Αν και είναι ακόμα νωρίς, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι αυτό το θαλάσσιο αντιοξειδωτικό μπορεί να κάνει όλα όσα υπόσχεται.
Μια ελάχιστα γνωστή χρωστική ουσία από τον πυθμένα του ωκεανού ταράζει τα νερά στον κόσμο του συμπληρώματος λόγω των αντιγηραντικών της ιδιοτήτων. Η ασταξανθίνη, μία χρωστική σκούρου κόκκινος χρώματος που παράγεται από μικροσκοπικά φύκια, θεωρείται ένα «σούπερ αντιοξειδωτικό» και αποτελεί τη λύση στα πάντα, από τις ρυτίδες μέχρι την άνοια και τα προβλήματα όρασης. Όμως, έχουν επιστημονική ισχύ όλα αυτά;
Τι είναι η ασταξανθίνη;
Η ασταξανθίνη ανήκει στην οικογένεια των καροτενοειδών και συγγενεύει με τη βήτα-καροτίνη και τη λουτεΐνη. Η πιο πλούσια φυσική πηγή ασταξανθίνης είναι η θαλάσσια μικροάλγη Haematococcus pluvialis, αλλά βρίσκεται επίσης σε πολλά θαλασσινά, όπως ο σολομός, οι γαρίδες, ο αστακός και το καβούρι, όπου είναι υπεύθυνη για τη χαρακτηριστική ροζ απόχρωσή τους.
Ως καροτενοειδές, η ασταξανθίνη είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, ένα μόριο που μπορεί να προστατεύσει τα κύτταρα από βλάβες που προκαλούνται από ασταθή μόρια γνωστά ως «ελεύθερες ρίζες». Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλα καροτενοειδή, τα οποία μπορούν να εμφανίσουν δυνητικά επιβλαβείς προ-οξειδωτικές ιδιότητες υπό ορισμένες προϋποθέσεις (για παράδειγμα, εάν λείπουν άλλα αντιοξειδωτικά), η ασταξανθίνη είναι μια «καθαρά αντιοξειδωτική ουσία»(BiosciBiotechnolBiochem, 2009; 73: 1928–32).
Μελέτες αποδεικνύουν ότι οι αντιοξειδωτικές ικανότητες της ασταξανθίνης ξεπερνούν αυτές των άλλων καροτενοειδών, όπως η βήτα-καροτίνη, το λυκοπένιο και η λουτεΐνη, καθώς και η βιταμίνη Ε (J Agric Food Chem, 2000, 48: 1150 - 4). Εξουδετερώνοντας ατομικό οξυγόνο (μία ελεύθερη ρίζα), μια ιδιαίτερα δραστική ένωση οξυγόνου, η ασταξανθίνη έχει δραστικότητα περισσότερο από 100 φορές υψηλότερη από εκείνη της βιταμίνης Ε (PureApplChem, 1991; 63: 141–6).
Αυτές οι αντιοξειδωτικές ικανότητες, σε συνδυασμό με την ικανότητά της να διαπερνά το φράγμα αίματος-εγκεφάλου (PharmacolBiochemBehav, 2011 May 17), κάνουν την ασταξανθίνη ιδανικό υποψήφιο για την πρόληψη και τη θεραπεία μιας σειράς ασθενειών και προβλημάτων υγείας. Ειδικότερα, καθώς ο σχηματισμός ελευθέρων ριζών και το οξειδωτικό στρες πιστεύεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στη γήρανση (MechAgeingDev, 2004; 125: 811–26), ένας αυξανόμενος αριθμός εταιρειών συμπληρωμάτων προωθούν την ασταξανθίνη ως σούπερ θρεπτικό συστατικό αντιγήρανσης.
Τα επιστημονικά στοιχεία
Πολυάριθμες μελέτες, συμπεριλαμβανομένων αρκετών κλινικών δοκιμών δείχνουν ότι αυτό το θρεπτικό συστατικό μπορεί να είναι ευεργετικό για ένα πλήθος παθήσεων που σχετίζονται με τη γήρανση.
