ΣΥΝΘΕΣΗ
Το Human Design System (Σύστημα Ανθρώπινου Σχεδιασμού) είναι μια σύνθεση αρχαίων συστημάτων γνώσης και σύγχρονων επιστημών. Ενώνει δεδομένα της Σωματιδιακής Φυσικής, Μηχανικής, Βιολογίας και Βιοχημείας με την παραδοσιακή σοφία της Δυτικής Αστρολογίας, του κινεζικού Ι-ΤΣΙΝΓΚ, του Ινδουιστικού-Βραχμανικού Συστήματος Chakra και του Δέντρου της Ζωής της Καμπάλα.
Στο Human Design περιστρέφονται τα πάντα γύρω από τη λήψη αποφάσεων. Βάσει των στοιχείων γέννησης ενός ατόμου υπολογίζεται το μοναδικό ολιστικό του σχέδιο – ο προσωπικός του χάρτης. Αποτυπώνει τα μόνιμα καθορισμένα χαρακτηριστικά του εαυτού του από τα οποία απορρέει ο αυθεντικός και αξιόπιστος τρόπος να παίρνει αποφάσεις. Το ολιστικό σχέδιο συνδέει την ευφυϊα του σώματος με την αντίληψη της προσωπικότητας. Τα βασικότερα στοιχεία του σχεδίου είναι ο ΤΥΠΟΣ ενός ατόμου και η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ του. Τύπος και Στρατηγική & Εσωτερική Εξουσία (Σ&ΕΕ) αποτελούν τα εργαλεία κλειδιά που μπορούν να καθοδηγήσουν έναν άνθρωπο κάθε στιγμή της ζωής του.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ
Το Human Design είναι η Επιστήμη της Διαφοροποίησης[1]. Με την εφαρμογή της Σ&ΕΕ βγαίνει σταδιακά στην επιφάνεια ο αυθεντικός εαυτός ενός ατόμου, δηλαδή η ολότητα των μοναδικών χαρακτηριστικών που υπάρχουν από τη στιγμή της γέννησης θεμελιωμένα στο DNA του και τον διαφοροποιούν από τους άλλους. Εφαρμόζοντας τη Σ&ΕΕ αναδύεται σιγά-σιγά η μοναδικότητα που καλύπτεται από στρώματα παγιωμένων μοτίβων σκέψης και συμπεριφοράς. Μοτίβων σκέψης και συμπεριφοράς που υιοθετούνται και ενισχύονται στο πλαίσιο μιας εξαρτημένης μάθησης και επιρροής (Conditioning) κατά τη διάρκεια της ζωής.

ΕΠΙΡΡΟΗ και ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ ΜΑΘΗΣΗ
Η επιρροή και εξαρτημένη μάθηση λειτουργεί μέσω του ανοιχτού ενός σχεδίου – μέσω των ανοιχτών κέντρων, πυλών και καναλιών. Οτιδήποτε είναι ανοιχτό περιέχει υποδοχείς και είναι δεκτικό στην επιρροή του περιβάλλοντος, είτε πρόκειται για κάποιο άλλο άτομο, είτε πρόκειται για τη συνεχόμενη επιρροή των νετρίνων του πλανητικού προγράμματος.[2] Το μυαλό – η αντίληψη της προσωπικότητας – ταυτίζεται με την μεταβαλλόμενη ενέργεια (πίεση, φόβους, επιθυμίες, προσδοκίες κ.τ.λ.) που δέχεται από το περιβάλλον και μαθαίνει να προσαρμόζεται και να συμμορφώνεται με αυτήν. Αναπτύσσει στρατηγικές για να μπορέσει να διαχειριστεί τη διακεκομμένη πρόσβαση στην ενέργεια που αντιλαμβάνεται. Οι στρατηγικές αυτές παγιώνονται, γίνονται μοτίβα και συνήθειες που καταστέλλουν ή κρύβουν τον αληθινό εαυτό ενός ατόμου.

ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ
Αρχίζοντας να ακολουθεί κανείς τη Σ&ΕΕ αρχίζει να συνειδητοποιεί την επιρροή και ταύτιση με την ενέργεια του περιβάλλοντος και πως τον ωθεί σε δράση. Αρχίζει να διακρίνει αυτό που είναι από αυτό που δέχεται. Ανακαλύπτει πως όταν προκύπτουν αποφάσεις και δράσεις από την εφαρμογή της Σ&ΕΕ, βιώνει μια διαφορετική αίσθηση. Εφαρμόζοντας τη Σ&ΕΕ αρχίζει η διαδικασία αντιστροφής της εξαρτημένης μάθησης (Deconditioning).
Ζητούμενο δεν είναι η εξάλειψη της επιρροής την οποία βέβαια όχι μόνο δεχόμαστε αλλά και ασκούμε. Ζητούμενο είναι αφενός η συνειδητοποίηση ότι πρόκειται για επιρροή και αφετέρου το αυθεντικό φιλτράρισμά της μέσω του καθορισμένου. Ζητούμενο είναι η εξαρτημένη μάθηση να γίνει εμπλουτισμένη εξελιγμένη μάθηση που θα μπορέσει με τη σειρά της να γίνει αυθεντική πολύτιμη συνεισφορά.   

ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΗ
Εφαρμόζοντας την Σ&ΕΕ μπαίνει κανείς σε μια διαδικασία ολιστικής μετεκπαίδευσης η οποία συμπεριλαμβάνει τη συνειδητοποίηση του ανοιχτού ΚΑΙ του καθορισμένου του σχεδίου του. Διότι η επί σειρά ετών εξαρτημένη μάθηση δεν αφήνει αλώβητο το καθορισμένο – τον αυθεντικό εαυτό. Δυσλειτουργεί και το καθορισμένο. Για να γίνουν το ανοιχτό και το καθορισμένο πάλι λειτουργικά, πρέπει το καθορισμένο να βγει απ’ την καταστολή και το ανοιχτό να καθαρίσει. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία επανέρχεται το σώμα και αναλαμβάνει τον έλεγχο της πορείας και το μυαλό αποσύρεται σταδιακά από την εξουσία, εξοικειώνεται με το ρόλο του παρατηρητή και εκφραστή και χαλαρώνει.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Ας δούμε ενδεικτικά το σχέδιο της Μάρθας: Η Μάρθα είναι Μανιφεστορική Γεννήτρια. Η Στρατηγική της είναι να περιμένει ώστε να δει τι θα της φέρει η ζωή. Η Εσωτερική της Εξουσία που είναι υπεύθυνη για τη λήψη αποφάσεων είναι η ανταπόκριση του Ιερού.

Ως Γεννήτρια η Μάρθα είναι σχεδιασμένη να νιώθει ευχαρίστηση και ικανοποίηση με αυτό που ανταποκρίνεται να κάνει. Η ένδειξη κλειδί για τη Μάρθα πως παραβιάζει τη Σ&ΕΕ της είναι όταν νιώθει αγανάκτηση και θυμό. Το βίωμα της αγανάκτησης και του θυμού είναι σαφείς ενδείξεις πως έχει αποπροσανατολιστεί, πως κινείται ενάντια στο σχέδιό της, ενάντια στη διαθεσιμότητα της ενέργειάς της και εν τέλει ενάντια στο σκοπό της ενσάρκωσής της. Ο σκοπός ύπαρξης της Μάρθας είναι να προσφέρει προσανατολισμό καθοδηγώντας τους γύρω της σε ένα ασφαλές μέλλον. Πως μπορεί όμως να το κάνει αυτό όταν κινείται ενάντια στον εαυτό της? Όταν δεν αποκτά τα απαραίτητα βιώματα για αυτήν ώστε να μπορέσει να ασκήσει τον ηγετικό ρόλο που είναι σχεδιασμένη να ασκήσει?

