Η M. ήταν 40 ετών όταν ήρθε να με δει, υποφέροντας από ρευματοειδή αρθρίτιδα για οκτώ χρόνια. Έπαιρνε τα φάρμακα που της είχαν συνταγογραφηθεί για να αντιμετωπίσει τους χρόνιους πόνους, τα οποία φάρμακα, αν και ήταν αποτελεσματικά, είχαν παρενέργειες που έβρισκε ανυπόφορες, ιδίως τον πονοκέφαλο, τον πόνο στην κοιλιά, τη ζάλη και τα στοματικά έλκη. Έτσι ταλαντευόταν μεταξύ του πόνου και των παρενεργειών και ήταν πολύ δυστυχισμένη. Είχε προβλήματα σε διαφορετικές αρθρώσεις που πονούσαν κάθε φορά, αλλά η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν στους αντίχειρες, τα δάχτυλα και το ένα ισχίο.
Η Μ. εργαζόταν ως σχεδιάστρια εξωτερικών χώρων, αλλά πλέον δεν μπορούσε να κάνει πολλές εξωτερικές εργασίες σε κήπους. (Καθώς ήταν εξαρχής βιολογική κηπουρός, δεν είχε έρθει σε επαφή με ζιζανιοκτόνα, έτσι μπορούσαμε να τα διαγράψουμε από τον κατάλογο των υπόπτων που ευθύνονται για την κατάστασή της). Ο ρευματολόγος της M είχε μετρήσει τα επίπεδα του ρευματοειδή παράγοντα, ενός βασικού αντισώματος στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, και ήταν πολύ υψηλά.
Τη ρώτησα αν υπήρχαν στιγμές που οι πόνοι στις αρθρώσεις βελτιώνονταν ή χειροτέρευαν. Εκείνη δεν μπορούσε να σκεφτεί καμία, αλλά η σύντροφός της είχε εντοπίσει ότι πάντα χειροτερεύουν όταν βρέχει.
"Ακούγεται ανόητο, το ξέρω", ανάφερε η Μ, "αλλά στο τέλος μιας βροχερής ημέρας υποφέρω πολύ. Όχι μετά από ένα σύντομο ντους, αλλά όταν βρέχει όλη μέρα".
Έμαθα δύο σημαντικά πράγματα από την παραδοχή της: πρώτον, τα συμπτώματα που προκαλούνται από μούχλες χειροτερεύουν πάντα με υγρό καιρό. Οι μύκητες λατρεύουν την υγρασία, καθώς ευδοκιμούν σε αυτήν. Δεύτερον, πάντα να φέρνετε μαζί σας έναν σύντροφο/φίλο/γονέα/ενήλικο παιδί στην επίσκεψη στον ειδικό - θα θυμηθούν πράγματα για την υγεία σας που εσείς ξεχνάτε. (Μπορούν επίσης να κρατούν σημειώσεις για εσάς).
Αποδείχτηκε ότι η M. είχε έρθει πολύ συχνά σε επαφή με σωρούς κομπόστ και είχε επίσης περάσει πολύ χρόνο σκουπίζοντας βρεγμένα φύλλα το φθινόπωρο. Και τα δύο αυτά αποτελούν πηγές μούχλας εξωτερικού χώρου. Αργότερα θυμήθηκε ότι όλες οι αρθρώσεις της ήταν στη χειρότερη κατάσταση το φθινόπωρο - όταν ο αριθμός των μυκήτων μούχλας είναι υψηλότερος.
Υπήρχαν επίσης προφανώς μικρές κηλίδες μαύρης μούχλας στο μπάνιο της, ένας συνηθισμένος κίνδυνος σε δωμάτια που έχουν πάντα ατμούς, ιδίως αν δεν έχετε το παράθυρο ανοιχτό, έναν απορροφητήρα σε λειτουργία και μια πηγή θέρμανσης στο δωμάτιο το χειμώνα.
Οι μύκητες παράγουν τοξίνες που ονομάζονται μυκοτοξίνες και μπορεί να είναι τόσο βλαβερές όσο και οι συνθετικές χημικές ουσίες. Μετρήσαμε τα επίπεδα μυκοτοξινών της M. μέσω μιας εξέτασης ούρων που στάλθηκε σε ειδικό εργαστήριο στις ΗΠΑ Το αποτέλεσμα του τεστ έδειξε πολλές μυκοτοξίνες στα ούρα της M., και μάλιστα σε υψηλά επίπεδα.
Της είπα να αναθέσει όλο το σκούπισμα των φύλλων και το ανακάτωμα του κομπόστ σε συναδέλφους και να ζητήσει από κάποιον άλλο να καθαρίσει το μπάνιο και να αφαιρέσει τη μούχλα με βόρακα. Μια εξέταση κοπράνων έδειξε ότι η M. είχε κάποιους μη φιλικούς μικροοργανισμούς στο μικροβίωμα του εντέρου της, συμπεριλαμβανομένων ζυμομυκήτων και βακτηρίων Klebsiella και Pseudomonas.
Η υπερανάπτυξη της Klebsiella στο έντερο είναι γνωστό ότι σχετίζεται με την αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, μια άλλη αυτοάνοση ασθένεια των αρθρώσεων και του συνδετικού ιστού, αλλά συχνά έχω βρει Klebsiella και στις εξετάσεις κοπράνων ασθενών με αρθρίτιδα.
Όταν βγήκε αυτό το αποτέλεσμα, ρώτησα ξανά τη M. για τις συνήθειες του εντέρου της -είπε στην πρώτη συνεδρία ότι ήταν 100% καλά, αλλά αποδείχθηκε ότι στην πραγματικότητα είχε συχνά δυσκοιλιότητα. Απλώς νόμιζε ότι ήταν φυσιολογικό να λειτουργεί το έντερό της μόνο κάθε δύο ή τρεις ημέρες.