• Άνοια. Μια ιαπωνική μελέτη διαπίστωσε ότι η ασταξανθίνη μπορεί να μειώσει τη συσσώρευση των ενώσεων που ονομάζονται «φωσφολιπιδικά υδροϋπεροξείδια» (PLOOH), που είναι γνωστό ότι συσσωρεύονται ανώμαλα στα ερυθρά αιμοσφαίρια (ερυθροκύτταρα) ατόμων με άνοια. Σε αυτή την τυχαιοποιημένη, διπλή-τυφλή μελέτη, 30 υγιείς εθελοντές ηλικίας 50-69 ετών λάμβαναν ένα συμπλήρωμα ασταξανθίνης (6 ή 12mg) ή ένα εικονικό φάρμακο (placebo) κάθε μέρα για 12 εβδομάδες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα επίπεδα PLOOH στα ερυθροκύτταρα μειώθηκαν κατά 40 και 50 τοις εκατό με 6 και 12 mg ασταξανθίνης, αντίστοιχα, ενώ δεν υπήρξε μεταβολή με το εικονικό φάρμακο. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ασταξανθίνη "μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της άνοιας» (BrJNutr, 2011; Jan 31: 1–9). Μια άλλη μελέτη, αν και προκαταρκτική εξέταση-διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα ασταξανθίνης ίσως να είναι χρήσιμα για την αμνησία και τη νοητική εξασθένιση που σχετίζονται με την ηλικία (J Clin Nutr Biochem, 2009; 44: 280-4).
• Κακή όραση. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ιαπωνικό περιοδικό MedicalConsultation & NewRemedies, δόθηκε ασταξανθίνη (6mg/ημέρα) σε 22 μεσήλικες και ηλικιωμένους με σημάδια πρεσβυωπίας, όπου ο φακός του ματιού χάνει την ικανότητά του να εστιάζει, γεγονός που καθιστά δύσκολο να δει αντικείμενα που είναι κοντά. Οι ερευνητές βρήκαν μια σημαντική βελτίωση στην ικανότητα του ματιού να εστιάζει, μετά τη λήψη συμπληρωμάτων ασταξανθίνης για τέσσερις εβδομάδες (MedConsultNRem, 2009; 46: 89–93). Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από εταιρεία που παρασκευάζει συμπλήρωμα ασταξανθίνης. Μια άλλη δοκιμή –μία μακροχρόνια ιταλική μελέτη- αναφέρει ότι η λήψη 4mg ασταξανθίνης την ημέρα σε συνδυασμό με άλλα καροτενοειδή και αντιοξειδωτικά (180mg βιταμίνης C, 30mg βιταμίνης Ε, 22,5mg ψευδαργύρου, 1mg χαλκού, 10mg λουτεΐνης και 1mg ζεαξανθίνης) βελτίωσαν την οπτική λειτουργία σε ασθενείς με εκφύλιση ωχράς κηλίδας (Ophthalmology, 2008; 115: 324–33.e2).
