Τρίτη Ηλικία: Αίσθηση πληρότητας και Ρεφλεξολογία

Ο Erik Erikson, ένας διάσημος Αμερικανός ψυχαναλυτής με γερμανικές ρίζες, δημιούργησε τη θεωρία της Ψυχοκοινωνικής Ανάπτυξης των ανθρώπων. Αυτή του η θεωρία, υπήρξε από τις πιο σημαντικές στον 20^ο αιώνα γιατί αναφερόταν στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου, από τη γέννησή του, έως τον θάνατό του. 
Σε κάθε ένα από τα 8 στάδια της αναπτυξιακής πορείας του ανθρώπου, ο Erik Erikson αναφέρει τους δύο πόλους της θετικής ή της αρνητικής έκβασης του σταδίου, για να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τι σημαίνει πραγματικά να ολοκληρώνεται καθένας από τους 8 αυτούς κύκλους.

Στάδιο 1^ο: Εμπιστοσύνη ή Αμφιβολία (Γέννηση-1^ο έτος της ζωής του ανθρώπου)
Εάν το παιδί δέχεται αγάπη και ζεστασιά δημιουργείται μέσα του η εμπιστοσύνη, εάν όχι, τότε η αμφιβολία και ο φόβος.

Στάδιο 2^ο: Αυτονομία ή Ντροπή (2^ο-3^ο έτος της ζωής του ανθρώπου)
Εάν μέσω των σωστών ορίων των γονέων εμφυσείται στο παιδί ή αίσθηση του προσωπικού του ελέγχου, τότε μιλάμε για πραγματική αυτονομία. Εάν τα όρια είναι πολύ μαλακά ή πολύ σκληρά, τότε μιλάμε για ντροπή.

Στάδιο 3^ο: Πρωτοβουλία ή Ενοχή (3^ο-5^ο έτος της ζωής του ανθρώπου)
Εάν οι γονείς ενισχύουν την αίσθηση πρωτοβουλίας των παιδιών, τότε αυτό ισχυροποιεί μέσα τους το θάρρος για εξερεύνηση του περιβάλλοντός τους. Εάν υφίστανται συνεχώς κριτική, αυτό δημιουργεί ενοχή.

Στάδιο 4^ο: Εργατικότητα ή Κατωτερότητα (6^ο-11^ο έτος της ζωής του ανθρώπου)
Όσα παιδιά επαινούνται και ενθαρρύνονται για τις σχολικές και κοινωνικές επιδόσεις τους, αναπτύσσουν μία αίσθηση εργατικότητας – παραγωγικότητας, σε σχέση με αυτά που αποθαρρύνονται και αναπτύσσουν μία αίσθηση κατωτερότητας.

Στάδιο 5^ο: Ταυτότητα ή Σύγχυση (εφηβεία, 12^ο-18^ο έτος)
Όταν οι έφηβοι σχηματίζουν σταδιακά μέσα τους μια συγκροτημένη, σταθερή ταυτότητα, αυτό είναι μία παρακαταθήκη για τη μελλοντική ψυχολογική σταθερότητά του. Ενώ όσοι (λόγω πολλαπλών παραγόντων) βρίσκονται σε σύγχυση σε σχέση με αυτό που είναι και αυτό που κάνουν, διακυβεύουν και την μελλοντική ψυχική ισορροπία τους.

Στάδιο 6^ο: Οικειότητα ή Απομόνωση (19^ο-40^ο έτος της ζωής του ανθρώπου)
Όταν διαμορφώνονται επιτυχημένες διαπροσωπικές σχέσεις, μέσω της φιλίας ή του έρωτα, κατακτάται η αίσθηση της οικειότητας προς τους ανθρώπους. Εάν η οικειότητα δεν επιτυγχάνεται, το άτομο συχνά αισθάνεται απομονωμένο και σε μοναξιά.

Στάδιο 7^ο: Παραγωγικότητα ή Απραξία (μέση ηλικία, 41^ο-65^ο έτος)
Όταν αναπτύσσεται σε αυτό το στάδιο έμπρακτα η αίσθηση ενός σκοπού στη ζωή, δηλαδή η δημιουργία οικογένειας, η βοήθεια στη κοινότητα και η παραγωγή έργου, τότε το άτομο αισθάνεται παραγωγικό και ότι αφήνει κάτι στον κόσμο. Εάν το άτομο αδυνατεί να βρει έναν σκοπό, τότε μιλάμε για τη δημιουργία μίας αίσθησης αποκοπής, απραξίας και τέλματος.

