Ένα αρκετά συχνό πρόβλημα στις μέρες μας, στη διατήρηση ή μείωση του σωματικού βάρους, είναι η διαρκής πείνα ή το αίσθημα ανάγκης για γλυκό που οδηγεί συνήθως σε υπερκατανάλωση φαγητού ή/ και συχνή κατανάλωση γλυκών, ζάχαρης ή τροφίμων που έχουν γλυκαντικές ουσίες. 

Ποιος είναι ο ορισμός της πείνας;
Πείνα ονομάζεται η έντονη επιθυμία που δίνει σήμα στον οργανισμό ότι χρειάζεται τροφή. Το αίσθημα αυτό συνήθως εμφανίζεται εξαιτίας δύο παραγόντων. Πρώτος στη λίστα είναι το άδειο στομάχι που συστέλλεται και «γουργουρίζει» δηλώνοντας την έλλειψη τροφής. Το άδειο στομάχι πυροδοτεί την έκκριση της γκρελίνης, που είναι η ορμόνη της πείνας. Η γκρελίνη στέλνει σήμα στον εγκέφαλο και σηματοδοτεί την πείνα. Όσο πιο υψηλά είναι τα επίπεδά της, τόσο πιο έντονη είναι η ανάγκη για φαγητό. Ο άλλος παράγοντας είναι η έλλειψη κάποιων θρεπτικών συστατικών από την κυκλοφορία του αίματος. Η πείνα και η όρεξη καθορίζονται από τα επίπεδα γλυκόζης, αμινοξέων και λιπαρών οξέων στο αίμα. Όσο πιο χαμηλά είναι τα επίπεδά τους τόσο αυξάνεται το αίσθημα της πείνας προκειμένου να αναπληρώσει το σώμα την έλλειψη ενέργειας.
Αντίστοιχα, το σώμα θεωρεί ότι υπάρχει επάρκεια ενέργειας όταν τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών είναι υψηλά και έτσι μειώνει το αίσθημα της πείνας.

Εγώ γιατί πεινάω συνέχεια;
Το αέναο αίσθημα πείνας μπορεί να προέρχεται από διάφορους παράγοντες.
Αρχικά, η μειωμένη πρόσληψη πρωτεΐνης. Η πρωτεΐνη είναι ένα θρεπτικό συστατικό που βοηθά να επέλθει πιο γρήγορα ο κορεσμός και να διατηρηθεί το αίσθημα πληρότητας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από την κατανάλωση ενός γεύματος χωρίς ή με μειωμένη ποσότητα πρωτεΐνης.
Έπειτα, εκτός της πρωτεΐνης, τα λιπαρά τρόφιμα καθυστερούν τη γαστρική κένωση και διατηρούν το αίσθημα πληρότητας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Παρόλα αυτά πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις επιλογές μας, καθώς είναι πολύ εύκολο να πέσουμε στην παγίδα και να επιλέξουμε τρόφιμα με κορεσμένα και τρανς λιπαρά που οδηγούν σε αναρίθμητα προβλήματα υγείας. Γι αυτό, επιλέγουμε τρόφιμα αυξημένα σε καλής ποιότητας λιπαρά (π.χ. ελαιόλαδο, ελιές, ξηρούς καρπούς, λιπαρά ψάρια).
Επίσης, μια διατροφή χαμηλή σε φυτικές ίνες μπορεί να δημιουργεί ένα μόνιμο αίσθημα πείνας. Οι φυτικές ίνες καθορίζουν επίσης την ταχύτητα του κορεσμού και του αισθήματος της πείνας. Τα συστατικά αυτά έχουν την ιδιότητα να διογκώνονται μετά την κατανάλωσή τους και να γεμίζουν πιο γρήγορα το στομάχι. Έτσι, ο κορεσμός επέρχεται πιο γρήγορα και διατηρείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, καθώς καθυστερούν τη γαστρική κένωση και η πέψη γίνεται με πιο αργό ρυθμό.
Επιπλέον, η κατανάλωση νερού συμβάλει σημαντικά στη ρύθμιση της πείνας. Το νερό και ιδίως η κατανάλωσή του πριν το γεύμα οδηγεί πιο γρήγορα στο αίσθημα πληρότητας. Συχνό είναι το φαινόμενο της σύγχυσης μεταξύ δίψας και πείνας για αυτό φροντίζουμε να ενυδατώνουμε τον οργανισμό επαρκώς.
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την πείνα είναι η έλλειψη ύπνου, η κατανάλωση αλκοόλ, η λήψη φαρμάκων (αντικαταθλιπτικά, κορτικοστεροειδή, αντιεπιληπτικά κ.α)

Μήπως όμως είναι συναισθηματική πείνα;
Το αίσθημα της πείνας μπορεί να οφείλεται πέρα από βιολογικούς και σε ψυχολογικούς παράγοντες. Συναισθήματα όπως άγχος, πίεση, στεναχώρια ή και βαρεμάρα μπορεί να οδηγήσουν στην ανάγκη κατανάλωσης τροφής προκειμένου να περιοριστεί το εκάστοτε συναίσθημα.
Το στρες είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους εμφάνισης συναισθηματικής πείνας. Η κορτιζόλη, που είναι η ορμόνη του στρες, αυξάνει το αίσθημα της πείνας. Συνήθως, τα άτομα με χρόνιο στρες καταλήγουν σε λανθασμένες διατροφικές επιλογές (comfort food) που είναι αυξημένες σε υδατάνθρακες, ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ακούμε το σώμα μας και να προσπαθούμε να αναγνωρίσουμε το είδος της πείνας. Έπειτα, όσο πιο ισορροπημένη είναι η διατροφή, πλούσια σε πρωτεΐνη, καλά λιπαρά και φυτικές ίνες, τόσο πιο εύκολο θα είναι να καταπολεμήσετε το αίσθημα της συναισθηματικής πείνας.

