Στην εποχή μας πολλή συζήτηση γίνεται για την ανάγκη της απελευθέρωσης από κάθε περιορισμό και διάκριση και την αξία της αυτοαποδοχής και της αγάπης προς τον εαυτό. Ταυτόχρονα, πυκνώνουν όλο και περισσότερο γύρω μας οι εκδηλώσεις βίας και καταπάτησης των ορίων και των δικαιωμάτων της ανθρώπινης προσωπικότητας και η επιβολή των επιλογών και των επιθυμιών ανθρώπων χαρακτηρολογικά διαταραγμένων, με την κοινωνία να παρακολουθεί σοκαρισμένη και αμήχανη τα συμβαίνοντα, χωρίς ο μέσος άνθρωπος να μπορεί να σχηματίσει κάποια ιδέα περί του τι θα μπορούσε να κάνει και πώς θα μπορούσε να παρέμβει και να συγκρατήσει κάπως τα πράγματα.
Οι οικογένειες και κυρίως τα σχολεία είναι χώροι όπου πολύ συχνά έννοιες φαινομενικά αντιτιθέμενες, όπως η ανάγκη για πειθαρχία και κανόνες και η απαίτηση για δικαιώματα και ελευθερίες, συγκρούονται. Όροι όπως ‘αγάπη για τον εαυτό’ και ‘αγάπη για τους άλλους’ κάνουν πολλούς να μπερδεύονται ως προς το τι μπορεί να σημαίνει η εφαρμογή τους στην πράξη. Είναι σκληρότητα προς τον εαυτό το να τον πειθαρχείς; Είναι βία και αυταρχισμός το να επιβάλλεις σε ένα παιδί τον σεβασμό των άλλων; Πώς συνδυάζεται η απαίτηση για σεβασμό των ορίων των άλλων με την κατανόηση, την επιείκεια και την ενθάρρυνση της επιδίωξης της προσωπικής ελευθερίας; Καθημερινές είναι οι ιστορίες από το χώρο της εκπαίδευσης, όπου εκπαιδευτικοί αναγκάζονται ακόμα και να παραιτηθούν από την εργασία τους λόγω της απόγνωσης που τους προκαλεί η αδυναμία ή και η απαγόρευση του να επιβάλουν μια στοιχειώδη τάξη και να εξασφαλίσουν ένα minimum σεβασμού προς τις διαδικασίες και προς το πρόσωπό τους από τους ίδιους τους τους μαθητές –για να μην αναφέρουμε τις περιπτώσεις όπου απειλείται η ίδια η φυσική τους ακεραιότητα- με το σχολείο και τις διευθύνσεις του να αδυνατούν λόγω σύγχρονης εκπαιδευτικής κατεύθυνσης, συνήθως μάλιστα και λόγω φόβου νομικών συνεπειών, να τους προστατέψει.
Ας προσπαθήσουμε, όσο επιτρέπουν οι συνθήκες ενός άρθρου, να αναφερθούμε σε ορισμένα ανθοϊάματα που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ικανότητα οριοθέτησης, πειθάρχησης και αυτο-πειθάρχησης με παράλληλη κατανόηση και έκφραση αγάπης προς τα άτομα και την κοινότητα και να υποστηρίξουν την υποχώρηση της σύγχυσης γύρω από το μεγάλο αυτό θέμα.
