Καταναλώνετε τροφές, όπως αμύγδαλα, σπανάκι, τσάι, σοκολάτα, βατόμουρα, πατάτες και γλυκοπατάτες και κινόα, θεωρώντας ότι αυτές είναι υγιεινές τροφές και ότι ακολουθείτε ένα υγιεινό διαιτολόγιο; Τότε πρέπει να το ξανασκεφτείτε, διότι αυτές οι τροφές (όπως και πολλές άλλες θεωρούμενες υγιεινές τροφές) περιέχουν μεγάλη ποσότητα οξαλικών. Τα οξαλικά είναι χημικές τοξίνες που παράγονται από πολλά φυτά. Είναι ένα από τα αντιθρεπτικά συστατικά που περιέχουν οι φυτικές τροφές. Λόγω της δέσμευσής τους με ορισμένα μέταλλα περιορίζουν την ικανότητά μας να απορροφούμε βασικά μέταλλα όταν καταναλώνουμε τα τρόφιμα. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τη βλαπτική επίδραση των οξαλικών στην ανθρώπινη υγεία και όσοι γνωρίζουν, νομίζουν ότι τα οξαλικά προκαλούν πέτρες στους νεφρούς. Τα οξαλικά όμως προκαλούν προβλήματα σε όλο το ανθρώπινο σώμα και μια σωρεία συμπτωμάτων και παθήσεων.  

Τα οξαλικά είναι όπλα των φυτών
Για τη μεγάλη πλειονότητα των φυτών, το οξαλικό οξύ είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη, την επιβίωση και την αναπαραγωγή τους και είναι επίσης μυστικά όπλα στον αμυντικό πόλεμο που καταβάλλουν τα φυτά για να μην φαγωθούν από άλλα όντα. Τα φυτά χρησιμοποιούν τις τοξικές δυνάμεις των οξαλικών οξέων για να αποφεύγουν μια ποικιλία αρπακτικών, συμπεριλαμβανομένων των μολυσματικών μυκήτων, άλλων μικροοργανισμών, εντόμων και άλλων φυτοφάγων ζώων – συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων (1).

Τα οξαλικά είναι αντιθρεπτικά συστατικά
Τα οξαλικά θεωρούνται ένα από τα «αντιθρεπτικά» που εμποδίζουν την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τα τρόφιμα. Τα οξαλικά επηρεάζουν ειδικά την απορρόφηση μετάλλων, συμπεριλαμβανομένου του σιδήρου, του ασβεστίου και του μαγνησίου, τα οποία θα μπορούσαν να μειώσουν τη βιοδιαθεσιμότητα αυτών των μετάλλων στα τρόφιμα.

Τα οξαλικά είναι τοξικά και μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε θάνατο
Είναι εξαιρετικά εύκολο να υπερκαταναλώσετε οξαλικά και να αρρωστήσετε από αυτά. Ακόμη και φυσικά φυτοφάγα ζώα όπως τα έντομα, τα πρόβατα και τα βοοειδή αρρωσταίνουν από την κατανάλωση φυτών με οξαλικά. Όταν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Cornell το 1949 τάισαν φύλλα παντζαριών (που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά) σε νεοσσούς, τα οξαλικά τα σκότωσαν όλα μέσα σε δύο εβδομάδες (2). Όταν τα άλογα καταναλώνουν ζωοτροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά, αναπτύσσουν ένα δύσκαμπτο βάδισμα λόγω του αδειάσματος του ασβεστίου και των προβλημάτων με τη λειτουργία των μυών και των νεύρων τους (3-5). Ομοίως, οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά μπορεί να δημιουργήσουν ελλείψεις μετάλλων που είναι θανατηφόρες για τα πρόβατα, παρόλο που τα πρόβατα, σε αντίθεση με τα άλογα, είναι μηρυκαστικά με βακτηριακή πέψη που τους δίνει καλύτερη ανοχή στα οξαλικά (6). Για ένα κοπάδι αιγυπτιακών προβάτων το 2006, χρειάστηκαν μόνο λίγες μέρες κατανάλωσης φύλλων παντζαριών για να προκαλέσει τρόμο, τρίξιμο των δοντιών, ξηροστομία, παραπάτημα, ανορεξία, απώλεια βάρους, ακόμη και κατάθλιψη (7). Η ιατρική ομάδα έδωσε ενδοφλέβια ασβέστιο και μαγνήσιο για να σώσει 46 προβατίνες, αλλά δύο πέθαναν παρά τη θεραπεία.

