Τα τελευταία αρκετά χρόνια γινόμαστε μάρτυρες μιας αυξανόμενης έντασης, θυμού, γενικευμένης αντιπαλότητας, καχυποψίας και έλλειψης διάθεσης κατανόησης και συνεργατικότητας στις ευρύτερες κοινωνικές διεργασίες, συζητήσεις και επαφές, που μοιραία εντείνεται, επεκτείνεται και απειλεί ακόμη και τις στενότερες και τις πιο οικείες ανθρώπινες σχέσεις. Ιδιαίτερα στους χώρους επικοινωνίας όπου συναντώνται άτομα με διαφορετικές αντιλήψεις και επιλογές, όπως είναι για παράδειγμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το φαινόμενο φαίνεται να λαμβάνει μεγάλες και εξαιρετικά ανησυχητικές διαστάσεις. Είτε μέσω θυμού και μισαλλοδοξίας εκ μέρους ορισμένων ατόμων, είτε μέσω φανατισμού, είτε μέσω ελλιπούς πληροφόρησης πολλών, το μεγάλο δώρο της δυνατότητας επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών, απόψεων, θέσεων και εμπειριών καθίσταται συχνά στην πράξη ένας βίαιος πόλεμος με στόχο την υπερίσχυση, τον εξευτελισμό και την κατατρόπωση του αντιπάλου. Πρόκειται για ένα φαινόμενο λυπηρό, που όλο και περισσότερο ‘κλείνει’ τις καρδιές και απομακρύνει από την κουλτούρα του σεβασμού, του έστω και για λόγους ‘κοινωνικής ευπρέπειας’ επιβαλλόμενου, γενικεύοντας ένα πνεύμα που διαποτίζει και απειλεί να συμπαρασύρει ακόμη και τους πιο συνεργατικούς και καλοπροαίρετους ανθρώπους.
Είναι ένα ‘τραχύ’ και δύσκολο θέμα σε μια δύσκολη ψυχικά και πνευματικά εποχή.
Τα ανθοϊάματα μπορούν ασφαλώς να κάνουν πολλά για να προστατέψουν τον ευαίσθητο ψυχικό μας χώρο από τέτοιες επιδράσεις και να συνδράμουν στη διατήρηση της συναισθηματικής μας ταυτότητας, των αξιών και της ψυχικής μας ακεραιότητας. Το ανθοΐαμα του Μπαχ HOLLY βεβαίως πρωταγωνιστεί σαν ανθοϊαματικός αρωγός αυτή την εποχή. Τα αισθήματα θυμού και οργής, αντιπαλότητας, καχυποψίας και δυσπιστίας, η αίσθηση ότι το άτομο περιβάλλεται από εχθρούς, εκούσιους ή ακούσιους, οι οποίοι απειλούν, φανερά ή συγκαλυμμένα, στοχευμένα ή λόγω άγνοιας, φανατισμού ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο, να βλάψουν την υλική ή την ψυχική του υπόσταση, η πληθώρα των ψευδών πληροφοριών που διαδίδονται ταχύτατα και ανεξέλεγκτα, φαινόμενα βίας, ανθρώπινης απαξίωσης, ηλεκτρονικής ή άλλης εξαπάτησης, παραποιημένες ειδήσεις για λόγους εκμετάλλευσης, άμεσης ή μέσω δημιουργίας αρνητικών εντυπώσεων, κλπ., κάνουν τον άνθρωπο συχνά να μη ξέρει τι να πιστέψει και ποιον να εμπιστευτεί. Το ανθοΐαμα HOLLY θα μετριάσει και θα απαλύνει το θυμό και την οργή που προκαλεί στο άτομο η αίσθηση του ότι περιβάλλεται από κακόβουλους αντιπάλους και εχθρούς. Ο άνθρωπος θα νοιώσει πολύ καλύτερα, πιο ευχάριστα και γαλήνια και η αντίληψή του θα γίνει διαυγέστερη χωρίς ωστόσο να χάσει την ικανότητα να διακρίνει το τι συμβαίνει πραγματικά στη ζωή γύρω, με τις όποιες ‘κακοτοπιές’ της.
Το HOLLY βεβαίως θα επιδράσει ανάλογα και στα συναισθήματα αντιπαλότητας, καχυποψίας, εχθρότητας και δυσπιστίας στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Αν τα αρνητικά αυτά συναισθήματα είναι δικαιολογημένα και αποτελούν συνέπειες της στάσης του άλλου/των άλλων, η βοήθεια του HOLLY θα είναι καθοριστική και επαρκής και το πρόβλημα θα αντιμετωπιστεί πρακτικά στο σύνολό του. Αν η καχυποψία και το αίσθημα αντιπαλότητας οφείλονται σε μια ‘ενδογενή’ τάση του ατόμου να παρεξηγεί και να παρερμηνεύει τη στάση των άλλων χωρίς λόγο, η επίδραση του ανθοϊάματος δεν είναι συνήθως αρκετή στο να αναστρέψει πλήρως την κατάσταση, θα βοηθήσει όμως και πάλι και θα ανακουφίσει το άτομο αρκετά.
Το ανθοΐαμα Μπαχ WILLOW αποτελεί έναν καλό συνεργάτη του HOLLY στις συνθήκες αυτές, επειδή μας απαλλάσσει από την πικρία και το θυμό που προκαλεί η αγανάκτηση και η αίσθηση ότι είμαστε θύματα των καταστάσεων. Το WILLOW αποδεικνύεται και αυτό ένας από τους ‘πρωταγωνιστές’ των ανθοϊαμάτων που απαιτούνται στις συνθήκες του παρόντος. Σταδιακά θα αναστρέψει την ‘κακή διάθεση’ και τον αρνητισμό που κάνει τα πάντα να φαίνονται ‘μαύρα’, ώστε να διαφυλάξουμε μέσα μας τη διάθεση να παραμείνουμε στη φωτεινή πλευρά της ζωής και να μη ‘βουλιάξουμε’ στη μιζέρια, στην αγανάκτηση και στον αρνητισμό.
Το WILD ROSE του Μπαχ θα μας στηρίξει αποφασιστικά αν νοιώθουμε τη διάθεση να ‘τα παρατήσουμε’ και να βυθιστούμε στην απάθεια, μη βλέποντας κατά βάθος το λόγο να θέλουμε να ζούμε σε συνθήκες που μας φαίνονται ανούσιες και αδιάφορες. Το WILD ROSE επαναφέρει τη φυσιολογική διάθεση για ζωή και για απόλαυσή της στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό που οι συνθήκες επιτρέπουν.
Το ανθοΐαμα GENTIAN του Μπαχ θα μας κάνει να νοιώθουμε πιο αισιόδοξοι για το ότι τα πράγματα μπορούν να ‘πάνε καλά τελικά’ και επίσης στο να ανακαλύπτουμε θετικά και ευχάριστα στοιχεία στην καθημερινότητά μας έτσι όπως είναι.
Το WALNUT του Μπαχ όπως και η σειρά των YARROWS της FES και του Pegasus μπορεί να χρειάζονται όταν νοιώθουμε ότι επηρεαζόμαστε αρνητικά από τις ιδέες και την ενέργεια του περιβάλλοντος. Πολύτιμο όπως πάντα το CERATO (Μπαχ), όταν κανείς αισθάνεται τελικά μπερδεμένος και σε σύγχυση, μη ξέροντας τι να πιστέψει και τι να σκεφθεί, αμφιβάλλοντας για την ικανότητά του να κρίνει σωστά.
Ανθοϊάματα όπως το BEECH (Μπαχ) θα απαλύνει τα αισθήματα απόρριψης προς τους άλλους λόγω του θυμού που μπορεί να μας προκαλεί η συμπεριφορά τους, ενώ η CALENDULA (FES) και το YELLOW STAR TULIP (FES) θα μας βοηθήσουν να εκφραζόμαστε με γλυκύτητα και ευγένεια και με ένα πνεύμα σεβασμού προς τον συνάνθρωπο, κάτι τόσο απαραίτητο στις συνθήκες αυτές.