Η θεραπεία ξεκινά από το έντερο

Η πρώτη μου θεραπεία ήταν η συνταγή μου για τη Σκούρα Πράσινη Σούπα, η οποία βοηθάει πάρα πολύ στη δυσκοιλιότητα. Ξεκινήστε όπως θα κάνατε για οποιαδήποτε σούπα λαχανικών, σοτάροντας κρεμμύδια και σκόρδο σε λάδι καρύδας, ελαιόλαδο ή βούτυρο. Προσθέστε άλλα λαχανικά που σας αρέσουν (π.χ. πράσα, κολοκυθάκια, καρότα κ.α.) και στη συνέχεια, δύο λεπτά πριν από το τέλος του μαγειρέματος, προσθέστε μια μεγάλη ποσότητα από σκούρα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, η ρόκα, ο μαϊντανός, το νεροκάρδαμο, το μαρούλι - αυτά τα φύλλα σαλάτας είναι εξαιρετικά και στη σούπα.
Τα σέσκουλα, το λάχανο και το μπρόκολο είναι λίγο πιο σκληρά από τα υπόλοιπα, οπότε ίσως να θέλετε να τα προσθέσετε 10 λεπτά πριν από το τέλος του μαγειρέματος, αντί για 2, ή μπορείτε να τα βράσετε στον ατμό για 5 λεπτά πριν τα ρίξετε στην κατσαρόλα.
Στη συνέχεια, όταν κρυώσει λίγο, χτυπήστε τη σούπα σε μπλέντερ μέχρι να αναμειχθεί πλήρως. Θα πρέπει να έχει σκούρο πράσινο χρώμα. Οι άνθρωποι με δυσκοιλιότητα συχνά χρειάζονται λιγότερη σαλάτα και περισσότερα μαγειρεμένα χόρτα. Καταψύξτε τη σούπα σε μικρές μερίδες, ώστε να μπορείτε να ζεσταίνετε ένα μπολ σούπας πριν από το δείπνο κάθε βράδυ.
Έτσι λύθηκε η δυσκοιλιότητα της M., αλλά έπρεπε ακόμα να αντιμετωπίσουμε τα βλαβερά μικρόβια στο έντερό της και τους μύκητες που ήταν ακόμα στον οργανισμό της. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των ζυμομυκήτων στο έντερο και της μούχλας στον αέρα - και οι δύο είναι μονοκύτταροι μύκητες. Έτσι, εκτός από το να ενθαρρύνουμε τη M. να αποφεύγει τις πηγές μούχλας στην ατμόσφαιρα, χρησιμοποιήσαμε αντιμυκητιασικά βότανα για να θεραπεύσουμε τους μύκητες στο έντερό της.
Μερικά από τα καλύτερα για αυτό το σκοπό είναι το εκχύλισμα σπόρων γκρέιπφρουτ, η αρτεμισία, η βερβερίνη, το goldenseal, η ρίγανη και το καπρυλικό οξύ (που προέρχεται από την καρύδα). Το υπέροχο είναι ότι αυτά τα φυσικά συστατικά καταπολεμούν επίσης τα μη φιλικά βακτήρια, όχι μόνο τους μύκητες.
Μια επαναληπτική εξέταση κοπράνων μετά από έξι μήνες έδειξε ότι τα βακτήρια είχαν καταπολεμηθεί και οι ζυμομύκητες είχαν σχεδόν εξαφανιστεί. Η επανάληψη της εξέτασης ούρων έδειξε επίσης μεγάλη μείωση του επιπέδου των μυκοτοξινών.
Έδωσα επίσης στη Μ. πολλά διαφορετικά προβιοτικά με εναλλαγή για να έχει το μέγιστο δυνατό όφελος. Έκανε όση αποτοξίνωση της επέτρεπε η πολυάσχολη ζωή της -η Μ. έχει δύο παιδιά σχολικής ηλικίας, συμπεριλαμβανομένης της υδροθεραπείας του παχέος εντέρου, του χυμού λαχανικών και φυσικά των λουτρών με άλατα Epsom, που της έδωσαν σημαντική ανακούφιση από τον πόνο.
Οι αρθρώσεις της M. βελτιώθηκαν πολύ και τα επίπεδα του ρευματοειδούς παράγοντα μειώθηκαν στο φυσιολογικό. Αλλά δεν είχε γίνει ολοκληρωμένη θεραπεία. Οι αντίχειρες και τα δάχτυλά της δεν πονούσαν σχεδόν καθόλου, άλλες οι αρθρώσεις που υπέφεραν σταμάτησαν να τσούζουν και το ισχίο της ήταν πλέον αρκετά καλά, ώστε να μπορεί να τα καταφέρει χωρίς φάρμακα.
Παρ' όλα αυτά, η παραμόρφωση της άρθρωσης του ισχίου της ήταν μόνιμη. Η M. θα χρειαστεί μια μέρα αντικατάσταση ισχίου, μια εξαιρετική και σχεδόν απόλυτα επιτυχημένη επέμβαση. Αλλά η πρόληψη θα ήταν, φυσικά, καλύτερη από τη θεραπεία. Η Μ. ανέφερε: "Μακάρι να είχα βρει αυτή την φυσική ιατρική προσέγγιση πριν από οκτώ χρόνια".
Έδωσα στη Μ. διάφορα φυσικά αντιφλεγμονώδη, όπως ιχθυέλαια και έλαιο νυχτολούλουδου (που λαμβάνονται σε διαφορετικές ώρες της ημέρας για μέγιστο όφελος), βιταμίνη D, κουρκουμίνη/κουρκουμά και boswelia. Η boswelia μπορεί να λαμβάνεται από το στόμα και επίσης να τρίβεται απευθείας στις πονεμένες αρθρώσεις με τη μορφή αιθέριου ελαίου λιβανιού. Μυρίζει καταπληκτικά!
Δεν έκανα ριζικές αλλαγές στη διατροφή της M., εκτός από την εισαγωγή της Σκούρας Πράσινης Σούπας, επειδή η διατροφή της ήταν ήδη καλή και, κυρίως, χωρίς ζάχαρη. Οι ριζικές διατροφικές αλλαγές βοηθούν κάποιους ανθρώπους με αρθρίτιδα, αλλά όχι όλους. Όταν η M. με συμβουλεύτηκε, είχε ήδη προσπαθήσει να κόψει τους συνήθεις ενόχους της αρθρίτιδας - κρέας, σιτάρι, γαλακτοκομικά, εσπεριδοειδή και ντομάτες - για έναν ολόκληρο χρόνο, χωρίς κανένα όφελος.
Παρ' όλα αυτά, αυτό το ιστορικό του περιστατικού καταδεικνύει ένα βασικό σημείο: για τη θεραπεία σχεδόν οποιουδήποτε χρόνιου προβλήματος υγείας, (εκτός, φυσικά από προβλήματα όπως π.χ. κατάγματα κλπ) ξεκινήστε με το έντερο. Η θεραπεία ξεκινά από το έντερο.
Ήμουν τυχερή που η Μ. δεν έπαιρνε βαριά παυσίπονα (π.χ. οπιούχα). Αν έπαιρνε, η απόσυρση από αυτά θα έκανε τη δουλειά μου και το ταξίδι της θεραπείας της ασύγκριτα πιο δύσκολο.

Η Δρ Τζένι Γκούντμαν αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λιντς το 1982 και είναι μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Οικολογικής Ιατρικής. Ειδικεύεται στη Διατροφική και Περιβαλλοντική Ιατρική τα τελευταία 20 χρόνια. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την προ-σύλληψη (γονιμότητα και δημιουργία υγιών μωρών) και για τη συνεργασία με παιδιά.  Η Δρ Τζένι Γκούντμαν αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λιντς το 1982 και είναι μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Οικολογικής Ιατρικής. Ειδικεύεται στη Διατροφική και Περιβαλλοντική Ιατρική τα τελευταία 20 χρόνια. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την προ-σύλληψη (γονιμότητα και δημιουργία υγιών μωρών) και για τη συνεργασία με παιδιά.  Η Η Δρ Τζένι Γκούντμαν έχει δώσει πολλές διαλέξεις, σε άλλους γιατρούς, σε επαγγελματίες της εναλλακτικής ιατρικής και στο ευρύ κοινό. Διηύθυνε επί 10 χρόνια μια ομάδα συζήτησης περιστατικών, όπου ιατροί και φυσικοπαθητικοί / διατροφολόγοι ανταλλάσσουν γνώσεις και κλινική εμπειρία.

Οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου συμπεριλαμβανομένης της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου του Crohn επηρεάζουν περισσότερους από 2,5 εκατομμύρια Ευρωπαίους,^1,2 πάνω από 1,4 εκατομμύρια Αμερικανούς και κάποια εκατομμύρια ακόμα σε όλο τον κόσμο.³ Όπως υποδηλώνει το όνομα, αυτές οι ασθένειες είναι αποτέλεσμα φλεγμονής σε διαφορετικά μέρη του γαστρεντερικού σωλήνα, και έχουν ως αποτέλεσμα ενοχλητικά εντερικά έλκη, χρόνια διάρροια, πυρετό και μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, γεγονός που οδηγεί σε κόπωση, διαρροή εντέρου και απώλεια βάρους. Η διάγνωση δεν είναι ξεκάθαρη: μεταξύ περιπτώσεων κολίτιδας και νόσου του Crohn, έως και το 15% αυτών των περιπτώσεων είναι δύσκολο να διακριθούν. Ένα άλλο περίπου 15% έχει διάγνωση που αλλάζει με την πάροδο του χρόνου.⁴

Δεν είναι απλώς μία ασθένεια του εντέρου
Αν και οι γιατροί αρχικά πίστευαν ότι η νόσος του εντέρου αποτελούσε αυστηρά γαστρεντερική διαταραχή, τώρα γνωρίζουν ότι συνδέεται με το ανοσοποιητικό σύστημα και ανέπτυξαν νέα διαγνωστικά τεστ για να ελεγχθούν δείκτες του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται κυτοκίνες και μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των παθήσεων.⁵
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης πρόσφατα ότι η ισορροπία βακτηρίων, ιών και διαφόρων παράσιτων που κατοικούν στο έντερο (γνωστό ως μικροβίωμα του εντέρου) και βοηθούν στην πέψη των τροφών, στην παραγωγή θρεπτικών συστατικών και στην αποστολή σημάτων στο ανοσοποιητικό σύστημα, είναι επίσης βασικός  παράγοντας στην εμφάνιση της νόσου. Επειδή πρόκειται για συστημική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου σχετίζεται επίσης με πολλές άλλες ασθένειες όπως η αρθρίτιδα, η στεφανιαία νόσος και η οστεοπόρωση. Και επειδή η πρώτη γραμμή θεραπείας των γιατρών για τα συμπτώματα της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου είναι τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα και τα στεροειδή, οι πάσχοντες αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο λοιμώξεων και λεμφώματος ως παρενέργειες της θεραπείας.
Όταν τα φάρμακα δεν λειτουργούν, οι γιατροί χρησιμοποιούν χειρουργική επέμβαση για να κόψουν τα άρρωστα τμήματα του εντερικού σωλήνα, αλλά αυτό συνεπάγεται πολλούς κινδύνους και τα αποτελέσματα δεν είναι καθόλου ικανοποιητικά. Μία ανασκόπηση μελετών αναφέρει ότι η υποτροπή εμφανίζεται στο 70-90% των ασθενών μέσα σε μόλις μία εβδομάδα μετά τη χειρουργική επέμβαση και το 60% των ασθενών εμφανίζουν πάλι συμπτώματα μέσα σε 10 χρόνια. Το ένα τρίτο των ασθενών με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου που έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση θα χρειαστεί να υποβληθούν ξανά σε αυτήν.⁶

Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Παρόλο που οι πάσχοντες από φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου πιστεύεται ότι έχουν κάποια γενετική ευαισθησία στη νόσο, τα γονίδια δεν εξηγούν όλη την εικόνα. Δεδομένου ότι η ασθένεια δεν περιγράφηκε μέχρι τη βιομηχανική επανάσταση και η νόσος του Crohn δεν καθορίστηκε μέχρι το 1932, πιστεύεται ότι νέοι περιβαλλοντικοί παράγοντες αποτελούν τη βάση της διαδικασίας της νόσου. Έχει εντοπιστεί ένα ευρύ φάσμα αυτών, από το κάπνισμα, τη φόρμουλα γάλακτος που δίνεται στα βρέφη και τις λοιμώξεις⁷ έως τη χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων όπως αντισυλληπτικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και αντιβιοτικά⁸ και ακόμη και εμβόλια, ειδικά αυτά που περιέχουν πρόσθετα αλουμινίου.⁹
Το κοινό σε όλους αυτούς τους παράγοντες είναι η ικανότητά τους να αλλάζουν τη σύνθεση των μικροβίων που ζουν στο έντερο. Πιστεύεται ότι αυτή η υποκείμενη «δυσβίωση»-ή ανισορροπία στη μικροχλωρίδα του εντέρου-είναι αυτό που επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να βγει εκτός ελέγχου και να επικρατήσει φλεγμονή που σχετίζεται με την ασθένεια.
Μόλις πρόσφατα οι γιατροί άρχισαν να εξετάζουν σοβαρά τους διαιτητικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των ινών¹⁰ και της πρόσληψης λίπους¹¹ ως υποκείμενους παράγοντες της νόσου - ή ως παράγοντες με δυνατότητα αλλαγής του μικροβιώματος ώστε να επέλθει ίαση.

Συμβουλές για την υγεία του εντέρου:

1) Κόψτε τους υδατάνθρακες
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν μεγάλη βελτίωση στα συμπτώματά τους όταν εξαλείφουν ουσίες όπως η γλουτένη από τη διατροφή τους. Αυτό συμβαίνει συνήθως επειδή κόβουν επίσης δημητριακά όπως σιτάρι, σίκαλη και κριθάρι, μειώνοντας έτσι σημαντικά συνολικά τους υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες, ειδικά αυτοί που περιέχουν τα αμυλούχα και ζαχαρούχα τρόφιμα, ζυμώνονται και αποσυντίθενται στο έντερο όταν δεν μπορούν να αφομοιωθούν σωστά. Όταν υπάρχουν αιμορραγικές πληγές στο έντερο, όπως και στη φλεγμονώδη εντερική πάθηση, οι τοξίνες και τα άπεπτα σωματίδια διαρρέουν στην κυκλοφορία του αίματος και προκαλούν ζημιά στο σώμα.
Οι σύνθετοι υδατάνθρακες τροφοδοτούν επίσης κακά βακτήρια και ζυμομύκητες, επιτρέποντάς τους να αυξηθούν υπερβολικά.

