Ο Virabhadrasana II, ή πολεμιστής-2 είναι μια asana-θέση αρκετά συνηθισμένη στα προγράμματα της Hatha Yoga και γι’ αυτό συχνά δεν της δίνεται ιδιαίτερη σημασία. Ωστόσο εάν εκτελεστεί σωστά,  μπορεί να αποτελέσει μια πολύ δυναμική θέση, καθώς  ευθυγραμμίζει και γειώνει ολόκληρο το σώμα, δυναμώνοντας ταυτόχρονα τα πόδια. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ευθυγράμμιση σε αυτή τη θέση και να εξασκείται με την πρέπουσα αξιοπρέπεια, καθώς αντικατοπτρίζει το πνεύμα ενός πολύ μεγάλου και μυθικού πολεμιστή. Μία παραλλαγή της ή καλύτερα προέκτασή της είναι και ο Viparita Virabhadrasana ή ανάστροφος πολεμιστής.

Μυθολογία

Ο Virabhadra γνωστός και ως Veerabadhra στα Σανσκριτικά, υπήρξε ένας διακεκριμένος πολεμιστής και μυθικός ήρωας της Ινδικής μυθολογίας. Απετέλεσε μια ενσάρκωση του Θεού Shiva με άγρια και τρομακτική μορφή, που περιγράφεται ως ένας φλεγόμενος πολεμιστής που είχε χίλια κεφάλια, χίλια χέρια και χίλια πόδια, κρατά χίλια όπλα και φορά δέρμα τίγρης. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο Θεός Shiva είναι ο Διόνυσος του Ελληνικού πανθέου (Φιλόστρατος), όπως και ο Osiris ο Διόνυσος του Αιγυπτιακού (Ηρόδοτος), διαβλέποντας έτσι την σχέση ενός πανάρχαιου παγκόσμιου και ενιαίου προκατακλυσμιαίου πολιτισμού.
Ο μύθος αναφέρει ότι ο Virabhadra γεννήθηκε από την οργή του Shiva, όταν σε μία yajna (θυσία) που οργάνωσε ο Daksha (ο οποίος υπήρξε ένας θεϊκός και μυθικός βασιλιάς-rishi), κατά την οποία η κόρη του Sati που ήταν και σύζυγος του Shiva, αυτοπυρπολήθηκε. Τότε η οργή του θεού Shiva ξεπήδησε σαν φωτιά εκδίκησης από μέσα του, γεννώντας τον ήρωα πολεμιστή Virabhadra, ο οποίος αφού πήρε σάρκα και οστά, κατέστρεψε ολοκληρωτικά το μέρος που γινόταν η θυσία. 
Ο Virabhadra περιγράφεται ως ένας πολεμιστής που κατά την διάρκεια της ζωής του τύφλωσε τον Bhaga, τον Ινδουιστικό Θεό της τύχης (άλλωστε και η τύχη είναι τυφλή), υπέταξε τον Indra  τον πολεμικό Θεό και βασιλιά του ουρανού και των κεραυνών (Θεός παρόμοιος του Διός) και έτριξε τα δόντια του Pushan, ενός ηλιακού Θεού καθοδηγητή των ψυχών, ψυχοπομπός (παρόμοιος του Ερμή). Άλλοι πολεμικοί Θεοί φοβούμενοι έφυγαν από το διάβα του και από τα πεδία των μαχών, ανίκανοι να κοντράρουν την θεϊκή και ανυπέρβλητη δύναμή του.
Στη Hatha Yoga η asana Virabhadrasana-II, ή warrior-II, ή πολεμιστής-2, είναι η δυναμική όρθια θέση, που έχει αφιερωθεί στον σπουδαίο αυτό μυθικό πολεμιστή. Παρατηρώντας τη θέση του πολεμιστή-2, μπορούμε να δούμε ότι ομοιάζει αρκετά με τη πολεμική θέση που έχει το ολόσωμο άγαλμα του Διός ή του Ποσειδώνα, που έχει βρεθεί στα Αντικύθηρα και βρίσκεται στο μουσείο Αθηνών.

Περιγραφή της θέσης

Ο Virabhadrasana-II δοκιμάζει τη δύναμη και την αντοχή τόσο των αρχαρίων όσο και των προχωρημένων γιόγκι. Είναι η δεύτερη από τις τρεις asanas-στάσεις που είναι αφιερωμένες στο μεγάλο πολεμιστή Virabhadra, τη θέση Virabhadrasana-I, την II και την III.
Στη Virabhadrasana-II το βάρος του σώματος κατανέμεται ομοιόμορφα ζυγισμένο μεταξύ των δύο ποδιών με το μπροστινό γόνατο λυγισμένο και το πίσω τεντωμένο, τους γοφούς τετραγωνισμένους και τα χέρια απλωμένα σε ευθεία πάνω από τα μπροστινά και τα πίσω πόδια.
Εάν παραμείνει κάποιος στη στάση για κάποια λεπτά, θα αρχίσει να τρέμει, οπότε θα θελήσει να ανασηκωθεί και να δώσει στα πόδια του ένα διάλειμμα, όπως και να κατεβάσει τα χέρια του για να αφήσει τους ώμους του να ξεκουραστούν. Αλλά ο γιόγκι σαν αληθινός πολεμιστής και με το θάρρος του ν’ αναλαμβάνει δράση, θα βρει τελικά τη δύναμη να κρατήσει όσο περισσότερο μπορεί τη στάση.
Ο Virabhadrasana-II διδάσκει στους ασκούμενους την αρετή της υπομονής, της επιμονής και της καρτερικότητας, που χρειάζεται ο γιόγκι-πολεμιστής στην καθημερινότητά του. Ένα άλλο προσόν της θέσης αυτής είναι ότι μπορείς να κινηθείς σε διάφορες άλλες θέσεις-asanas όπως στην Utthitha Parsavakonasana, στην Ardha Chandrasana, ή στην Utthitha Trikonasana.

Οφέλη της θέσης

• Αυξάνει την αντοχή.
• Δυναμώνει τους ώμους.
• Ενισχύει τα πόδια τους τετρακεφάλους, τους προσαγωγούς και το γόνατο.
• Διατείνει και δυναμώνει τους βουβώνες και τους αστραγάλους.
• Τονώνει τα κοιλιακά όργανα.
• Ανοίγει ήπια τα ισχία, τον θώρακα και τους ώμους.
• Ανακουφίζει από τους πόνους στην πλάτη.
• Γειώνει και ευθυγραμμίζει το σώμα.
• Αυξάνει την αντοχή  και την ισορροπία.
• Αυξάνει την επίγνωση του σώματος και βελτιώνει τη σύνδεσή του με το νου. 

Οδηγίες βήμα-βήμα

Ξεκίνησε από την Tadasana (όρθια θέση προσοχής) στο μπροστινό μέρος του ματ. Κάνε ένα μεγάλο βήμα πίσω με το ένα πόδι σου σε θέση προβολής.
Γείωσε καλά τα πέλματά σου στο πάτωμα. Σήκωσε τα χέρια σου, τέντωσέ τα και τοποθέτησέ τα παράλληλα μεταξύ τους και πάνω από τα πόδια σου σε ευθεία. Οι παλάμες σου να κοιτάζουν προς τα κάτω.
Γύρισε το μπροστινό σου πέλμα παράλληλο προς το ματ και στρέψε τα δάχτυλα του πίσω ποδιού σου ώστε να κοιτάζουν κάθετα και λίγο λοξά μπροστά, πάντα σε σχέση με το μπροστινό σου πόδι.
Ευθυγράμμισε τη μπροστινή φτέρνα σου σε ευθεία με την καμάρα του πίσω ποδιού σου.
Λύγισε το μπροστινό σου γόνατο ώστε σταδιακά ο μηρός σου να έρθει σχεδόν παράλληλα με το έδαφος. Φθάσε στο σημείο που δεν σε ενοχλεί το γόνατό σου.
Φέρε το γόνατό σου σε ευθεία με το δεύτερο δάκτυλο του μπροστινού σου ποδιού.
Πίεσε την έξω μεριά του πίσω ποδιού σου στο πάτωμα και ταυτόχρονα ενεργοποίησε τη mula bandha, το κέντρο σου, κατεβάζοντας την ουρά σου προς τα κάτω. Κράτησε την κοιλιακή σου περιοχή ενεργή και επίπεδη.
Επιμήκυνε τον κορμό σου και στρέψε τον κάθετο προς το έδαφος, χωρίς να γέρνει μπροστά. Μην αφήσεις τη λεκάνη σου να γύρει μπροστά και μέσα.
Διεύρυνε την ευθεία των χεριών σου. Κράτησε το βλέμμα σου ευθεία, ώστε να κοιτάζει πέρα από τα δάχτυλα του μπροστινού σου χεριού.
Κράτησε τη θέση για 5–10 βαθιές αναπνοές.
Για να βγεις πάρε μία βαθιά εισπνοή και με την εκπνοή τέντωσε το μπροστινό σου γόνατο, ισιώνοντας το πόδι σου.
Επανέλαβε το ίδιο από την άλλη πλευρά.