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.

Η βία ανάμεσα στους ανθρώπους εξελίσσεται σε πραγματική μάστιγα των κοινωνιών μας καθώς σχεδόν καθημερινά πια γινόμαστε μάρτυρες κακοποιητικών ή και εγκληματικών συμπεριφορών στην προσωπική ζωή, στους χώρους εκπαίδευσης, εργασίας, ψυχαγωγίας και αλλού, χωρίς να μπορεί να εξηγηθεί το γιατί συμβαίνουν σε τόσο αυξημένο βαθμό τέτοια φαινόμενα στη σύγχρονη εποχή.

Ο αποτροπιασμός και ο φόβος που αισθάνεται κανείς μπροστά στα γεγονότα αυτά τον κάνει συνήθως να αποφεύγει το θέμα, απωθώντας τα συναισθήματα που του δημιουργεί, «κλείνοντας την τηλεόραση» ή απέχοντας –αν και όσο αυτό είναι δυνατόν- από την ενημέρωση, σε μια προσπάθεια να προστατευτεί ψυχολογικά. Όσο όμως και αν αυτή η αυθόρμητη στάση φαίνεται σε πολλούς σαν μια λύση, η πραγματικότητα μας περιβάλλει και κατά βάθος γνωρίζουμε ότι αποτελούμε μέρος της και δεν μπορούμε να αποσπαστούμε από αυτήν.

Εμπειρικά γνωρίζουμε ότι η βία μπορεί να είναι σωματική ή ψυχολογική ή και τα δύο ταυτόχρονα, ότι μπορεί να προέρχεται από κάποια προβλήματα στη δομή της προσωπικότητας του βίαιου ατόμου, από διάφορα ψυχολογικά προβλήματα, να εμφανίζεται κάτω από στρες, κάτω από εξαιρετικά ψυχοπιεστικές συνθήκες ή υπό την επήρεια αλκοόλ, ναρκωτικών ουσιών κλπ.

Συχνά ακούμε ανθρώπους να λένε με απόγνωση ότι γνωρίζουν ότι τείνουν να γίνονται βίαιοι και αυτό τους φοβίζει, τους λυπεί, μετανιώνουν για αυτές τους τις συμπεριφορές αλλά δεν μπορούν να τις ελέγξουν, ότι ‘χάνουν τον έλεγχο’.

Ασφαλώς και αξίζει τον κόπο το να προσπαθήσει κανείς, μόνος του ή με την βοήθεια ειδικού, να αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τα σχήματα συμπεριφοράς (patterns) στη ζωή και στις σχέσεις του με τους άλλους και τις συνθήκες, εσωτερικές και εξωτερικές, που του δημιουργούν, ενισχύουν και τελικά πυροδοτούν βίαια ξεσπάσματα. Το βίαιο άτομο, ερμηνεύοντας και συχνά παρερμηνεύοντας τις συμπεριφορές των άλλων προς το πρόσωπό του με τρόπο που τον κάνει να νοιώθει ότι προσβάλλεται, χλευάζεται και ταπεινώνεται ή ότι απειλείται η σωματική και ψυχική του ακεραιότητα, αισθάνεται βίαιο θυμό παράλληλα με μεγάλο συναισθηματικό πόνο, συχνά ίσως και έντονο φόβο, τρόμο και απειλή και γενικά συναισθήματα που τον ωθούν στο να χάνει τον αυτοέλεγχό του και να επιτίθεται. Δεν αναφερόμαστε φυσικά εδώ στο διαχρονικό ζήτημα των ατόμων, κοινωνικών ή καθεστωτικών ομάδων κλπ, που χρησιμοποιούν βία συνειδητά και με πλήρη αυτοέλεγχο προκειμένου να επιβάλουν την εξουσία τους στους άλλους, αλλά στη βία σαν ψυχολογικό φαινόμενο, ένα φαινόμενο που παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις τελευταία.