2) Κόψτε τις λεκτίνες
Οι λεκτίνες είναι πρωτεΐνες που βρίσκονται σε πολλά φυτικά τρόφιμα, ειδικά σε δημητριακά. Συνδέονται με μόρια υδατανθράκων μέσα στο έντερο, τα οποία μπορούν να βλάψουν τις κυτταρικές μεμβράνες και να ερεθίσουν την επένδυση του εντέρου. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αναπτύξει μηχανισμούς προστασίας από τις λεκτίνες, αλλά για άτομα με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου των οποίων η προστατευτική επένδυση του εντέρου είναι κατεστραμμένη, τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λεκτίνες μπορούν να επιδεινώσουν το έλκος του εντέρου.
Καλύτερα να αποκλείσετε από τη διατροφή σας τα στρυχνοειδή (nightshades) που μεγαλώνουν νύχτα και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λεκτίνες, συμπεριλαμβανομένων των ωμών ντοματών και πιπεριών, καθώς και τα κάσιους, κινόα, πολλά όσπρια και γαλακτοκομικά από αγελάδες που τρέφονται με καλαμπόκι και σόγια.

3) Αποφύγετε τον καφέ
Συχνά συνιστάται στους πάσχοντες από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου να αποφεύγουν τον καφέ επειδή μπορεί να βλάψει την πεπτική οδό και να εξαντλήσει τα θρεπτικά συστατικά.

4) Επιλέξτε τα λίπη που θα καταναλώνετε
Σύμφωνα με έρευνες, η υψηλή πρόσληψη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στη διατροφή συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο ελκώδους κολίτιδας, ενώ οι δίαιτες πλούσιες σε τρανς λιπαρά συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο φλεγμονώδους νόσου.¹¹
Τα τρανς λιπαρά είναι λίπη που έχουν υδρογονωθεί ή εν μέρει υδρογονωθεί μέσω επεξεργασίας ή μαγειρέματος και προστίθενται στα τρόφιμα ως γαλακτωματοποιητές - ένας πιθανός λόγος για τον οποίο οι γαλακτωματοποιητές έχουν συνδεθεί με την αύξηση της νόσου του Crohn και άλλων πεπτικών ασθενειών¹² - και διγλυκερίδια λιπαρών οξέων.
Τα ωμέγα-3 λιπαρά βρίσκονται στα καρύδια, τους ηλιόσπορους και τους σπόρους λιναριού και στα ψάρια, συμπεριλαμβανομένου του σολομού, του σκουμπριού, της ρέγγας και της πέστροφας.
Μην αγνοείτε τα καλά κορεσμένα λίπη, τα οποία έχουν βοηθήσει να θεραπεύσουν πολλούς πάσχοντες από Crohn και κολίτιδα. Το λάδι καρύδας είναι ένα κορεσμένο λίπος φυτικής προέλευσης πλούσιο σε λιπαρά οξέα μέσης αλυσίδας, λαυρικό οξύ και δεκανοϊκό οξύ (επίσης καπρικό οξύ), τα οποία έχουν αποδειχθεί ότι έχουν αντιιικά, αντιβακτηριακά και ιδιαίτερα αντιμυκητιακά αποτελέσματα, βοηθώντας στον έλεγχο της λοίμωξης από τον μύκητα Candida.
Σε μελέτες σε ζώα (οι οποίες φυσικά δεν ισχύουν απαραίτητα και για τους ανθρώπους), οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Case Western Reserve διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια με νόσο του Crohn που τρέφονταν με λάδι καρύδας και βούτυρο κακάο είχαν μετρήσιμη μεταβολή στη σύνθεση των μικροβιωμάτων τους. Τα επίπεδα των βακτηρίων που σχετίζονται με τη νόσο μειώθηκαν έως και 30% στα ποντίκια και επίσης μετριάστηκαν τα συμπτώματα της ασθένειάς τους. Ακόμη και τα ποντίκια που έλαβαν χαμηλές συγκεντρώσεις ελαίου καρύδας ή βουτύρου κακάο είχαν βελτίωση στη φλεγμονή του λεπτού εντέρου τους.¹³
«Το εύρημα είναι σημαντικό γιατί δείχνει ότι ένας ασθενής με Crohn θα μπορούσε να έχει ευεργετική επίδραση στα βακτήρια του εντέρου και στη φλεγμονή μόνο με την αλλαγή του τύπου λίπους στη διατροφή του. Οι ασθενείς θα πρέπει μόνο να αντικαταστήσουν ένα «κακό» λίπος με ένα «καλό» λίπος και να τρώνε φυσιολογικές ποσότητες», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Alexander Rodriguez-Palacios.
Τα βασικά λιπαρά οξέα έχουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις και είναι σημαντικά για τη λειτουργία του νευρικού και ενδοκρινικού συστήματος και την αποκατάσταση του ιστού του εντέρου. Αλλά είναι γενικά δύσκολο να αφομοιωθούν από τα τρόφιμα, οπότε η συμπλήρωσή τους σε περίπτωση φλεγμονώδους πάθησης του εντέρου είναι πραγματικά σημαντική.

5) Πιείτε ζωμό από κόκαλα
Ο ζωμός οστών από κοτόπουλο, βόειο κρέας, αρνί ή ψάρι είναι πολύ θρεπτικός για το έντερο και επίσης εύκολα απορροφήσιμος. Είναι μια πλούσια πηγή των δομικών στοιχείων της επένδυσης του εντέρου, που συμπεριλαμβάνουν κολλαγόνο, αμινοξέα όπως αργινίνη, γλουταμίνη και γλυκίνη και μέταλλα όπως μαγνήσιο, φώσφορο, πυρίτιο και θείο.
Το μαγείρεμα κολλαγόνου παράγει ζελατίνη, η οποία βοηθά στη διάσπαση των πρωτεϊνών και καταπραΰνει το βλεννογόνο του εντέρου. Δεν είναι μόνο χρήσιμη για τη θεραπεία του συνδρόμου διαρρέοντος εντέρου αλλά και για την τόνωση των γαστρικών υγρών και την επιδιόρθωση του βλεννογόνου (βλέπε συνταγή ζωμού οστών).

6) Φτιάξτε το δικό σας λάχανο τουρσί (sauerkraut)
Παρόλο που είναι καλή ιδέα να δοκιμάσετε προβιοτικά για να ενισχύσετε τη χλωρίδα του εντέρου σας με νέα μικρόβια, τα παραδοσιακά ζυμωμένα τρόφιμα όπως το λάχανο τουρσί περιέχουν πολύ περισσότερα προβιοτικά - ή "καλά" μικρόβια του εντέρου που εξισορροπούν το μικροβίωμα - από οποιαδήποτε κάψουλα που μπορείτε να αγοράσετε. Εάν έχετε σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή φλεγμονώδη διαταραχή του εντέρου, μπορεί να είναι δύσκολο να τρώτε ζυμωμένα τρόφιμα όπως το ξινολάχανο στην αρχή, είτε επειδή είναι ερεθιστικά για το βλεννογόνο του εντέρου είτε επειδή ο τεράστιος αριθμός βακτηρίων που εισάγονται προκαλούν «εξάλειψη» των «κακών» μικροβίων, τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν στην απελευθέρωση πολλών τοξινών που μπορούν να διαρρεύσουν μέσω του μη θεραπευμένου τοιχώματος του εντέρου στην κυκλοφορία του αίματος και να προκαλέσουν νέα συμπτώματα. Πολλοί επαγγελματίες υγείας συνιστούν την εισαγωγή τροφών που έχουν υποστεί ζύμωση πολύ αργά, ξεκινώντας με ένα κουταλάκι του γλυκού χυμό ξινολάχανο που προστίθεται σε ένα φλιτζάνι ζωμό (όχι πολύ ζεστό γιατί θα σκοτώσει τα προβιοτικά) και στη συνέχεια αυξάνοντας σταδιακά την ποσότητα που καταναλώνεται κάθε φορά.