Ασφαλής και τοξική δόση των οξαλικών για τους ανθρώπους
Η ποσότητα των οξαλικών που μπορεί να καταναλώσει ο άνθρωπος χωρίς αρνητικές επιπτώσεις είναι εκπληκτικά χαμηλή. Οι ερευνητές των νεφρών μάς λένε ότι ένα «φυσιολογικό» και ασφαλές επίπεδο πρόσληψης κυμαίνεται από 150 έως 200 mg την ημέρα (8-10). Ως φαγητό «υψηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά» – με μεγάλες δυνατότητες να προκαλέσει προβλήματα σε υγιείς ανθρώπους με την πάροδο του χρόνου – ορίζεται συνήθως ως 250 mg ή περισσότερο την ημέρα (11-12). Οι δίαιτες άνω των 600 mg την ημέρα θεωρούνται «εξαιρετικά υψηλές» σε οξαλικά (13). Είναι εύκολο να υπερβείτε την ημερήσια πρόσληψη των 250 mg, καθορίζοντας μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά. Θάνατοι ανθρώπων έχουν συμβεί από γεύματα που περιείχαν μόλις 3.500 έως 4.500 mg οξαλικού.

Τα οξαλικά δεσμεύουν τα μέταλλα και άλλα θρεπτικά συστατικά
Τα ιόντα οξαλικών είναι άρπαγες μετάλλων που μας κλέβουν τα μέταλλα των τροφίμων. Ως αποτέλεσμα, μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά άλατα είναι εγγενώς ανεπαρκής σε μέταλλα – ειδικά σε ασβέστιο και μαγνήσιο (14-15).
Γνωρίζουμε εδώ και πάρα πολλά χρόνια για τη δυνατότητα των διαιτητικών οξαλικών να προκαλούν υποσιτισμό. Το 1939, το Journal of Nutrition δημοσίευσε τα αποτελέσματα ενός πειράματος στο οποίο πέθαναν 5 από 12 αρουραίους που τρέφονταν με σπανάκι. Οι επιζώντες αρουραίοι ανέπτυξαν αδύναμα, λεπτά οστά, είχαν χαμηλό σωματικό βάρος και δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν με επιτυχία (16).

Το φρούτο-αστέρι (Starfruit): Τοξικό και θανατηφόρο λόγω οξαλικών
Το Starfruit (γνωστό και ως καραμπόλα) και ο χυμός του θεωρούνται «υγιεινή τροφή» (ειδικά στην Ασία), παρά τα πολύ υψηλά επίπεδα οξαλικών. Υπάρχουν εκατοντάδες τεκμηριωμένες περιπτώσεις ανθρώπων που αρρωσταίνουν (λόξιγκας, έμετος και πόνος στην πλάτη) και ακόμη έχουν πεθάνει από μόλις 300 ml χυμού (17).

Η υπερκατανάλωση λάπαθου μπορεί να προκαλέσει ακόμα και τον θάνατο;
Σε μια δημοσιευμένη περίπτωση στο Lancet, το οξαλικό οξύ από μια σούπα που παρασκευάστηκε με λάπαθο «καθάρισε» τα μέταλλα στο αίμα ενός άνδρα, διέκοψε τον καρδιακό παλμό του και προκάλεσε θανατηφόρα καρδιακή ανεπάρκεια. Σε αυτή την περίπτωση, η θανατηφόρα δόση οξαλικού οξέος ήταν περίπου 3.900 mg – που καταναλώθηκε σε ένα μόνο γεύμα (18).