Στάδιο 8^ο: Πληρότητα ή Απελπισία (τρίτη ηλικία, 65^ο έτος-θάνατος)
Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, τείνουν να μειώνουν τη παραγωγικότητά τους και να εξερευνούν τη ζωή πλέον, ως συνταξιούχοι. Ενώ ακόμα μπορεί να είναι αρκετά δημιουργικοί, στη παρούσα ζωή τους, συχνά κοιτούν πίσω στο παρελθόν τους (Πώς αισθάνεστε ψυχολογικά; Τι σας δίνει κουράγιο και τι σας αποκαρδιώνει, απογοητεύει; Ποιο είναι το καλύτερο πράγμα που έχετε κάνει στη ζωή σας; Και ποιο το χειρότερο;).
Εάν αυτή η ματιά στο παρελθόν εμπεριέχει ως επί το πλείστον, μια ζωή γεμάτη από στόχους και σκοπούς, εκπληρωμένους, τότε μπορούμε να μιλάμε για μία ζωή πληρότητας και σοφίας. Εάν αυτού του είδους η σοφία, που είναι τόσο χρήσιμη, μαζί με την αίσθηση πληρότητας στη Τρίτη ηλικία, εμπεριέχει και μία υγιώς αποστασιοποιημένη προσέγγιση της υπόλοιπης ζωής, αλλά και μία συμφιλίωση με τον επερχόμενο θάνατο, τότε μιλάμε για την ολοκλήρωση του 8^ου σταδίου.
Εάν η ματιά προς τα πίσω περιέχει πολλές αποτυχίες εκπλήρωσης στόχων, πολλές απογοητεύσεις και αρνητικότητες, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απελπισία, παραίτηση και κατάθλιψη.
Πολύ μεγάλη σημασία για την αίσθηση ολοκλήρωσης αυτού του σταδίου, έχει παράλληλα και μία καλή σχετικά σωματική υγεία. Ο τρόπος που συμπεριφερθήκαμε στο σώμα μας σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας αφήνει ανεξίτηλα τα σημάδια του στη Τρίτη ηλικία. Ποτέ δεν είναι αργά να συμφιλιωθούμε άλλωστε με το παρελθόν, όποιο και εάν είναι αυτό, να αγκαλιάσουμε όλα αυτά που θεωρούμε χαμένα, όλα αυτά που δεν καταφέραμε, τις απώλειές μας, και έτσι να αποδεχτούμε βαθιά αυτό που υπάρχει τώρα.
Τελικά, ακόμα και εάν μεταχειριστήκαμε άσχημα το σώμα μας, μέσα από διάφορες ανθυγιεινές επιλογές και εξαρτήσεις, ποτέ δεν είναι αργά να το αποδεχτούμε, ανακουφίζοντάς το με διάφορες τεχνικές, οι οποίες βοηθούν στην εξισορρόπηση της ενέργειας μέσα σε αυτό. (Από τι πάθηση υποφέρετε; Ποιό σημείο του σώματός σας νιώθετε πιο πολύ επιβαρυμένο; Πού πονάτε κατά τη διάρκεια της ημέρας ή της νύχτας;).
Η Ρεφλεξολογία αποτελεί μία από αυτές τις κατεξοχήν τεχνικές ανακούφισης και εξισορρόπησης της ενέργειας του σώματος. Είναι μία μορφή θεραπείας, η οποία συνδέεται με το εδώ και τώρα του θεραπευόμενου, καθότι είναι βασισμένη σε αυτή την τρομερά ενεργειακή διαπροσωπική σχέση μεταξύ αυτού και του θεραπευτή. Θα έλεγα ότι η ενασχόληση με τα πέλματα ενός ανθρώπου που υποφέρει και η διοχέτευση πιέσεων πάνω σε αυτά, αποτελεί μία συγκλονιστική εξύψωση της ταπεινότητας, στην οποία εισέρχονται και τα δύο εμπλεκόμενα μέρη. Μέσα από αυτή την στοχευμένη εμβάθυνση στο τώρα των ηλικιωμένων θεραπευμένων, δημιουργείτε μια ιερή σύνδεση με το τώρα τους και μία άφεση σε ό,τι δεν έχει συγχωρεθεί έως τώρα. Άλλωστε το σώμα και η ψυχή είναι άρρηκτα συνδεδεμένα.
Η Ρεφλεξολογία ή αλλιώς θεραπεία ζωνών, γιατί χωρίζει το πέλμα σε ζώνες, οι οποίες αντιστοιχούν σε διάφορα σημεία του σώματος, συνίσταται στην ειδική πίεση με τα δάχτυλα και σε τεχνικές μασάζ χωρίς τη χρησιμοποίηση ελαίων ή κρεμών. Πιέζοντας συγκεκριμένες περιοχές του πέλματος παράγουμε ενέργεια στα συγκεκριμένα σημεία που αντιστοιχούν στο σώμα και απελευθερώνουμε μπλοκαρίσματα, τα οποία δημιουργούν πόνους και αρρώστιες.
Η Ρεφλεξολογία βοηθά το σώμα να θεραπεύσει τον εαυτό του, ενεργοποιώντας δηλαδή μηχανισμούς αυτοθεραπείας, βελτιώνει τη κυκλοφορία του αίματος, μειώνει το στρες και δημιουργεί ευεξία στο άτομο που την δέχεται. Τα σημεία, τα οποία ονομάζονται αντανακλαστικά, στα οποία ασκούν πίεση οι ρεφλεξολόγοι αντιστοιχούν σε όλα τα όργανα του σώματος. Πέρα από τα πέλματα, η αντιστοιχία αυτή βρίσκεται και στις παλάμες των χεριών.