Θέλω γλυκό όμως μετά το φαγητό; Γιατί;
Η ανάγκη για κατανάλωση γλυκού μπορεί να προέρχεται από διάφορους παράγοντες.
Μετά από μία δύσκολη και κουραστική μέρα, τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης είναι πιθανό να δημιουργούν την ανάγκη για κατανάλωση ζάχαρης. Η σεροτονίνη είναι μία ορμόνη που φτιάχνει τη διάθεση. Η πρόσληψη σακχάρων μπορεί να βοηθήσει στην αύξησή της και ενεργοποιεί και το αίσθημα της ευχαρίστησης. Έτσι, λόγω της ανάγκης για χαλάρωση και αποφόρτιση καταλήγει κάποιος να θέλει να φάει γλυκό μετά το φαγητό.
Ένα γεύμα υψηλό σε υδατάνθρακες ή γενικότερα ένα γεύμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη (με γλυκά, χυμούς, λευκό ψωμί, λευκά ζυμαρικά) έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων σακχάρου, την έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας και την απότομη πτώση μετά το φαγητό. Προκειμένου ο οργανισμός να αντιμετωπίσει αυτή την υπογλυκαιμία, αναζητά τροφές όπως η ζάχαρη που θα αυξήσουν γρήγορα τη γλυκόζη του αίματος. Μεγαλύτερη ευαισθησία σε τέτοιου είδους διακυμάνσεις, δείχνουν τα άτομα με διαβήτη ή προδιαβήτη.
Η έλλειψη κορεσμού από το ίδιο το γεύμα μπορεί, επίσης, να δημιουργήσει ανάγκη για γλυκό. Αυτό προκύπτει επειδή το γεύμα δεν είναι επαρκές σε ποσότητα, θερμίδες ή θρεπτικά συστατικά. Η πολύωρη νηστεία μειώνει τη γλυκόζη στο αίμα και αυξάνει το αίσθημα της πείνας και της άμεσης ανάγκης για γλυκό, προκειμένου να επέλθει ευγλυκαιμία στον οργανισμό και να καλυφθεί ο οργανισμός ενεργειακά.

Και τι μπορεί να με βοηθήσει;
Και φτάνουμε στο πολυπόθητο ερώτημα. Τι μπορεί να σε βοηθήσει να μην πεινάς συνέχεια, να μην έχεις μεταγευματικές λιγούρες;
Η κατανάλωση φυτικών ινών, ώστε να αισθανόμαστε χορτάτοι για αρκετό χρονικό διάστημα. Καθυστερώντας την πέψη του φαγητού, αργεί να επανεμφανιστεί το αίσθημα της πείνας. Επιπλέον, εξισορροπούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Έτσι, δεν καταναλώνουμε περίσσεια τροφής και δεν αυξάνετε το σωματικό βάρος. Δημοφιλείς πηγές φυτικών ινών που έχουν συσχετιστεί με τον κορεσμό και την απώλεια βάρους είναι ο φλοιός ψύλλιου, η βρώμη, ο λιναρόσπορος, η πηκτίνη και φυσικά η γλυκομαννάνη που έχει αποδειχθεί ότι μειώνει και την όρεξη.
Εκτός όμως από την επίτευξη του κορεσμού, σημαντική είναι και η ευγλυκαιμία στον οργανισμό. Η ισορροπία του σακχάρου αίματος είναι απαραίτητη για να περιοριστεί η συχνότητα του αισθήματος της πείνας και για να μην καταναλώνει κάποιος αλόγιστα γλυκά, μετά την έντονη επιθυμία που του δημιουργείται. Μερικά βότανα και ουσίες που βοηθούν στην επίτευξη της ευγλυκαιμίας είναι η κανέλα, τα φύλλα μπανάνας, το gymnema sylvestre, το bitter melon και ο καρπός άρκευθου. Επίσης, η γλυκόριζα και η ουσία guggul έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν στον έλεγχο του σωματικού βάρους και στην ενίσχυση του μεταβολισμού.

Βιβλιογραφία 
-Chambers, L., McCrickerd, K. and Yeomans, M. R. (2015) ‘Optimising foods for satiety’, Trends in Food Science and Technology. doi: 10.1016/j.tifs.2014.10.007.
-Drewnowski, A., Mennella, J., Johnson, S. (2012) ‘Sweetness and Food Preference’, The Journal of Nutrition. doi: 10.3945/jn.111.149575.
-Gendall, K. A., Joyce, P. R. and Abbott, R. M. (1999) ‘The effects of meal composition on subsequent craving and binge eating’, Addictive Behaviors. doi: 10.1016/S0306-4603(98)00046-X.
-Mela DJ. Determinants of food choice: relationships with obesity and weight control. Obes Res. 2001 Nov;9 Suppl 4:249S-255S.
-Rolls, B. J., Laster, L. J., & Summerfelt, A. (1991). Meal order reversal: effects of eating a sweet course first or last. Appetite, 16(2), 141–148. https://doi.org/10.1016/0195-6663(91)90039-u
-Silva, E. (2013, September 17). Why do I crave sweets after a meal? Naturade. https://www.naturade.com/why-do-i-crave-sweets-after-a-meal/
-Yanovski, S. (2003) ‘Sugar and Fat: Cravings and Aversions’, The Journal of Nutrition. doi: 10.109Mela DJ. Determinants of food choice: relationships with obesity and weight control. Obes Res. 2001 Nov;9 Suppl 4:249S-255S.
-Yamamoto T. Central mechanisms of roles of taste in reward and eating. Acta Physiol Hung. 2008 Jun;95(2):165-86.3/jn/133.3.835s.