Η ασθένεια των οξαλικών
Το 1842 η εκκολαπτόμενη οξαλική διάθεση εμφανίστηκε ως μια ιατρική κατάσταση που σχετίζεται με τη διατροφή και περιλαμβάνει αυξημένα οξαλικά στα ούρα. (Η διάθεση αναφέρεται σε μια τάση για μια διαταραχή ή ένα σύνολο διαταραχών.) Οι προσβεβλημένοι ασθενείς υποφέρουν από πεπτικά προβλήματα, αρθρίτιδα, πόνο στην πλάτη, άγχος, νευρικότητα, απόγνωση ή άλλη ψυχική δυσφορία, κόπωση, μαλακά κόκκαλα, τραχύ και φολιδωτό δέρμα, καρδιακά συμπτώματα, πόνο ή βάρος στην οσφυϊκή χώρα, πέτρες ή δυσφορία στο ουροποιητικό σύστημα, σπέρμα στα ούρα και θολά ούρα (19).
Το 1933 η ασθένεια ονομαζόταν “σύνδρομο οξαλικού οξέος” και ο κατάλογος των συμπτωμάτων περιλάμβανε δυσπεψία και εντερικά προβλήματα, αδυναμία ή χαμηλή ενέργεια, άγχος και κατάθλιψη, ημικρανία, ρευματικούς πόνους, πέτρες στους νεφρούς, ευερέθιστη κύστη, υπόταση, ανισορροπία ή υπερανάπτυξη μικροβίων του παχέος εντέρου και αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά (20).

Συμπτώματα της τοξικότητας οξαλικών
Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσετε εάν εκτεθείτε σε υπερβολικές ποσότητες οξαλικών περιλαμβάνουν τα ακόλουθα, σύμφωνα με τη διατροφολόγο Sally Norton, η οποία έχει εστιάσει την έρευνά της στα οξαλικά (21):
- Πέτρες νεφρού οξαλικού ασβεστίου (οι οποίες αποτελούν περίπου το 80% όλων των πετρών στους νεφρούς)
- Διάμεση κυστίτιδα (συχνή ούρηση και πόνος στην ουροδόχο κύστη)
- Εύθραυστο δέρμα που αιμορραγεί εύκολα (καθώς οι συνδετικοί ιστοί σας καταστρέφονται)
- Οστεοπόρωση (καθώς τα οξαλικά εξάγουν μέταλλα από τα οστά σας)
- Πεπτικά προβλήματα
- Κακός ύπνος
- Προβλήματα όρασης όπως μυωπία, καταρράκτης και κακή νυχτερινή όραση
- Εξανθήματα με φαγούρα
- Κακή ή αργή επούλωση πληγών
- Πόνος στις αρθρώσεις
- Εναποθέσεις ασβεστίου
- Νευρολογικά προβλήματα που κυμαίνονται από κακή διάθεση έως τρεμούλιασμα
- Ρευματολογικοί μυϊκοί πόνοι όπως ινομυαλγία
- Οδοντική πλάκα ή πέτρα

Η «ασθένεια των οξαλικών» παραγνωρίζεται από τη σύγχρονη ιατρική και διατροφική επιστήμη
Ενώ οι παλιοί γιατροί αναγνώριζαν την ύπαρξη ασθένειας οξαλικών, οι σύγχρονοι γιατροί θεωρούν λανθασμένα ότι τα οξαλικά σχετίζονται μόνο με τις πέτρες στους νεφρούς και τη χρόνια νεφροπάθεια.

Η ασθένεια των οξαλικών αναγνωρίζεται σήμερα ως υπεροξαλουρία
Καθώς ο ιατρικός τομέας έχασε την επίγνωσή του για το σύνδρομο οξαλικού οξέος, η διατροφική δηλητηρίαση από οξαλικά έχει ενταχθεί στη διαγνωστική οικογένεια ασθενειών που ονομάζεται υπεροξαλουρία, που σημαίνει υπερβολική ποσότητα οξαλικών στα ούρα.  Υπάρχει η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία και η δευτερογενής υπεροξαλουρία. Η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία είναι ένα σύνολο γενετικών παθήσεων, όπου το ήπαρ υπερπαράγει οξαλικά λόγω ενζυμικών ελαττωμάτων. Η διατροφική υπεροξαλουρία ονομάζεται επίσημα δευτερογενής υπεροξαλουρία. (22-28).