ΟΤΑΝ ΧΑΝΕΤΑΙ Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ
Το σχέδιο ενός ατόμου αποτυπώνει αυτό που είναι – ο αληθινός του εαυτός, και αυτό που δεν είναι – ο μη-εαυτός του. Ο εαυτός είναι το μόνιμα καθορισμένο, αυθεντικό και αξιόπιστο. Ο μη-εαυτός είναι το ανοιχτό (λευκό) που δέχεται επιρροή, που μεταβάλλεται, αυτό που καθορίζεται με διακεκομμένο τρόπο ανάλογα με το περιβάλλον.  Ο μη-εαυτός είναι ζωτικής σημασίας, διότι καθιστά δυνατή την εξέλιξη, κατανόηση και σοφία μας, ανοίγοντάς μας παράθυρα προς τους δρόμους του (έξω) κόσμου. Ο εαυτός μας όμως είναι το σπίτι, το καταφύγιο, η στέγη μας που προσφέρει μόνιμη ασφάλεια και προστασία. Όταν βασιζόμαστε στον μη-εαυτό για να αποφασίζουμε για τη ζωή μας αγνοώντας τον αληθινό μας εαυτό, είναι σαν να αφήνουμε το σπίτι μας για να βρούμε ασφάλεια και προστασία στο δρόμο. Η Σ&ΕΕ λειτουργεί ως πυξίδα που μας κατευθύνει προς την είσοδο του σπιτιού μας, και εντός του σπιτιού σε μια άνετη θέση στο παράθυρο με καλή θέα. Βέβαια όλα είναι σχετικά, αυτό ισχύει και για την θέα. Το ότι είναι καλή δεν σημαίνει απαραιτήτως πως είναι και όμορφη, καλαίσθητη, ήρεμη. Είναι όμως η θέα που απαιτεί η ιδιοσυγκρασία μου να βιώσω ώστε να εξελιχθώ και να ωριμάσω στο μέτρο που είναι δυνατό.

ΦΥΣΙΚΗ ΠΙΕΣΗ
Όπως δείχνει το σωματογράφημα, η Μάρθα έχει το κέντρο της Ρίζας ανοιχτό. Η Ρίζα είναι το κέντρο φυσικής πίεσης, στρες και αδρεναλίνης που βιολογικά αναλογεί στα επινεφρίδια.

Η Ρίζα δημιουργεί την πίεση να εξελιχθούμε, να προσαρμοστούμε, να ρισκάρουμε, να διορθώσουμε, να μεταμορφωθούμε προκειμένου να διατηρήσουμε τη ζωτικότητά μας και να βελτιώσουμε τη ζωή μας. Η ιδιαιτερότητα του κέντρου της Ρίζας είναι ότι είναι ταυτόχρονα κέντρο πίεσης και κέντρο κινητήρας. Είναι το καύσιμο για την εξέλιξή μας και η ισχυρότερη ενέργεια που διαθέτουμε. Η Μάρθα έχει αυτό το κέντρο ανοιχτό, που σημαίνει πως δεν έχει ένα σταθερό, συνεχόμενο τρόπο να αντιμετωπίζει και να επεξεργάζεται φυσική πίεση. Δεν είναι κατασκευασμένη – ας μου επιτραπεί η έκφραση – να λειτουργεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε υψηλές στροφές.
Ας υποθέσουμε πως ο σύντροφος της Μάρθας ή η συγκάτοικός της έχουν καθορισμένο το κέντρο της Ρίζας. Η ανοιχτή Ρίζα της Μάρθας δέχεται την πίεση του περιβάλλοντός της και την ενισχύει. Εάν η Μάρθα ταυτιστεί με την ενέργεια που δέχεται και ενισχύει, θα πιεστεί να δράσει προκειμένου να προσαρμοστεί, διορθώσει, εξελιχθεί κ.τ.λ., και να απαλλαγεί από την πίεση. Η στρατηγική που αναπτύσσει το μυαλό στην περίπτωση της ανοιχτής Ρίζας είναι «Πρέπει να βιαστώ, να ξεμπερδεύω με αυτή τη δουλειά να κάνω την επόμενη.»  Η Μάρθα υιοθετώντας τα επίπεδα πίεσης του περιβάλλοντός της ωθείται να αναλαμβάνει ένα φόρτο εργασίας που υπερβαίνει κατά πολύ την αντοχή της. Σωματικά οδηγείται σε υπερκόπωση και κατάρρευση και ψυχολογικά σε κατάθλιψη. Διότι αυτό που αντιλαμβάνεται ψυχολογικά μέσω της ανοιχτής Ρίζας είναι ότι ενώ μονίμως προσπαθεί δεν βρίσκει απαλλαγή από την πίεση. Νιώθει ότι έχει διαρκώς στρες χωρίς να βιώνει ικανοποιητική εξέλιξη και βελτίωση της ζωής της. Όπως λέει το δημώδες: «Τρέχει και δεν φτάνει.»