Ειδικότερα, στους ηλικιωμένους, στους οποίους δίνεται μέσω της ρεφλεξολογίας, ένα πρώτο δώρο επαφής και αγγίγματος, η ρεφλεξολογία βοηθά στη νοητική και συναισθηματική εξισορρόπησή τους.
Συγκεκριμένα, τα σωματικά οφέλη, μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: Ενεργοποίηση των νευρικών απολήξεων, βοηθάει στην κινητική αυτονομία και ισορροπία του σώματος των ηλικιωμένων, στην καλυτέρευση της κυκλοφορίας του αίματος μέσω της καλύτερης οξυγόνωσης που προκαλείται, αποθεραπεία από εγχειρήσεις των ισχίων και αποκατάσταση των γονάτων. Βοηθάει στην υπέρταση και υπόταση, σε μετεφραγματικές καταστάσεις, σε αναπνευστικά προβλήματα, σε ημικρανίες και πονοκεφάλους, στην αρθρίτιδα και στους ρευματισμούς, σε θέματα δυσκοιλιότητας και πέψης. Επίσης, αυξάνει τον μεταβολισμό, βοηθάει τις αϋπνίες, και με την οξυγόνωση αναζωογονεί τα κύτταρα και αποβάλει τις τοξίνες από τον οργανισμό. Σε περιπτώσεις καρκίνων ή αυτοάνοσων νοσημάτων επιδρά πολύ ανακουφιστικά και ηρεμιστικά.
Σε ψυχολογικό επίπεδο, βοηθάει στην κατάθλιψη, ενισχύει τις γνωστικές λειτουργίες του ατόμου, ηρεμεί το νευρικό σύστημα και δημιουργεί βαθιά χαλάρωση. Επίσης, ηρεμεί τους φόβους ή την υπερκινητικότητα των ηλικιωμένων και βοηθάει στην ομαλή διαχείριση του στρες.
Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφέρω ότι η σύζυγος του Erik Erikson, Joan Erikson (με τη βοήθεια της οποίας ο Erikson δημιούργησε τα 8 στάδια), που απεβίωσε στα 93 της χρόνια, αναφέρθηκε σε ένα 9^ο στάδιο, για ανθρώπους υπερήλικες, άνω των 80 ετών, κατά τη διάρκεια του οποίου το άτομο βιώνει μία σταδιακή απώλεια σε επίπεδο αυτονομίας, υγείας, συγγενών ανθρώπων και επίσης μπαίνει συχνά σε μία κοινωνική απομόνωση.
Ένα πολύ ηλικιωμένο άτομο μπορεί να επιστρέψει σ’ ένα στάδιο μωρού, επειδή ίσως να μην έχει την δυνατότητα να φροντίσει τον εαυτό του και να βιώσει ξανά, όπως στο 1^ο στάδιο, το δίπολο Εμπιστοσύνη ή Αμφιβολία. Στις μέρες που ζούμε, οι υπερήλικες κλείνονται συχνά σε ιδρύματα και οίκους ευγηρίας, φορτώνονται με χάπια και καθίστανται ανενεργοί σαν κάποια όντα που κάποτε χρησίμευσαν στην κοινωνία και την οικογένεια και τώρα είναι άχρηστα πια. Είναι σημαντικό σε αυτό το στάδιο, το άτομο να υπερβεί τον φόβο του θανάτου και να αποκτήσει ξανά ικανότητες, όπως αυτή του παιχνιδιού, της δραστηριότητας και του τραγουδιού.
Η Ρεφλεξολογία μπορεί να βοηθήσει τα υπερήλικα άτομα να κερδίσουν ξανά αισθήματα όπως αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, δουλεύοντας με έναν ρεφλεξολόγο ο οποίος τους δίνει ξανά πίσω την ελευθερία και τον σεβασμό που τους αξίζει. Συγκεκριμένα, ο Ρεφλεξολόγος, με την υπομονή, την αγάπη και την ενσυναίσθηση που πρέπει να διαθέτει, αντιλαμβάνεται έγκαιρα ποια σημεία του σώματος των υπερήλικων ατόμων έχουν πέσει σε αδράνεια ή εάν ένα σύνολο ατόμων υποφέρει από ιδρυματισμό και με τις κατάλληλες τεχνικές προσπαθεί να ζωντανέψει τα ακινητοποιημένα σώματα και τα «νεκρά» σημεία τους.
Το πιο σημαντικό σε αυτό το στάδιο, εκτός από τις τεχνικές, είναι η ποιοτική, διαπροσωπική επαφή μεταξύ του Ρεφλεξολόγου και του Ηλικιωμένου ατόμου. Το ενδιαφέρον και η φροντίδα, το άγγιγμα, το χαμόγελο και η ζεστασιά, που μπορεί να δείξει κάποιος Ρεφλεξολόγος σ’ έναν υπερήλικα, είναι αυτό που κάνει να ξανακερδίζεται η εμπιστοσύνη στη ζωή και έτσι προτού να κλείσει ο κύκλος της, τα υπερήλικα άτομα να αποχαιρετήσουν όλα αυτά που έζησαν με Ευγνωμοσύνη και όχι με αμφιβολία.