Τα μυστικά δώρα της Hatha Yoga
Είναι αρκετοί εκείνοι οι «γκουρού» της Yoga, που ισχυρίζονται ότι η Hatha Yoga, είναι ένα δώρο της Θείας Χάριτος που μας έχει δοθεί από τον κόσμο της αιωνιότητας, ώστε να μας καθοδηγήσει μέσω της σωματικής άσκησης στην επίτευξη της αφύπνισης και της ανωτέρας συνείδησης. Ένας άλλος μεγάλος και φωτισμένος διδάσκαλος που πήρε το φως της Yoga από τις Ινδίες και το έφερε ξανά πίσω στην Ελλάδα, ο Νικόλαος Μαργιωρής, αναφέρει ότι η Hatha Yoga έχει δοθεί στους ανθρώπους ως Θείο δώρο από τα πολύ αρχαία χρόνια, όταν κυριαρχούσαν οι πρόγονοι των Ελλήνων οι Δραβίδες κατά την περίοδο του μεγάλου Προκατακλυσμιαίου Πολιτισμού, όπου στον Ελλαδικό χώρο υπήρχε η χερσόνησος της Αιγηίδος πριν καταβυθιστεί, δημιουργώντας αργότερα το Αιγαίο πέλαγος.
Hatha Yoga το ταξίδι της ζωής
Η Hatha Yoga είναι ένα ταξίδι ζωής που συντελείται μέσα από την αναπνοή και τη συνείδηση. «Ha» σημαίνει ήλιος και «tha» σημαίνει σελήνη, επομένως η λέξη «Hatha» υπονοεί την ένωση του ήλιου και σελήνης μέσα μας, δια της αναπνοής. Η αναπνοή απ’ το δεξί ρουθούνι εκπροσωπεί τον Ήλιο και το στοιχείο της φωτιάς (θερμότητα) και η αναπνοή απ’ το αριστερό εκπροσωπεί τη Σελήνη και το στοιχείο του ύδατος (κρύο).
Οι σοφοί ονομάζουν αυτά τα δύο nadis-ρεύματα ή κανάλια της αναπνοής, ως τα εσωτερικά ενεργειακά ποτάμια της prana, όπου με τον έλεγχο της ενέργειας αυτής μέσω της pranayama (έλεγχος της prana), περνάει κάποιος στην κατάσταση της επίγνωσης. Η επίγνωση της αναπνοής στην ενέργεια του Ήλιου και της Σελήνης, μας δίνει τη δυνατότητα να ρέουμε με τα εσωτερικά ρεύματα του νου και της συνείδησης.
Το να γνωρίσει κάποιος τη δύναμη της αναπνοής του, είναι σαν να γνωρίζει την πηγή της prana, τη ζωή σε όλες τις διαστάσεις της, τον θάνατο και το αθάνατο συμπαντικό Πνεύμα. Όταν ο γιόγκι αξιοποιήσει την αναπνοή του και ακολουθήσει το δρόμο της αρετής και της σοφίας, τότε θα έρθει η στιγμή που θα αφυπνιστεί και θα αντιληφθεί την πνευματική του υπόσταση.
Ο πολυδιάστατος κόσμος μας
Σύμφωνα με τη γιόγκικη φιλοσοφία ο τρισδιάστατος υλικός κόσμος μας γίνεται αντιληπτός από τον άνθρωπο μέσω των πέντε αισθήσεων που διαθέτει: όραση, ακοή, αφή, γεύση και όσφρηση. Οι πέντε αισθήσεις μας υποδεικνύουν την πενταδιάστατη φύση μας, κάτι που επίσης διαφαίνεται στα πέντε δάχτυλα των χεριών και των ποδιών μας, καθώς και στα πέντε μέρη του σώματός μας: Ο κορμός μαζί με το κεφάλι, τα δύο πόδια και τα δύο χέρια.
Αυτό υποδηλώνει ότι οι προδιαγραφές του ανθρώπου, είναι να μπορεί να ανέβει πνευματικά από την τρίτη διάσταση στην οποία διαβιεί μέχρι την πέμπτη, στους κόσμους των ανωτέρων αισθήσεων και των ιδεών. Η σύγχρονη «Κβαντική Φυσική» και «η Θεωρία των Υπερχορδών» ομιλούν για έντεκα διαστάσεις, όπου όλα τα όντα και οι κόσμοι συνυπάρχουν παράλληλα και ταυτόχρονα με τη δική μας διάσταση!