Πολλές φορές έχω ακούσει την ερώτηση: “τι βότανο να πάρω για να αδυνατίσω;”. Υπάρχουν αρκετές απαντήσεις σε σχέση με το πώς θα μπορούσε να βοηθήσει η βοτανοθεραπεία και σε αυτό χρησιμεύει να γνωρίζουμε την αιτία που υπάρχουν αυτά τα παραπάνω κιλά που μπορεί να επηρεάζουν την αυτοπεποίθησή μας ή και την υγεία μας. Οι βασικότερες αιτίες της παχυσαρκίας σύμφωνα με έρευνες είναι: η γενετική προδιάθεση, οι επιρροές από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, η υπερφαγία (που θεωρείται διατροφική διαταραχή ή εθιστική συμπεριφορά και αντιμετωπίζεται με ειδική ψυχολογική υποστήριξη), η έλλειψη άσκησης (ειδικά σε σχέση με την ποσότητα φαγητού που καταναλώνεται) και η έλλειψη ύπνου (επειδή κατά τη διάρκεια του ύπνου παράγεται μια ορμόνη, η λεπτίνη, που συμβάλλει στη διαχείριση της ενέργειας και τη διατήρηση υγιούς βάρους). Υπάρχουν βέβαια και προβλήματα υγείας ή φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν παχυσαρκία είτε άμεσα, επηρεάζοντας τις ορμόνες και τη λειτουργία του μεταβολισμού, είτε έμμεσα, προκαλώντας τις συναισθηματικές συνθήκες που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον στην υπερφαγία και στον καθιστικό τρόπο ζωής.

Η βοτανοθεραπεία μπορεί να στηρίξει τους θεραπευόμενους που έχουν ανάγκη να χάσουν βάρος με ολιστικό τρόπο, εστιάζοντας στο να αντιμετωπιστούν οι αιτίες που επηρεάζουν την υγεία. Η υπερβαρία και η παχυσαρκία θεωρούνται σύμπτωμα των αιτιών που αναφέραμε παραπάνω, συνεπώς μια συμπτωματική αντιμετώπιση ειδικά για την απώλεια βάρους με εστίαση στη γρήγορη απομάκρυνση των κιλών με “θαυματουργά” βότανα δεν θα εξυπηρετούσε το σκοπό της θεραπείας. Υπάρχουν ωστόσο πολλές προσεγγίσεις για την απώλεια βάρους που μπορούν να φανούν ωφέλιμες σε οποιονδήποτε θέλει να αποκτήσει υγιές για το σωματότυπό του βάρος.

Η συναισθηματική ισορροπία και η ψυχική υγεία είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες για τη διατήρηση υγιούς βάρους, ενώ η έλλειψη αυτών μπορεί να οδηγήσουν στην υπερφαγία και στη νωθρότητα. Σε ένα πλάνο θεραπείας που συνδυάζει αλλαγές στον τρόπο ζωής και κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη, τα βότανα συμβάλλουν στη διαχείριση στρες στηρίζοντας το νευρικό σύστημα. Υπάρχουν βότανα με προσαρμογόνο δράση, που ενισχύουν τον οργανισμό και τον βοηθούν να ανταπεξέλθει καλύτερα στο στρες (αναλυτικά στον πίνακα). Πολλά βότανα που επιδρούν ως βελτιωτικά της διάθεσης και βότανα με χαλαρωτική δράση μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να βρει κίνητρο ή να ενισχύσει την επιθυμία του για αυτοφροντίδα.

Για την απώλεια βάρους είναι επίσης χρήσιμα τα βότανα με αποτοξινωτική δράση. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν βότανα με τις παρακάτω ιδιότητες:

Πικρά βότανα, τα οποία ενισχύουν τη διαδικασία της πέψης και της αποτοξίνωσης του ήπατος. Το ήπαρ συμμετέχει σχεδόν σε κάθε μεταβολική διαδικασία του σώματος. Όταν το ήπαρ επιβαρύνεται (με τοξικές ουσίες, φάρμακα, αλκοόλ κ.α) η καύση λίπους επιβραδύνεται και συσσωρεύεται λίπος στην περιοχή της κοιλιάς. Τα αποτοξινωτικά βότανα επιταχύνουν το μεταβολισμό ενισχύοντας τη λειτουργία του ήπατος.

Χολαγωγά, τα οποία ενισχύουν την παραγωγή και την έκκριση χολής. Η χολή περιέχει οξέα, τα οποία όχι μόνο διασπούν τα λίπη, αλλά και μεταλλάσσουν το λιπώδη ιστό. Υπάρχουν 3 είδη λίπους, το λευκό, το οποίο αποθηκεύει ενέργεια, το καφέ, το οποίο έχει διαθέσιμη ενέργεια προς καύση, και το μπεζ, που μοιάζει στη λειτουργία του με το καφέ λίπος. Η χολή, λοιπόν, μετατρέπει το λευκό λίπος σε μπεζ, που, όπως και το καφέ λίπος, ενεργοποιεί τη μεταβολική διαδικασία της θερμογένεσης, δηλαδή μετατρέπει το λίπος που προκαλεί πάχος σε λίπος που τροφοδοτεί τον οργανισμό με ενέργεια.

Λεμφαγωγά, δηλαδή βότανα που ενισχύουν την κυκλοφορία της λέμφου. Η λέμφος απορροφά λίπη και λιποδιαλυτές βιταμίνες από το λεπτό έντερο και τα μεταφέρει στο υπόλοιπο σώμα, μέσω του αίματος για να αξιοποιηθούν ή για να αποβληθούν. Όταν υπάρχει συμφόρηση στο λεμφικό σύστημα τα λίπη εναποτίθενται σε ιστούς και μακροπρόθεσμα παρατηρείται αύξηση βάρους ή δυσκολία στην απώλεια βάρους.