Για όσους γνωρίζουν ή ενδιαφέρονται για τα ανθοϊάματα και τον τεράστιο ρόλο που μπορούν να παίξουν στη διαχείριση των συναισθημάτων και στην εξυγίανση του ψυχισμού, το κατεξοχήν ανθοΐαμα Bach για την κατάσταση απώλειας του αυτοελέγχου –ή απλά για το φόβο της απώλειας του αυτοελέγχου- και για τα ξεσπάσματα τα οποία το άτομο δεν ελέγχει και για τα οποία μετανιώνει μετά, χωρίς όμως δυστυχώς να μπορεί να τα αποφύγει, είναι το ανθοΐαμα Cherry Plum. Σύμφωνα με τα λόγια του Edward Bach, «είναι το ανθοΐαμα για το φόβο ότι το μυαλό είναι υπερβολικά ‘τεντωμένο’, ότι η λογική χάνεται, ότι θα κάνει κανείς πράγματα φοβερά και τρομακτικά, που δεν τα θέλει και τα θεωρεί λάθος, και παρ’ όλα αυτά του έρχεται η σκέψη και η παρόρμηση να τα πράξει». Πρόκειται για ένα ανθοΐαμα το οποίο είναι προφανές ότι έχει μεγάλη βοήθεια να προσφέρει στις μέρες μας. Το ίδιο ανθοΐαμα συνιστάται και για το είδος της ψυχικής πίεσης και της εσωτερικής απελπισίας που φέρνει κάποιον να κάνει σκέψεις ή και απόπειρες αυτοκτονίας, νοιώθοντας ότι ‘δεν υπάρχει άλλη λύση’ γι’ αυτόν, να αυτοτραυματίζεται και γενικά να κατευθύνει την εσωτερική πίεση που αισθάνεται ως μια μορφή βίας εναντίον του εαυτού του. Άλλοτε πάλι απλά φοβάται και τρέμει ότι μπορεί να χάσει τον αυτοέλεγχό του και να παραφερθεί, χωρίς όμως στην πραγματικότητα να συμβαίνει ποτέ κάτι τέτοιο. Πολλές φορές το άτομο νοιώθει ότι ‘αρχίζει να τρελλαίνεται’ ή φοβάται ότι θα τρελλαθεί. Άλλοτε πάλι υποφέρει μέσα του, ήσυχα και αθέατα, σκεπτόμενο ότι ‘δεν θα πείραζε και αν πέθαινε’, ότι ‘έτσι θα ησύχαζε’, παρόλο που ‘γνωρίζει ότι ποτέ δεν θα το έκανε’, επειδή ‘δεν είναι σωστό’, ‘είναι αμαρτία’, ‘θα εγκατέλειπε τα παιδιά του αβοήθητα’, ‘θα στεναχωρούσε τους αγαπημένους του’ κλπ.

Το ανθοΐαμα Cherry Plum θα ‘παροχετεύσει’ την εσωτερική ένταση που δημιουργεί η απελπισία, ο μακροχρόνιος ψυχικός βασανισμός και τα ‘κουρασμένα νεύρα’ και θα βοηθήσει το άτομο να απαλλαγεί από τα ανεξέλεγκτα ξεσπάσματα και να αποκτήσει το είδος της εσωτερικής ηρεμίας που προϋποθέτει ο συγκινησιακός αυτοέλεγχος, άμεσα, με ένα ξεκούραστο και αβίαστο τρόπο, χωρίς να καταστέλλει ή να καταπιέζει τον ψυχισμό του αλλά αντίθετα δημιουργώντας μια πολύ καλύτερη σχέση με τα συναισθήματά του.

Το ανθοΐαμα Bach Holly είναι προφανές ότι θα βοηθήσει στις περιπτώσεις όπου η βία εκλύεται στα πλαίσια καχυποψίας, αισθήματος εχθρότητας, ζήλειας κλπ. Το Chestnut Bud (Bach) θα βοηθήσει συχνά στο να κατανοήσει κανείς το ‘τι του φταίει’ για το ότι φτάνει να γίνεται βίαιος (συχνά το άτομο δεν είναι συνειδητά ενήμερο των αιτίων και των στρεσσογόνων πηγών τέτοιων αντιδράσεων στη ζωή του), ώστε να διαχειριστεί τη ζωή και τα προβλήματά του καλύτερα και πιο εύστοχα. Το Impatiens (Bach) θα δώσει υπομονή, το Beech (Bach) ικανότητα για ανοχή και επιείκεια. Ανθοϊάματα όπως το Heather (Bach), Sunflower (FES) κ.α. θα εξισορροπήσουν την ανάγκη για ενίσχυση ή και προβολή του ‘εγώ’, συχνή αιτία αντιπαλότητας, παρανοήσεων και συγκρούσεων. Το Poison Oak (FES) θα ‘μαλακώσει’ την macho στάση ζωής, που βλέπει οτιδήποτε πλην της σκληρής, άκαμπτης ‘δύναμης’ ως ένδειξη ανικανότητας και συνεπακόλουθης ταπεινωτικής ανεπάρκειας. Το Quaking Grass (FES) θα ενισχύσει την ικανότητα για ομαδικότητα και συμμετοχή σε κοινές, ισότιμες, συνεργατικές διαδικασίες. Το Rough Bluebell (Australian Bush) θα μαλακώσει την καρδιά που έχει σκληρύνει, το άτομο που νοιώθει μίσος και γίνεται κακόβουλα χειριστικό, με διάθεση να πληγώνει και να εκμεταλλεύεται τους άλλους.