Είναι εύκολο να ακούς και να διαβάζεις ότι όλα σε αυτό σύμπαν είναι ένα, ότι δηλαδή όλα γύρω μας αποτελούν ένα ενοποιημένο σύνολο λεπτοφυούς και πολυδιάστατης σπειροειδούς ενέργειας, που κινείται αενάως, όμως είναι δύσκολο να το βιώσεις αυτό έστω και για κάποιες στιγμές. Κάτι παρόμοιο αναφέρει και η σύγχρονη Φυσική, όπου ομιλεί για τη «σκοτεινή ύλη» και τη «σκοτεινή ενέργεια» που υπάρχει παντού γύρω μας.
«Εν τω παν» αναφέρει ο Πλάτων στο έργο του «Παρμενίδης», επιχειρώντας να δώσει μία πρώτη προσέγγιση στον κόσμο των Ιδεών. Έτσι όλοι έχουμε κάποιες ελάχιστες στιγμές στη ζωή μας, όπου νιώθουμε ότι συνδεόμαστε με αυτή την παγκόσμια ροή της ολότητας, ότι έχουμε μια εικόνα για την βαθύτερη πλευρά της ύπαρξής μας, βιώνοντας αυτή την ενότητα. Τις περισσότερες φορές όμως, νιώθουμε μη ικανοί, διαχωρισμένοι και αποκομμένοι. Αυτή η εμπειρία διαφοροποίησης από την ολότητα προέρχεται από μια δύναμη που στην Yoga ονομάζεται maya.
Maya και malas, το «matrix» της Ινδικής φιλοσοφίας
Η maya είναι η φαινομενική πραγματικότητα του υλικού κόσμου μας και όχι η ουσιαστική. Ο όρος αυτός σχετίζεται στενά με την avidya-άγνοια, με τη διαφορά ότι η avidya είναι ατομική, ενώ η maya είναι καθολική. Μία παρόμοια θεωρία για τα «επτά πέπλα της Ίσιδος», υπήρχε στην αρχαία Αιγυπτιακή παράδοση. Τα πέπλα αυτά παρομοιάζονταν με καλύμματα που συσκότιζαν την διαύγεια του νου, με αποτέλεσμα το σφράγισμα του τρίτου ματιού και της ενόρασης. Από αυτές τις αρχαίες φιλοσοφικές ιδέες και θεωρίες, έχουν πιθανότατα εμπνευστεί και οι δημιουργοί της σύγχρονης κινηματογραφικής ταινίας Matrix.
Για τη Yoga η maya, είναι ένα τεράστιο κάλυμμα συσκότισης της ουσίας της ύπαρξης, που φέρει μαζί της τρία πέπλα. Αυτά είναι τα τρία malas, λέξη που σημαίνει ακαθαρσίες. Το karma mala, το anava mala και το maiya mala. Η έννοια των malas προέρχεται από τις γραφές της Tantra Yoga. Αυτές οι γραφές μας παρέχουν μια φιλοσοφική εξήγηση της φύσης του Σύμπαντος και ταυτόχρονα, ένα χάρτη καταγραφής της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό το έργο ονομάζεται «The 36 Tattvas» και περιγράφει πώς το «the One» (το Ένα) γίνεται «the Many» (τα πολλά), εξηγώντας φιλοσοφικά το ξεδίπλωμα και την πολυπλοκότητα της δημιουργίας.
Το karma mala, είναι συνδεδεμένο με το σώμα, δίνοντας την αίσθηση ότι δεν μπορεί κάποιος να δράσει αποτελεσματικά, ή να πραγματοποιήσει αυτά που θέλει αρκετά και ικανοποιητικά. Δημιουργεί αισθήματα φόβου, ανασφάλειας και ανησυχίας. Ο άνθρωπος κάτω από αυτή την επιρροή θεωρεί ότι οι πράξεις και οι ρόλοι που έχει υιοθετήσει σε αυτή τη ζωή, είναι η μοναδική πραγματικότητά του.
Το anava mala, είναι συνδεδεμένο με την καρδιά και σχετίζεται με την ανασφάλεια, τη θλίψη και την αίσθηση ότι κάποιος δεν είναι αρκετά καλός, ακόμα και σε σημείο αναξιότητας. Το Anava mala δίνει την αίσθηση της μη πληρότητας και δεν επιτρέπει στον γιόγκι να αναγνωρίσει τη Θεία ουσία μέσα του.
Το mayiya mala, είναι συνδεδεμένο με το μυαλό και σχετίζεται με τη ζήλια, τον θυμό, τις συγκρίσεις με τους άλλους ανθρώπους, δίνοντας την αίσθηση του διαφορετικού, αλλά και του διαχωρισμού από την ολότητα του κόσμου μας.