Τα διουρητικά βότανα, παρότι βοηθούν στη διαδικασία της αποτοξίνωσης, δεν προτείνεται να λαμβάνονται με σκοπό την απώλεια βάρους. Μπορεί να ανακουφίσουν προσωρινά από την αίσθηση “πρηξίματος” και να βοηθήσουν στην αποβολή υγρών, ωστόσο η απώλεια υγρών δε συνιστά απώλεια λίπους, που είναι το ζητούμενο στο αδυνάτισμα. Η κατακράτηση υγρών μπορεί να σχετίζεται με προβλήματα των νεφρών, του ήπατος και του καρδιαγγειακού συστήματος, με ορμονικές διαταραχές και με χρόνιες φλεγμονές, οπότε είναι σημαντικότερο να διερευνηθεί και να αντιμετωπιστεί η πιθανή αιτία.

Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα καθαρτικά βότανα, που δεν είναι ασφαλής ούτε αποτελεσματική μέθοδος απώλειας βάρους, ειδικά αν περιέχουν ανθρακινόνες, όπως η Σένα (από την οποία προέρχονται τα φύλλα Αλεξανδρείας και η σιναμική) που μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει εξάρτηση και να οδηγήσουν σε ατονία του σφιγκτήρα. Η μακροπρόθεσμη λήψη καθαρτικών μπορεί να έχει επιπλέον βλαβερές επιπτώσεις, όπως αφυδάτωση και απώλεια ηλεκτρολυτών. Ωστόσο, όταν υπάρχει δυσκοιλιότητα ή προβλήματα με το έντερο, τα βότανα με ήπια καθαρτική δράση (υπακτικά), όπως το ψύλλιο και ο λιναρόσπορος, μπορούν να φανούν πολύτιμα και στην απώλεια βάρους.

Στην παγκόσμια αγορά κυκλοφορούν πολλά “αδυνατιστικά” συμπληρώματα διατροφής. Μερικά από αυτά περιέχουν φυτά με αποτοξινωτικές δράσεις, όπως αυτά που αναφέραμε παραπάνω. Κάποια περιέχουν φυτά που έχουν λιποδιαλυτική δράση ή που φαίνεται να ενεργοποιούν τον μεταβολισμό. Λιποδιαλύτες θεωρούνται τα περισσότερα εσπεριδοειδή, ειδικά το γκρέιπφρουτ, το λεμόνι, το περγαμόντο και το νεράντζι. Ένα ποτήρι χυμός εσπεριδοειδών τη μέρα ή η φλούδα από ένα ολόκληρο φρούτο αρκεί για να λάβει κάποιος τα οφέλη τους.

Πολλά βότανα που ενεργοποιούν τον μεταβολισμό και επιταχύνουν την καύση λίπους και την καύση θερμίδων έχουν διεγερτική δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Αρκετά από αυτά περιέχουν καφεΐνη, η οποία παράλληλα μειώνει την όρεξη. Αυτός είναι ο λόγος που στα περισσότερα συμπληρώματα αδυνατίσματος περιέχονται εκχυλίσματα από καφεϊνούχα φυτά, όπως ο καφές, το πράσινο, το λευκό, το μαύρο τσάι, το γκουαράνα και το μάτε. Διεγερτικό του μεταβολισμού είναι και η καυτερή πιπεριά, που είναι επίσης διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η καθημερινή χρήση διεγερτικών μπορεί να εξαντλήσει το νευρικό σύστημα και να έχει τελικά αρνητική επίδραση στην απώλεια βάρους. Η υπερδιέγερση του νευρικού συστήματος συνδέεται μεταξύ άλλων με την αύξηση της επιθυμίας για ζάχαρη, την αϋπνία και την αγχώδη διαταραχή, παράγοντες που σίγουρα δε συμβάλλουν στη διατήρηση ενός επιτυχημένου προγράμματος διατροφής, που είναι και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος απώλειας βάρους. Πολλά μπαχαρικά και θερμά τονωτικά της πέψης, όπως η κανέλα, το τζίντζερ, το τσιμένι, ο κουρκουμάς, το μαύρο πιπέρι, η ρίγανη, το κύμινο και το κάρδαμο έχουν ενεργά συστατικά που επιταχύνουν την καύση λίπους και βοηθούν στο αδυνάτισμα, οπότε θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σε ένα πρόγραμμα διατροφής και υγείας.

Επειδή η βιομηχανία των συμπληρωμάτων διατροφής έχει επενδύσει μεγάλα ποσά στην έρευνα θαυματουργών, αποτελεσματικών φυτών, έχουμε την τύχη να γνωρίζουμε τα οφέλη πολλών εξωτικών φυτών, που πέρα από τις υπόλοιπες θεραπευτικές τους ιδιότητες, βοηθούν και στην απώλεια βάρους.

Όποιες κι αν είναι οι αιτίες που θέλετε να χάσετε βάρος, τα βότανα μπορούν να βοηθήσουν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, που περιλαμβάνει διατροφή και άσκηση. Η μυστική συνταγή είναι: “αργά και σταθερά”, μακροπρόθεσμα αντί για βραχυπρόθεσμα, να δεχθείτε βοήθεια και ψυχολογική υποστήριξη και να στοχεύσετε στην υγεία και στην ευεξία.

Η Κωνσταντίνα Λίτσα σπούδασε Βοτανοθεραπεία στη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Napier στο Εδιμβούργο,στη Σκωτία. Έπειτα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη "Συμβουλευτική Ψυχολογία στη Δημόσια Υγεία" και εκπαιδεύτηκε στη Συμβουλευτική (Solution Focused Counseling και Προσωποκεντρική Συμβουλευτική). Από το 2007 εργάστηκε ως Φυτοθεραπεύτρια στη Βρετανία, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και σε κοινοτικά προγράμματα σχεδιασμένα για ευάλωτες ομάδες, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Για 3 χρόνια ήταν μέλος της ομάδας Αγωγής Υγείας του Δήμου του Εδιμβούργου, όπου εργαζόταν με εφήβους σε Γυμνάσια και έλαβε μέρος σε Βρετανικά προγράμματα εκπαίδευσης που αφορούσαν στην ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και περιβαλλοντολογικής συνείδησης σε σχολεία. Συμμετείχε για 7 χρόνια στην ομάδα Herbal Scotland, όπου προσέφερε Πρώτες Βοήθειες με Βότανα σε Διεθνή Φεστιβάλ. Από τον Αύγουστο του 2011, ζει στην Ελλάδα, όπου εργάζεται ως Βοτανοθεραπεύτρια και προωθεί τις αρχές της Αειφόρου Καλλιέργειας (Permaculture).Έχει συνεργαστεί με πολλές τοπικές ομάδες και παραδίδει σεμινάρια αυτάρκειας και πρακτικά εργαστήρια με στόχο την εκπαίδευση για την αυτοδιαχείριση της υγείας και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.