Παραλλαγές της θέσης

Εάν οι ώμοι είναι τραυματισμένοι ή σφιχτοί, οι παλάμες μπορούν να έρθουν στο κέντρο του στήθους στην Anjali Mudra.
Εάν υπάρχει πάθηση γονάτου, το λυγισμένο πόδι μπορεί να κατέβει σε λιγότερες μοίρες από τις 90^ο, ίσως και στις μισές 45^ο.

Συχνά λάθη της θέσης

Το γόνατο του πίσω ποδιού κάνει υπερέκταση και κλειδώνει,  ενώ το ισχίο καταρρέει προς τα εμπρός. Το κάτω μέρος της πλάτης ισοπεδώνεται και το πλαϊνό σώμα γέρνει προς τα κάτω, έτσι ώστε ολόκληρο το σώμα καταρρέει στη στάση, αντί να διατηρείται ενεργοποιημένο και ευθυγραμμισμένο.
Ο κορμός δεν μένει κάθετος με το έδαφος και γέρνει μπροστά. Αυτό αλλάζει το κέντρο βάρους και επιβαρύνει το μπροστινό γόνατο.
Η λεκάνη γέρνει μπροστά με αποτέλεσμα να γίνεται λόρδωση στη μέση.
Τα χέρια χάνουν την ευθεία σε σχέση με τα πόδια και τοποθετούνται διαγώνια.

Viparita Virabhadrasana, ανάστροφος πολεμιστής-2, reverse warrior II

Ο Viparita Virabhadrasana ή ανάστροφος πολεμιστής είναι μία δυναμική θέση που έχει αρκετά πλεονεκτήματα. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως προέκταση του Virabhadrasana II.
Η θέση βοηθά στην ενδυνάμωση των γοφών, των τετρακέφαλων, των χεριών, των ώμων, του κορμού και του λαιμού. Βοηθάει στη διάταση των βουβώνων, των ισχίων, των ποδιών και των πλευρών, καθώς και στο άνοιγμα του στήθους και των ώμων. Η στάση βελτιώνει επίσης την ευλυγισία στη σπονδυλική στήλη, τους αστραγάλους και το στήθος. 
Ο Viparita Virabhadrasana αυξάνει την κυκλοφορία του αίματος μέσα στο σώμα, γεγονός που μπορεί να μειώσει την κούραση και να ηρεμήσει το μυαλό κάποιου. Επιπλέον, μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο στη μέση.
Η προς τα άνω κίνηση του κορμού στον Viparita Virabhadrasana δίνει την αίσθηση της επικοινωνίας του γιόγκι με το ουράνιο στερέωμα.

Αντενδείξεις της θέσης

Ενώ η θέση έχει πολλά οφέλη, θα πρέπει να αποφεύγεται από οποιονδήποτε έχει τραυματισμούς στον αυχένα, το ισχίο, τη σπονδυλική στήλη ή τους ώμους. Τα άτομα με τραυματισμούς στον αυχένα θα πρέπει να φροντίζουν να κρατούν το βλέμμα τους προς τα εμπρός στη στάση, αντί να γέρνουν το κεφάλι προς τα πίσω.

Οδηγίες βήμα-βήμα

Ξεκινώντας από το Virabhadrasana II με το μπροστινό γόνατο λυγισμένο, γύρισε την παλάμη του δεξιού σου χεριού για να κοιτάξει προς τον ουρανό.
Καθώς εισπνέεις, σήκωσε το δεξί σου χέρι ψηλά επάνω. Ταυτόχρονα χαμήλωσε το πίσω σου χέρι και σύρε το προς τα κάτω προς το οπίσθιο πόδι.
Διατήρησε  το μήκος του κορμού σου στα δύο πλευρά και μέση καθώς κινείσαι προς τα πίσω.
Ενεργοποίησε τις ωμοπλάτες σου και τα κάτω πλευρά σου, δεσμεύοντας ελαφρά τους μυς του πυρήνα σου. 
Άνοιξε το θώρακά σου σε μια απαλή κίνηση της πλάτης. 
Κοίταξε το ανασηκωμένο χέρι σου ή λοξά το πίσω πόδι σου εάν έχεις προβλήματα με τον αυχένα ή την ισορροπία.
Μείνε στη στάση για έως και 5 αναπνοές.
Με μία βαθιά εισπνοή επίστρεψε στον Virabhadrasana II.
Επανέλαβε από την άλλη πλευρά.

Επίλογος

Ο Virabhadrasana-II και η προέκτασή του ο Viparita Virabhadrasana, αποτελούν από κοινού μία πολύ καλή κοινή πρακτική και μία πρόκληση, που θα βοηθήσουν τον γιόγκι να  αυξήσει την επίγνωση του σώματός του, την ισορροπία του και τον προσανατολισμό του σώματός του στο χώρο. Έτσι θα βοηθηθεί η αφύπνιση και η σύνδεση σώματος ψυχής και νου, με το περιβάλλον και την παγκόσμια ροή. Μία δοκιμή θα σε πείσει…

Βασίλης Μαυρομμάτης
Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασικής Ομοιοπαθητικής
Bachelor of Health Science (Naturopathy) στο Warnborough College Ireland
e-mail: bmavromatis@gmail.com
Facebook: @greekmedicine

Τα μυστικά δώρα της Hatha Yoga 
Είναι αρκετοί εκείνοι οι «γκουρού» της Yoga, που ισχυρίζονται ότι η Hatha Yoga, είναι ένα δώρο της Θείας Χάριτος που μας έχει δοθεί από τον κόσμο της αιωνιότητας, ώστε να μας καθοδηγήσει μέσω της σωματικής άσκησης στην επίτευξη της αφύπνισης και της ανωτέρας συνείδησης. Ένας άλλος μεγάλος και φωτισμένος διδάσκαλος που πήρε το φως της Yoga από τις Ινδίες και το έφερε ξανά πίσω στην Ελλάδα, ο Νικόλαος Μαργιωρής, αναφέρει ότι η Hatha Yoga έχει δοθεί στους ανθρώπους ως Θείο δώρο από τα πολύ αρχαία χρόνια, όταν κυριαρχούσαν οι πρόγονοι των Ελλήνων οι Δραβίδες κατά την περίοδο του μεγάλου Προκατακλυσμιαίου Πολιτισμού, όπου στον Ελλαδικό χώρο υπήρχε η χερσόνησος της Αιγηίδος πριν καταβυθιστεί, δημιουργώντας αργότερα το Αιγαίο πέλαγος.