7) Κοιμηθείτε αρκετά
Η σωστή ανάπαυση και ο ποιοτικός ύπνος είναι το κλειδί για να επιτραπεί στο σώμα να θεραπευτεί. Ο ύπνος πριν από τα μεσάνυχτα είναι δύο φορές πιο αποτελεσματικός από τον ύπνο μετά. Τότε είναι που η μελατονίνη μας είναι υψηλότερη και έχουμε την υψηλότερη ποσότητα REM ύπνου (στάδιο βαθύ ύπνου)».

8) Διατηρήστε μια θετική στάση
Η αντιμετώπιση του άγχους είναι ζωτικής σημασίας για τη θεραπεία και είναι σημαντική η καλλιέργεια θετικής ενέργειας στην καθημερινότητα. Η ασθένεια που καταστρέφει την υγεία και τη ζωή μας μπορεί να είναι το καλύτερο πράγμα που μας συνέβη ποτέ, γιατί ρόκειται για το να βιώνουμε την υψηλότερη εκδοχή του εαυτού μας, να βιώνουμε το υψηλότερο επίπεδο της ζωής… Είναι δύσκολο να μη γίνουμε πιο θετικοί από αυτό.

Άλλα συμπληρώματα που πρέπει να λάβετε υπόψη

Προβιοτικά
Το μικροβίωμά μας είναι σημαντικό για την υγεία του εντέρου, αλλά η επιστήμη του προσδιορισμού του ποια καλά βακτήρια λείπουν ή ποια κακά είναι σε υπερβολή στο σύστημά μας, είναι στα σπάργανα. Ενδεχομένως η οικολογία του μικροβιώματος να διαφέρει σε κάθε άτομο με πεπτικές διαταραχές και δεν υπάρχει ένα μόνο συνταγογραφούμενο προβιοτικό που να λειτουργεί για όλους με τα ίδια συμπτώματα.
Επιπλέον, διαφορετικές παρτίδες του ίδιου τύπου μπορούν να περιέχουν διαφορετικά στελέχη του ίδιου είδους και να παράγουν διαφορετικά αποτελέσματα.
Όταν επιλέγετε ένα προβιοτικό, αναζητήστε αυτό που περιέχει ποικιλία και μεγάλο αριθμό φιλικών βακτηρίων. Βεβαιωθείτε ότι περιλαμβάνει τα βακτήρια Lactobacillus acidophilus. Μελέτες έχουν δείξει όφελος για το L. acidophilus στην πρόληψη και θεραπεία επιπλοκών της χειρουργικής επέμβασης της ελκώδους κολίτιδας.

Σκόνη ρίζας Αστράγαλου
Ένα φυτικό συστατικό της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής, ο αστράγαλος αποτελεί ένα προσαρμογόνο του ανοσοποιητικού συστήματος που ενισχύει την ανοσία, ηρεμεί τις αντιδράσεις των επινεφριδίων στο στρες και έχει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Η δοσολογία εξαρτάται από το αν το παίρνετε ως βάμμα, σε σκόνη ή χάπι ή ως τσάι. Ακολουθήστε τις οδηγίες της συσκευασίας ή συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία.

Κουρκουμάς
Αυτό το παραδοσιακό ινδικό μπαχαρικό περιέχει κουρκουμίνη και άλλα εξαιρετικά αντιφλεγμονώδη μόρια. Μια μελέτη του 2017 διαπίστωσε ότι η κουρκουμίνη θα μπορούσε να αποτρέψει τη βλάβη στα κύτταρα που καλύπτουν το έντερο, και μια μελέτη του 2015 ανέφερε ότι η κουρκουμίνη προστατεύει την επένδυση του εντέρου από βακτηριακή εισβολή.

Σκόνη ρίζας Maca
Αυτή η ρίζα της Νότιας Αμερικής έχει χρησιμοποιηθεί για χιλιετίες ως ρυθμιστής ορμονών που ενισχύει τη λίμπιντο και τη γονιμότητα. Επίσης ενισχύει τη διάθεση και τονώνει, καθώς περιέχει βιταμίνες Β1, Β2, C και Ε, αμινοξέα, λιπαρά οξέα ελεύθερης μορφής, ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο, χαλκό, ψευδάργυρο, μαγγάνιο, φώσφορο, σελήνιο, θείο, νάτριο και σίδηρο.
Προσθέστε ½ κουταλιά της σούπας ρίζα maca σε ένα ρόφημα ή smoothie.

Πηγές:

1 Front Pharmacol, 2017;8:505

2 World J Gastroenterol, 2017;23:4735-43

3 Nutrients, 2017 Jun 6;9(6). pii: E578. doi: 10.3390/nu9060578

4 Nutr Res Pract, 2015; 9: 117-22

Βιβιογραφικές αναφορές

1 Nature, 2011;474:307-17

2 https://www.crohnsandcolitis.org.uk/about-inflammatory-bowel-disease

3 Gastroenterology, 2004;126:1504-17

4 World J Gastroenterol, 2015;21:21-46

5 J Crohns Colitis, 2013;7:622-30

6 Gastroenterol Hepatol (N Y), 2010;6:587-96

7 Urology, 2015 Feb 7. pii: S0090-4295(14)01380-6

8 Inflamm Bowel Dis, 2013;19:445-56

9 Clin Gastroenterol Hepatol, 2015;13:1405-15.e1

10  Gastroenterology, 2013;145:970-7

11  Gut, 2014;63:776-84

12  J Crohns Colitis, 2013;7:338-41

13  Digestive Disease Week annual conference, June 2017; Chicago, Illinois.

Ο προστατευτικός ρόλος του δέρματος

Το δέρμα βάλλεται διαρκώς, από διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές αλλοιώσεις της δερματικής ομοιόστασης (ρυθμιστική λειτουργία). Θεωρείται ιστός με ανοσιακές ιδιότητες, γι’ αυτό και καθίσταται ζωτικός ο ρόλος του στην προστασία από μολύνσεις και στον έλεγχο των κυτταρικών διαταραχών.
Η επιδερμίδα αποτελείται από διαφορετικά είδη κυττάρων, κυρίως από κερατινοκύτταρα, τα οποία δημιουργούν ένα προστατευτικό φραγμό, ενώ σε μικρότερη αναλογία υπάρχουν μελανοκύτταρα και κύτταρα Langerhans. Επιπλέον, τα μακροφάγα και τα μαστοκύτταρα στο χόριο παίζουν ρόλο-κλειδί στην άμυνα του δέρματος. Όλα τα είδη συμβάλλουν στην προστατευτική λειτουργία του.
Το δέρμα, επίσης, προστατεύει τον οργανισμό από τις μεταβολές της θερμοκρασίας, τα μηχανικά και χημικά τραύματα, τις λοιμώξεις, την ηλιακή ακτινοβολία, την αφυδάτωση και τη διείσδυση ουσιών και μικροαντικειμένων.
Εξωτερικοί παράγοντες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, η UV ακτινοβολία, η διατροφή, τα αλλεργιογόνα, οι χημικές ουσίες, διάφοροι τραυματισμοί κ.α., καθώς και εσωτερικοί όπως το στρες, οι ορμόνες και οι τοξίνες επηρεάζουν αρνητικά και τροποποιούν την ποιότητα του δέρματος, διαταράσσοντας την ισορροπία του μικροβιώματος της επιδερμίδας με αποτέλεσμα την εμφάνιση διαφόρων παθήσεων.
Οι διαταραχές αυτές μπορούν να ρυθμιστούν ή να προληφθούν μέσω της λήψης προβιοτικών και της εφαρμογής δερματικών σκευασμάτων με φιλικά βακτήρια.

Τα βακτήρια της υγείας του οργανισμού
Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από ένα πολύπλοκο οικοσύστημα μικροοργανισμών, ενώ η εντερική μικροχλωρίδα απαριθμεί αρκετά τρισεκατομμύρια βακτήρια, εκ των οποίων το μεγαλύτερο ποσοστό, σε φυσιολογική, υγιή κατάσταση, είναι «φιλικά», δηλαδή υποστηρίζουν την ανθρώπινη υγεία, συντελώντας στην αφομοίωση των τροφών, στη σύνθεση θρεπτικών συστατικών, καθώς και στην προστασία από επιβλαβείς παράγοντες.

Το μικροβίωμα του δέρματος
Όπως συμβαίνει και με το μικροβίωμα της εντερικής χλωρίδας, έτσι και το αντίστοιχο οικοσύστημα της επιδερμίδας αποτελείται από πολλούς μικροοργανισμούς, οι οποίοι παράγουν ουσίες που αλληλεπιδρούν με τα επιδερμικά κύτταρα και ελέγχουν τους πληθυσμούς πιθανών παθογόνων μικροοργανισμών, δημιουργώντας μια προστατευτική ασπίδα.

Tί είναι τα φιλικά βακτήρια (προβιοτικά);
Τα φιλικά βακτήρια ή προβιοτικά είναι ζωντανά βακτήρια, τα οποία υποστηρίζουν την υγεία της μικροχλωρίδας του εντέρου, του δέρματος, αλλά και πολλές βιολογικές λειτουργίες του οργανισμού, γι’ αυτό και αποκαλούνται και «καλά» βακτήρια.

Μερικά απ’ τα ευεργετικά βακτήρια που κατοικούν στο δέρμα είναι:

Bifidobacteria: Πρόκειται για φιλικά βακτήρια στην επιδερμίδα, τα οποία βελτιώνουν την ανοσιακή δράση της, προλαμβάνουν δερματικές διαταραχές, όπως το έκζεμα και καθυστερούν τη γήρανση.

Lactobacilli: Αποτελούν «καλά» βακτήρια που κατοικούν στην επιδερμίδα, τα οποία αντιμετωπίζουν απευθείας τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Επίσης, διαθέτουν ανοσορυθμιστική δράση που σχετίζεται με τη μείωση των φλεγμονών. Παράλληλα, ενισχύουν τη λειτουργία του φυσικού φραγμού του δέρματος. 

Η δράση των φιλικών βακτηρίων στην υγεία του δέρματος

• Ενισχύουν το δερματικό φραγμό με αποτέλεσμα την καλύτερη συγκράτηση της υγρασίας στο δέρμα.
• Αυξάνουν την αντίσταση του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία, υποβοηθώντας τους μηχανισμούς φωτοπροστασίας και πρόληψης της φωτογήρανσης.
• Διατηρούν την ισορροπία στο μικροβίωμα του δέρματος. Έτσι το δέρμα θωρακίζεται ενάντια στους περιβαλλοντικούς εχθρούς.
• Συμβάλλουν στη θεραπεία της ακμής και της ροδόχρου ακμής, μειώνοντας τις φλεγμονές.
• Βελτιώνουν την ανοχή του ευαίσθητου και αντιδραστικού δέρματος.
• Βοηθούν στην καταπολέμηση της ξηρότητας.
• Καταπραΰνουν διαταραχές όπως το έκζεμα, την ατοπική δερματίτιδα και την ψωρίαση, λόγω της ρύθμισης της ομοιόστασης και της ανοσοποιητικής λειτουργίας του δέρματος.
• Συντελούν στην αποκατάσταση των τραυματισμένων ιστών.
• Η ρυθμισμένη ομοιόσταση, λόγω της επάρκειας των φιλικών βακτηρίων, αποτρέπει την πρόωρη γήρανση του δέρματος με την εμφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και χαλάρωσης.
• Κλινικές έρευνες έδειξαν ότι μπορούν να συμβάλλουν στην πρόληψη και θεραπεία της αλωπεκίας σε ορισμένες περιπτώσεις.

Πώς ενισχύουμε το μικροβίωμα της επιδερμίδας;

Τροφές και συμπληρώματα: Ακολουθήστε ένα υγιεινό μοντέλο διατροφής, βασισμένο στη λήψη φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών, σπόρων και τροφών και ροφημάτων με πολυφαινόλες, π.χ. μαύρη σοκολάτα, πράσινο τσάι, κόκκινο κρασί που προάγουν την ανάπτυξη των ευεργετικών βακτηρίων. Εντάξτε στη διατροφή σας τροφές με πλούσια περιεκτικότητα σε φιλικά βακτήρια, όπως φυσικό γιαούρτι, κεφίρ, γάλα, ρόφημα σόγιας και ορισμένα μαλακά τυριά για να ενισχύσετε το μικροβίωμα. Αν για ιατρικούς ή άλλους λόγους δεν μπορείτε να συμπεριλάβετε τα τρόφιμα αυτά στη διατροφή σας, χρησιμοποιήστε συμπληρώματα προβιοτικών - ή και παράλληλα με τη διατροφή- τα οποία θα προσφέρουν την απαραίτητη ισορροπία στο μικροβίωμα.