Η τρέλα που έχει επιβληθεί από την σύγχρονη κοινωνία να ταιριάξουμε σε πρότυπα μας έχει μπερδέψει και πολλές φορές οι άνθρωποι ταυτίζουμε την αυταξία μας σε νούμερα. Ένα από τα πολλά νούμερα που ταυτιζόμαστε είναι η ηλικία μας, το υπόλοιπο του τραπεζικού μας λογαριασμού, και το βάρος μας. Ναι σωστά το διάβασες, το βάρος μας, αφού η κοινωνία εξυμνεί το αδύνατο και λεπτό σώμα. Οπότε όλοι προσπαθούμε να χωρέσουμε σε αυτό το πρότυπο που με τη σειρά του μας έχει οδηγήσει σε εμμονή με την δίαιτα. Ας το παραδεχτούμε, κάνουν πολλοί δίαιτα που δεν χρειάζονται. Και υπάρχουν πολλά στοιχεία που φανερώνουν τη νεύρωση που υπάρχει στην εποχή μας με τη δίαιτα.

Και λέγοντας δίαιτα εννοώ:

…όλη αυτή την κουλτούρα που μας θέλει συνδεδεμένους με καλά και κακά τρόφιμα, αδυνατιστικά και παχυντικά φαγητά, πρέπει και δεν πρέπει, κανόνες και περιορισμούς σε σχέση με τη σίτιση

…όλη αυτή την κουλτούρα που μας έχει γεμίσει ενοχές και ντροπή για το σώμα μας, που μας ωθεί να ασχολούμαστε, να συγκρίνουμε και να κρίνουμε τόσο το δικό μας σώμα όσο και τα σώματα των άλλων 

…όλη αυτή την κουλτούρα που εξυμνεί τη στέρηση και τον περιορισμό όχι μόνο από το φαγητό αλλά από τη ζωή την ίδια

…όλη αυτή την κουλτούρα που τροφοδοτεί τον πόλεμο μέσα μας και γύρω μας και διχάζουμε τον κόσμο σε μαύρο ή άσπρο, καλό ή κακό, σωστό ή λάθος, αγάπη ή μίσος, δίκαιο ή άδικο, όμορφο ή άσχημο, παράδεισο ή κόλαση, νίκη ή ήττα, επιτυχία ή αποτυχία.

Η κουλτούρα της δίαιτα τροφοδοτεί ξεκάθαρα τον πόλεμο με το σώμα και το φαγητό. Και όπως κάθε πόλεμος, έχει θύματα. Εν προκειμένω τα θύματα είναι τόσο το σώμα μας όσο και η αυτοεκτίμησή μας.

Αυτό αν και θα μπορούσε να το επιβεβαιώσει ο καθένας βιωματικά που έχει ασχοληθεί με το σπορ της δίαιτας, επειδή μιλάω από τη θέση του ειδικού θα χρησιμοποιήσω επιστημονικά και στατιστικά στοιχεία για να σε πείσω:

«η εστίαση στο βάρος είναι αναποτελεσματική ως μέθοδος για την απόκτηση λεπτότερου και υγιέστερου σώματος. Επίσης σχετίζεται με την αρνητική εικόνα σώματος, προάγει το άγχος σε σχέση με το φαγητό και το σώμα, οδηγεί σε φαύλους επαναλαμβανόμενους κύκλους απώλειας και επαναπρόσληψης κιλών (φαινόμενο γιο – γιο), αποσπά την προσοχή του ατόμου από άλλους σημαντικούς προσωπικούς στόχους υγείας ή ευρύτερους, οδηγεί σε μειωμένη αυτοεκτίμηση και είναι προδιαθεσικός παράγοντας για διατροφικές διαταραχές.»

Επίσης αποδεδειγμένα οι δίαιτες δεν οδηγούν σε απώλεια βάρους στο 95% των περιπτώσεων. Και πριν βιαστείς να απαντήσεις, μα εγώ που έκανα δίαιτα, έχασα βάρος και τα κατάφερα να σου πω ότι αναφερόμαστε σε αποτέλεσμα που διαρκεί για τουλάχιστον μια 5ετία.

Δες την έρευνα εδώ: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21261939/

Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι η βιομηχανία του αδυνατίσματος αφορά έναν κολοσσό με διάφορα προϊόντα: από τρεντς με φανταχτερά ονόματα σε διατροφικά πλάνα, λιποδιαλύτες και συμπληρώματα, ματζούνια και μηχανήματα που σμιλεύουν το κορμί, χειρούργους, διαιτολόγους, πλαστικούς, διάσημους και παπατζήδες. Όλα αυτά και ακόμη περισσότερα με κύκλους κερδών 60 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο μόνο στις ΗΠΑ. Και όλα αυτά με επιβεβαιωμένο ποσοστό αποτυχίας στο 95%.

Είναι εντυπωσιακό. Σκέψου το.

Πρόκειται για τη μόνη βιομηχανία που παράγει προϊόντα και υπηρεσίες που όχι απλά δεν λειτουργούν αλλά βλάπτουν και οι καταναλωτές κατηγορούν τον εαυτό τους κι όχι το προϊόν/υπηρεσία για την αποτυχία.

