Η χρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι μια πάθηση στην οποία τα περιεχόμενα του στομάχου ρέουν πίσω στον οισοφάγο προκαλώντας τραυματισμό του οισοφαγικού ιστού και συμπτώματα όπως η καούρα. Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Μελατονίνη
Η μελατονίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από την επίφυση και συνδέεται συχνότερα με τον κύκλο του ύπνου, αλλά αυτό που σπάνια αναφέρεται είναι ότι βρίσκεται σε επίπεδα εκατοντάδες φορές υψηλότερα στο έντερο από ό, τι στον εγκέφαλο (1). Η μελατονίνη έχει αποδειχθεί πολλά υποσχόμενη ως προστατευτικό του βλεννογόνου του οισοφάγου, με την έρευνα σε ζώα να διαπιστώνει ότι η θεραπεία με μελατονίνη προστατεύει τον βλεννογόνο από τον τραυματισμό του οισοφάγου από το γαστρικό οξύ και την πεψίνη και βελτιώνει τη ροή αίματος του βλεννογόνου του οισοφάγου (2). Άλλες έρευνες έχουν βρει ότι η μελατονίνη εμφανίζει ιδιότητες σάρωσης ελεύθερων ριζών και τοπικά αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα στον βλεννογόνο του οισοφάγου, προστατεύοντας έτσι από την οισοφαγίτιδα που προκαλείται από παλινδρόμηση (3). Προκαταρκτική ανθρώπινη έρευνα έχει επίσης βρει τη μελατονίνη ικανή να θεραπεύσει ακόμη και σοβαρά έλκη του οισοφάγου (4). Σε μια μελέτη, 176 ασθενείς σε συνδυαστική θεραπεία με μελατονίνη 6 mg και πολλαπλά θρεπτικά συστατικά (L-τρυπτοφάνη και βιταμίνες του συμπλέγματος Β) συγκρίθηκαν με 175 ασθενείς σε θεραπεία με αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (20 mg ομεπραζόλης). Οι επιδράσεις μετρήθηκαν με βάση το χρονικό διάστημα που χρειάστηκε για τους ασθενείς ώστε να μην έχουν συμπτώματα για 24 ώρες. Όλοι οι ασθενείς στην ομάδα μελατονίνης ανέφεραν βελτίωση στα συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης σε σύγκριση με τα δύο τρίτα στην ομάδα του φαρμάκου αναστολέων αντλίας πρωτονίων. Η ανακούφιση επιτεύχθηκε πιο γρήγορα στην ομάδα της μελατονίνης (7 ημέρες) έναντι της ομάδας αναστολέων αντλίας πρωτονίων (9 ημέρες), με πολύ μικρότερη εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών (5). Μια άλλη μελέτη συνέκρινε τρεις ομάδες 9 ασθενών με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, καθεμία σε διαφορετικό σχήμα (3 mg μελατονίνης, 20 mg ομεπραζόλης ή και τα δύο) με μια ομάδα υγιών ατόμων ελέγχου. Η καούρα και ο γαστρικός πόνος μειώθηκαν μετά από τέσσερις εβδομάδες και εξαφανίστηκαν πλήρως μετά από οκτώ εβδομάδες σε όλες τις ομάδες θεραπείας. Ωστόσο, μόνο οι δύο ομάδες μελατονίνης είχαν σημαντικές βελτιώσεις στη λειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα (6).
D-λιμονένιο (D-limonene)
Η προκαταρκτική έρευνα που χρησιμοποιεί D-λιμονένιο (1000 mg κάθε δεύτερη ημέρα) έχει δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, με το 86% των ατόμων σε μια μικρή δοκιμή να βιώνουν πλήρη ανακούφιση από τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης μετά από 14 μέρες θεραπείας σε σύγκριση με το 29% της ομάδας ελέγχου που έλαβε εικονικό φάρμακο (placebo) (7). Ο μηχανισμός δράσης του είναι άγνωστος, αλλά το D-λιμονένιο μπορεί να επικαλύψει τον βλεννογόνο του οισοφάγου, προστατεύοντας τον υποκείμενο ιστό από την έκθεση στο γαστρικό οξύ. Μπορεί επίσης να επιταχύνει τη γαστρική κένωση (8).
Γλυκόριζα
Οι ενώσεις από το φυτό γλυκόριζας αυξάνουν τη συγκέντρωση των προσταγλανδινών στη θέση των διαβρωτικών βλαβών προκαλώντας αυξημένη έκκριση βλεννογόνου και πολλαπλασιασμό των κυττάρων για να βοηθήσουν στην επούλωση. Τα συστατικά της γλυκόριζας μπορούν επίσης να αναστέλλουν την παραγωγή φλεγμονωδών κυτοκινών όπως οι ιντερλευκίνες, ο παράγοντας νέκρωσης όγκου και ο πυρηνικός παράγοντας κάπα-Β, και είναι ένας ισχυρός ρυθμιστής του οξειδωτικού στρες. Αυτές οι ιδιότητες συμβάλλουν στην ικανότητά της να προστατεύει την λεπτή επένδυση του γαστρεντερικού σωλήνα (9-12). Υπ’ αυτή την έννοια θα μπορούσε να βοηθήσει και τα άτομα με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, προστατεύοντας του ιστούς του οισοφάγου από βλάβη. Επειδή ένα συστατικό που βρίσκεται στη γλυκόριζα, η γλυκυρριζίνη, μπορεί να προκαλέσει υψηλή αρτηριακή πίεση, διαλέξτε συμπλήρωμα γλυκόριζας στο οποίο έχει αφαιρεθεί η γλυκυρριζίνη. Το προϊόν ονομάζεται deglycyrrhizinated licorice ή DGL.