Τα οξαλικά των τροφών προκαλούν νεφρολιθίαση και νεφρική ανεπάρκεια
Τα οξαλικά μελετώνται συχνά σε σχέση με τις πέτρες στους νεφρούς καθώς το οξαλικό ασβέστιο είναι το πιο συχνά εμφανιζόμενο συστατικό των νεφρόλιθων (29). Είναι πιθανό ότι όλοι όσοι σχηματίζουν λίθους θα ωφεληθούν από τη μείωση των διατροφικών οξαλικών (30). Μια μελέτη σε υγιή άτομα βρήκε ότι η κατανάλωση μιας δίαιτας 600 mg οξαλικών ημερησίως οδήγησε σε σημαντική αύξηση της απέκκρισης οξαλικών στα ούρα (31). Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι εκείνοι με την υψηλότερη κατανάλωση οξαλικών είχαν υψηλότερο κίνδυνο για πέτρες στους νεφρούς σε σύγκριση με τους άνδρες και τις μεγαλύτερες γυναίκες με τη χαμηλότερη κατανάλωση, και οι άνδρες με χαμηλότερη κατανάλωση ασβεστίου είχαν επίσης αυξημένο κίνδυνο (32). Τα οξαλικά των τροφών προκαλούν επώδυνες πέτρες στους νεφρούς. Το 80% αυτών σχηματίζονται από οξαλικά, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από τις τροφές που τρώμε.
Ο ηθοποιός Liam Hemsworth κατηγόρησε δημόσια τα smoothies με σπανάκι και γάλα αμυγδάλου για μια πέτρα στους νεφρούς του το 2019 που χρειάστηκε χειρουργική επέμβαση. Σε ηλικία 29 ετών έπρεπε να χάσει μια πρεμιέρα ταινίας και ένα συμπόσιο βραβείων εξαιτίας αυτού (33-34).
Τρεις εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση μιας 10ήμερης “αποτοξίνωσης με πράσινα smoothies” για απώλεια βάρους, μια γυναίκα από την πόλη της Νέας Υόρκης με ιστορικό χειρουργικής επέμβασης γαστρικής παράκαμψης (bypass) πήγε στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο Nassau στο Long Island, κάνοντας παράπονα για επίμονη ναυτία, αδυναμία και κακή όρεξη. Αμέσως τέθηκε σε δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά, αλλά ήταν πολύ αργά, οι νεφροί της δεν ανάρρωσαν και παρέμεινε εξαρτημένη από αιμοκάθαρση. Είχε φυσιολογική νεφρική λειτουργία πριν από τη χρήση του “αποτοξινωτικού” smoothie και ανέπτυξε οξεία νεφρική βλάβη που εξελίχθηκε σε νεφρική νόσο τελικού σταδίου. Η κατανάλωση τέτοιων “αποτοξινωτικών” χυμών αυξάνει την απορρόφηση οξαλικών, προκαλώντας υπεροξαλουρία και οξεία οξαλική νεφροπάθεια σε ασθενείς με προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου (35).
Παρόμοια παραδείγματα νεφρικής ανεπάρκειας λόγω κατανάλωσης “υγιεινών τροφών” περιλαμβάνουν έναν άνδρα, που προσπαθώντας να χάσει βάρος έπινε χυμό από celery, καρότα, μαϊντανό, παντζάρια μαζί με τα φύλλα τους και σπανάκι. Οι νεφροί του άνδρα υπέστησαν σοβαρή βλάβη. Οι γιατροί του στην κλινική Mayo συνταγογράφησαν αιμοκάθαρση και μια δίαιτα χαμηλή σε οξαλικά. Σταμάτησε να πίνει αυτόν τον χυμό λαχανικών. Χρειάστηκαν περισσότεροι από τέσσερις μήνες για να βελτιωθεί η νεφρική του λειτουργία (36).
Ας εξετάσουμε την περίπτωση ενός άνδρα 81 ετών από την Πενσυλβάνια που ακολουθούσε επιμελώς μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά για χρόνια, με καταστροφικά αποτελέσματα. Αυτός ο ασθενής είχε προηγουμένως υγιείς νεφρούς, κανένα ουροποιητικό σύμπτωμα κανενός είδους και κανένα ιστορικό λίθων στους νεφρούς. Τελικά έπαθε ένα επεισόδιο οξείας νεφρικής βλάβης. Οι γιατροί του κατηγόρησαν τη δίαιτά του με οξαλικά, η οποία περιείχε καθημερινά λυκοπένιο (μέσω πελτέ ντομάτας), αντιοξειδωτικά (μέσω λαχανικών, σκόνη κακάο και φύτρο σιταριού) και έντονη χρήση γάλακτος αμυγδάλου και ξηρούς καρπούς. Οι γιατροί του συνέστησαν να ακολουθήσει μια δίαιτα χαμηλή σε οξαλικά, να πίνει πολλά υγρά, να σταματήσει τη βιταμίνη C και να πάρει οξικό ασβέστιο για να δεσμεύσει τα οξαλικά στα έντερα» (37).
Οι ερευνητές περιγράφουν μια σπάνια περίπτωση δίαιτας υψηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά που προορίζεται για θεραπεία του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου που προκάλεσε οξαλική νεφροπάθεια. Μια γυναίκα 59 ετών με ιστορικό ελεγχόμενης υπέρτασης παρουσίασε κρεατινίνη 1,8 mg/dL, αυξημένη από την αρχική τιμή 1,3 mg/dL. Η δίαιτά της περιλάμβανε έξι κουταλιές της σούπας σπόρους chia και πέντε χούφτες αμύγδαλα καθημερινά για τη διαχείριση των συμπτωμάτων του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Μεταπήδησε σε δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά, με βελτίωση στους εργαστηριακούς δείκτες (38).