Τα ανθοϊάματα Snapdragon (Pegasus) και Callaganite (Pegasus) θα βοηθήσουν στην ομαλή και λειτουργική έκφραση του θυμού και στην γνήσια, συγκινησιακά διαφοροποιημένη συναισθηματική επικοινωνία αντίστοιχα. Το Kangaroo Paw (Australian Bush) θα καλλιεργήσει την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε το πώς αισθάνεται ο άλλος, βοηθώντας στην αποκωδικοποίηση των πραγματικών μηνυμάτων μέσα από τη συμπεριφορά του και μειώνοντας τον κίνδυνο αρνητικών παρερμηνειών. Το ίδιο ανθοΐαμα θα είναι πολύτιμο για τους συντρόφους και γενικότερα τους οικείους των βίαιων ατόμων, καθώς θα βοηθηθούν να αντιλαμβάνονται ρεαλιστικά και έγκαιρα τα μηνύματα που προδιαθέτουν και προαναγγέλλουν βίαιες αντιδράσεις και συμπεριφορές έτσι ώστε να συμπεριφέρονται περισσότερο κατάλληλα και να προφυλάσσονται έγκαιρα.

Η προσέγγιση των σχέσεων μέσα από ένα Συστημικό πρίσμα έχει φυσικά πολλά να προσφέρει στην κατανόηση των σχεσιακών δυναμικών που οδηγούν διάφορα άτομα σε ανεξέλεγκτα βίαια ξεσπάσματα, και τα συμπεράσματα που θα προκύπτουν θα μπορούν να οδηγήσουν σε πιο σύνθετες θεωρήσεις και επιλογές –κ α ι μέσα από τον χώρο των ανθοϊαμάτων- για εξειδικευμένη βοήθεια και προαγωγή της λειτουργικότητας όλων των εμπλεκόμενων σε ανάλογες καταστάσεις.

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.

Οι νέοι άνθρωποι, πολύ περισσότερο από τις άλλες ηλικίες, έχουν την ανάγκη να συναναστρέφονται μεταξύ τους, να βιώσουν οικειότητα και να ερωτευτούν. Συγχρόνως, η εποχή μας είναι μια εποχή μεταβατική ως προς πολλά πράγματα, μεταξύ αυτών και ως προς τις συμπεριφορές και τον τρόπο εκδήλωσης των αναγκών των νεαρών ηλικιών. Ακόμη και αν δεν τίθεται θέμα προσδιορισμού της ταυτότητας του φύλου, όπως γίνεται με έναν ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό νέων παιδιών σήμερα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι μέχρι πρότινος ‘αποδεκτές’ και ‘κατάλληλες’ συμπεριφορές στις σχέσεις των νέων μεταξύ τους έχουν αμφισβητηθεί, κάνοντας πολλούς να αισθάνονται αμήχανοι και ανασφαλείς, με αποτέλεσμα να δυσλειτουργούν ή να ‘επιλέγουν’ να μένουν συχνά μόνοι. Τα νέα κορίτσια εμφανίζονται συχνά στα μάτια των αγοριών εξαιρετικά δυναμικά, επικριτικά και απορριπτικά προς το άλλο φύλο και εντελώς ‘αυτάρκη’ απέναντι σ’ αυτούς. Αυτό βέβαια πολύ συχνά είναι απλά μια περσόνα, μια ψευδαίσθηση που ούτε το ίδιο το άτομο που την εκφράζει συνειδητοποιεί. Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τα πραγματικά συναισθήματα και τις πραγματικές επιθυμίες κάτω από το προσωπείο μιας επιθετικής αυτάρκειας και ενός αγέρωχου ναρκισσισμού που καλλιεργεί η εποχή. Πολύ περισσότερο δύσκολο είναι το να διαφανεί ο φόβος και το άγχος που προκαλεί σε πολλές –και η αμηχανία και η ενοχή που προκαλεί σε πολλούς- η βία που τόσο συχνά πλέον εκδηλώνεται και ανακυκλώνεται στις ειδήσεις και τις ενημερώσεις γύρω από αυτά τα θέματα και που πλήττει άμεσα το αίσθημα και την αντίληψης της κοινωνικής ταυτότητας του φύλου και τις συνδεόμενες με αυτό συμπεριφορές. Το αίσθημα ασφάλειας, η αναγκαία αυτοπεποίθηση και η εμπιστοσύνη ανάμεσα στα νεαρά αγόρια και τα κορίτσια δοκιμάζεται, συχνά δυστυχώς χωρίς αυτό να συνειδητοποιείται, άρα και χωρίς το άτομο να μπορεί να δώσει στον εαυτό του τη δυνατότητα να βοηθηθεί.

Ας επιχειρήσουμε μια σύντομη και δειγματοληπτική αναφορά σε ανθοϊάματα που μπορούν να δράσουν υποστηρικτικά ως προς την ψυχολογία των νέων (και βέβαια οποιουδήποτε άλλου χρειάζεται) ως προς τα θέματα αυτά. Το κορίτσι μπορεί λοιπόν, συνειδητά ή κατά βάθος, να αντιμετωπίζει με καχυποψία τα αγόρια που προσπαθούν να την πλησιάσουν, φοβούμενη βία από πλευράς τους ή άλλες άσχημες συμπεριφορές. Ανάλογα τα αγόρια κατά βάθος φοβούνται τις σύγχρονες κοπέλες, ότι θα τους εξευτελίσουν και θα τους αποδείξουν ανάξιους και ανίκανους, θα τους απορρίψουν και θα τους εκθέσουν στο κοινωνικό περιβάλλον τους και στους συνομήλικούς τους. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε φόβο και έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στον άλλον, κάτι που καθιστά την επικοινωνία επιφανειακή, αμυντική-επιθετική, ανταγωνιστική και δυσάρεστη. Το γνωστό ανθοΐαμα Bach Holly έχει ασφαλώς θέση εδώ, όπως επίσης και το εξαιρετικό για την έλλειψη εμπιστοσύνης που προέρχεται από φόβο για τους άλλους FES Green Rose, αλλά και το Australian Bush Mountain Devil.

