παρέμβαση για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Όταν συγκρίθηκε ενάντια στη συμβατική φροντίδα σε μια δοκιμή 12 εβδομάδων, οι ασθενείς στην ομάδα άσκησης ανέφεραν σημαντική βελτίωση στα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας (Int J Sports Med, 2008; 29: 778 - 82). Μια άλλη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ακόμη και ήπια σωματική δραστηριότητα μπορεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων και το φούσκωμα στην κοιλιά (Am J Gastroenterol, 2006; 101: 2552-7).
• Υπνοθεραπεία. Οι συναισθηματικοί και ψυχολογικοί παράγοντες φαίνεται να επηρεάζουν το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, το οποίο μπορεί να εξηγήσει γιατί η ύπνωση έχει αποδειχθεί χρήσιμη για τους ασθενείς με τη συγκεκριμένη πάθηση. Σύμφωνα με μια εκτεταμένη ανασκόπηση της ιατρικής / επιστημονικής βιβλιογραφίας που πραγματοποιήθηκε από το διάσημο Cochrane Collaboration, που οδήγησε σε μια συγκεντρωτική μετα-ανάλυση τεσσάρων μελετών στις οποίες συμμετείχαν 147 ασθενείς συνολικά, η υπνοθεραπεία ήταν καλύτερη τόσο στη συνήθη ιατρική φροντίδα όσο και στην έλλειψη οποιασδήποτε θεραπείας για την ανακούφιση του κοιλιακού πόνου και άλλων συμπτωμάτων του ευερέθιστου εντέρου, τουλάχιστον για βραχυπρόθεσμο διάστημα (Cochrane Database Syst Rev, 2007; 4: CD005110). Είναι σαφές, ωστόσο ότι απαιτούνται περισσότερες μελέτες υψηλής ποιότητας προκειμένου να μπορέσουν να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα.
• Έλαιο μέντας. Σύμφωνα με μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, οκτώ από τις 12 ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο μελέτες έδειξαν στατιστικά σημαντικές θετικές επιδράσεις του αιθέριου έλαιου μέντας για τη θεραπεία του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Οι μέσες τιμές απόκρισης, ως αντανάκλαση της «συνολικής επιτυχίας», ήταν 58 τοις εκατό για το αιθέριο έλαιο μέντας και 29 τοις εκατό για το εικονικό φάρμακο. Ωστόσο, ακόμη και αν το έλαιο μέντας έρχεται συνήθως σε κάψουλες ειδικής επικάλυψης που αποσκοπούν στην προστασία του στομάχου, αυτές οι κάψουλες μπορούν ακόμα να οδηγήσουν σε παρενέργειες, όπως η καούρα ή ο ερεθισμός του ορθού (Phytomedicine, 2005; 12: 601 - 6).
• Κινέζικα βοτανικά φάρμακα. Σε μία δοκιμή, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 100 ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, εκείνοι που έλαβαν θεραπεία με κινέζικα βοτανικά σκευάσματα, χρησιμοποιώντας φόρμουλες που ήταν είτε εξατομικευμένες ή τυποποιημένες, είδαν σημαντικές βελτιώσεις όσον αφορά τα συμπτώματα του εντέρου, καθώς και τη συνολική ποιότητα της ζωής τους. Ωστόσο, μόνο η ομάδα των ατόμων που λάμβαναν βότανα προσαρμοσμένα στον ασθενή ήταν σε θέση να διατηρήσουν τις βελτιώσεις 14 εβδομάδες αργότερα. Επιπλέον, μόνο δύο ασθενείς που λάμβαναν κινέζικα βοτανικά σκευάσματα ανέφεραν οποιεσδήποτε αρνητικές επιπτώσεις: ένας ανέφερε γαστρεντερικές ενοχλήσεις, ενώ ο άλλος αισθάνθηκε πονοκεφάλους (JAMA, 1998; 280: 1.585 -9).
• Βελονισμός. Τα αποτελέσματα μιας δοκιμής στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι ο βελονισμός σε συνδυασμό με μόξα μπορεί να προσφέρει πολλά στη διαχείριση του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου (Gastroenterol Nurs, 2009; 32: 243-55). Ωστόσο, μια σοβαρή αξιολόγηση των μελετών μέχρι το 2006, βρήκε μόνο έξι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες, οι οποίες, στην πραγματικότητα, ήταν ασαφείς λόγω της κακής ποιότητας ή δεν ήταν συγκρίσιμες λόγω των πάρα πολλών διαφορών στις μεταβλητές που μελετήθηκαν. Επίσης, οι ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν είναι ακόμη σαφές κατά πόσο ο παραδοσιακός βελονισμός είναι καλύτερος από ό, τι ο εικονικός βελονισμός στη μείωση των συμπτωμάτων του ευερέθιστου εντέρου (Cochrane Database Syst Rev, 2006; 4: CD005111).