Δερμοκαλλυντικά: Αναζητήστε προϊόντα δέρματος, όπως ορούς, κρέμες, μάσκες και καθαριστικά με προβιοτικά, τα οποία θα ενισχύσουν τη δομή της επιδερμίδας, θα κρατήσουν το δέρμα ενυδατωμένο και θα το θωρακίσουν ενάντια στους επιβλαβείς εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες.

Συμβουλές για τη διατήρηση του ευεργετικού μικροβιώματος της επιδερμίδας

• Μην χρησιμοποιείτε σκληρά, αλκαλικά καθαριστικά για το δέρμα γιατί μεταβάλλουν το pH της επιδερμίδας, γεγονός το οποίο την καθιστά φιλόξενη στην ανάπτυξη μολύνσεων.
• Ελαττώστε τη χρήση των αντισηπτικών που καταστρέφουν το φυσικό φραγμό και το μικροβίωμα του δέρματος, κάνοντάς το ξηρό και ευάλωτο στις φλεγμονές.
• Ενυδατώνετε συχνά το δέρμα σας και ειδικά τα μέρη που εκτίθενται και ταλαιπωρούνται, με προϊόντα με ενυδατικούς και αναπλαστικούς παράγοντες, καθώς και ενισχυμένα με φιλικά βακτήρια.
• Μην το παρακάνετε με την ηλιακή έκθεση το καλοκαίρι, προκαλώντας εγκαύματα στο δέρμα.
• Εάν πρόκειται για ακνεϊκό δέρμα συμβουλευτείτε το δερματολόγο για παράλληλη λήψη συμπληρωμάτων και κρεμών με προβιοτικά.
• Θωρακίστε την υγεία της εντερικής χλωρίδας με τη λήψη τροφίμων και συμπληρωμάτων με φιλικά βακτήρια. Υιοθετήστε την υγιεινή διατροφή και αποποιηθείτε τη ζάχαρη και τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Σε περίπτωση ασθένειας ή διαταραχής, συμβουλευτείτε το γιατρό σας και ακολουθήστε το εξατομικευμένο πρωτόκολλο θεραπείας για την αποκατάσταση της ισορροπίας του μικροβιώματος.

Πηγές: ncbi - biochemistry.org - Microbioma.it - Endodiabetes.gr

Η Δήμητρα Τσαντίδου είναι η δημιουργός του Bee Elixir. Ξεκίνησε τις σπουδές της ως στέλεχος Εμπορικής Διοίκησης σε ελληνο-αγγλικό κολλέγιο. Για δώδεκα χρόνια προσέφερε, εξελίχθηκε και απέκτησε εμπειρία στους τομείς των πωλήσεων, του marketing, του λογιστηρίου και της εξυπηρέτησης πελατών σε διάφορες εταιρείες. Το 2011 αποτέλεσε σταθμός, όπου η αναζήτηση προσωπικού σκοπού την οδήγησε στην αλλαγή επαγγελματικής πορείας, επιλέγοντας τον δρόμο της ανθρωποκεντρικής αισθητικής. Κατέχει το διεθνές δίπλωμα αισθητικής Cidesco, ενώ ειδικεύεται στη μελισσοθεραπεία και την εναλλακτική ολιστική αντιγήρανση. Γνωρίζει αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ισπανικά. Έχει παρακολουθήσει πολλές εκπαιδεύσεις και συνέδρια στους τομείς της αισθητικής, της υγείας και της ευεξίας (αισθητική, σπα, εναλλακτικές θεραπείες, παρασκευή φυσικών καλλυντικών, διατροφή, ιατρική, ιατρική αισθητική), καθώς και του management και της διοίκησης επιχειρήσεων. Έχει υπάρξει εισηγήτρια σε πέντε συνέδρια αισθητικής και υγείας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ταξιδεύει συχνά στα πλαίσια της συνεχούς κατάρτισης και ενημέρωσης και είναι μέλος ελληνικών και ξένων φορέων ομορφιάς και υγείας. Παράλληλα αρθρογραφεί στο περιοδικό Μελίαμα του Επιστημο - νικού Κέντρου Μελισσοθεραπείας (συνέχεια του βιογραφικού) 

Το ανθρώπινο μικροβίωμα εκφράζει το σύνολο των τρισεκατομμυρίων μικροοργανισμών (ιών, βακτηρίων και μυκήτων) που ζουν μέσα μας και γύρω μας, ξεπερνώντας κατά πολύ τον αριθμό των κυττάρων μας. Μπορούμε να μιλάμε λοιπόν για έναν υπερ-οργανισμό, μία παράξενη συμβίωση που περιλαμβάνει εμάς και τα μικρόβια που ζουν μαζί μας και επηρεάζουν όλες τις λειτουργίες μας.

Εδώ και δεκαετίες, έχει μελετηθεί ο ρόλος του μικροβιώματος στην υγεία και την ομαλή λειτουργία του εντέρου και είναι επίσης γνωστή η συμβολή του στην ανάπτυξη δυνατού ανοσοποιητικού. Η σημασία του γίνεται όλο και περισσότερο γνωστή όσο μαθαίνουμε νέα πράγματα γι’ αυτό. Ωστόσο, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς τα μικροσκοπικά μικρόβια στο έντερο συμβάλλουν καθημερινά στη γνωστική ικανότητα και τη λειτουργία του εγκεφάλου αλλά και στη συμπεριφορά.

Πρόκειται για μία αμφίδρομη πορεία: Το έντερο μέσα από ένα σύνθετο νευρωνικό χρησιμοποιεί το βακτηριακό οικοσύστημα για χάρη τόσο της σωματικής όσο και της ψυχολογικής ευεξίας. Τα βακτήρια του εντέρου παράγουν εκατοντάδες νευροχημικά στοιχεία που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για τη ρύθμιση βασικών φυσιολογικών διαδικασιών, καθώς και νοητικών διεργασιών όπως η μάθηση, η μνήμη και η διάθεση. Ακριβώς όπως τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν τον εγκέφαλο, έτσι και ο εγκέφαλος μπορεί να ασκήσει βαθιά επίδραση στο εντερικό μικροβίωμα. Μελέτες έχουν δείξει ότι το ψυχολογικό στρες ανατρέπει την μικροβιακή ισορροπία στο έντερο, καθιστώντας μας πιο ευάλωτους σε μολυσματικές ασθένειες και προκαλώντας μοριακές αντιδράσεις που στέλνουν πληροφορίες πίσω στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν συγκεντρωθεί στοιχεία από μελέτες για το πώς τα βακτήρια του εντέρου μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, τη χημεία του εγκεφάλου και ένα ευρύ φάσμα των φαινομένων συμπεριφοράς, συμπεριλαμβανομένης της συναισθηματικής συμπεριφοράς, της μνήμης, της αντίληψης του πόνου και της αντίδρασης του οργανισμού στο στρες.