Hatha Yoga, ο δρόμος προς το φως μέσω της συνειδητής άσκησης
Στη Hatha Yoga και μέσω κάποιων συγκεκριμένων μεθοδολογιών όπως οι asanas-θέσεις και η pranayama-αναπνοή (έλεγχος της prana), ο ασκούμενος καλείται αρχικά να αντιληφθεί την δική του avidya-άγνοια που έχει για το σώμα του αρχικά και για το πνεύμα του στη συνέχεια. Βήμα, βήμα συνειδητοποιώντας την κινησιολογία του, σε συνδυασμό με την αναπνοή του και μπαίνοντας συνειδητά από το εξωτερικό σώμα που τον περιβάλλει προς τα βαθύτερα τμήματά του πιο εσωτερικά, θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται τη δική του προσωπική maya και τα malas που τον διακατέχουν και τον καθοδηγούν στη μέχρι πρότινος ζωή του.
Τότε θα έχει έρθει η στιγμή ώστε να κινηθεί πέρα από αυτά, ακολουθώντας το μονοπάτι που οδηγεί στο φως και στην αλήθεια. Στη Hatha Yoga, ένας γνωστός δρόμος για τη συνειδητοποίηση της maya που οδηγεί στο δρόμο προς τη φώτιση, είναι το οκταπλό μονοπάτι του Patanjali. Αυτό είναι επιλεκτικά:
- Yamas-έλεγχος συμπεριφοράς
- Niyamas-κανόνες πειθαρχίας
- Asanas-σωματικές ασκήσεις
- Pranayama-έλεγχος αναπνοής
- Pratyahara-απόσυρση των αισθήσεων
- Dharana-συγκέντρωση
- Dhyana-διαλογισμός
- Samadhi-φώτιση
Σύμφωνα με τον Patanjali για να περάσει ένας άνθρωπος από το σκοτάδι στο φως και να διαλύσει τη maya του, χρειάζεται αρχικά να ασκεί δύο βασικές στάσεις του νου: Την vairagya που σημαίνει την αποκόλληση και την απαγκίστρωση από τις πεποιθήσεις και τα πάθη και τη viveka που σημαίνει τη διάκριση μεταξύ του τι είναι αληθινό και τι όχι, η οποία αφαιρεί τα εμπόδια στην αντίληψη της αληθινής ανθρώπινης φύσης. Κι επειδή αυτή η πρακτική είναι σχετικά δύσκολη για έναν φλύαρο, απαίδευτο και μη φιλοσοφημένο νου, ο Patanjali συνιστά την εξάσκηση της Raja Yoga.
Maya επίσης σημαίνει την εσφαλμένη εμφάνιση ενός αντικειμένου, ή ενός όντος, ή μιας κατάστασης, που φαίνεται να είναι κάτι συγκεκριμένο, αλλά στην πραγματικότητα είναι κάτι άλλο. Για παράδειγμα, στο σκοτάδι ένα αντικείμενο μπορεί να φαίνεται σαν ένα κουλουριασμένο φίδι, αλλά στο φως της ημέρας να εμφανίζεται και να είναι ένα λάστιχο ποτίσματος.
Σε ένα βαθύτερο πνευματικό επίπεδο και στο συλλογικό ασυνείδητο, η maya αντιπροσωπεύει τις αντιλήψεις που δημιουργούνται από τις πεποιθήσεις, τις αισθήσεις και την ανατροφή του ατόμου από την κοινωνία στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε, πράγματα που ο ίδιος ή η κοινωνία, γενικά θεωρεί αληθινά. Αυτά μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολιτικών, πνευματικών, κοινωνικών, θρησκευτικών, ή οικονομικών πεποιθήσεων.
Αυτή η προκατάληψη (οι εντυπώσεις που έχει κάποιος από τις εμπειρίες του), δημιουργεί μια προσωπική ψευδή πραγματικότητα. Αυτού του είδους η maya ενισχύει το «εγώ» και καθορίζει τη σύνδεσή μας με τον εξωτερικό κόσμο. Το «εγώ» αποτελεί ένα ακόμα πέπλο της maya στα ήδη υπάρχοντα. Γι’ αυτό και όποιος έχει ένα ισχυροποιημένο «εγώ», δυσκολεύεται ακόμη πιο πολύ να σπάσει τη maya. Στη Hatha Yoga μέσω των μαθηματικών μεθοδολογιών που χρησιμοποιούνται όπως το οκταπλό μονοπάτι, ο γιόγκι μπορεί να αποκλείσει τις ψευδαισθήσεις αυτού του εξωτερικού κόσμου maya-matrix, να λειάνει τις ψευδαισθήσεις του και να κατευθυνθεί προς το φως της αλήθειας, στο samadhi.
Η αλληγορία του «σπηλαίου» του Πλάτωνος στο έργο του «Πολιτεία», μας δίνει μία παρόμοια οπτική, όπου μία ομάδα απαίδευτων ανθρώπων ζουν αλυσοδεμένοι μέσα σε ένα σκοτεινό σπήλαιο και παρακολουθούν τις σκιές που δημιουργούν για αυτούς οι δεσμώτες τους σε ένα φωτισμένο τοίχο, θεωρώντας ότι αυτή είναι η πραγματικότητα.