Πωλείται λοιπόν ένα «προϊόν» που δεν έχει καμία ένδειξη ότι είναι αποτελεσματικό μακροπρόθεσμα. Πώς το κάνουν; Χρησιμοποιούν το στίγμα του βάρους, την εμμονή της κοινωνίας με την «ομορφιά», την νεότητα, το αδύνατο αλλά κυρίως χρησιμοποιούν την ντροπή, τις ενοχές και την αυτό-ευθύνη των ανθρώπων που κουβαλούν περισσότερα κιλά. Το σύστημα έχει ρυθμιστεί κυριολεκτικά με αυτόν τον τρόπο. «Αποτυγχάνουμε» να χάσουμε μόνιμα βάρος με τη δίαιτα και τον περιορισμό του φαγητού, ή χάνουμε βάρος και το ξαναπαίρνουμε και ξανά και ξανά και κάθε φορά είμαστε έτοιμοι να αποτύχουμε από την αρχή. Αλλά ποτέ δεν κατηγορούμε το «σχέδιο», τη δίαιτα σαν νοοτροπία, κατηγορούμε πάντα τους εαυτούς μας. Έχουμε φυλακιστεί στη πεποίθηση ότι η αύξηση του βάρους είναι καθαρά ατομική ευθύνη του παχύσαρκου και συνάρτηση λαιμαργίας, τεμπελιάς και έλλειψης θέλησης (αυτό εννοώ όταν λέω παραπάνω «στίγμα» βάρους).  

Αν λοιπόν έχεις διαβάσει μέχρι εδώ θέλω να κρατήσεις κάτι:

Δεν φταις εσύ, εάν έχεις κάνει δίαιτα (μια ή και παραπάνω δίαιτες, όπως έχουν κάνει πολλοί) και δεν έχεις καταφέρει τελικά να αδυνατίσεις.  

Και ξανά: δεν φταις εσύ που αποτυγχάνεις να κάνεις δίαιτα, είναι η δίαιτα ως μέθοδος που έχει αποτύχει να σε βοηθήσει, εσένα και πολλούς πολλούς ακόμη.

Για να κλείσω κάπου εδώ κράτα τα ακόλουθα

Η καλύτερη δίαιτα στον κόσμο είναι καθόλου δίαιτα, τουλάχιστον με την έννοια της στέρησης του φαγητού που την έχουμε οι περισσότεροι στο μυαλό μας.

Η άποψη ότι τα θέματα του βάρους λύνονται με άσκηση και δίαιτα την βρίσκω εξαιρετικά απλουστευμένη για να μην πω γελοία. Αν η λύση αυτή δούλευε η παχυσαρκία θα είχε περιοριστεί. 

Επίσης θυμήσου το βάρος και το λίπος που έχεις δεν είναι μέρος της ταυτότητάς σου. Είναι κάτι που έχεις όχι κάτι που είσαι.

Το χαμηλό βάρος και το λεπτό σώμα δεν σημαίνει ευτυχία και δεν σημαίνει υγεία.

Την επόμενη φορά που θα πέσεις στην παγίδα για γρήγορα και εύκολα αποτελέσματα αναφορικά με το βάρος σου, την επόμενη φορά που θα πιάσεις τον εαυτό σου να σκρολάρει σε αδυνατιστικές σελίδες, την επόμενη φορά που θα πιάσεις τον εαυτό σου να σκανάρει επικριτικά το σώμα σου ή τα σώματα άλλων, θυμήσου τι αγοράζεις και ανέλαβε την ευθύνη σου ως καταναλωτής.

Η Μυλωνά Μυρτώ Μαρία γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981 και αποφοίτησε από το τμήμα Διατροφής της Θεσσαλονίκης το 2003.
Από το 2005 διατηρεί ιδιωτικό γραφείο στο Χαϊδάρι και εργάζεται ως διατροφολόγος και σύμβουλος προσωπικής ανάπτυξης (Wellness Coach) βοηθώντας άτομα και ομάδες να πετύχουν αλλαγές στον τρόπο ζωής τους (Lifestyle Medicine), ώστε να γίνουν πιο υγιείς και πιο ευτυχισμένοι. Η προσέγγιση  της είναι ολιστική και εστιάζει στους 7 τομής ευεξίας: Διατροφή, Άσκηση, Ενέργεια και Στρες, Βάρος, Πνευματική και Συναισθηματική Ευεξία, Υγεία, Ικανοποίηση Ζωής. Εργάζεται κάνοντας ατομικές και ομαδικές  συνεδρίες. Θεωρεί το επάγγελμά της συναρπαστικό, γιατί έχει την ευλογία να παρακολουθεί την πρόοδο, την αλλαγή και το ταξίδι μεταμόρφωσης των ανθρώπων και μέσα από αυτό η ευγνωμοσύνη που δέχεται, την ωθεί να  εξελίσσεται και η ίδια.  
Πάθος της η συνεχής προσωπική εξέλιξη και για αυτό η εκπαίδευση είναι μια διαδικασία που μέσα στα χρόνια δεν έχει σταματήσει. Το 2007 παρακολούθησε τέσσερις κύκλους σεμιναρίων ψυχολογίας για την παχυσαρκία και για τις διατροφικές διαταραχές στο Λονδίνο (National Center for Eating Disorders). Επίσης υπήρξε για ενάμισι χρόνο ενεργά διαιτολόγος στην  Μονάδα Εφηβικής Υγείας του νοσοκομείου Παίδων Αγλαΐα Κυριακού και έκτοτε παραμένει επιστημονικός συνεργάτης.
Εδώ η συνέχεια του βιογραφικού...