ΟΦΕΛΟΣ ΤΗΣ  Σ & ΕΕ
Η εφαρμογή της Σ&ΕΕ της δίνει τη δυνατότητα να αποφασίσει βάσει σχεδίου και ιδιοσυγκρασίας της ποιες δραστηριότητες/εργασίες είναι σωστές για αυτήν να αναλάβει. Η εφαρμογή της Σ&ΕΕ θα της επιτρέψει να ανταποκριθεί στις εργασίες για τις οποίες η δική της σταθερά καθορισμένη ενέργεια είναι και διαθέσιμη. Έτσι θα αναλάβει αυτά που αναλογούν και συμβαδίζουν με τη φυσική της ενέργεια. Ως αποτέλεσμα θα βιώσει για την ιδιοσυγκρασία της ανεκτά επίπεδα πίεσης και στρες. Και εν τέλει ως Γεννήτρια θα έχει τη δυνατότητα να βιώσει και την ικανοποίηση και ευχαρίστηση που αναζητά.

ΠΙΕΣΗ ΣΚΕΨΗΣ
Στο σχέδιο της Μάρθας το κέντρο του Κεφαλιού είναι καθορισμένο. Το κέντρο του Κεφαλιού είναι και αυτό κέντρο πίεσης. Εδώ πρόκειται για την πίεση-καύσιμο να σκεφτούμε, εδώ δημιουργούνται ερωτήματα, αμφιβολίες και απορίες. Εδώ προσπαθούμε να βγάλουμε νόημα από αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο, από τις εμπειρίες μας. Παίρνουμε έμπνευση από τις εμπειρίες μας και μας δημιουργούνται ερωτήματα και απορίες σχετικά με αυτές. Βιολογικά το κέντρο του Κεφαλιού αναλογεί στην επίφυση που ρυθμίζει μεταξύ άλλων τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης του σώματος. Η επίφυση ρυθμίζει τη ροή πληροφορίων από τον εγκεφαλικό φλοιό προς τις περιοχές φαιάς ουσίας και αντίστροφα. Έχοντας τη θέση της στο κέντρο διανοητικής πίεσης του Κεφαλιού, η επίφυση ρυθμίζει το καύσιμο για τις διανοητικές-γνωστικές λειτουργίες. Ασκεί πίεση στο κέντρο του Ajna / Mυαλού που είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία εννοιών, εξηγήσεων, ερμηνειών, ιδεών, θεωριών.

Το κέντρο του Κεφαλιού δημιουργεί την πίεση να σκεφτούμε και να βρούμε απαντήσεις, δεν είναι όμως κέντρο κινητήρας. Δεν έχει την ενέργεια κινητήρα για να πραγματοποιήσει τις σκέψεις του. Το ότι η Μάρθα έχει το κέντρο του Κεφαλιού καθορισμένο σημαίνει πως έχει μια μόνιμη, σταθερά καθορισμένη πίεση να σκέφτεται και να προσπαθεί να βγάλει νόημα από αυτά που συμβαίνουν. Είναι σημαντικό η Μάρθα να αποδεχθεί αυτή τη διαρκή πίεση χωρίς να προσπαθεί να την αποφύγει ή να τη μετατρέψει σε πράξη προκειμένου να εκτονωθεί. Είναι σημαντικό να δει πως οι εμπειρίες της φυσιολογικά της δημιουργούν σύγχυση, αμφιβολίες και απορίες, συνθήκες που την οδηγούν στην αναζήτηση νοήματος και απαντήσεων. Οι απαντήσεις όμως προκύπτουν με το δικό τους ρυθμό και timing. Εάν προσπαθήσει η Μάρθα να εκβιάσει νόημα και απαντήσεις, στρέφει την πίεση προς τα μέσα και προκαλεί στον εαυτό της άγχος και αμφισβήτηση.

ΟΛΙΣΤΙΚΟ ΟΦΕΛΟΣ ΤΗΣ  Σ & ΕΕ
Στην παραπάνω ανάλυση αναφέρθηκα ενδεικτικά σε μόνο δύο κέντρα και πως λειτουργούν ή δυσλειτουργούν ως ανοιχτά ή καθορισμένα κέντρα. Το σχέδιο ενός ανθρώπου αποτελείται ωστόσο από εννέα κέντρα και το καθένα, ανοιχτό ή καθορισμένο, συμβάλλει με το δικό του τρόπο στο ολιστικό βίωμα της ζωής και της αίσθησης σωματικής και ψυχικής ισορροπίας.