Hatha Yoga το ταξίδι της ζωής
Η Hatha Yoga είναι ένα ταξίδι ζωής που συντελείται μέσα από την αναπνοή και τη συνείδηση. «Ha» σημαίνει ήλιος και «tha» σημαίνει σελήνη, επομένως η λέξη «Hatha» υπονοεί την ένωση του ήλιου και σελήνης μέσα μας, δια της αναπνοής. Η αναπνοή απ’ το δεξί ρουθούνι εκπροσωπεί τον Ήλιο και το στοιχείο της φωτιάς (θερμότητα) και η αναπνοή απ’ το αριστερό εκπροσωπεί τη Σελήνη και το στοιχείο του ύδατος (κρύο).
Οι σοφοί ονομάζουν αυτά τα δύο nadis-ρεύματα ή κανάλια της αναπνοής, ως τα εσωτερικά ενεργειακά ποτάμια της prana, όπου με τον έλεγχο της ενέργειας αυτής μέσω της pranayama (έλεγχος της prana), περνάει κάποιος στην κατάσταση της επίγνωσης. Η επίγνωση της αναπνοής στην ενέργεια του Ήλιου και της Σελήνης, μας δίνει τη δυνατότητα να ρέουμε με τα εσωτερικά ρεύματα του νου και της συνείδησης.
Το να γνωρίσει κάποιος τη δύναμη της αναπνοής του, είναι σαν να γνωρίζει την πηγή της prana, τη ζωή σε όλες τις διαστάσεις της, τον θάνατο και το αθάνατο συμπαντικό Πνεύμα. Όταν ο γιόγκι αξιοποιήσει την αναπνοή του και ακολουθήσει το δρόμο της αρετής και της σοφίας, τότε θα έρθει η στιγμή που θα αφυπνιστεί και θα αντιληφθεί την πνευματική του υπόσταση.

Ο πολυδιάστατος κόσμος μας
Σύμφωνα με τη γιόγκικη φιλοσοφία ο τρισδιάστατος υλικός κόσμος μας γίνεται αντιληπτός από τον άνθρωπο μέσω των πέντε αισθήσεων που διαθέτει: όραση, ακοή, αφή, γεύση και όσφρηση. Οι πέντε αισθήσεις μας υποδεικνύουν την πενταδιάστατη φύση μας, κάτι που επίσης διαφαίνεται στα πέντε δάχτυλα των χεριών και των ποδιών μας, καθώς και στα πέντε μέρη του σώματός μας: Ο κορμός μαζί με το κεφάλι, τα δύο πόδια και τα δύο χέρια.
Αυτό υποδηλώνει ότι οι προδιαγραφές του ανθρώπου, είναι να μπορεί να ανέβει πνευματικά από την τρίτη διάσταση στην οποία διαβιεί μέχρι την πέμπτη, στους κόσμους των ανωτέρων αισθήσεων και των ιδεών. Η σύγχρονη «Κβαντική Φυσική» και «η Θεωρία των Υπερχορδών» ομιλούν για έντεκα διαστάσεις, όπου όλα τα όντα και οι κόσμοι συνυπάρχουν παράλληλα και ταυτόχρονα με τη δική μας διάσταση!
Είναι εύκολο να ακούς και να διαβάζεις ότι όλα σε αυτό σύμπαν είναι ένα, ότι δηλαδή όλα γύρω μας αποτελούν ένα ενοποιημένο σύνολο λεπτοφυούς και πολυδιάστατης σπειροειδούς ενέργειας, που κινείται αενάως, όμως είναι δύσκολο να το βιώσεις αυτό έστω και για κάποιες στιγμές. Κάτι παρόμοιο αναφέρει και η σύγχρονη Φυσική, όπου ομιλεί για τη «σκοτεινή ύλη» και τη «σκοτεινή ενέργεια» που υπάρχει παντού γύρω μας.
«Εν τω παν» αναφέρει ο Πλάτων στο έργο του «Παρμενίδης», επιχειρώντας να δώσει μία πρώτη προσέγγιση στον κόσμο των Ιδεών. Έτσι όλοι έχουμε κάποιες ελάχιστες στιγμές στη ζωή μας, όπου νιώθουμε ότι συνδεόμαστε με αυτή την παγκόσμια ροή της ολότητας, ότι έχουμε μια εικόνα για την βαθύτερη πλευρά της ύπαρξής μας, βιώνοντας αυτή την ενότητα. Τις περισσότερες φορές όμως, νιώθουμε μη ικανοί, διαχωρισμένοι και αποκομμένοι. Αυτή η εμπειρία διαφοροποίησης από την ολότητα προέρχεται από μια δύναμη που στην Yoga ονομάζεται maya.

Maya και malas, το «matrix» της Ινδικής φιλοσοφίας
Η maya είναι η φαινομενική πραγματικότητα του υλικού κόσμου μας και όχι η ουσιαστική. Ο όρος αυτός σχετίζεται στενά με την avidya-άγνοια, με τη διαφορά ότι η avidya είναι ατομική, ενώ η maya είναι καθολική. Μία παρόμοια θεωρία για τα «επτά πέπλα της Ίσιδος», υπήρχε στην αρχαία Αιγυπτιακή παράδοση. Τα πέπλα αυτά παρομοιάζονταν με καλύμματα που συσκότιζαν την διαύγεια του νου, με αποτέλεσμα το σφράγισμα του τρίτου ματιού και της ενόρασης. Από αυτές τις αρχαίες φιλοσοφικές ιδέες και θεωρίες, έχουν πιθανότατα εμπνευστεί και οι δημιουργοί της σύγχρονης κινηματογραφικής ταινίας Matrix.
Για τη Yoga η maya, είναι ένα τεράστιο κάλυμμα συσκότισης της ουσίας της ύπαρξης, που φέρει μαζί της τρία πέπλα. Αυτά είναι τα τρία malas, λέξη που σημαίνει ακαθαρσίες. Το karma mala, το anava mala και το maiya mala. Η έννοια των malas προέρχεται από τις γραφές της Tantra Yoga. Αυτές οι γραφές μας παρέχουν μια φιλοσοφική εξήγηση της φύσης του Σύμπαντος και ταυτόχρονα, ένα χάρτη καταγραφής της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό το έργο ονομάζεται «The 36 Tattvas» και περιγράφει πώς το «the One» (το Ένα) γίνεται «the Many» (τα πολλά), εξηγώντας φιλοσοφικά το ξεδίπλωμα και την πολυπλοκότητα της δημιουργίας.
Το karma mala, είναι συνδεδεμένο με το σώμα, δίνοντας την αίσθηση ότι δεν μπορεί κάποιος να δράσει αποτελεσματικά, ή να πραγματοποιήσει αυτά που θέλει αρκετά και ικανοποιητικά. Δημιουργεί αισθήματα φόβου, ανασφάλειας και ανησυχίας. Ο άνθρωπος κάτω από αυτή την επιρροή θεωρεί ότι οι πράξεις και οι ρόλοι που έχει υιοθετήσει σε αυτή τη ζωή, είναι η μοναδική πραγματικότητά του.
Το anava mala, είναι συνδεδεμένο με την καρδιά και σχετίζεται με την ανασφάλεια, τη θλίψη και την αίσθηση ότι κάποιος δεν είναι αρκετά καλός, ακόμα και σε σημείο αναξιότητας. Το Anava mala δίνει την αίσθηση της μη πληρότητας και δεν επιτρέπει στον γιόγκι να αναγνωρίσει τη Θεία ουσία μέσα του.
Το mayiya mala, είναι συνδεδεμένο με το μυαλό και σχετίζεται με τη ζήλια, τον θυμό, τις συγκρίσεις με τους άλλους ανθρώπους, δίνοντας την αίσθηση του διαφορετικού, αλλά και του διαχωρισμού από την ολότητα του κόσμου μας.