Από τα πιο συχνά προβλήματα για πάρα πολλούς ανθρώπους είναι το αυξημένο (έστω και λίγο) βάρος και η σχέση τους με το φαγητό. Η σύγκρουση ανάμεσα στην επιθυμία για απόλαυση μέσω της τροφής και στην επίσης ισχυρή επιθυμία για ένα κομψό και ανάλαφρο σώμα καταλήγει εμμονή σε πολλούς, που μετά από μια σειρά από επιτυχημένες ή αποτυχημένες ‘δίαιτες’ και προσπάθειες αυτοελέγχου ως προς την καθημερινή τους διατροφή, διαπιστώνουν κάποια στιγμή ότι είναι δέσμιοι της όλης αυτής κατάστασης και υποχρεωμένοι να σκέπτονται συνεχώς το πότε θα φάνε, τι θα φάνε, πόσο θα φάνε, και αν θα φάνε. Πέραν της αισθητικής στο όλο θέμα μπορεί να προστίθενται και ζητήματα υγείας, που τόσο άμεσα σχετίζονται με τη διατροφή και με το σωματικό βάρος, και αυτό περιπλέκει την κατάσταση πολύ περισσότερο.

Θα συμφωνούσαμε γενικά στο ότι αν τρώγαμε μόνο όταν και όσο πραγματικά πεινάμε και χρειαζόμαστε για να τραφούμε, πρόβλημα αυξημένου βάρους γενικά δεν θα υπήρχε. Στην κοινωνία μας όμως το φαγητό δεν χρησιμοποιείται μόνο για τη θρέψη. Χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό για την ψυχολογική μας ικανοποίηση ή και ανακούφιση. Απλά, πολύ συχνά τρώμε για να νοιώσουμε καλύτερα. Και νοιώθει κανείς καλύτερα όντως, αλλά μόνο όσο το γεύμα ή το ‘τσιμπολόγημα’ διαρκούν – αμέσως μετά η σκέψη επιστρέφει στις έξτρα θερμίδες και στα ανεπιθύμητα επακόλουθά τους. Η όλη στάση δημιουργεί στεναχώρια, απογοήτευση και ενοχές, τόσες που για να παρηγορηθεί κανείς ξανατρώει. Πρόκειται για φαύλο κύκλο.

Ένας έξυπνος τρόπος να αντιμετωπίσει κανείς το ζήτημα, πλην της καθαρά συμπεριφορικής προσπάθειας (διατροφή, δίαιτες, άσκηση κλπ), είναι ακριβώς το να ασχοληθεί με τα συναισθήματα, τις διαθέσεις και τις ψυχολογικές ανάγκες που υπάρχουν στη βάση αυτής της αυξημένης ή μη ελεγχόμενης επιθυμίας για φαγητό και αντί να μάχεται αυτά τα συναισθήματα, να προσπαθήσει απλά να τα ικανοποιήσει με έναν άλλο, ψυχολογικά υγιέστερο και μη … παχυντικό τρόπο. Τα ανθοϊάματα στην περίπτωση αυτή, επιλεγμένα στη βάση της γνώσης των υποκείμενων συναισθημάτων, έχουν να προσφέρουν ανεκτίμητη βοήθεια.

Πρώτο και κύριο εδώ το ανθοΐαμα Bach Agrimony: Η προσπάθεια αποφυγής των αρνητικών συναισθημάτων μέσω ευχάριστων καταστάσεων. Έχω στεναχώριες, καταπιέζομαι, φοβάμαι, βαριέμαι, απελπίζομαι ή οτιδήποτε άλλο, και «δεν το αντέχω, δεν μπορώ, θέλω να το ρίξω έξω». Το άτομο λοιπόν μπορεί να πίνει, να καπνίζει, να γλεντάει, να διασκεδάζει, να καταναλώνει κλπ προκειμένου να ‘ανεβάσει’ τη διάθεσή του, να νοιώσει συγκινήσεις, να αντέξει τη ζωή που κάνει και να παρηγορηθεί. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς, προσιτούς και –παρόλα τα προβλήματα που δημιουργεί- κοινωνικά αποδεκτός τρόπος είναι το φαγητό και η απόλαυση, η ευεξία και η ηρεμία που έστω και πρόσκαιρα δημιουργεί. Το ανθοΐαμα Agrimony θα βοηθήσει στη χαλάρωση της έντασης αυτού του είδους και θα μετριάσει έως και παύσει την ψυχολογική ανάγκη για φαγητό. Το Agrimony δρα εξαιρετικά όταν το άτομο δυσκολεύεται να πειθαρχήσει στη δίαιτα που έχει επιλέξει και βασανίζεται σκεπτόμενο συνέχεια τα αγαπημένα του φαγητά. Είναι καλό να συνοδεύεται από το ανθοΐαμα Bach Gentian. Και αυτό επειδή ένα εξίσου μεγάλο πρόβλημα είναι η συχνή απογοήτευση από τα πισωγυρίσματα, που είναι συχνά, καθώς το άτομο δεν μπορεί να πειθαρχεί συνεχώς και κάθε τόσο ‘χαλάει τη δίαιτά του’ -και στη συνέχεια απογοητεύεται από τον εαυτό του, νομίζει ότι δεν αξίζει να συνεχίσει και θέλει να παραιτηθεί και να τα παρατήσει. Το Gentian θα υποστηρίξει την αισιοδοξία και την πίστη στο θετικό αποτέλεσμα, θα βοηθήσει στη συνέχιση της προσπάθειας αλλά και θα κάνει την διαδικασία καθαυτή πιο ευχάριστη.

Σύμφωνα με την εμπειρία της γράφουσας, είναι σημαντικό για αυτούς που χρειάζονται βοήθεια αποκλειστικά προκειμένου να κάνουν δίαιτα, το να χρησιμοποιήσουν μόνο αυτά τα δύο ανθοϊάματα, επειδή μικρός αριθμός ανθοϊαμάτων σημαίνει αμεσότερο αποτέλεσμα. Η προσπάθεια απώλειας σημαντικού βάρους απαιτεί γενικά μακρόχρονη αυτοπειθαρχία και αταλάντευτη προσήλωση και η ψυχολογική ενίσχυση είναι συχνά αποφασιστικής σημασίας.