Υπάρχουν άνθρωποι με μια φύσει αυταρχική προσωπικότητα. Το μήνυμα που περνάνε στους άλλους είναι «Θα κάνεις αυτό που σου λέω εγώ και δεν θέλω αντιρρήσεις!!» Η φυσική αντίδραση σε μια τέτοια στάση είναι φυσικά η αντίσταση: «Όχι, δεν θα κάνω αυτό που μου λες!!» Και η σύγκρουση ξεκινά. Πολλοί άνθρωποι, πολύ περισσότερο δε παιδιά, δεν έχουν την απαραίτητη ωριμότητα να διακρίνουν πότε αυτά που επιτάσσει ο αυταρχικός γονέας, δάσκαλος, προϊστάμενος κλπ είναι πραγματικά σωστά, χρήσιμα ή απαραίτητα. Έτσι, απλά αντιδρούν αρνούμενοι συνολικά να συνεργαστούν ή να υπακούσουν. Το ανθοΐαμα που θα μειώσει την αυταρχική διάθεση και θα επιτρέψει καλύτερη συνεργασία με το περιβάλλον είναι το Bach Flower Vine.
Μια άλλη συχνή αιτία συγκρούσεων και ‘επανάστασης’ στις ανθρώπινες ομάδες είναι η αντιπαλότητα και η εχθρότητα που πηγάζουν από την τάση να επικρίνει κανείς τους άλλους για τα ελαττώματα και τις αδυναμίες τους αδυνατώντας να ξεχωρίσει το σημαντικό από τις λεπτομέρειες και χωρίς να μπορεί να δει τις αδυναμίες των άλλων με επιείκεια και κατανόηση. Το ανθοΐαμα Bach Beech ‘γλυκαίνει’ την ψυχή και κάνει να δούμε τους άλλους με συμπάθεια ως προς τις αδυναμίες τους, διευκολύνοντας εξαιρετικά την επικοινωνία αλλά και την ποιότητα ζωής όλων των μερών.
Εκτός όμως από τις δυσκολίες που προέρχονται από την τάση του να κάνει κανείς κατάχρηση εξουσίας και να επιχειρεί να περιορίσει την ελευθερία και τα δικαιώματα των άλλων, υπάρχει και το αντίθετο πρόβλημα, αυτό του να μη μπορεί να εκφράσει την προσωπική του δύναμη, να ασκήσει εξουσία όταν χρειάζεται και να επιβάλει τον σεβασμό του ρόλου του. Το Bach Flower Centaury θα βοηθήσει το άτομο να εκφραστεί και να δράσει με δύναμη και αποφασιστικότητα, χωρίς δισταγμούς, φόβους και ενοχές, και να απαιτήσει να γίνει σεβαστό το δίκιο του. Το ανθοΐαμα Mountain Pride της FES θα τον κάνει ικανό να διατυπώνει με σταθερότητα και αξιοπρέπεια τη θέση του και τα δικαιώματά του αξιώνοντας το να γίνουν σεβαστά.
Πολλοί γονείς αποφεύγουν να φέρουν αντίρρηση ή να πειθαρχήσουν το παιδί τους θεωρώντας ότι αν το κάνουν το παιδί θα στενοχωρηθεί και ότι αυτό θα του δημιουργήσει πρόβλημα. Το Bach Flower Red Chestnut απομακρύνει την ανησυχία του ότι αν γίνει αυτό που πρέπει ο άλλος «κάτι θα πάθει», ότι θα στενοχωρηθεί και μπορεί να αρρωστήσει, ότι θα πάψει να τους αγαπάει, ότι γενικά κάποια ζημιά θα συμβεί.
Το Bach Pine θα βοηθήσει τους ενοχικούς ανθρώπους που θεωρούν κατά βάθος ότι δεν έχουν δικαίωμα να απαιτούν σεβασμό των δικαιωμάτων τους, είτε ως ιεραρχικά υποχρεούμενοι να ασκήσουν κάποια εξουσία και να επιβάλουν τάξη και κανόνες είτε ως υφιστάμενοι που οφείλουν να προασπίζουν τον σεβασμό των δικαιωμάτων και της ελευθερίας τους.