Hatha Yoga, ο δρόμος προς το φως μέσω της συνειδητής άσκησης
Στη Hatha Yoga και μέσω κάποιων συγκεκριμένων μεθοδολογιών όπως οι asanas-θέσεις και η pranayama-αναπνοή (έλεγχος της prana), ο ασκούμενος καλείται αρχικά να αντιληφθεί την δική του avidya-άγνοια που έχει για το σώμα του αρχικά και για το πνεύμα του στη συνέχεια. Βήμα, βήμα συνειδητοποιώντας την κινησιολογία του, σε συνδυασμό με την αναπνοή του και μπαίνοντας συνειδητά από το εξωτερικό σώμα που τον περιβάλλει προς τα βαθύτερα τμήματά του πιο εσωτερικά, θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται τη δική του προσωπική maya και τα malas που τον διακατέχουν και τον καθοδηγούν στη μέχρι πρότινος ζωή του.
Τότε θα έχει έρθει η στιγμή ώστε να κινηθεί πέρα από αυτά, ακολουθώντας το μονοπάτι που οδηγεί στο φως και στην αλήθεια. Στη Hatha Yoga, ένας γνωστός δρόμος για τη συνειδητοποίηση της maya που οδηγεί στο δρόμο προς τη φώτιση, είναι το οκταπλό μονοπάτι του Patanjali. Αυτό είναι επιλεκτικά:

• Yamas-έλεγχος συμπεριφοράς
• Niyamas-κανόνες πειθαρχίας
• Asanas-σωματικές ασκήσεις
• Pranayama-έλεγχος αναπνοής
• Pratyahara-απόσυρση των αισθήσεων
• Dharana-συγκέντρωση
• Dhyana-διαλογισμός
• Samadhi-φώτιση

Σύμφωνα με τον Patanjali για να περάσει ένας άνθρωπος από το σκοτάδι στο φως και να διαλύσει τη maya του, χρειάζεται αρχικά να ασκεί δύο βασικές στάσεις του νου: Την vairagya που σημαίνει την αποκόλληση και την απαγκίστρωση από τις πεποιθήσεις και τα πάθη και τη viveka που σημαίνει τη διάκριση μεταξύ του τι είναι αληθινό και τι όχι, η οποία αφαιρεί τα εμπόδια στην αντίληψη της αληθινής ανθρώπινης φύσης. Κι επειδή αυτή η πρακτική είναι σχετικά δύσκολη για έναν φλύαρο, απαίδευτο και μη φιλοσοφημένο νου, ο Patanjali συνιστά την εξάσκηση της Raja Yoga.
Maya επίσης σημαίνει την εσφαλμένη εμφάνιση ενός αντικειμένου, ή ενός όντος, ή μιας κατάστασης, που φαίνεται να είναι κάτι συγκεκριμένο, αλλά στην πραγματικότητα είναι κάτι άλλο. Για παράδειγμα, στο σκοτάδι ένα αντικείμενο μπορεί να φαίνεται σαν ένα κουλουριασμένο φίδι, αλλά στο φως της ημέρας να εμφανίζεται και να είναι ένα λάστιχο ποτίσματος.
Σε ένα βαθύτερο πνευματικό επίπεδο και στο συλλογικό ασυνείδητο, η maya αντιπροσωπεύει τις αντιλήψεις που δημιουργούνται από τις πεποιθήσεις, τις αισθήσεις και την ανατροφή του ατόμου από την κοινωνία στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε, πράγματα που ο ίδιος ή η κοινωνία, γενικά θεωρεί αληθινά. Αυτά μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολιτικών, πνευματικών, κοινωνικών, θρησκευτικών, ή οικονομικών πεποιθήσεων.
Αυτή η προκατάληψη (οι εντυπώσεις που έχει κάποιος από τις εμπειρίες του), δημιουργεί μια προσωπική ψευδή πραγματικότητα. Αυτού του είδους η maya ενισχύει το «εγώ» και καθορίζει τη σύνδεσή μας με τον εξωτερικό κόσμο. Το «εγώ» αποτελεί ένα ακόμα πέπλο της maya στα ήδη υπάρχοντα. Γι’ αυτό και όποιος έχει ένα ισχυροποιημένο «εγώ», δυσκολεύεται ακόμη πιο πολύ να σπάσει τη maya. Στη Hatha Yoga μέσω των μαθηματικών μεθοδολογιών που χρησιμοποιούνται όπως το οκταπλό μονοπάτι, ο γιόγκι μπορεί να αποκλείσει τις ψευδαισθήσεις αυτού του εξωτερικού κόσμου maya-matrix, να λειάνει τις ψευδαισθήσεις του και να κατευθυνθεί προς το φως της αλήθειας, στο samadhi.
Η αλληγορία του «σπηλαίου» του Πλάτωνος στο έργο του «Πολιτεία», μας δίνει μία παρόμοια οπτική, όπου μία ομάδα απαίδευτων ανθρώπων ζουν αλυσοδεμένοι μέσα σε ένα σκοτεινό σπήλαιο και παρακολουθούν τις σκιές που δημιουργούν για αυτούς οι δεσμώτες τους σε ένα φωτισμένο τοίχο, θεωρώντας ότι αυτή είναι η πραγματικότητα.
Ο Σωκράτης ως πρωταγωνιστής του έργου της «Πολιτείας», εξηγεί πως ο φιλόσοφος είναι σαν ένας φυλακισμένος, που μέσω του φιλοσοφικού βίου του, μπορεί να απελευθερωθεί από τη σπηλιά βγαίνοντας στο φως του ήλιου και πως πλέον μπορεί να βρεθεί στο επίπεδο όπου θα καταλαβαίνει, ότι οι σκιές δεν είναι η πραγματικότητα. Αυτό τον οδηγεί στο φως της αλήθειας που είναι έξω απ’ το σπήλαιο στον κόσμο των αιτιών, έτσι ώστε να μπορεί να δει και να αντιληφτεί αυτό που ουσιαστικά υφίσταται, απορρίπτοντας την ψεύτικη και κατασκευασμένη πραγματικότητα, όπως είναι οι σκιές για τους φυλακισμένους.
Ο μύθος του σπηλαίου μας εξηγεί ότι τα πέπλα της maya είναι πολύ δυνατά τελικά. Αυτό θα το κατανοήσουμε αν παρατηρήσουμε και στη συνέχεια αντιληφθούμε τα τραγικά και οδυνηρά συμβάντα που συμβαίνουν σήμερα στον «ανάποδο» κόσμο μας, με τις προηγούμενες, αλλά και με την σύγχρονη «κατασκευασμένη πανδημία». Ο κόσμος των σκιών του σπηλαίου έχει πλέον μεταφερθεί στις οθόνες των τηλεοράσεων και στα άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης…
Η αφύπνιση και το σπάσιμο της maya-matrix σταδιακά και σε όλα τα επίπεδα, είναι ένα από τα μεγάλα δώρα που μπορεί να μεταδώσει η Hatha Yoga, σε αυτόν που θα επιθυμήσει να την ακολουθήσει. Ο ορθά καταρτισμένος και αφυπνισμένος instructor ή δάσκαλος της Hatha Yoga, δεν θα εξηγήσει σε κανέναν τι πραγματικά συμβαίνει έξω απ’ την maya, αλλά θα υποδείξει στον γιόγκι το μονοπάτι που οδηγεί στην σοφία και στην φώτιση, έτσι ώστε να το ανακαλύψει και να το βαδίσει μόνος του αρχικά. Είναι το δύσβατο μονοπάτι που είχε να επιλέξει και ο ήρωας Ηρακλής. Το ένα μονοπάτι της αρετής ήταν δύσβατο και οδηγούσε στον Όλυμπο (το όλον που λάμπει) και το άλλο της κακίας ήταν ευκολοδιάβατο και οδηγούσε στην καταστροφή.
Τέσσερα είναι τα βήματα που θα χρειαστεί να πράξει ο γιόγκι, αφού αντιληφθεί και συνειδητοποιήσει το maya-matrix:

• Παρατήρηση και συνειδητοποίηση της maya
• Επιθυμία για αλλαγή και σπάσιμο της maya
• Ισορροπημένη δράση και κουράγιο
• Αποκάλυψη

Επίλογος
Η υγεία, η δύναμη, η σοφία, η γενναιότητα και η αρμονία, είναι μερικά από τα δώρα που μπορεί να αποκτήσει ο γιόγκι μέσα από την πρακτική του στη Hatha Yoga. Αυτά τα δώρα θα τον εξοπλίσουν για να αντισταθεί σε αυτό που συμβαίνει γύρω του. Είναι πραγματικά πολύτιμες αυτές οι στιγμές για την ανθρωπότητα στην παρούσα χρονική φάση. Η maya-matrix έχει φθάσει σε σημεία αποκορύφωσης. Ένας νέος παγκόσμιος υγειονομικός μεσαίωνας που μεθοδευόταν πολλά χρόνια, έχει συσκοτίσει και σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά του. Οι άνθρωποι καλούνται να διαλέξουν το δύσβατο μονοπάτι της αρετής, ή το ευκολοδιάβατο μονοπάτι της κακίας. Οι αλλαγές που έπονται στο νέο κόσμο που αναδύεται στην εποχή του Υδροχόου, θα είναι κοσμοϊστορικές. Ισορροπημένη δράση και κουράγιο λοιπόν.