Αλλά και μετά το επιτυχημένο τέλος της δίαιτας αδυνατίσματος, η αναγκαιότητα μιας διαφορετικής σχέσης με το φαγητό έτσι ώστε ούτε να υποφέρει και να στερείται κανείς ούτε όμως να χάσει τα αποτελέσματα που με τόσο κόπο κατάφερε, είναι προφανής. Έτσι, όταν δεν υπάρχει πλέον η άμεση ανάγκη για συμμόρφωση σε μια ειδική διατροφή, αλλά φυσικά και σε οποιαδήποτε φάση της ζωής, μπορούμε να προχωρήσουμε σε διαδικασίες βαθύτερων αλλαγών της προσωπικότητας που αντιμετωπίζει προβλήματα με το φαγητό, με την εμφάνιση και με το βάρος της.

Το ζήτημα της βουλιμίας είναι ασφαλώς περίπλοκο, απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση και θα χρειάζονταν να λεχθούν πολλά ακόμη και για μια γενική προσέγγισή του. Το βουλιμικό άτομο όμως, όπως επίσης και ο καθένας ή η καθεμία που παλεύει λιγότερο ή περισσότερο με θέματα βάρους, προβλήματα εμφάνισης λόγω βάρους κλπ, εμφανίζουν συνήθως κάποια κοινά συναισθηματικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά τα οποία μπορούμε εύκολα να αντιστοιχήσουμε με κατάλληλα ανθοϊάματα. Τα τελευταία αρκετά χρόνια έχει γίνει κλασσική η φράση ‘τρώω το θυμό μου’, καθώς τα υπέρβαρα άτομα αντιλαμβάνονται ότι δυσκολεύονται να εκδηλώσουν το θυμό τους και γενικότερα τη δύναμή τους, να αντισταθούν σε εξουσιαστικά άτομα του περιβάλλοντός τους, να δράσουν με αποφασιστικότητα, να πουν όχι. Το ανθοΐαμα Bach Centaury είναι πολύ κατάλληλο γι’ αυτό το είδος των δυσκολιών. Επίσης, οι άνθρωποι αυτοί απορρίπτουν γενικά τον εαυτό τους λόγω της εξωτερικής εικόνας τους, που δεν τους αρέσει. Βλέπουν τον εαυτό τους άσχημο. Θεωρούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε για να χαρούν τη ζωή αν δεν αδυνατίσουν –πράγμα που συχνά τους απελπίζει και τους ωθεί στο να … τρώνε. Συχνά μπορεί να πρόκειται για μικρό πρόβλημα στην εμφάνιση, το οποίο υπερβάλλουν στο νου τους και υποφέρουν χωρίς λόγο. Ανεξάρτητα από το πόσο αντικειμενικά μεγάλο ή μικρό είναι το πρόβλημα όμως, το γεγονός ότι το άτομο βρίσκει τον εαυτό του ‘ελαττωματικό’, ‘άσχημο’, ‘όχι εντάξει’ κλπ., η όλη κατάσταση παραπέμπει στο ανθοΐαμα Bach Crab Apple. Το ανθοΐαμα αυτό θα συμφιλιώσει τον άνθρωπο με την εμφάνισή του και θα μετριάσει αποφασιστικά τα αισθήματα απαξίας και αυτό-απόρριψης που νοιώθει εξαιτίας των αληθινών ή φανταστικών μειονεκτημάτων του σε αυτόν τον τομέα, επιτρέποντάς του να εισέλθει με περισσότερη αυτοπεποίθηση στη ζωή και δίνοντάς του την ελευθερία να διαχειριστεί με άνεση αυτές τις καταστάσεις.

Είναι γνωστό επίσης στους υπέρβαρους ανθρώπους το ότι είναι ενοχικοί. Νοιώθουν εύκολα ενοχές, επειδή τρώνε αλλά και γενικά. Συχνά, άτομα στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον (πχ μια αυταρχική, χειριστική και άμεσα ή έμμεσα απορριπτική μητέρα) μπορεί να τους απαξιώνουν συστηματικά και να τους προκαλούν αισθήματα ενοχής. Το ανθοΐαμα Bach Pine για την σταδιακή απαλλαγή από την ενοχικότητα είναι το κατάλληλο εδώ.

Το ανθοΐαμα Bach Larch θα δώσει στο υπέρβαρο άτομο την αυτοπεποίθηση ότι ναι, μπορεί να είναι εξίσου όμορφο και ελκυστικό όπως οι άλλοι, ότι μπορεί να επιτύχει την κατάσταση που επιθυμεί, ότι δεν υστερεί σε σχέση με τους άλλους και ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να αισθάνεται κατώτερο ή συμπλεγματικό. Το Red Chestnut θα βοηθήσει στη δόμηση υγιών συναισθηματικών ορίων με τους οικείους και στην απαλλαγή από την υπερβολική συναισθηματική αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση, που αποτελούν σχεδόν πάντα μέρος του προβλήματος.

Σε ένα μεταγενέστερο στάδιο, όταν η προσωπικότητα θα είναι επαρκώς ενισχυμένη, οριοθετημένη και προσανατολισμένη στους δικούς της στόχους, το Bach Walnut θα προστατέψει αυτή την ευαίσθητη διαδικασία από τις επιρροές των άλλων και θα διασφαλίσει την εξέλιξη. 

Εξαιρετικό είναι το ανθοΐαμα Five Corners (Australian Bush Essences) για αυτεκτίμηση και αυτοαποδοχή, ζωντάνια και αυτοπεποίθηση ως προς την εσωτερική και την εξωτερική μας ομορφιά και απαλλαγή από πολλές αρνητικές πεποιθήσεις γύρω από την αντίληψη του εαυτού μας.

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'. Είναι ιδρυτικό μέλος και νυν πρόεδρος της Ελληνικής Ανθοϊαματικής Εταιρείας.