• Γήρανση του δέρματος. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η ασταξανθίνη προσφέρει φυσική προστασία από τις επιβλαβείς υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου (UV), που είναι η νούμερο ένα αιτία της πρόωρης γήρανσης του δέρματος. Μια πρόσφατη εργαστηριακή μελέτη ανέφερε ότι η ασταξανθίνη εμφανίζει ανώτερη προστατευτική δράση ενάντια στις ακτίνες UVA που προκαλουν οξειδωτική βλάβη στα κύτταρα του ανθρώπινου δέρματος, σε σχέση με τα καροτενοειδή κανθαξανθίνη και βήτα-καροτίνη (Exp Dermatol, 2009; 18: 222 έως 31). Μια άλλη εργαστηριακή μελέτη έδειξε ότι η ασταξανθίνη επιβραδύνει την αυξημένη παραγωγή του ενζύμου κολλαγόνου ΜΜΡ-1 και του ενζύμου ινοβλαστών του δέρματος ελαστάση (SFE) που διεγείρονται από την έκθεση στην ακτινοβολία UVA. Δεδομένου ότι αυτά τα ένζυμα διασπούν το κολλαγόνο του δέρματος, τις ίνες ελαστίνης και τον συνδετικό ιστό, οι ερευνητές υπέθεσαν ότι η ασταξανθίνη μπορεί να προσφέρει σημαντική προστασία ενάντια στη χαλάρωση του δέρματος και τις ρυτίδες (J Dermatol Sci, 2010; 58: 136-42). Ακόμη πιο συναρπαστικό, κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι η λήψη ασταξανθίνης μπορεί να βελτιώσει πραγματικά την κατάσταση του δέρματος. Σε μια διπλή-τυφλή μελέτη, 16 γυναίκες με ξηρό δέρμα, ηλικίας περίπου 40 χρόνων, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα λάμβανε ένα καθημερινό συμπλήρωμα που περιείχε 2mg ασταξανθίνη και 40mg τοκοτριενόλη (βιταμίνη Ε), ενώ η άλλη λάμβανε μια κάψουλα εικονικού φαρμάκου που περιείχε έλαιο κανόλα. Μετά από μόλις δύο εβδομάδες, οι γυναίκες στην ομάδα δοκιμής είδαν πολλές βελτιώσεις στην κατάσταση του δέρματός τους, όπως λιγότερες ρυτίδες, καλύτερη ενυδάτωση και ελαστικότητα, λεία επιφάνεια, και λιγότερους κύκλους και χαλαρότητα κάτω από τα μάτια. Τα αποτελέσματα ήταν ακόμη καλύτερα μετά από τέσσερις εβδομάδες, με διάφορες δερματολογικές μετρήσεις που έδειξαν μια στατιστικά σημαντική διαφορά σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (FoodStyle 21, 2002; 6: 112–7). Μια πιο πρόσφατη μελέτη χρησιμοποιώντας ένα μεγαλύτερο μέγεθος δείγματος (49 αμερικανίδες) ερεύνησε τις επιπτώσεις της ασταξανθίνης μόνο (4mg ημερησίως) για την κατάσταση του δέρματος. Μετά από έξι εβδομάδες, σημειώθηκαν και πάλι σημαντικές βελτιώσεις στην ομάδα που λάμβανε ασταξανθίνη σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου, συμπεριλαμβανομένης της σημαντικής βελτίωσης στην ελαστικότητα και τις λεπτές γραμμές / ρυτίδες, όπως αξιολογήθηκαν από δερματολόγο (CarotenoidSci, 2006; 10: 91–5).
Μικρή δόση, μεγάλα οφέλη
Εκτός από αυτά τα ελπιδοφόρα οφέλη αντιγήρανσης, η ασταξανθίνη πιθανόν να αποτελεί μέσο πρόληψης ενάντια στον καρκίνο, να ενισχύει τη γονιμότητα και να βελτιώνει την υγεία της καρδιάς (βλέπε πίνακα). Ωστόσο, απαιτούνται πολύ μεγαλύτερες κλινικές μελέτες, ιδιαίτερα αυτές που εξετάζουν τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια από την κατανάλωση ασταξανθίνης σε καθημερινή βάση. Παρ' όλα αυτά, μέχρι στιγμής δεν έχουν υπάρξει αναφορές για ανεπιθύμητες ενέργειες, και οι μελέτες έχουν χρησιμοποιήσει ασταξανθίνη σε δόσεις που κυμαίνονται από 1,8mg έως 100mg ανά ημέρα για ένα χρόνο (MarDrugs, 2011; 9: 447–65). Επιπλέον, μια μελέτη για την ανθρώπινη ασφάλεια κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 6mg/ημέρα ασταξανθίνη που προέρχονται από το H. pluvialis είναι ασφαλή για υγιείς ενήλικες (J Med Food, 2003; 6: 51-6).
