Ο μύκητας Aspergillus flavus είναι γνωστός. Συνδέθηκε με την «κατάρα του Τουταγχαμών» τη δεκαετία του 1920, όταν μια σειρά ανεξήγητων θανάτων μεταξύ αρχαιολόγων τροφοδότησε τον μύθο ότι τα σπόριά του προκαλούσαν θανατηφόρες μολύνσεις. Το ίδιο συνέβη και στη δεκαετία του 1970, όταν επιστήμονες που μπήκαν στον τάφο του Καζίμιρ Δ΄ στην Πολωνία βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον θάνατο – και τότε εντοπίστηκε ξανά ο Aspergillus flavus.
Σήμερα, όμως, αυτός ο θανατηφόρος μύκητας αποκαλύπτει μια άλλη, εντελώς διαφορετική όψη: γίνεται πηγή ενός νέου, πολλά υποσχόμενου φαρμάκου κατά της λευχαιμίας. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια [1] εντόπισαν στον μύκητα μια νέα κατηγορία πεπτιδίων, τα λεγόμενα RiPPs (Ribosomally synthesized and post-translationally modified peptides), τα οποία μέχρι τώρα τα συναντούσαμε κυρίως σε βακτήρια.
Από την έρευνα απομονώθηκαν τέσσερις νέες ενώσεις με μοναδική δακτυλιοειδή δομή, που ονομάστηκαν ασπεριγκιμικίνες. Δύο από αυτές έδειξαν ισχυρή δράση έναντι λευχαιμικών κυττάρων, ενώ μια τρίτη —με προσθήκη λιπιδίου παρόμοιου με αυτό που υπάρχει στον βασιλικό πολτό— φάνηκε να δρα εξίσου αποτελεσματικά με την κυταραβίνη και τη δαουνορουβικίνη, τα συνήθη φάρμακα θεραπειών λευχαιμίας εδώ και δεκαετίες.
Το εντυπωσιακό είναι ότι οι ασπεριγκιμικίνες φαίνεται να στοχεύουν συγκεκριμένα λευχαιμικά κύτταρα, χωρίς να επηρεάζουν άλλους τύπους καρκινικών κυττάρων, όπως του μαστού ή του ήπατος. Αυτό το στοιχείο τις καθιστά ιδιαίτερα ελπιδοφόρες για μελλοντική κλινική εφαρμογή.
Οι ερευνητές έχουν ήδη εντοπίσει παρόμοιες γονιδιακές ομάδες και σε άλλους μύκητες, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η «φαρμακοποιία της φύσης» παραμένει εν πολλοίς ανεξερεύνητη. Το επόμενο βήμα είναι δοκιμές σε ζωικά μοντέλα και, αργότερα, σε ανθρώπινες κλινικές μελέτες.
Από έναν μύθο φόβου και θανάτου, ο Aspergillus flavus μπορεί να μετατραπεί σε φορέα ζωής. Το μήνυμα είναι σαφές: οι μεγαλύτερες απειλές της φύσης μπορούν να γίνουν και οι πιο πολύτιμοι σύμμαχοί μας στην ιατρική, αν τις προσεγγίσουμε με γνώση και δημιουργικότητα.
Πηγή: Η μελέτη έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Nature Chemical Biology το 2025, με τίτλο "A class of benzofuranoindoline‑bearing heptacyclic fungal RiPPs with anticancer activities"