Κουρκουμίνη
Η μείωση της φλεγμονής του οισοφάγου και η επούλωση του οισοφάγου θα συμβάλει στη μείωση του φαύλου κύκλου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Η φλεγμονή είναι συχνό φαινόμενο στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Η κουρκουμίνη, το εκχύλισμα του κουρκουμά, ως φυσικό αντιφλεγμονώδες μπορεί να βοηθήσει στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, όπως έδειξε μια δοκιμή. Δεκατέσσερις ασθενείς με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση που εξαρτώνταν από αναστολείς αντλίας πρωτονίων ή ανταγωνιστές υποδοχέα ισταμίνης-2, φάρμακα δηλαδή που αναστέλλουν την παραγωγή οξέων του στομάχου, ξεκίνησαν θεραπεία με κουρκουμίνη (2 g/ημέρα). Μετά από δύο εβδομάδες τα συμβατικά τους φάρμακα αποσύρθηκαν. Έντεκα άτομα ήταν εντελώς ασυμπτωματικά κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης των δύο μηνών. Από τους τρεις που δεν ανταποκρίθηκαν, ένας μπόρεσε να έχει πλήρη ανακούφιση από τα συμπτώματα με χαμηλότερη δόση θεραπείας με αναστολείς αντλίας πρωτονίων από ό,τι είχε χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν (13). Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η κουρκουμίνη προστατεύει από οισοφαγίτιδα που προκαλείται από παλινδρόμηση (14).
Βότανα καταπραϋντικά (μαλακτικά) του γαστρεντερικού συστήματος
Η ανακούφιση από την καούρα είναι πρωταρχικής σημασίας για τη διαχείριση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Τα γαστρεντερικά καταπραϋντικά είναι συνήθως πολύ αποτελεσματικά στην παροχή άμεσης ανακούφισης από τα συμπτώματα της καούρας (συνήθως μέσα σε λίγα λεπτά από την κατάποση). Στα αποτελεσματικά καταπραϋντικά περιλαμβάνονται η ρίζα Althea officinalis και ο φλοιός Ulmus fulva. Τα μαλακτικά βότανα για το γαστρεντερικό είναι πιο αποτελεσματικά όταν χορηγούνται σε μορφή σκόνης – αναμειγνυόμενα σε λίγο νερό ή χυμό μήλου για να σχηματίσουν πολτό ή χυλό.
Βότανα για την τόνωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα
Σημαντική για τη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι η βελτίωση του τόνου του λείου μυός του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, κάτι που ενισχύει την ικανότητά του να συγκρατεί το γαστρεντερικό περιεχόμενο στο στομάχι. Ο κακός τόνος του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα μπορεί ενδεχομένως να βελτιωθεί με τη χρήση βοτάνων πλούσιων σε τανίνες, τα οποία παρέχουν στυπτικότητα και αυξημένο τόνο των ιστών, εκτός από τη μείωση της φλεγμονής. Τα βότανα που περιέχουν αυτές τις τανίνες περιλαμβάνουν τα Geranium maculatum, Achillea millefolium, Calendula officinalis, Hamamelis virginiana και Agrimonia eupatorium. Ωστόσο, δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες για να αποδείξουν αυτή τη δράση. Ο μόνος παράγοντας που έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής ότι βελτιώνει σημαντικά τη λειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα είναι η μελατονίνη (15).
Βιβλιογραφικές αναφορές
1. Altern Ther Health Med. 2008;14(4):54–58.
2. J Physiol Pharmacol. 2007 Jun;58(2):361-77.
3. J Pineal Res. 2009 Mar;46(2):207-13.
4. World J Gastrointest Pharmacol Ther. 2010 Oct 6;1(5):102-6.
5. J. Pineal Res. 2006;41(3):195–200.
6. BMC Gastroenterol. 2010;10:7.
7. U Patent. Editor, US. 2002.
8. Altern Med Review. 2007;12(3):259-64.
9. Steroids. Feb 1994;59(2):136-141.
10. International immunopharmacology. Apr 2009;9(4):499-507.
11. Phytotherapy research : PTR. Jun 2008;22(6):709-724.
12. AAPS PharmSciTech. 2005;6(1):E74-82.
13. Gastroenterology. 2010;138(5, Suppl. 1): S-646.
14. Int J Mol Sci. 2019 Mar 24;20(6):1477.
15 BMC Gastroenterol. 2010;10:7.
Ο Μάριος Δημόπουλος γεννήθηκε το 1975 στον Πειραιά. Σπούδασε αρχικά φιλολογία με ειδικότητα στη γλωσσολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη συνέχεια λόγω του ενδιαφέροντός του στις φυσικές και εναλλακτικές θεραπείες σπούδασε στο εξωτερικό διατροφολογία και φυσικοπαθητική (naturopathy). Έχει ειδικευθεί στη χρήση διατροφικών συμπληρωμάτων και εστιάζει την έρευνά του στην πρόληψη των ασθενειών με σωστή διατροφή, με χορήγηση βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών ουσιών υπό μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων και με χορήγηση φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων. Είναι καθηγητής διατροφολογίας στη σχολή Natural Health Science (Ελλάδα), όπου διδάσκει για τα διατροφικά συμπληρώματα σε φαρμακοποιούς, διαιτολόγους, διατροφολόγους και εναλλακτικούς θεραπευτές. Ο Μάριος Δημόπουλος έχει γράψει 36 βιβλία για θέματα υγείας. Εδώ το πλήρες βιογραφικό του.