Ο άνθρωπος των εννέα κέντρων – ως εξέλιξη του πλάσματος των επτά κέντρων γνωστό από την Ινδουιστική-Βραχμανική παράδοση – διαθέτει ένα σημαντικό πλεονέκτημα: Η κατασκευή του του επιτρέπει να εμπιστεύεται απολύτως την μοναδική από το σώμα και την προσωπικότητα απορρέουσα Στρατηγική & Εσωτερική Εξουσία του, χωρίς να εξαρτάται από τις στρατηγικές του μυαλού για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του.
Η αξία της Στρατηγικής & Εσωτερικής Εξουσίας είναι ανεκτίμητη. Συντονίζει και συγχρονίζει την πολυπλοκότητα του ολιστικού σχεδίου κάθε στιγμή αναμονής και απόφασης. Η Μάρθα εφαρμόζοντας την Σ&ΕΕ έχει τη δυνατότητα να βιώσει τις εμπειρίες που αντιστοιχούν στο σχέδιό της και είναι απαραίτητες για την ιδιοσυγκρασία της ώστε να πάρει τα μαθήματα που πρέπει να πάρει, προκειμένου να αντιμετωπίσει συγχύσεις, αμφιβολίες και απορίες αναγκαίες για να οδηγηθεί στις απαντήσεις που αναζητά. Απώτερος σκοπός είναι να δώσει έμπνευση και τροφή για σκέψη στους άλλους και κυρίως να αποκτήσει και να μοιραστεί επίγνωση.

ΥΓΕΙΑ, ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Τα οφέλη από την εφαρμογή της Στρατηγικής & Εσωτερικής Εξουσίας είναι πολλά. Σωματικά εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότερη και υγιέστερη δυνατή χρήση της διαθέσιμης ενέργειας του οργανισμού. Ας μην ξεχνάμε πως η Σ&ΕΕ αποτελεί το έμφυτο σύστημα πλοήγησής μας μέσω των αποφάσεων που προκύπτουν από αυτήν. Το νόημα αυτού του συστήματος είναι να μας κατευθύνει στα σημεία εμπειριών και βιωμάτων που απαιτεί ο σκοπός της ύπαρξής μας, και να το κάνει αυτό προκαλώντας την ελάχιστη δυνατή σωματική καταπόνηση. Και κυρίως προσφέροντας τη μέγιστη δυνατή προστασία και ασφάλεια.
Η ομαλή σωματική λειτουργία οδηγεί και στην ψυχική και πνευματική ισορροπία. Και αυτή η ισορροπία δίνει μια διαφορετική αίσθηση της ζωής, η οποία δεν πρέπει να είναι μια διαρκή μάχη και πάλη, βάσανο και βάρος. Με όλα αυτά που την κάνουν να είναι ζωή, με τα πάνω της και τα κάτω της, ανακαλύπτει κανείς πως είναι ωραία.
Σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο απρόβλεπτος, που το ένα κύμα σοκ διαδέχεται το άλλο και αυτά που θεωρούνταν κεκτημένα καταρρίπτονται, η εφαρμογή της προσωπικής Στρατηγικής & Εσωτερικής Εξουσίας δίνει μια τολμηρή και πρωτοποριακή λύση για να προσαρμοστεί και να διανύσει κανείς την κρίση.           

[1] Lynda Bunnell / Ra Uru Hu (2011): The Definitive Book of Human Design. The Science of Differentiation. HDC Publishing. Carlsbad

[2] Βλ. Lynda Bunnell / Ra Uru Hu (2011) και σχετικές διευκρινιστικές αναρτήσεις μου στο @thelivingyourdesignlab

H Αλεξάνδρα Γουλιμή, Ph.D. είναι πιστοποιημένη επαγγελματίας του Human Design της Διεθνούς Σχολής Ανθρώπινου Σχεδιασμού (IHDS) και αρθρογράφος του Human Design BG5 Business Institute. Προσφέρει Online το Living Your Design Workshop όπου οι μετέχοντες μαθαίνουν το σχέδιό τους και πώς να το εφαρμόζουν στην καθημερινότητά τους. Είναι πτυχιούχος και διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών και Επικοινωνίας των Πανεπιστημίων Μονάχου και Έσσεν Γερμανίας. Έχει πολυετή εμπειρία στο χώρο του Ανθρώπινου Δυναμικού. Η Αλεξάνδρα Γουλιμή ζει το σχέδιό της από το 2009. Ο τύπος της είναι Μανιφεστορική Γεννήτρια και ο δημόσιος ρόλος της (προφίλ) είναι 3/5 Πρωτοπόρος/Αγγελιοφόρος. Ζει στην Πάτρα.