Αποδείξεις ότι η βλάβη από τα οξαλικά επηρεάζει πολλά όργανα και ιστούς του σώματος και δεν περιορίζεται στους νεφρούς
Τα άτομα με πρωτοπαθή υπεροξαλουρία υποφέρουν πολύ από διάφορους συνδυασμούς μυοσκελετικού πόνου, τάση για κατάγματα οστών, παθήσεις των αρθρώσεων, δερματικά προβλήματα, καθυστέρηση της ανάπτυξης, καρδιακές αρρυθμίες, αγγειακή φλεγμονή, αθηροσκλήρωση, οφθαλμική βλάβη, νευρική βλάβη, εγκεφαλική βλάβη, εγκεφαλικό επεισόδιο, αναιμία, χαμηλές μετρήσεις αιμοσφαιρίων και χαμηλά επίπεδα θυρεοειδικών και σεξουαλικών ορμονών – που όλα αυτά προκαλούνται από τα υψηλά επίπεδα οξαλικών στο σώμα τους (39-44). Αυτή η λίστα είναι σχεδόν πανομοιότυπη – όχι τυχαία – με τη λίστα των καταστάσεων που βελτιώνονται με την κατανάλωση μιας δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά σε άτομα που δεν έχουν πρωτοπαθή υπεροξαλουρία.

Τα οξαλικά μπορούν να προκαλέσουν υποθυρεοειδισμό
Μια μελέτη σε αρουραίους διαπίστωσε ότι οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά προκάλεσαν υποθυρεοειδισμό (45). Οι κρύσταλλοι οξαλικού βρίσκονται συχνά στον θυρεοειδή ιστό. Η συγκέντρωση αυξάνεται όσο μεγαλώνει η ηλικία σας. Τα οξαλικά στον θυρεοειδή αδένα μπορεί να κάνουν τον ασθενή να αναπτύξει υποθυρεοειδισμό, αλλά οι αυξήσεις των οξαλικών μπορεί επίσης να σχετίζονται με την ανάπτυξη αυτο-αντισωμάτων στο μόριο συν-σηματοδότησης του θυρεοειδούς που ονομάζεται p62.

Τα οξαλικά βλάπτουν το ανοσοποιητικό σύστημα
Τα οξαλικά στον μυελό των οστών τραυματίζουν τα ανώριμα κύτταρα του αίματος και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού καθώς σχηματίζονται (46). Τα κυκλοφορούντα ανοσοκύτταρα υφίστανται επίσης τραυματισμό στην κυκλοφορία του αίματος μετά από γεύματα με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά οξέα (47).