Βασίλης Μαυρομμάτης
Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασικής Ομοιοπαθητικής
Bachelor of Health Science (Naturopathy) στο Warnborough College Ireland
e-mail: bmavromatis@gmail.com
Facebook: @greekmedicine 

1.  Γιατί οι άνθρωποι με καρκίνο κάνουν γιόγκα;

Οι λόγοι που οι καρκινοπαθείς επιλέγουν να κάνουν γιόγκα είναι αρκετοί και πολυδιάστατοι.

Η γιόγκα:

1.  Βοηθά στην αποκατάσταση της υγείας στο σώμα
2.  Βοηθά στη μείωση των συμπτωμάτων και των παρενεργειών του καρκίνου, όπως ο πόνος, η αδυναμία και η κόπωση, οι δυσκολίες στον ύπνο, η κατάθλιψη κλπ.
3.  Διατηρεί υψηλό το επίπεδο της ενέργειας.

Υπάρχουν δύο σημαντικές ενέργειες στο σώμα και τον νου: η νοητική δύναμη (Ida) - και η ζωτική δύναμη (Pingala). Όταν αυτές οι δύο δυνάμεις είναι σε ισορροπία, τότε ενεργοποιείται μια τρίτη ενέργεια, η Sushumna που είναι η πνευματική δύναμη.

Εάν αυτές οι ροές ενέργειας είναι μπλοκαρισμένες, τότε τα όργανα που τροφοδοτούνται από αυτές εκδηλώνουν κάποια μορφή ασθένειας.

Σύμφωνα με τη Γιόγκα πρέπει να υπάρχει ισορροπημένη παροχή ενέργειας σε κάθε μέρος του σώματος.Το μυστικό της υγείας είναι η σωστή διανομή αυτών των τριών ενεργειών. Στη Γιόγκα αυτό γίνεται μέσω των ακόλουθων κλάδων και των πρακτικών τους: 1. Χάθα Γιόγκα (Hatha Yoga) - εξαγνίζει το φυσικό σώμα
2. Ράτζα Γιόγκα (Raja Yoga) - χαλαρώνει, ισορροπεί και διαχειρίζεται τον νου όπου γεννιούνται οι περισσότερες ασθένειες,
3. Οι τεχνικές διαλογισμού βοηθούν τον ασθενή να αναπτύξει εσωτερική δύναμη, επίγνωση - ικανότητα να παρακολουθεί το σώμα και τον νου και να αποσυνδέεται από τον φόβο και τον πόνο.

2.  Υπάρχει κάποια έρευνα σχετικά με την επίδραση της Γιόγκα στη διαχείριση του καρκίνου;

Ναί. Η έρευνα διεξάγεται σε πολλές χώρες. Οι έρευνες δείχνουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι όλο και περισσότεροι ασθενείς στρέφονται στην Ενοποιημένη και Εναλλακτική Ιατρική ή CAM, όπως για παράδειγμα η ολοκληρωμένη ογκολογία, η οποία συνδυάζει τις συμβατικές θεραπείες και τις πρακτικές CAM που βασίζονται σε αποδεικτικά στοιχεία και είναι τώρα ένας αναδυόμενος κλάδος για τη φροντίδα του καρκίνου.Επίσης, δεκαετίες έρευνας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ έχουν δείξει ότι η γιόγκα μειώνει τη σωματική, ψυχική και συναισθηματική κόπωση που προκαλείται από τις συμβατικές θεραπείες για τον καρκίνο.

Αναφέρουμε ενδεικτικά ένα παράδειγμα: πειράματα έχουν διεξαχθεί σε άντρες που υποβλήθηκαν σε θεραπεία για καρκίνο του προστάτη. Οι ασθενείς που παρακολούθησαν μάθημα γιόγκα δύο φορές την εβδομάδα κατά τη διάρκεια της θεραπείας ακτινοθεραπείας του προστάτη ανέφεραν λιγότερη κόπωση, λιγότερες σεξουαλικές παρενέργειες και καλύτερη λειτουργία των ούρων σε σύγκριση με τους άνδρες που δεν έκαναν γιόγκα.

Ποια είναι η επίδραση της γιόγκα στα συμπτώματα που προέρχονται από τον καρκίνο;

Εν συντομία αναφέρουμε:

• Βελτιώνεται η υγεία του σώματος και του νου, καθώς κανείς κινείται από τις ταμασικές ή αρνητικές καταστάσεις του νου σε σατβικές ή σε πιο θετικές, φωτεινές καταστάσεις του νου μέσω του:
Ø Να ζει κανείς έναν Γιογκικό τρόπο ζωής
Ø Να προσαρμόζει τις ψυχολογικές στάσεις έτσι ώστε να είναι πιο θετικές, αισιόδοξες, δημιουργικές και πνευματικές και με αυτό τον τρόπο να μειώνονται πολλές αρνητικές σωματικές, ψυχολογικές και συναισθηματικές καταστάσεις του νου.
Ø Να ασκείται στις γιογκικές πρακτικές.

A. Εάν ζει κανείς τον Γιογκικό Τρόπο Ζωής, χρειάζεται να ακολουθεί επτά απλούς κανόνες:
1. Να εφαρμόζει την κανονικότητα και την ισορροπία στις καθημερινές δραστηριότητες.
2. Να τηρεί το μέτρο σε κάθε δραστηριότητα.
3. Να ξεκινάει και να ολοκληρώνει την ημέρα με μια θετική δήλωση.
4. Να ζει στην παρούσα στιγμή.
5. Να ενσωματώνει στη ζωή την αναψυχή και τη χαλάρωση.
6. Να ζει φυσικά σε αρμονία με τη φύση.
7. Να αφιερώνει χρόνο σε δραστηριότητες κοντά στη φύση για να αποκαταστήσει τη σύνδεσή του με αυτήν.

B. Χρειάζεται να τηρεί κάποιες ψυχολογικές στάσεις εφαρμόζοντας τις ακόλουθες πρακτικές για τη διατήρηση θετικών στάσεων και θετικής διάθεσης:

1. Καλλιέργεια και Ανάπτυξη της Επίγνωσης.
2. Εφαρμογή των Γιάμα και Νιγιάμα (Yama - Niyama) - απλοί κώδικες συμπεριφοράς για την εναρμόνιση της εσωτερικής και εξωτερικής ζωής μας.
3. Καθημερινή άσκηση στη Σουαντάγια (Swadhyaya) – Αυτοπαρατήρηση.
4. Πρακτική στο SWAN (Εξέταση των Δυνατών σημείων μας, των αδυναμιών, των φιλοδοξιών, των αναγκών).
5. Διατήρηση πνευματικού ημερολογίου.
6. Εφαρμογή της Πρατιτάκσα Μπάβανα - Μαϊτρέι Μπάβ (πρακτικές που βοηθούν στην αλλαγή της εσωτερικής μας στάσης, από αρνητική σε θετική στις δύσκολες και κρίσιμες καταστάσεις).
7. Ενσωμάτωση της Σεβά Γιόγκα στη ζωή (κλάδος της γιόγκα). και

Γ. Να εφαρμόζει συστηματικά γιογκικές πρακτικές:

1.  Που αναπτύσσουν την επίγνωση που είναι το Α και το Ω της Γιόγκα
2.  Απαγγελίες των Μάντρας
3.  Βασικές άσανα
4.  Επίγνωση της αναπνοής
5.  Σωστή αναπνοή (κοιλιακή-διαφραγματική και θωρακική-πλήρης γιογκική αναπνοή)
6.  Πρακτικές εξαγνισμού (Σατ-κάρμας)
7.  Ισορροπημένος συνδυασμός των άσανα κατάλληλων για το άτομο
8.  Πραναγιάμα
9.  Γιόγκα Νίντρα
10. .Γιάμα και Νιγιάμα
11.  Ντάρανα
12.  Μπάκτι Γιόγκα
13.  Κάρμα Γιόγκα
14.  Μάντρα
15.  απαγγελίες και
16.  Τζάπα (Japa, επανάληψη του μάντρα)

Μέσα από την πρακτική της Γιόγκα, έχει αποδειχθεί ότι συμπτώματα όπως άγχος, αγωνία, ένταση, φόβος και ανησυχία, πόνος και απώλεια της όρεξης, ναυτία ή έμετος, αδυναμία και κόπωση, διαταραχές του ύπνου, δύσπνοια, αντιμετωπίζονται επαρκώς με τις διάφορες τεχνικές.