Γνωρίζουμε βέβαια ότι υπάρχουν φορές που ο φόβος της βίας αποδεικνύεται δυστυχώς δικαιολογημένος. Το FES Black Cohosh θα οπλίσει το άτομο με αφοβία και μεγάλο κουράγιο ώστε να αντιμετωπίσει τη βία χωρίς να γίνει θύμα της.

Το αυθόρμητο αίσθημα της αγάπης, που έχει την τάση να φροντίζει τους άλλους με στοργή και νοιάξιμο, κλασσικό ‘μητρικό’ χαρακτηριστικό της γυναικείας ιδιοσυγκρασίας αλλά και γενικότερα βασικό στοιχείο της ανθρώπινης συμπεριφοράς που προάγει την οικειότητα και την θετική επαφή, φαίνεται να δοκιμάζεται αυτή την εποχή και –στο βαθμό που δεν αφορά αποκλειστικά τη συμπεριφορά προς τα παιδιά- να θεωρείται ίσως ‘ξεπερασμένο’ και εκδήλωση γυναικείας εξαρτητικότητας και αδυναμίας. Στα πλαίσια της ατομικιστικής, φατριαστικής και ανταγωνιστικής προς τους άλλους στάσης, πολλές νέες κοπέλες δυσκολεύονται να νοιώσουν πραγματικά τρυφερά και φροντιστικά συναισθήματα προς τον άνθρωπο που τις ενδιαφέρει αλλά και γενικότερα. Η στενή διαπροσωπική σχέση συχνά θυμίζει μάχη όπου το ζητούμενο είναι το ποιος θα είναι ο ‘κυρίαρχος’ και ο ‘νικητής’. Το FES Mariposa Lily (επαν)ενεργοποιεί και ενισχύει μέσα στην ψυχή τη φυσική διάθεση για ψυχική προσέγγιση και φροντίδα για συναισθηματική ‘θρέψη’ και προστασία των άλλων.

Αντίστοιχα, το Sunflower της Pegasus, απομακρύνοντας από τον άνθρωπο τον φανερό ή απωθημένο θυμό προς τον πατέρα και προς το πατρικό αρχέτυπο, βοηθά τους άνδρες -αλλά και όλους- στο να έρθουν πιο κοντά στην καρδιά και στην ικανότητά τους να νοιάζονται και να φροντίζουν τους άλλους με ‘πατρικό’ τρόπο, χρησιμοποιώντας τη δύναμή τους με τρόπο που ενισχύει και προστατεύει αυτό που χρειάζεται να προστατευθεί και να ενδυναμωθεί. Το Sunflower της FES, εξομαλύνοντας και αυτό τη σχέση μας με το πατρικό αρχέτυπο (το κλασσικό ‘αρχέτυπο του ήλιου’, στο οποίο το ηλιοτρόπιο –σύμφωνα και με το όνομά του, τη μορφή και τη ‘συμπεριφορά του’ παραπέμπει), βοηθά στο να εξισορροπηθεί το εγώ και να απελευθερωθεί από την τάση της νευρωτικής ενασχόλησης με τον εαυτό -είτε μέσω τάσεων αυτοϋποτίμησης και αυτοϋποβιβασμού είτε αντίθετα μέσω μιας συνεχούς ανάγκης αυτοπροβολής και προσπάθειας να επισκιάζει κανείς τους άλλους με τη δύναμη και τις ικανότητές του προκειμένου να αποδεικνύει ότι αξίζει, είτε φυσικά και εναλλαγών ανάμεσα σε αυτές τις δύο αντίθετες καταστάσεις. Με τη βοήθεια του πολύ σημαντικού αυτού ανθοϊάματος, το άτομο κατακτά εν τέλει το εσωτερικό βίωμα μιας ήρεμης και ώριμης αυτοπεποίθησης, μέσα από την οποία, απαλλαγμένο από την τυραννική δυναστεία του εγώ, στρέφεται ελεύθερα και με υγιή τρόπο προς την κοινωνία και προς τους άλλους.

Η ανάγκη του να καταπιέζονται και να απωθούνται τα βαθύτερα, πιο ‘ευάλωτα’ συναισθήματα και οι ευαίσθητες πλευρές της ανθρώπινης φύσης μέσα από μια εμμονή σε μια άτρωτη, σκληρή, ‘μάτσο’ εικόνα και στάση ζωής, ανάγκη με την οποία έχουν ανατραφεί και της οποίας έχουν υπάρξει διαχρονικά δέσμιες αμέτρητες γενιές ανδρών, αποκτά τη δυνατότητα του να εξανθρωπιστεί και να εξυγιανθεί με το FES Poison Oak. Χωρίς να χάσει τη δύναμη και την αποφασιστικότητά του κανείς, γίνεται ικανός να εμπεριέχει ολόκληρη τη γκάμα των φυσιολογικών συναισθημάτων, να μπορεί να ξεκουράζεται ψυχικά και να ανταλλάσσει φυσικότητα, στοργή και φιλία με το περιβάλλον αντί του να ζει εγκλωβισμένος σε μια κατάσταση συνεχούς ακαμψίας, επίδειξης σκληρότητας και αφύσικης αυτάρκειας και αυτονομίας, μεταμφιέζοντας συχνά την κρυμμένη του ανασφάλεια σε φαντασίωση παντοδυναμίας.