Η κακή μνήμη συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα του εγκεφαλικού νευροτροφικού παράγοντα που είναι γνωστός ως BDNF (Brain Derived Neurotrophic Factor) που είναι μια πρωτεΐνη πολύ σημαντική για τη μάθηση και τη μνήμη, η οποία διεγείρει την παραγωγή νέων εγκεφαλικών κυττάρων και ενισχύει τα υπάρχοντα. Τα χαμηλά επίπεδα BDNF συνδέονται επίσης με την κατάθλιψη και το άγχος. Το μικροβίωμα, αυξάνοντας τα επίπεδα του BDNF, επιδρά στη βελτίωση της μνήμης, μειώνει το άγχος και αυξάνει την αίσθηση αυτοπεποίθησης.

Έρευνες εντοπίζουν ποια συγκεκριμένα μικρόβια παράγουν συγκεκριμένους διαβιβαστές. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι το 90% της σεροτονίνης μας παράγεται στο έντερο και βρέθηκε ότι μέρος αυτής της σεροτονίνης παράγεται από αυτά τα τέσσερα μικρόβια: Candida, Streptococcus, Escherichia και Enterococcus.

Τα βακτήρια Lactobacillus and Bifidobacterium παράγουν γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ ή «GABA» που αποτελεί τον κύριο ανασταλτικό νευροδιαβιβαστή μας που έχει χαλαρωτική και αγχολυτική επίδραση.

Τα μικρόβια Escherichia coli, Bacillus και Saccharomyces παράγουν νορεπινεφρίνη, μια ορμόνη / νευροδιαβιβαστή που εμπλέκεται στην αντίδραση φόβου «πάλης ή φυγής» (απόκριση του οργανισμού στο στρες που χαρακτηρίζεται από έκρηξη της αδρεναλίνης).

Τα Bacillus και Serratia παράγουν τον νευροδιαβιβαστή κίνητρου, την ντοπαμίνη.

Έχουμε, λοιπόν, αυτό το μικρό εργοστάσιο παραγωγής ουσιών στο έντερο, οι οποίες επηρεάζουν τον εγκέφαλό μας. Στην πραγματικότητα, το έντερο και τα μικρόβιά του φαίνεται να επηρεάζουν τον εγκέφαλο τόσο πολύ που η προκλινική έρευνα έδειξε ότι τα προβιοτικά έχουν αντικαταθλιπτική και αγχολυτική δράση. Μάλιστα, υπήρξε μία μελέτη που διαπίστωσε ότι το Bifidobacterium infantis είχε αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα ισοδύναμα με αυτά του αντικαταθλιπτικού φάρμακου σιταλοπράμη.

Η αλλαγή της μικροχλωρίδας του εντέρου με κάποιο τρόπο μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές που σχετίζονται με το άγχος και την κατάθλιψη.

Όλοι ξέρουμε ότι οι φυτικές ίνες βοηθούν την καλή λειτουργία του εντέρου. Ωστόσο, θεωρώντας ότι οι φυτικές ίνες δεν είναι τροφή για εμάς, αλλά για τα μικρόβιά μας, μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες από ποικιλία πηγών θα πρέπει επίσης να είναι καλή για την ψυχική μας υγεία.

Όλες αυτές οι πληροφορίες σχετικά με το μικροβίωμα του εντέρου μάς κάνουν να αναρωτιόμαστε πόσες νοητικές παθήσεις θα μπορούσαν να εντοπιστούν σε διαταραχές στην υγεία του εντέρου, για παράδειγμα από δίαιτες με επεξεργασμένα τρόφιμα χωρίς ίνες και εξευγενισμένους υδατάνθρακες, ή από την απρόσκοπτη χρήση αντιβιοτικών.

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν;

Δεν θα ήταν εύκολο (και ούτε σωστό) να κατηγοριοποιήσουμε τα μικρόβια σε «καλά» και «κακά». Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ισορροπία είναι αυτή που συμβάλλει στη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Και καθώς όλοι είμαστε διαφορετικοί, το μικροβίωμά μας είναι διαφορετικό και τείνει να προσαρμόζεται ανάλογα με τα προβλήματα, τις διαταραχές και τις ανάγκες μας. Όμως είναι ευάλωτο σε φαρμακευτικές παρεμβάσεις όπως τα αντιβιοτικά, τα κορτικοστεροειδή κλπ, οπότε σε αυτές τις περιπτώσεις θα χρειαστεί η λήψη προβιοτικών σκευασμάτων για να βοηθηθεί επαρκώς η αποκατάσταση της ισορροπίας.

Για να ενισχύσουμε μικροβίωμα με φυσικούς τρόπους:

• προσθέτουμε στη διατροφή μας προβιοτικές και πρεβιοτικές τροφές και αποφεύγουμε τα επεξεργασμένα τρόφιμα
• ζούμε σε επαφή με τη φύση, το περιβάλλον, τα κατοικίδια ζώα μας,
• χρησιμοποιούμε προβιοτικά συμπληρώματα, ειδικά αν οι ανάγκες αποκατάστασης του οργανισμού είναι μεγάλες (π.χ. λήψη αντιβίωσης, κορτικοστεροειδών κλπ.).Μέσα από τη μελέτη του μικροβιώματος, επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά η θεωρία ολιστικών συστημάτων υγείας (όπως για παράδειγμα η Ομοιοπαθητική) που υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος δεν είναι μια οντότητα ξεκομμένη από το περιβάλλον της και καμία διαταραχή - είτε σωματική είτε ψυχική - δεν αφορά σε ένα μόνο όργανο ή σύστημα του οργανισμού.
  
  
  

  Μέσα από τη μελέτη του μικροβιώματος, επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά η θεωρία ολιστικών συστημάτων υγείας (όπως για παράδειγμα η Ομοιοπαθητική) που υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος δεν είναι μια οντότητα ξεκομμένη από το περιβάλλον της και καμία διαταραχή - είτε σωματική είτε ψυχική - δεν αφορά σε ένα μόνο όργανο ή σύστημα του οργανισμού.

Έτσι την επόμενη φορά που θα έχετε να αντιμετωπίσετε οποιοδήποτε ζήτημα του οργανισμού σας, λάβετε υπόψη σας τόσο τη σωματική όσο και την ψυχολογική σας κατάσταση και οπωσδήποτε τον τρόπο ζωής σας και τη σχέση σας με το φυσικό περιβάλλον σας.

Βιβλιογραφία

1. Proc Natl Acad Sci U S A 2011 Feb 15;108(7):3047-52.
2. J Physiol. 2004;558(Pt 1):263-275. doi:10.1113/jphysiol.2004.063388
3. Clinical Psychopharmacology and Neuroscience 2015;13(3):239-244
4. https://www.caltech.edu/about/news/microbes-help-produce-serotonin-gut-46495
5. Trends Neurosci. 2016;39(11):763-781. doi:10.1016/j.tins.2016.09.002
6. Nutrients. 2017;9(2):125. Published 2017 Feb 10. doi:10.3390/nu9020125
7. Maes, Kubera, Leunis, Berk, J. Affective Disorders, 2012 και Berk, Williams, Jacka, BMC Med, 2013).