Εάν παίρνετε αντικαταθλιπτικά για περισσότερα από δύο χρόνια, μπορεί να έχετε εθιστεί σε αυτά - επειδή τα συμπτώματα στέρησης είναι πολύ άσχημα.
Αλλά αν δεν παίρνετε τα φάρμακα αυτά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί κάλλιστα να υποφέρετε μόνο από ήπιες επιπτώσεις όταν προσπαθήσετε να τα κόψετε, λένε ερευνητές του University College του Λονδίνου.
Οι άνθρωποι που παίρνουν αντικαταθλιπτικά περισσότερο από δύο χρόνια μπορεί να βρεθούν εθισμένοι σε αυτά, επειδή τα συμπτώματα στέρησης είναι τόσο άσχημα - και αυτό ισχύει για τους περισσότερους χρήστες στις ΗΠΑ, οι οποίοι κατά μέσο όρο παίρνουν τα φάρμακα αυτά για πολύ περισσότερο καιρό.
Οι ερευνητές έκαναν έρευνα σε 310 Βρετανούς που είχαν κάποια στιγμή επιχειρήσει να σταματήσουν να παίρνουν το αντικαταθλιπτικό που τους είχε συνταγογραφηθεί. Από αυτούς, το 79% ανέφερε τουλάχιστον ένα σύμπτωμα στέρησης και το 45% εμφάνισε συμπτώματα που χαρακτήρισαν ως μέτρια ή σοβαρά.
Σε ολόκληρη την ομάδα, το 38% δήλωσε ότι δεν ήταν σε θέση να σταματήσει τις θεραπείες λόγω των στερητικών συμπτωμάτων, και αυτό αυξήθηκε σε 79% μεταξύ εκείνων που έπαιρναν αντικαταθλιπτικά για δύο χρόνια ή περισσότερο.
Τα συμπτώματα απόσυρσης περιλάμβαναν άγχος, επιδείνωση της διάθεσης, διέγερση και κόπωση, μαζί με συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους. 76% των συμμετεχόντων ανέφεραν επίσης σωματικές αντιδράσεις όπως ζάλη, πονοκέφαλο, ίλιγγο ή ναυτία.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι πιθανότητες εμφάνισης οποιουδήποτε στερητικού αποτελέσματος ήταν 10 φορές μεγαλύτερες για όσους έπαιρναν αντικαταθλιπτικά για περισσότερα από δύο χρόνια, σε σύγκριση με όσους τα έπαιρναν για λιγότερο από δύο χρόνια.
Τα συμπτώματα στέρησης διήρκεσαν περίπου τρεις μήνες, αλλά περίπου το 10% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι εξακολουθούσαν να υποφέρουν από αυτά ένα χρόνο αργότερα.

Psychiatry Research, 2025; 116497 DOI: 10.1016/j.psychres.2025.116497

Σύμφωνα με μελέτη, το τραγούδι παρηγορεί τα ανήσυχα μωρά και τα βοηθά να ηρεμήσουν.
Αν και αποτελεί μία τεχνική που εφάρμοζαν οι γονείς από πάντα, οι επιστήμονες μόλις απέδειξαν ότι λειτουργεί. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Γέιλ διαπίστωσαν ότι το τραγούδι βελτιώνει «σημαντικά» τη διάθεση του μωρού.
Στη μελέτη συμμετείχαν 110 νέοι γονείς, οι μισοί από τους οποίους ενθαρρύνθηκαν να τραγουδούν τακτικά στο μωρό τους. Αν δεν ήταν σίγουροι για το τι έπρεπε να κάνουν, στους γονείς στάλθηκαν επίσης βίντεο με «οδηγίες», μερικά βιβλία τραγουδιών και ένα εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο.
Οι ερευνητές δεν είπαν στους γονείς πότε θα έπρεπε να τραγουδήσουν, αλλά ενστικτωδώς το έκαναν όταν το μωρό χρειαζόταν παρηγοριά.
Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων εβδομάδων της μελέτης, οι γονείς απαντούσαν σε ερωτήσεις σχετικά με τη διάθεση του βρέφους, τη φασαρία, τον χρόνο που αφιέρωναν για να το ηρεμήσουν, τη διάθεση του φροντιστή και πόσες φορές τραγουδούσαν στο μωρό τους.