Η ανάγκη υπερβολικής ενασχόλησης με τον εαυτό και ναρκισσιστικής αγνόησης των συναισθημάτων και των αναγκών του άλλου –τεράστιο πρόβλημα στις σχέσεις και πηγή πολλών δεινών- μπορεί να μετριαστεί και να εξισορροπηθεί με το Bach Heather. Ο άνθρωπος που χρειάζεται το ανθοΐαμα αυτό είναι τόσο εγκλωβισμένος στην ανάγκη του να ‘σκεφτεί τον εαυτό του’ ή/και να ‘εκφραστεί’ ώστε δεν μπορεί πραγματικά να αντιληφθεί την κατάσταση, τα συναισθήματα, τις έγνοιες και τις ανάγκες του άλλου, παρόλο που συχνά δεν το καταλαβαίνει και δεν θα παραδεχτεί ούτε καν στον εαυτό του ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει. Ότι και αν πει ή κάνει ο άλλος, του φέρνει στο νου ‘τα δικά του’, και ποτέ δεν είναι πραγματικά διαθέσιμος για τον άλλο μέσα σε μια κοντινή σχέση ή ακόμα και σε μια απλή συναναστροφή. Με το Heather η υπερ-απορρόφηση στον εαυτό, που είτε λόγω ανασφάλειας είτε λόγω άλλων αναγκών κρύβεται συχνά πίσω από μια τέτοια στάση, θα μειωθεί και το άτομο θα νοιώσει ελεύθερο να είναι πραγματικά παρόν ως μέλος του συνόλου, να ‘δει’ και να ασχοληθεί πιο αληθινά με τους άλλους.

Το FES Quaking Grass θα βοηθήσει ουσιαστικά στο να νοιώσει κάποιος ζωτικό και αναπόσπαστο μέρος της ομάδας των άλλων, να μπορέσει, παράλληλα με την ατομική του υπόσταση, να ‘συντηχθεί’ με την ομάδα και να θελήσει και να μπορέσει να συνεργαστεί και να απολαύσει τη χαρά, την αποτελεσματικότητα και την ικανοποίηση που απορρέει από αυτό.

Η ανάγκη για περισσότερη αυτοπεποίθηση είναι βεβαίως εξαιρετικά συχνή στα νέα άτομα, με τα ανθοϊάματα Bach Larch και Australian Bush Five Corners (αλλά και το σύνθετο Confid Essence) να μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά σε αυτό. Η ντροπαλότητα είναι κλασσικό πρόβλημα, και το ανθοΐαμα Bach Mimulus για τον άνθρωπο που νοιώθει ανασφαλής, τρέμει και ‘κοκκινίζει’ όταν πρέπει να ‘φανεί’, να μιλήσει, να πάρει κάποια πρωτοβουλία κλπ, είναι κατάλληλο. Για το πολύ ντροπαλό άτομο, που ενώ λαχταρά να μπει στον κύκλο των γνωστών ή άγνωστων μιας παρέας και να συμμετάσχει, δεν διανοείται παρόλαυτα να μετακινηθεί από τη θέση του, δίνοντας συχνά στους άλλους την εντύπωση ανθρώπου μοναχικού, αδιάφορου ή ακόμη και ακατάδεχτου, το FES Violet θα δώσει γρήγορα αποτελέσματα και το άτομο θα ‘ανακαλύψει’ ότι είναι σε θέση να πλησιάσει, να επικοινωνήσει και να ενταχτεί στην παρέα των άλλων με άνεση και χωρίς καθόλου εσωτερικό στρες.

Αυτός ή αυτή που αισθάνεται άβολα με την εμφάνιση ή τη στάση του/της επειδή πχ ‘έχει μερικά παραπάνω κιλά’, δεν είναι αρκετά ‘εμφανίσιμη/ος’, ή γενικά νοιώθει να αναστέλλεται από ατέλειες και προβλήματα που μπορεί να έχει –ή απλώς φαντάζεται ότι έχει ή τα μεγαλοποιεί- θα βοηθηθεί στο να πάψει να καθορίζεται από αυτά και να τους δίνει ιδιαίτερη σημασία με το Bach Crab Apple.

Επηρεασμένοι από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τις ιδέες της εποχής, πολλοί νεαροί φαίνεται να βιώνουν σύγχυση, μη όντας ξεκάθαροι ως προς το τι πιστεύουν και βιώνουν οι ίδιοι σε σχέση με το τι είναι το ιδεολογικά ισχύον στην εποχή και στο περιβάλλον τους. Το Bach Cerato θα δώσει διαύγεια ως προς το τι πιστεύουμε και το τι νομίζουμε, ανεξάρτητα του ποιες και πόσο μεγάλες ιδεολογικές και συνειδησιακές πιέσεις ασκεί –άμεσα ή έμμεσα, ηθελημένα ή αθέλητα- το περιβάλλον. Το FES Mountain Pride θα δώσει εξαιρετική δύναμη στο να μπορεί να εκφράζει το άτομο ελεύθερα την αλήθεια του και να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του. Το FES Goldenrod θα οπλίσει το άτομο με εξαιρετική δύναμη και αίσθημα προσωπικής αυτονομίας, προκειμένου να μπορέσει να υπερβεί τις πιέσεις της ομάδας και να παραμείνει πιστό στις πεποιθήσεις και στις αξίες του, χωρίς να φοβάται την απόρριψη, την απομόνωση και την αποπομπή από την ‘παρέα’, από την ομάδα και από το περιβάλλον του γενικότερα. Το FES Red Clover θα τον/την προστατέψει από το να γίνεται, αθέλητα και ασυνείδητα, μέρος της ‘ψυχολογίας της μάζας’. Το FES Pink Yarrow θα προφυλάξει από του να επιβληθούν στο άτομο ψυχολογικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας που δεν είναι δικά του αλλά αποτελούν προβολές του περιβάλλοντός του.