Τα οξαλικά προκαλούν πεπτικά προβλήματα
Τα οξαλικά μπορεί να βλάψουν την πεπτική οδό και τα υγιή βακτήρια που ζουν εκεί, προκαλώντας τόσο αυξημένη διαπερατότητα όσο και δυσβίωση (48-49).

Τα οξαλικά προκαλούν νευρική και εγκεφαλική βλάβη
Το οξαλικό είναι μια νευροτοξίνη που καταστρέφει την ικανότητα του εγκεφάλου και των νευρικών κυττάρων να παράγουν ενέργεια και να λειτουργούν σωστά. Η βλάβη στα νεύρα και η πρόκληση φλεγμονής από τα οξαλικά μπορεί να οδηγήσει σε παράλυση του προσώπου, απώλεια ομιλίας, άγχος, κατάθλιψη, ημικρανίες, γνωστικά προβλήματα και πολλά άλλα (50-51).

Τα οξαλικά βλάπτουν το αγγειακό σύστημα
Τα αυξημένα επίπεδα οξαλικών εμποδίζουν τη φυσιολογική λειτουργία και επισκευή των ενδοθηλιακών κυττάρων (52-54).

Τα οξαλικά βλάπτουν την καρδιά
Η υπερφόρτωση οξαλικών μπορεί να βλάψει τον καρδιακό ιστό (προκαλώντας ίνωση) και επίσης να διαταράξει τους ηλεκτρολύτες είτε μέσω οξείας ανεπάρκειας μαγνησίου ή καλίου είτε λόγω ηλεκτρικής βλάβης στο σύστημα αγωγιμότητας της καρδιάς, οδηγώντας σε αιφνίδιο θάνατο (55). Τα αυξημένα οξαλικά στον ορό είναι ένας παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά συμβάντα και αιφνίδιο καρδιακό θάνατο σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση (56-57).

Τα οξαλικά προκαλούν βλάβη στις αρθρώσεις
Η αρθρίτιδα, η ουρική αρθρίτιδα και η βλάβη των αρθρώσεων είναι φλεγμονώδεις αποκρίσεις στους κρυστάλλους οξαλικού. Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση (η οποία μπορεί να αυξήσει την κατακράτηση οξαλικών στο σώμα) αναπτύσσουν ασβεστοποιημένο με οξαλικά χόνδρο και πόνο στις αρθρώσεις (58). Οι ανοσολογικές αντιδράσεις στους κρυστάλλους οξαλικού στα αιμοφόρα αγγεία είναι γνωστό ότι προκαλούν τον πόνο της ουρικής αρθρίτιδας και οδηγούν σε μεγαλύτερη βλάβη των αρθρώσεων και ίνωση. Στη δεκαετία του 1930, όταν οι πόνοι της αρθρίτιδας κάποιου φούντωσαν μετά την κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά, ονομαζόταν «οξαλική ουρική αρθρίτιδα/ποδάγρα» (59).

Τα οξαλικά προκαλούν εύθραυστα οστά και πιθανώς να αποτελούν αιτία της επιδημίας οστεοπόρωσης που παρατηρείται στις μέρες μας 
Τα οστά και τα δόντια μπορεί να υποστούν ανεπάρκεια μετάλλων λόγω υπερφόρτωσης οξαλικών και αποτελούν κοινές θέσεις συσσώρευσης κρυστάλλων. Τα οστά γίνονται σκληρότερα και πιο πυκνά, αλλά πιο πορώδη, εύθραυστα και επιρρεπή σε κατάγματα (60-61). Μετά τα γεύματα με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικό οξύ, η «λαθροθηρία» ασβεστίου του οξαλικού οξέος μειώνει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Η προκύπτουσα ανισορροπία ηλεκτρολυτών και η έλλειψη ασβεστίου στο αίμα και σε άλλα σωματικά υγρά απαιτούν από το σώμα να εκλύσει το ασβέστιο και άλλα μέταλλα από τα οστά για να αντισταθμίσει. Έτσι, η υπερκατανάλωση τροφών πλούσιων σε οξαλικά είναι κατά πάσα πιθανότητα η αιτία της επιδημίας οστεοπόρωσης που παρατηρούμε στις σύγχρονες κοινωνίες.