Το FES Goldenrod είναι εξαιρετικό στο να ενισχύει ανθρώπους να μπορούν να λένε όχι στις αξιώσεις και την κυρίαρχη ιδεολογία του περιβάλλοντός τους (πχ έφηβοι που η παρέα τους εξωθεί σε παραπτωματική συμπεριφορά προκειμένου να τους δέχεται σαν μέλη της, αλλά και σε κάθε περίπτωση που η απαίτηση συμμόρφωσης με την ομάδα κάνει τον άνθρωπο να φοβάται να διαφοροποιηθεί προκειμένου να μην αποβληθεί και απομονωθεί από αυτήν, να μη γίνει δηλαδή ‘αποσυνάγωγος’).
Το FES Sunflower θα ανακουφίσει και θα εξισορροπήσει ανθρώπους που έχουν εσωτερικές αμφιβολίες και συμπλέγματα ως προς το αίσθημα της αυτοαξίας τους, τείνοντας άλλοτε να υπερτιμούν τις ικανότητές τους και να προσπαθούν να τις αναδείξουν σε υπερβολικό βαθμό και άλλοτε να νοιώθουν ανάξιοι, ανίκανοι και με φόβο ότι θα αποδειχθούν ‘λίγοι’. Το ανθοΐαμα θα δώσει ένα αίσθημα εσωτερικής σταθερότητας και αυτοεκτίμησης ανεξάρτητης από την γνώμη που μπορεί να έχουν οι άλλοι, απελευθερώνοντας το άτομο από την καταδυνάστευση του ‘εγώ’ που ζητά διαρκώς αναγνώριση και στρέφοντας ελεύθερα πλέον την προσοχή του ‘προς τα έξω’, προς την επιδίωξη πραγματικών στόχων, στόχων που σέβεται και εκτιμά. Μια σχετικά παρόμοια δράση θα έχει και το Bach Heather.
Και φυσικά πάντα υπάρχει η τάση σε πολλούς ανθρώπους να εκδηλώνουν ‘αντικοινωνική’ (antisocial) ή ‘κοινωνιοπαθή’ (sociopathic) συμπεριφορά, μια κατάσταση όπου το άτομο δεν ενδιαφέρεται για το τι είναι σωστό και τι όχι και δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τα δίκαια και τα συναισθήματα των άλλων. Τα άτομο αυτά συνειδητά δημιουργούν συγκρούσεις, θυμό και ταραχή στο περιβάλλον τους, γίνονται χειριστικά, εκμεταλλευτικά και μπορούν να μεταχειρίζονται τους άλλους με αγριότητα, ψυχική σκληρότητα και συναισθηματική αδιαφορία. Δεν είναι ικανά να αισθανθούν ενοχές και συχνά, όταν μπορούν, δεν βλέπουν λόγο να μη παραβαίνουν το νόμο. Το πρόβλημα ανάμεσα στους νέους ανθρώπους, σήμερα ιδίως, είναι μεγάλο, με το γνωστό bullying («μπούλινγκ») να έχει καταστεί μάστιγα και να αποτελεί αληθινό μαρτύριο για πολλούς μαθητές αλλά και εκπαιδευτικούς. Ανθοϊάματα όπως τα Centaury, Mt. Pride, Goldenrod που ήδη αναφέρθηκαν, για την ενδυνάμωση της προσωπικής δύναμης, έκφρασης και ανεξαρτησίας, όπως και αντίστοιχα για τον φόβο και τον τρόμο (πχ. Mimulus, Rock Rose, Australian Bush Waratah και άλλα σχετικά) θα βοηθήσουν προφανώς τα θύματα να αντιμετωπίσουν παρόμοιες καταστάσεις. Εντυπωσιακή θα είναι όμως και η επίδραση που θα έχουν κάποια ανθοϊάματα στο ίδιο το άτομο με αντικοινωνικά χαρακτηριστικά, τον κοινωνιοπαθή, σε περίπτωση που θα έκρινε ότι θα άξιζε τον κόπο να δοκιμάσει. Το FES Deerbrush θα βοηθήσει στο να αποκτήσει κανείς σταδιακά μια βαθιά επίγνωση και συνειδητοποίηση των εσωτερικών του κινήτρων και συνακόλουθων συναισθημάτων και να εναρμονίσει αλληλοσυγκρουόμενα αισθήματα και επιλογές. Το FES Mullein θα βοηθήσει στο να αισθανθεί το άτομο ξεκάθαρα την ‘φωνή της συνείδησής του’ και να αποκτήσει επαφή με την αίσθηση της ηθικής μέσα του, θέτοντας τέλος στη σύγχυση και στην τάση να εξαπατά τον εαυτό του και τους άλλους.