Σε μια εποχή όπου τόσος πολύς λόγος γίνεται για την ταυτότητα του φύλου, με την συνεπακόλουθη σύγχυση γύρω από αυτό να είναι για πολλούς νέους συχνή και αναπόφευκτη, το FES Calla Lily θα αποκαταστήσει την αίσθηση και την επίγνωση αυτής της ταυτότητας, στο βαθμό που η σύγχυση αποτελεί αποτέλεσμα επιδράσεων του περιβάλλοντος και όχι βαθύτερο δομικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας. 

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'. 

Η ανάγκη για αγάπη και οι προσπάθειες για την απόκτηση και τη διατήρησή της είναι χαρακτηριστικά πανανθρώπινα, είτε η επιδίωξη γι’ αυτά είναι φανερή και άμεση είτε εκδηλώνεται με έμμεσους τρόπους, είτε ακόμη και αν φαινομενικά ο άνθρωπος αποφεύγει το να συνδεθεί στενά με τους άλλους προκειμένου να αυτοπροστατευτεί. Παρόλη τη καλή διάθεση, την ισχυρή ανάγκη και τη λαχτάρα με την οποία οι άνθρωποι πλησιάζουν ο ένας τον άλλον όμως, πολύ συχνά η κατάληξη δεν μοιάζει με αυτό που είχαν ονειρευτεί. Η εμπειρία της συμβίωσης, μεταξύ συντρόφων, μεταξύ γονέων και παιδιών, κάποτε και μεταξύ στενών φίλων και συνεργατών, συχνά αποδεικνύεται απογοητευτική, καταπιεστική ή και βασανιστική, καθώς η οικειότητα, το μοίρασμα των εμπειριών και η ανάγκη για κοινά βιώματα φαίνεται να αντιστρατεύεται εξ ορισμού την ελευθερία, την αυτονομία, την αυτοδιάθεση και την εξέλιξη γενικά του ανθρώπου σαν άτομο. Συχνός λόγος γι’ αυτό είναι, μεταξύ άλλων, και το ότι στη συνείδηση πολλών, αγάπη σημαίνει το να μας αγαπούν με τον τρόπο που εμείς αγαπάμε, να επιθυμούν να τους δίνουμε αγάπη με τον τρόπο που εμείς έχουμε την ανάγκη ή την επιθυμία να δώσουμε, να μας συμπεριφέρονται όπως εμείς θέλουμε και γενικά να εκδηλώνουν την αγάπη τους σύμφωνα με την εικόνα που έχουμε στο νου μας για το πώς κάποιος ‘πρέπει’ να εκδηλώνει την αγάπη. Αναζητούμε δηλαδή στην πράξη κάποιους που να είναι ακριβώς όπως εμείς. Θεωρούμε πρακτικά ότι ιδανική σχέση είναι μια σχέση ταύτισης, έτσι ώστε -ιδίως στις μακροχρόνιες σχέσεις- να μην υπάρχουν αιτίες διαπραγμάτευσης, ματαίωσης και τριβών αλλά να είναι πάντα ‘όλα καλά’. Διαφορετικά, μπορεί να νοιώσουμε απογοήτευση, θυμό, αίσθηση αμοιβαίας καταπίεσης, και τελικά να οδηγούμαστε σε διακοπή των σχέσεων ή να τις συντηρούμε μέσα από ένα κλίμα αδιαφορίας, παραίτησης και πικρίας.  

Πολλά λέγονται για την ανάγκη της διατήρησης της ελευθερίας μέσα στις στενές σχέσεις, και για τον θεμελιώδη ρόλο που διαδραματίζει η οριοθέτηση μέσα σ’ αυτές. Το θέμα είναι φυσικά τεράστιο και μια διεξοδική προσέγγισή του εκφεύγει των δυνατοτήτων ενός απλού άρθρου. Η οριοθέτηση προϋποθέτει βέβαια το να μπορεί κανείς να αντιλαμβάνεται τον άλλον ως κάτι ουσιαστικά ξεχωριστό από τον ίδιον, με διαφορετική προσωπικότητα, διαφορετικές ανάγκες και τρόπους συμπεριφοράς (ακόμη και εκεί που φαίνεται να υπάρχει μεγάλο ‘ταίριασμα’) και όχι σαν προέκταση του εαυτού του - και να μπορεί να σέβεται αυτή τη διαφορά χωρίς να αισθάνεται ‘μοναξιά’ και ‘εγκατάλειψη’ εξαιτίας της. Να μπορεί κανείς να είναι ‘μαζί’ με τον άλλον, και συγχρόνως ‘μόνος’. Να ξεχωρίσει την αγάπη από την συγχώνευση. Να μπορεί να γεμίζει το εσωτερικό του κενό χωρίς να θεωρεί ότι ο άλλος ‘οφείλει’ να γεμίσει αυτό το κενό, χωρίς να καθιστά υπεύθυνο για το εσωτερικό του κενό τον ‘άλλον’, τον σύντροφο, το παιδί του ή και τους φίλους ή άλλους κοντινούς του ανθρώπους. Να αισθάνεται ότι η ανάγκη πλήρωσης του εσωτερικού του κενού είναι μια διαδικασία φυσική, ενδιαφέρουσα και ευχάριστη που αφορά τον ίδιον και μόνον, και όχι μια ‘λύση ανάγκης’ που του επιβάλλεται ‘βάναυσα’ από τους άλλους επειδή ‘αρνούνται’ να του καλύψουν αυτό το κενό.  