3. Είναι η Γιόγκα επωφελής για όσους έχουν ανακάμψει από την ασθένεια;

 Σίγουρα. Χωρίς αμφιβολία.Στη Χάθα Γιόγκα υπάρχουν πολλές πρακτικές που συμβάλλουν στον καθαρισμό του λεμφικού συστήματος έτσι ώστε:

Ø να γίνεται σωστά η αποβολή των τοξινών
Ø να λειτουργεί φυσικά η διαδικασία της διατροφής/πέψης και
Ø του ανοσοποιητικού συστήματος 

Η σειρά Pawa Muktasana (PMA) εξασφαλίζει ότι:

• οι μύες είναι επαρκώς ενδυναμωμένοι
• οι φλέβες μαλάσσονται
• η κυκλοφορία και η ροή του αίματος διεγείρεται επιτρέποντας: 
Ø την επαρκή διατροφή και την αποβολή των τοξινών να λαμβάνει χώρα σε ολόκληρο το σώμα.

Η Σούρυα Ναμασκάρα (Surya Namaskara) είναι μια εξαιρετική πρακτική για την επίτευξη ισορροπίας:
Ø μεταξύ των ενεργειών Ida και Pingala
Ø στο ενδοκρινικό σύστημα, και
Ø στην ενδυνάμωση όλων των τμημάτων του σώματος 

Τα Σατκάρμας είναι επίσης πολύ επωφελή στη διαδικασία εξαγνισμού για να διατηρήσει κανείς το φυσικό σώμα υγιές· π.χ. Neti (ρινική κάθαρση) για να εξασφαλίσετε:
Ø ελεύθερη και βαθιά αναπνοή
Ø να ενεργοποιηθούν το σώμα και ο νους
Ø να καθαρίσουν οι σκέψεις
Ø να χαλαρώσει ο νους
Ø να γίνει η μνήμη ισχυρότερη και
Ø να γίνει ο νους πιο εστιασμένος 

"Η γιόγκα είναι πειθαρχία για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η γιόγκα είναι επίσης μια φιλοσοφία για την επίτευξη της ειρήνης. Αν θέλετε καλή υγεία, εάν θέλετε να ζήσετε την ειρήνη και να εξελιχθείτε, τότε αφήστε τη γιόγκα να γίνει μέρος του τρόπου ζωής σας". Σουάμι Σατυανάντα Σαρασουάτι *

Το Bihar School of Yoga (BSY) - YPT δημοσίευσε πρόσφατα δύο βιβλία των:
Dr Swami Nirmalananda , Yogic Management of Cancer, Munger, 2009 & Dr Swami Yogapratap, Exploring Yoga and Cancer, Munger 2009, (References: Research of Yoga and Cancer)

Η Σουάμι Σιβαμούρτι θεωρείται υπόδειγμα σοφίας και ικανότητας να παρουσιάζει τις αρχαίες γιογκικές διδασκαλίες με σύγχρονο τρόπο.  Με τα σεμινάρια και τα κείμενά της εμπνέει και καθοδηγεί στις διδασκαλίες της Σατυανάντα Γιόγκα αναζητητές από πολλά μέρη του κόσμου. Τα βιβλία της είναι πηγή δύναμης και θετικής κατεύθυνσης για όλους όσοι αναζητούν το δικό τους μονοπάτι στη ζωή και τον τρόπο με τον οποίο θα το απολαύσουν. Ο τρόπος ζωής της αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα, από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε έμπνευση. Η Σουάμι Σιβαμούρτι θεωρείται υπόδειγμα σοφίας και ικανότητας να παρουσιάζει τις αρχαίες γιογκικές διδασκαλίες με σύγχρονο τρόπο.  Με τα σεμινάρια και τα κείμενά της εμπνέει και καθοδηγεί στις διδασκαλίες της Σατυανάντα Γιόγκα αναζητητές από πολλά μέρη του κόσμου. Τα βιβλία της είναι πηγή δύναμης και θετικής κατεύθυνσης για όλους όσοι αναζητούν το δικό τους μονοπάτι στη ζωή και τον τρόπο με τον οποίο θα το απολαύσουν. Ο τρόπος ζωής της αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα, από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε έμπνευση. Σήμερα η Σουάμι Σιβαμούρτι είναι πολύ γνωστή στην Ελλάδα από τις εμφανίσεις της στα μέσα ενημέρωσης και από τις διαλέξεις και τα σεμινάρια που απευθύνει σε ανθρώπους κάθε κοινωνικής προέλευσης και κάθε ιδεολογικής ή θρησκευτικής πεποίθησης.

Η Yoga-Γιόγκα είναι ίσως μια από τις πιο εντυπωσιακές φιλοσοφικές μεθοδολογίες που η ανθρωπότητα έχει ανακαλύψει ποτέ. Αρχαία κείμενα αναφέρουν ότι η Yoga ακολουθεί τις παραδόσεις προηγούμενων διδασκαλιών μεγάλων χαμένων πολιτισμών προχωρημένων πνευματικά και πολιτισμικά, που έχουν χαθεί. Οι παραδόσεις-μυθολογίες όλων των λαών μιλούν για το «χρυσό γένος» των ανθρώπων και τον μεγάλο αυτό πολιτισμό.

Yoga

Η Γιόγκα ως διδασκαλία είναι πρωτίστως αυτοπραγμάτωση. Η βάση της είναι πνευματική πρακτική και τρόπος ζωής. Χρησιμοποιεί μεθοδολογίες όπως ο διαλογισμός, οι αναπνοές, η μελέτη των φιλοσοφικών κειμένων της κ.ά. Στόχος της είναι να οδηγήσει τους ανθρώπους πέρα από την θλίψη και την άγνοια. Μας διδάσκει πώς να κινηθούμε από την εξωτερική μας σωματική ταυτότητα και την ταυτότητα που συνδέεται με το εγώ με τον αθάνατό μας Εαυτό, που κατοικεί μέσα στην καρδιά μας. Η Γιόγκα χωρίς να ακολουθεί καμία θρησκεία διότι δεν είναι θρησκεία, παρέχει το κλειδί για όλη την πνευματική ανάπτυξη που χρειάζεται ένας άνθρωπος, ο οποίος με τη Βεδική έννοια αποκτά γνώση της πραγματικής μας Φύσης πέρα από το χρόνο, τον χώρο, το θάνατο και τα βάσανα της ζωής.

Η Yoga είναι μια απόσταξη σοφίας από τις χιλιάδες ίσως και εκατομμυρίων σοφών που έχουν περάσει ασκώντας την, καθ όλη τη διάρκεια των χιλιετηρίδων σε Ανατολή και Δύση. Αποτελεί μία συνεχιζόμενη και εξελισσόμενη κληρονομιά της ανθρωπότητας, που πρέπει να την προστατεύσουμε και να την διαδώσουμε στο εγγύς μέλλον στους απογόνους μας.