Συχνή είναι η τάση πολλών να προσπαθούν να ενοχοποιούν τη διάθεση ενός ανθρώπου για αδιαπραγμάτευτη στάση ως προς την αναγκαιότητα της ύπαρξης και του σεβασμού ορίων, ηθικών αξιών και σχετικών πεποιθήσεων, με τη δικαιολογία ότι μια τέτοια ‘αυστηρότητα’ συνιστά ‘έλλειψη αγάπης’, έλλειψη ‘σεβασμού’ για τις ανάγκες των άλλων, έλλειψη κατανόησης, σκληρότητα και τάση επίκρισης και απόρριψης των άλλων ανθρώπων, κλπ. Το ανθοΐαμα Bach Cerato θα διατηρήσει ανεπηρέαστη την επίγνωση της προσωπικής μας αλήθειας, αντίληψης, γνώμης και πεποιθήσεων και θα μας προστατέψει από τη σύγχυση και από τον συνεπακόλουθο κίνδυνο του να ενδώσουμε σε τέτοιες πιέσεις και ηθικούς-ψυχολογικούς εκβιασμούς. Το Bach Walnut θα μας διατηρήσει ανεπηρέαστους ως προς την πιθανότητα υπαναχωρήσεων, στο βαθμό που γνωρίζουμε ήδη καθαρά το τι στάση θέλουμε να κρατήσουμε. Το FES Pink Yarrow θα βοηθήσει όσους είναι συναισθηματικά υποβόλιμοι, ώστε να μη ταυτίζονται ψυχολογικά και επομένως και να μη πληγώνονται από τις άδικες κατηγορίες περί ‘σκληρότητας’, ‘έλλειψης ανθρωπιάς’ κλπ, που μπορεί να διατυπώνονται εναντίον τους επειδή υιοθετούν μια ευθεία στάση και δεν προσπαθούν να κολακέψουν τους άλλους ώστε να είναι αρεστοί και ‘καλοί’.
Το ανθοΐαμα Australian Bush Red Helmet Orchid, μόνο του ή σαν συστατικό του συνδυασμού Adol Essence, θα βοηθήσει τους εφήβους –και όχι μόνον- που έχουν προβλήματα με το να πειθαρχούν σε κανόνες, νόμους και γενικά στην ‘εξουσία’ σαν αποτέλεσμα μιας διαρκούς και διαχρονικής δυσκολίας στη σχέση τους με τον πατέρα και κατ’ επέκτασιν με τα άτομα σε ρόλους εξουσίας (‘authority figures’). Οι έφηβοι ή και ενήλικες αυτοί εκδηλώνουν, σαν αποτέλεσμα, συμπεριφορές που θεωρούν ‘επαναστατικές’, προσπαθώντας έτσι να εδραιώσουν και να προασπίσουν τα όρια, την προσωπική δύναμη και την ελευθερία της ατομικότητάς τους. Το ανθοΐαμα θα βοηθήσει τα άτομα αυτά να ωριμάσουν ψυχολογικά και να ενταχτούν κοινωνικά ώστε να μπορέσουν να υιοθετήσουν μια κοινωνικά ώριμη και λειτουργική στάση ή/και αντίσταση απέναντι στην παραβίαση, την αλλοτρίωση και τον εξαναγκασμό, όταν και όπου αυτά όντως υφίστανται.
Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.