Δεν είναι πολύ δύσκολο το να αναλύει κανείς αυτές τις καταστάσεις ούτε και το να περιγράφει επακριβώς το τι χρειάζεται να κάνει και το πώς να νοιώθει ώστε να βιώνει υγιείς, λειτουργικές και οριοθετημένες σχέσεις. Το δύσκολο είναι να το καταφέρει αυτό στην πράξη, το να μπορέσει να μετασχηματίσει τα συναισθήματα που τον οδηγούν σε ψυχολογία και συμπεριφορές εξάρτησης. Τα ανθοϊάματα, επιλεγμένα με γνώση που βασίζεται στη θεωρητική πληροφορία με ταυτόχρονη αίσθηση του εσωτερικού βιώματος, θαυματουργούν στις περιπτώσεις αυτές και αυτό είναι κυριολεκτικό. Ας πάρουμε για παράδειγμα το Bach Flower Chicory, που αναφέρεται στο άτομο που εύκολα νοιώθει ότι δεν το αγαπούν αρκετά ή με τον τρόπου που πρέπει, και αυτό το ωθεί στο να αισθάνεται εγκατάλειψη, πικρία, θυμό, ψυχικό πόνο και παράπονο, συχνά να παραφέρεται, να ξεσπά με θυμό ή να κλείνεται στον εαυτό του, να γίνεται κουραστικό και -συχνά χωρίς να το αντιλαμβάνεται- ψυχολογικά χειριστικό προς τους συναισθηματικά σημαντικούς άλλους, με τρόπο που αυτοί φτάνουν τελικά να απομακρύνονται και να το αποφεύγουν, να κάνουν δηλαδή αυτό ακριβώς που φοβάται και για το οποίο απελπίζεται. Το ανθοΐαμα  μπορεί να μεταμορφώσει ένα πλήθος από δυστυχισμένες, καταπιεστικές σχέσεις, απελευθερώνοντας τον ‘θύτη’ στον ίδιο ή και σε μεγαλύτερο ακόμη βαθμό από ότι το ‘θύμα’, βοηθώντας το εξαρτητικό, υπερευαίσθητο, απαιτητικό και καταπιεστικό μέλος της σχέσης να νοιώσει και να ανακαλύψει το θείο δώρο της ψυχικής αυτονόμησης και της εσωτερικής ελευθερίας, ανακαλύπτοντας ότι αυτό που ζητούσε από τον/τους αγαπημένο/ους, βρίσκεται ουσιαστικά μέσα του, και που όταν το βιώνει μη έχοντας την ανάγκη να το απαιτεί από τους άλλους, οι άλλοι, ελεύθεροι και ανακουφισμένοι, συχνά προς έκπληξή του, του το παρέχουν απλόχερα.

Το Bach Flower Red Chestnut, για την υπερβολική ανησυχία και το φόβο για τους αγαπημένους, για την ασφάλειά τους, την υγεία τους και για ό,τι τους αφορά γενικά, θα απελευθερώσει από την βαθιά, τυραννική προσκόλληση και ανάγκη για υπερβολική κοντινότητα που κρύβει κατά βάθος μια τέτοια στάση και θα ανακουφίσει βαθιά, επιτρέποντας και στους αγαπημένους να ζουν περισσότερο ελεύθεροι και να εξελιχτούν χωρίς ενοχές, φοβίες και άχρηστα εμπόδια.

Το Bach Flower Heather θα εξισορροπήσει την ανάγκη του να ασχολείται υπερβολικά με τον εαυτό του κανείς και θα τον βοηθήσει να πάψει να αντιλαμβάνεται την οικειότητα σαν μονόπλευρη ‘επικοινωνία’ που εξαντλείται στην αυτοέκφραση ή/και στην αυτοπροβολή.

Το Australian Bush Green Spider είναι εξαιρετικό στο να ‘απαλείφει’ την τάση για ταύτιση μέσα από την σχεδόν ψυχαναγκαστική ανάγκη του ‘να τα λέει όλα’ κανείς και να ‘μοιράζεται’ τα πάντα (άρα, αν και συνήθως χωρίς να το συνειδητοποιεί, ‘να δίνει αναφορά’) μέσα μια κοντινή σχέση, συχνά κατά την επικοινωνία του ‘παιδιού’ με τον γονέα και πάντοτε χαρακτηριστικό δυσλειτουργικότητας. Το άτομο στην περίπτωση αυτή αποτυγχάνει να διατηρεί ένα στοιχειώδη χώρο για ιδιωτικότητα, ψυχική αυθυπαρξία και ελεύθερη, αυτόνομη ανάπτυξη, μέσα από την καθημερινότητα ενός τέτοιου αυτοματικού ‘μοιράσματος’ που το θεωρεί αγάπη, εμπιστοσύνη, κοντινότητα και συντροφιά, και που του έχει γίνει δεύτερη φύση.

Το Tyrolite (Pegasus) παρέχει μια άμεση εμπειρία του τι σημαίνει αγάπη με ταυτόχρονη ελευθερία και ανεξαρτησία που δεν απειλεί τη σχέση αλλά αντίθετα την εμπλουτίζει και της ανοίγει ορίζοντες που ικανοποιούν όλους. Το Bird of Paradise (Pegasus) προσδίδει αίσθηση ελευθερίας και χιούμορ στις σχέσεις. Το ανθοΐαμα αυτό είναι κατάλληλο και για ανθρώπους που έχουν ‘κλειστεί’ στην απομόνωσή τους και δεν θεωρούν εφικτό ή επιθυμητό το να ‘ανοιχτούν’ στη ζωή και να επιχειρήσουν να σχετιστούν μέσα από ένα ανάλαφρο πνεύμα χαρούμενης εξερεύνησης της ανθρώπινης συναναστροφής.

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.