Hatha Yoga

Η Χάθα Γιόγκα είναι η πρακτική μεθοδολογία της Γιόγκα και αναφέρεται στη σωματική άσκηση που συμπεριλαμβάνει κυρίως το σώμα και την αναπνοή. Είναι έτσι δομημένη ώστε να προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες απαιτήσεις κάθε ηλικίας και κάθε ατόμου. Μέσα από την πρακτική συνειδητοποιούμε το σώμα μας, την κίνησή μας και την αναπνοή μας. Όσο οι πρακτικές προχωρούν γινόμαστε πιο συνειδητοί, εξελισσόμαστε, αλλάζουμε προς το καλύτερο και στην καθημερινότητά μας. Αυτός είναι ένας απ’ τους στόχους της Χάθα Γιόγκα, να βοηθήσει τον άνθρωπο να ανακαλύψει «την μεγάλη του εικόνα» και να την προβάλει στην καθημερινή του ζωή.  

Η πρακτική: Υπάρχουν οι θέσεις - asanas που αφορούν κάμψεις, στροφές, ισορροπίες, συμπιέσεις του σώματος με σκοπό την εναρμόνιση και την εξισορρόπηση των συστημάτων του οργανισμού, σε υλικό και ενεργειακό επίπεδο. Είναι ένας τρόπος εξάσκησης, ευεξίας, αφύπνισης και συνειδητότητας του σώματος ταυτόχρονα. Μέσα από την πρακτική το σώμα δυναμώνει, γίνεται πιο ευέλικτο και ελαστικό και αποκτά μεγαλύτερο εύρος κίνησης. Η εκτέλεση θέσεων-asanas επιφέρει πολλά οφέλη για τους μύες, τα όργανα, τις αρθρώσεις και το μυαλό. Κάθε μία από τις πολλές στάσεις που μπορεί να συναντήσει κάποιος σε μια πρακτική Χάθα Γιόγκα προσφέρει αμέτρητα οφέλη. Στην Χάθα Γιόγκα παραδοσιακά συνυπάρχουν οι μεθοδολογίες της Pranayama-αναπνοές και ο διαλογισμός-Dhyana, που αποτελούν μέρος μίας ολοκληρωμένης πρακτικής. Η Pranayama μαθαίνει τον ασκούμενο να αναπνέει σωστά, ενώ ο διαλογισμός κατευνάζει το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα, πρακτικές που λείπουν ολοκληρωτικά ως παιδεία στις Δυτικές κοινωνίες.  

Η Χάθα Γιόγκα είναι απόγονος της Ταντρικής φιλοσοφίας. Μέχρι τον 12ο αιώνα υπήρχαν αρκετά ιατρικά κείμενα για την Hatha Yoga, όπως η Kukacandishvara-Kalpa που ήταν πολύ πρωτοποριακά. Υπήρχε επίσης η μακρόχρονη αρχαία παράδοση (που ομοιάζει πολύ με την αντίληψη της σύγχρονης Κβαντικής Φυσικής) που λέει ότι το υλικό μας σώμα δεν είναι η μοναδική πραγματικότητα αλλά συνυπάρχει ταυτόχρονα και σε άλλα επίπεδα, ίσως και σύμπαντα, μέσα από την ύπαρξη των πέντε Koshas (ενεργειακά σώματα).

Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, ένας ακόμη σκοπός της Hatha Yoga είναι μέσα από την πρακτική και την ενασχόληση με το σώμα, η κατανόηση και η συνειδητοποίηση της ανθρώπινης πολυπλοκότητας (σώμα και πνεύμα) και κατ΄ επέκταση του κόσμου μας. Μέσα από τα βήματα που μας δίνει ο μεγάλος θεωρητικός της Yoga Patanjali στο 8πλό μονοπάτι του 1) yamas = έλεγχος συμπεριφοράς, 2) niyamas = εσωτερικές πειθαρχίες, 3) asanas = θέσεις-πρακτική, 4) pranayama = αναπνοές, 5) pratyahara = αποτράβηγμα του νου, 6) dharana = συγκέντρωση, 7) dhyana = διαλογισμός, 8) Samadhi = φώτιση), μπορεί κάποιος να φθάσει στην φώτιση της υπάρξεώς του, ώστε να μπορέσει να αντιληφθεί και να αισθανθεί τον κόσμο των πρωταρχικών αιτιών, ή των ιδεών του Πλάτωνα.

Φυσικά, μπορεί να μην θέλει κάποιος να «φωτιστεί» πνευματικά (άλλωστε δεν είναι και τόσο εύκολο) και να θέλει να χρησιμοποιήσει την Ηatha μεθοδολογία ως σωματική άσκηση, για τη εκμάθηση της σωστής αναπνοής και την γενική αίσθηση ευημερίας υγείας και ευεξίας που αφήνει μετά από την πρακτική. Είναι επίσης ό,τι καλύτερο για να «ξεμπλοκάρει» ένα άκαμπτο σώμα, να ανοίξει, να αποκτήσει εύρος κίνησης, δύναμη και ευελιξία. Όπως προειπώθηκε, τα οφέλη της πρακτικής Hatha Yoga είναι πολλαπλά και τα γνωρίζουν καλά μόνο όσοι εξασκούνται με αυτήν…

Αyurveda, «η γνώση της ζωής»

Η Αγιουρβέδα-Ayurveda είναι η αρχαία παραδοσιακή θεραπευτική μέθοδος των Ινδιών. Ανάγεται στις αρχές της κοσμικής δημιουργίας σύμφωνα πάντοτε με τους Ινδούς φιλοσόφους, οι οποίοι αναφέρουν ότι η Αγιουρβέδα προέρχεται από τον ίδιο τον Βράχμα, το δημιουργό του σύμπαντος. Η Αγιουρβέδα έχει ηλικία 5.000 ετών τουλάχιστον και είναι ένα από τα πιο παλαιά παραδοσιακά φυσικά ιατρικά συστήματα του κόσμου, με πανάρχαιες αναφορές κλινικής εμπειρίας.

Η λέξη «Αγιου» (Ayu) σημαίνει τη ζωή σε όλα τα επίπεδα και η λέξη «Βέδα» (Veda) σημαίνει γνώση, ή επιστήμη. Έτσι λοιπόν έχουμε «τη γνώση ή την επιστήμη της ζωής». Πρόκειται για ένα τρόπο ζωής που περιγράφει τη διατροφή, την ολιστική Ιατρική, τον τρόπο ζωής εν γένει, καθώς και τι είναι ευεργετικό και τι επιβλαβές. Είναι μία μεθοδολογία η οποία μας διδάσκει πώς να διατηρούμε και να προστατεύουμε την Υγεία μας. Η Αγιουρβέδα αντιμετωπίζει τον άνθρωπο σαν μια ολότητα και όχι ως μέρος.

Όπως η Γιόγκα, παρομοίως και η Αγιουρβέδα διαθέτει μακρά ιστορία με μεγάλη ποικιλομορφία και συνεχή εξέλιξη, που την καθιστά ενδιαφέρουσα για όλους τους ανθρώπους και για όλες τις εποχές. Καλύπτει όλες τις πτυχές της Υγείας και της ευημερίας σωματική, συναισθηματική, πνευματική. 

Περιλαμβάνει όλες τις μεθόδους θεραπείας από τη διατροφή, τα βότανα, το μασάζ, τα φυσικά φάρμακα, τις φυσικές θεραπείες, τα σχήματα άσκησης και τρόπου ζωής, έως τις γιόγκικες πρακτικές και το διαλογισμό. Με την μοναδική εξατομίκευση και κατανόηση του ατομικού dosha-Ιδιοσυστασίας, η Αγιουρβέδα προβάλει την εικόνα για κάθε άτομο ξεχωριστά. Αποτέλεσμα είναι να συστήσει στον πάσχοντα έναν τρόπο ζωής αρμονικό τόσο με τον κόσμο της Φύσης, όσο και με τον «μεγάλο μας εαυτό». Προτείνει το συντονισμό του ανθρώπου και την εναρμόνισή του με τους φυσικούς νόμους και τους κιρκάδιους ρυθμούς.