Child Development, 2025; DOI: 10.1111/cdev.14246

Και μόνο το άκουσμα της λέξης ‘καλοκαίρι’ αρκούσε κανονικά για να νοιώσει ο άνθρωπος ένα αίσθημα ευεξίας και χαλάρωσης. Η εποχή, ανεξάρτητα από τις ειδικότερες συνθήκες ζωής του καθενός και του κατά πόσον οι συνθήκες αυτές επέτρεπαν ξεκούραση και απόλαυση της ζωής, ήταν πάντα μια περίοδος μεγαλύτερης χαράς, ξεγνοιασιάς και αμεσότερης επαφής με τη φύση. Τα τελευταία χρόνια όμως, όλο και περισσότερο αυτό που είχαμε συνηθίσει σαν ‘φυσική τάξη πραγμάτων’ υφίσταται αναταράξεις πρωτόγνωρες με συνέπειες απρόβλεπτες και διαταρακτικές για τις συνήθειες και κυρίως για τον ψυχισμό μας. Ακραίες και ασυνήθιστες μεταβολές της θερμοκρασίας, ξαφνικά γεγονότα που φοβίζουν ή και απειλούν, όπως για παράδειγμα μεγάλες πυρκαγιές, δυστυχήματα, αλλεπάλληλες άγριες ειδήσεις για γεγονότα στον κόσμο ή και στην αμεσότερη κοινωνία μας, δοκιμάζουν εξακολουθητικά τα νεύρα και τον ψυχισμό μας και κάνουν συχνά την προσδοκία και την ανάγκη για ένα όμορφο και ξέγνοιαστο καλοκαιράκι να φαίνεται σαν μια υπερβολική ή και ουτοπική απαίτηση.  
Πρέπει να προστατέψουμε τον ψυχισμό μας από τις εξωτερικές αυτές συνθήκες και τις επιπτώσεις τους. Οι φίλοι των ανθοϊαμάτων μπορούν να αναζητήσουν σε αυτά σημαντικούς πιστούς συμμάχους και βοηθούς.
Καταρχήν, μέσα από τα γεγονότα και γενικά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που έχει πρακτικά καταστεί ‘κανονικότητα’, βρισκόμαστε συνέχεια αντιμέτωποι με συνθήκες σοκ. Το να λαμβάνει κανείς 2-4 σταγόνες από το Bach Flower Star of Bethlehem τουλάχιστον μία φορά πριν τον ύπνο έχει να προσφέρει οφέλη, ειδικά στους πιο ευαίσθητους ανθρώπους που λόγω της φύσης τους υποφέρουν συχνά ακόμη και όταν τα γεγονότα μπορεί να μη τους αφορούν προσωπικά. Το Bach Rescue Remedy, ευτυχώς γνωστό πλέον σε πολλούς, είναι επίσης μια πολύ καλή ιδέα για λήψη, ιδιαίτερα πριν τον ύπνο, όταν νοιώθουμε ταραγμένοι και τρομαγμένοι από όλα αυτά που συμβαίνουν, είτε μας αφορούν άμεσα και προσωπικά είτε ‘γενικότερα’. Επίσης, καθώς στο είδος των σύγχρονων προβλημάτων υπάρχει συχνά και ένα στοιχείο ακαθόριστου φόβου για πράγματα περίεργα και ασυνήθιστα που δεν μπορούν να προβλεφθούν, να κατανοηθούν ή να αντιμετωπιστούν (όπως π.χ. η λεγόμενη κλιματική αλλαγή κ.α.) το Bach Aspen συνεισφέρει σημαντικά στο να ηρεμεί το ταραγμένο υποσυνείδητο από φόβους τέτοιας ακαθόριστης έως και μεταφυσικής υφής. Όταν η ανησυχία παίρνει τη μορφή εσωτερικής αγωνίας και απόγνωσης, το Bach Sweet Chestnut θα βοηθήσει το υποσυνείδητό μας να γαληνέψει.  
Συχνά είναι τα συναισθήματα θυμού και αγανάκτησης και η άκρως επιβαρυντική αίσθηση του ότι είμαστε θύματα καταστάσεων που δεν έχουμε προκαλέσει και που δεν μας αξίζουν, καθώς πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ότι η μοίρα τους βρίσκεται στα χέρια μη-φιλάνθρωπων δυνάμεων οι οποίες την ορίζουν καθοριστικά. Το ανθοΐαμα Bach Holly ανακουφίζει από αισθήματα οργής, μίσους και καχυποψίας. Ανθοϊάματα όπως το Bach Willow είναι πολύτιμα προκειμένου να αναστραφεί το βαρύ συναίσθημα του ότι είμαστε θύματα της όλης κατάστασης και αναγκαζόμαστε να υποφέρουμε χωρίς να έχουμε φταίξει.  