Ο Σωκράτης ως πρωταγωνιστής του έργου της «Πολιτείας», εξηγεί πως ο φιλόσοφος είναι σαν ένας φυλακισμένος, που μέσω του φιλοσοφικού βίου του, μπορεί να απελευθερωθεί από τη σπηλιά βγαίνοντας στο φως του ήλιου και πως πλέον μπορεί να βρεθεί στο επίπεδο όπου θα καταλαβαίνει, ότι οι σκιές δεν είναι η πραγματικότητα. Αυτό τον οδηγεί στο φως της αλήθειας που είναι έξω απ’ το σπήλαιο στον κόσμο των αιτιών, έτσι ώστε να μπορεί να δει και να αντιληφτεί αυτό που ουσιαστικά υφίσταται, απορρίπτοντας την ψεύτικη και κατασκευασμένη πραγματικότητα, όπως είναι οι σκιές για τους φυλακισμένους.
Ο μύθος του σπηλαίου μας εξηγεί ότι τα πέπλα της maya είναι πολύ δυνατά τελικά. Αυτό θα το κατανοήσουμε αν παρατηρήσουμε και στη συνέχεια αντιληφθούμε τα τραγικά και οδυνηρά συμβάντα που συμβαίνουν σήμερα στον «ανάποδο» κόσμο μας, με τις προηγούμενες, αλλά και με την σύγχρονη «κατασκευασμένη πανδημία». Ο κόσμος των σκιών του σπηλαίου έχει πλέον μεταφερθεί στις οθόνες των τηλεοράσεων και στα άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης…
Η αφύπνιση και το σπάσιμο της maya-matrix σταδιακά και σε όλα τα επίπεδα, είναι ένα από τα μεγάλα δώρα που μπορεί να μεταδώσει η Hatha Yoga, σε αυτόν που θα επιθυμήσει να την ακολουθήσει. Ο ορθά καταρτισμένος και αφυπνισμένος instructor ή δάσκαλος της Hatha Yoga, δεν θα εξηγήσει σε κανέναν τι πραγματικά συμβαίνει έξω απ’ την maya, αλλά θα υποδείξει στον γιόγκι το μονοπάτι που οδηγεί στην σοφία και στην φώτιση, έτσι ώστε να το ανακαλύψει και να το βαδίσει μόνος του αρχικά. Είναι το δύσβατο μονοπάτι που είχε να επιλέξει και ο ήρωας Ηρακλής. Το ένα μονοπάτι της αρετής ήταν δύσβατο και οδηγούσε στον Όλυμπο (το όλον που λάμπει) και το άλλο της κακίας ήταν ευκολοδιάβατο και οδηγούσε στην καταστροφή.
Τέσσερα είναι τα βήματα που θα χρειαστεί να πράξει ο γιόγκι, αφού αντιληφθεί και συνειδητοποιήσει το maya-matrix:
- Παρατήρηση και συνειδητοποίηση της maya
- Επιθυμία για αλλαγή και σπάσιμο της maya
- Ισορροπημένη δράση και κουράγιο
- Αποκάλυψη
Επίλογος
Η υγεία, η δύναμη, η σοφία, η γενναιότητα και η αρμονία, είναι μερικά από τα δώρα που μπορεί να αποκτήσει ο γιόγκι μέσα από την πρακτική του στη Hatha Yoga. Αυτά τα δώρα θα τον εξοπλίσουν για να αντισταθεί σε αυτό που συμβαίνει γύρω του. Είναι πραγματικά πολύτιμες αυτές οι στιγμές για την ανθρωπότητα στην παρούσα χρονική φάση. Η maya-matrix έχει φθάσει σε σημεία αποκορύφωσης. Ένας νέος παγκόσμιος υγειονομικός μεσαίωνας που μεθοδευόταν πολλά χρόνια, έχει συσκοτίσει και σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά του. Οι άνθρωποι καλούνται να διαλέξουν το δύσβατο μονοπάτι της αρετής, ή το ευκολοδιάβατο μονοπάτι της κακίας. Οι αλλαγές που έπονται στο νέο κόσμο που αναδύεται στην εποχή του Υδροχόου, θα είναι κοσμοϊστορικές. Ισορροπημένη δράση και κουράγιο λοιπόν.
Βασίλης Μαυρομμάτης
Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασικής Ομοιοπαθητικής
Bachelor of Health Science (Naturopathy) στο Warnborough College Ireland
e-mail: bmavromatis@gmail.com
Facebook: @greekmedicine