Ακολουθώντας τα βήματα της Γιόγκα, η οποία έχει ήδη παγκόσμια παρουσία, η Αγιουρβέδα αναδύεται ως ένα από τα σημαντικότερα παγκόσμια συστήματα της Ιατρικής του νου και του σώματος. Μας δείχνει πώς να κατανοήσουμε τη γλώσσα της Φύσης, τη γλώσσα της ζωής, ώστε να μπορούμε να ζήσουμε σε αρμονία με το περιβάλλον, να βοηθήσουμε την εξέλιξή μας, καθώς και όλα τα πλάσματα. Η Αγιουρβέδα περιέχει τα μυστικά όχι μόνο για τη θεραπεία του ατόμου αλλά και για την αναγέννηση της άρρωστης κοινωνίας μας, και τη θεραπεία για όλα τα πλάσματα του κόσμου μας, αλλά και για τον ίδιο τον πλανήτη.

Γιόγκα, Αγιουρβέδα και αρχαίοι πολιτισμοί

Η Γιόγκα και η Αγιουρβέδα είναι σαν δύο δίδυμα αδέλφια, που αναπτύσσονται μαζί, επηρεάζουν και αλληλοσυμπληρώνουν η μία την άλλη, καθ’ όλη την διάρκεια της ιστορίας. Είναι αναπόσπαστα μέρη του μεγάλου συστήματος της Βεδικής γνώσης που δηλώνει ότι όλο το σύμπαν είναι ένας ωκεανός που επικοινωνεί απ’ άκρου εις άκρον. Ο κάθε άνθρωπος ως κομμάτι του όλου έχει το κλειδί για την κοσμική γνώση, κλειδί που το έχει χάσει με το πέρασμα του χρόνου, μέσα στα άδυτα του μυαλού του. 

Οι άνθρωποι έχουμε ουσιαστικά ξεχάσει την «μεγάλη μας εικόνα» και την πνευματική μας κληρονομιά. Ως Βεδικοί κλάδοι, η Γιόγκα και η Αγιουρβέδα είναι εδώ για να μας θυμίσουν την εικόνα αυτή. Συνεργάζονται από κοινού για να ενισχύσουν τα μεγάλα οφέλη τους που μπορούν να προσφέρουν στους ανθρώπους, σε όλα τα επίπεδα. Μπορούν να ενσωματωθούν και να συνεργαστούν με όλες τις τέχνες και τις επιστήμες, της Ιατρικής, της αστρονομίας, της αρχιτεκτονικής, της μουσικής, των μαθηματικών και της γλώσσας για μια ακόμα ευρύτερη προσέγγιση, αφού μπορούν να συμπληρώσουν τα κενά της γνώσης, που έχουν οι σύγχρονες επιστήμες. Άλλωστε στα αρχαία χρόνια όλες οι τέχνες και οι επιστήμες (Μουσική, Ιατρική, Αστρονομία, Μαντική, Ρητορική, Θέατρο, Μαθηματικά, Γεωμετρία κ.ά.) ήταν ενωμένες σε ένα ολοκληρωμένο ολιστικό σύστημα. Όλοι οι πανάρχαιοι πολιτισμοί (χρυσό γένος, αργυρό γένος, Λεμουρία, Ατλαντίδα κ.ά.) απολάμβαναν ενοποιημένα τα συστήματα αυτά, ως μία ενοποιημένη φιλοσοφική γνώση. Για κάποιο λόγο πιθανόν λόγω μεγάλων καταστροφών, κατακλυσμών και γεωπολιτικών αλλαγών, οι γνώσεις αυτές αποκόπηκαν και έμειναν τα απομεινάρια τους, στους εναπομείναντες ανθρώπους. Γι’ αυτό και υπάρχουν οι αναφορές της πτώσης των γενών, όπως μας λένε αρχαίοι συγγραφείς και ποιητές, όπως ο Ρωμαίος Οβίδιος και ο Έλληνας Ησίοδος που κατατάσσει τα γένη των ανθρώπων πτωτικά: χρυσό γένος, αργυρό γένος, χάλκινο γένος, ηρωικό γένος, σιδηρούν γένος… Κατά την Κλασική περίοδο οι αρχαίοι Έλληνες με την σπουδαία προσπάθεια των μεγάλων φιλοσόφων που εμφανίστηκαν κατά την περίοδο αυτή, επανασύνδεσαν τα κομμάτια του χαμένου παζλ με την Ελληνική Φιλοσοφία.

Είναι χαρακτηριστικό το πόσο πολύ η αρχαία Ελληνική Ιατρική του Ιπποκράτη και η Unani Medichine, η αρχαία Ελληνική Ιατρική που μεταλαμπαδεύτηκε και ακμάζει μέχρι σήμερα στις χώρες της Ασίας και στις Ινδίες, ομοιάζουν με την Αγιουρβέδα. Είναι πραγματικά σχεδόν όμοιες μεθοδολογίες, απλά η Αγιουρβέδα εξελίχθηκε λίγο διαφορετικά όλο αυτό χρονικό διάστημα, αφού «παντρεύτηκε» με τη Γιόγκα. Φαίνεται ότι υπήρχαν πολλές επαφές κατά το απώτατο παρελθόν μεταξύ του Ελληνικού και του Ινδικού πολιτισμού. Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία και το έργο του Νόννου «Διονυσιακά», ο Διόνυσος ως βασιλεύς των Ελλήνων κατέκτησε την Ασία και τις Ινδίες σε πανάρχαιες εποχές, χιλιάδες χρόνια πριν τον Αλέξανδρο. Γράφει ο φιλόσοφος Πλούταρχος στο «Περί Αλεξάνδρου τύχης και αρετής» Β-1) για την εκστρατεία αυτή: «Τώρα δε εγώ ο Αλέξανδρος μιμούμαι τον Ηρακλή και ζηλεύω τον Περσέα και μετέρχομαι κι ακολουθώ τα ίχνη του Διονύσου, θέλοντας να νικήσουμε πάλι στην Ινδία και τους ορεινούς και άγριους κατοίκους που ζουν πάνω στον Καύκασο και να χορέψουν οι Έλληνες για να θυμίσουν στους εκεί λαούς τους βακχικές τελετές…». Φαίνεται όμως πως ο Περσέας και ο Ηρακλής είχαν πάει κι αυτοί στις Ινδίες: «…λέγουν επίσης (οι Ινδοί) ότι και ο Ηρακλής τα πολύ παλιά χρόνια πήγε προς αυτούς και αποδίδουν το ρόπαλο και τη λεοντή σε αυτόν (οι Ινδοί καίγανε το ρόπαλο και τη λεοντή σε κάποιες τελετές)… επίσης η ονοματοδοσία των πόλεων έγινε από τον Ηρακλή όπως αποδίδονταν στην εγχώρια διάλεκτο των Ινδών» (Διόδωρος Σικελιώτης, Β΄). Οι ιστορικές αυτές αναφορές επιβεβαιώνονται από σύγχρονους Ινδούς ιστορικούς.

Άλλωστε είναι πολλές οι λέξεις στα αρχαία Σανσκριτικά (αρχαία γλώσσα των Ινδών που πληροφορείται η Γιόγκα) που έχουν κοινές ρίζες με την Ελληνική γλώσσα. Η ίδια η λέξη Γιόγκα βγαίνει από την σανσκριτική λέξη jugam που σημαίνει ζυγός-ζεύξη, δηλαδή ένωση. Και εννοιολογικά η ίδια έννοια υπάρχει άλλωστε για τη λέξη Γιόγκα. Παρομοίως συμβαίνει και με το θεό Ουρανό, που στα Σανσκριτικά λέγεται Vuranu. Η asana της απόλυτης χαλάρωσης που γίνεται στο τέλος του κάθε μαθήματος και σημαίνει «η θέση του νεκρού» και λέγεται Savasana, ομοιάζει με την γνωστή Ελληνική λέξη σάβανα. Είναι πολλές λοιπόν οι αναφορές για τον κοινό πολιτισμό Ελλήνων και ινδών…

(Συνέχεια στο επόμενο τεύχος)

Βασίλειος Μαυρομάτης: Ομοιοπαθητικός, Φυσικοπαθητικός, Yoga instruction - Hatha Yoga
email: bmavromatis@gmail.com