Το Bach Pine μπορεί να χρειάζεται συχνά όταν κανείς αισθάνεται ‘ένοχος’ βλέποντας άλλους ανθρώπους να δοκιμάζονται από αλλεπάλληλες φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές (π.χ. φωτιές, πλημμύρες, κακουργηματικές συμπεριφορές, πολέμους κ.α.) ενώ αυτός όχι μόνον δεν μπορεί να τα εμποδίσει όλα αυτά αλλά ταυτόχρονα καλείται –και έχει φυσικά και την ανάγκη- να διασκεδάσει, να ξεκουραστεί, να χαρεί το καλοκαίρι και να αναζωογονηθεί ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα της φύσης και στις ανάγκες του.
Απαραίτητο είναι συχνά το Bach Gentian, για να διατηρήσουμε μια πιο αισιόδοξη και ευχάριστη διάθεση εν μέσω των όποιας μορφής δοκιμασιών και να μην απογοητευόμαστε εύκολα μπροστά στις αναποδιές. Να αντιμετωπίσουμε, για παράδειγμα, ευκολότερα και χωρίς μεγάλες απώλειες στην καλή μας διάθεση γεγονότα όπως ο απρόβλεπτος καιρός που μας εμποδίζει να χαρούμε τις όποιες διακοπές περιμέναμε με τόση λαχτάρα ή ξαφνικές εξελίξεις που μας αναγκάζουν να αλλάξουμε τα πρόγραμματά μας ή –το λιγότερο- να τα πραγματοποιήσουμε με αλλοιωμένη την ψυχολογία μας και με τραυματισμένη τη διάθεσή μας.
Το Bach Wild Rose θα είναι καλό να το θυμόμαστε όποτε νοιώθουμε ότι ‘το βάζουμε κάτω’, ότι δεν βρίσκουμε τη διάθεση να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να ζήσουμε όπως θα θέλαμε και να απολαμβάνουμε τη ζωή, να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τα όνειρα και τις αξίες μας, να θέτουμε στόχους και να χαιρόμαστε την προσήλωσή μας σ’ αυτούς και τα διαλείμματα της ξεκούρασης που μας χαρίζονται.
Και όποτε νοιώθουμε να μας καταλαμβάνει μια μελαγχολία χωρίς προφανή λόγο, που δεν μπορούμε, όσο και αν προσπαθούμε, να την διώξουμε, το Bach Mustard μπορεί να μας κάνει να νοιώθουμε ευκολότερο το να χαμογελάσουμε και να βρούμε το κέφι μας.
Υπάρχουν πολλά ακόμη όμορφα ανθοϊάματα που μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση καθαυτή και να βοηθήσουν στο να νοιώσουμε γενικά μεγαλύτερη ευεξία και χαρά ζωής. Τέτοια είναι για παράδειγμα τα Borage, California Wild Rose, Zinnia κ.α. της North American Flower Essences, (γνωστής κυρίως ως Flower Essence Services - FES ή και ως ‘Ανθοϊάματα της Καλιφόρνιας’) καθώς επίσης η Bougainvillea, Gardenia, Rosemary και πολλά άλλα της Pegasus, που δρουν ως φυσικά και ακίνδυνα ψυχοαναληπτικά βελτιωτικά της διάθεσης και ‘εκπαίδευσης’ του ψυχισμού σε θετικότερες ψυχολογικές δονήσεις.

Η Μαρίνα Αγγελή είναι ιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική, εκπαίδευση στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και πολυετή ενασχόληση με εναλλακτικές θεραπείες και κυρίως με τη μέθοδο των Ανθοϊαμάτων και τις θεραπευτικές εφαρμογές τους στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων. Έχει γράψει πολλά άρθρα και εργασίες για τα Ανθοϊάματα καθώς και το βιβλίο 'Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ'.