Αν θέλετε να το δοκιμάσετε, βεβαιωθείτε ότι έχετε επιλέξει ένα φυσικό συμπλήρωμα ασταξανθίνης από μη μολυσμένη πηγή μικτοφυκών.
Η συνήθης δόση ασταξανθίνης είναι 2-4mg/ημέρα και, καθώς είναι λιποδιαλυτη, φαίνεται να απορροφάται καλύτερα όταν λαμβάνεται μετά από ένα γεύμα που περιέχει λίπη (Biosci Biotechnol Biochem, 2009; 73: 1928-1932). Σε γενικές γραμμές, συνιστάται να τη λαμβάνεται με μία διατροφική πηγή υγιών λιπαρών, όπως το ελαιόλαδο ή το λινέλαιο.
Όταν συνδυάζεται με υγιεινή διατροφή και υγιή τρόπο ζωής, η ασταξανθίνη μπορεί κάλλιστα να είναι ένα από τα καλύτερα συμπληρώματα που βοηθούν στην καθυστέρηση της γήρανσης.
Άλλα οφέλη
- Υπογονιμότητα. Σε μία διπλή-τυφλή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή, σε 30 άντρες με προβλήματα υπογονιμότητας δόθηκαν είτε 16mg/μέρα ασταξανθίνη είτε εικονικό φάρμακο (placebo) για τρεις μήνες. Στο τέλος της μελέτης, η ποιότητα του σπέρματος βελτιώθηκε στην ομάδα που λάμβανε ασταξανθίνη αλλά όχι στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Επιπλέον, περισσότερες από τις μισές σύντροφοι των αντρών από την ομάδα της ασταξανθίνης, έμειναν έγκυες κατά τη διάρκεια της δοκιμής, ενώ μόνο το 10 τοις εκατό από την ομάδα του εικονικού φαρμάκου κατέλειξε σε εγκυμοσύνη. (Asian J Androl, 2005;7:257-62).
- Καρδιακή υγεία. Σε μία άλλη παρόμοια διπλή-τυφλή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή, δόθηκε ασταξανθίνη σε δόσεις των 0,6,12 και 19mg την ημέρα για τρεις μήνες σε υγιείς ενήλικες. Εκείνοι που λάμβαναν ασταξανθίνη – σε οποιαδήποτε δόση – είδαν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων τους να μειώνονται και την «καλή» τους χοληστερόλη να αυξάνεται. (Atherosclerosis, 2010; 209:520-3).
- Παλινδρόμηση. Υψηλή δόση ασταξανθίνης (40mg/μέρα) κατάφερε να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης σε άτομα με δυσπεψία, μετά από 4 βδομάδες. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα εμφανή σε εκείνους που έπασχαν από λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, που συνδέεται συνήθως με δυσπεψία. (Phytomedicine, 2008; 15:391-9).
- Καρκίνος. Αν και τα αποτελέσματα ίσως δεν ισχύουν και για τους ανθρώπους, η ασταξανθίνη εμφάνισε αντικαρκινική δράση σε ποντίκια με καρκίνο της ουροδόχου κύστης. (Carcinogenesis, 1994; 15:15-9). Επίσης, πολλά υποσχόμενα ήταν και τα ευρήματα μίας εργαστηριακής μελέτης που έδειξε ότι η ασταξανθίνη μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων στο κόλον.(Cancer Lett, 2009; 283: 108-17).
- Άσκηση – Αθλητικές επιδόσεις. Μία μελέτη σε υγιείς άντρες εθελοντές που έπαιρναν 6mg/μέρα ασταξανθίνη για τέσσερις βδομάδες, έδειξε ότι το συμπλήρωμα μπορεί να βελτιώσει την οπτική οξύτητα και να μειώσει τη μυϊκή κόπωση, οδηγώντας σε καλύτερες αθλητικές επιδόσεις. (JClinTherMed, 2002; 18: 1085-100).
Γράφει η Τζοάνα Έβανς