Τα οξαλικά προκαλούν αναιμία
Η αναιμία μπορεί να προκληθεί από κρυστάλλους οξαλικού που εκτοπίζουν τον μυελό των οστών και παρεμποδίζουν την παραγωγή υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων ή από το οξαλικό οξύ που ταξιδεύει στην κυκλοφορία του αίματος, παρεμποδίζοντας έτσι τα ένζυμα που απαιτούνται για την παραγωγή ενέργειας των ερυθρών αιμοσφαιρίων και προκαλώντας την έκρηξη των ερυθρών αιμοσφαιρίων (που ονομάζεται αιμολυτική αναιμία) (62-64).

Τα οξαλικά μπορούν να μετατρέψουν φυσιολογικά κύτταρα σε καρκινικά
Επιστήμονες απέδειξαν σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο BMC Cancer το 2015  ότι η χρόνια έκθεση σε ιονικό οξαλικό μεταβάλλει τα κύτταρα του μαστού, μετατρέποντας τα φυσιολογικά κύτταρα του μαστού σε καρκινικά κύτταρα (65).

Τα οξαλικά μπορούν να προκαλέσουν αυτοάνοσα νοσήματα
Τα οξαλικά μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις φλεγμονοσωμάτων που μπορεί να μπερδέψουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα και να οδηγήσουν σε αυτοανοσία (66-67). Η Susan Costen Owens σε άρθρο της στην ιστοσελίδα Celiac.com (ιστοσελίδα εξειδικευμένη για την κοιλιοκάκη, που είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα) γράφει μεταξύ άλλων: «Οι κρύσταλλοι ουρικού οξέος που σχετίζονται με την ουρική αρθρίτιδα ή άλλα κυτταρικά υπολείμματα μπορούν επίσης να πυροδοτήσουν το φλεγμονόσωμα, όπως και οι κρύσταλλοι οξαλικών, που μπορεί να είναι σημαντικοί για την κοιλιοκάκη, καθώς οι επιστήμονες έχουν βρει υψηλότερα επίπεδα οξαλικών στην κοιλιοκάκη. Αυτοί οι κρύσταλλοι πρέπει να φτάσουν σε μια κρίσιμη συγκέντρωση για να δημιουργήσουν αυτόν τον μηχανισμό κινδύνου για τα κύτταρα στα φαγοκύτταρα. Στο παρελθόν, κανείς δεν γνώριζε πραγματικά ότι τα οξαλικά θα μπορούσαν να έχουν σημαντική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα εκτός από αυτό που κάνουν στους νεφρούς. Οι επιστήμονες για τόσα χρόνια πίστευαν ότι ο νεφρός μόνο περιείχε κύτταρα που τα οξαλικά θα μπορούσαν να επηρεάσουν. Γι’ αυτό δεν μελετήθηκαν άλλοι τύποι κυττάρων. Τουλάχιστον τώρα, συνειδητοποιούμε ότι αυτή η στενή εστίαση βασίστηκε σε κάποια πρόωρα συμπεράσματα. Θα έπρεπε να γνωρίζουμε να δούμε ευρύτερα επειδή υπήρχαν τόσα πολλά στοιχεία από την πρωτοπαθή υπεροξαλουρία, μια γενετική διαταραχή όπου ένα ελαττωματικό ήπαρ παράγει οξαλικά που ταξιδεύουν σε ολόκληρο το σώμα, δημιουργώντας μια κατάσταση που ονομάζεται οξάλωση. Έτσι ξέρουμε ότι τα οξαλικά πηγαίνουν σε όλο το σώμα. Για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, κανείς δεν μετρούσε τα οξαλικά εκτός της νεφρικής νόσου, παρόλο που υπήρχαν λίγες εξαιρέσεις, όπως σε άτομα μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση, σε κοιλιοκάκη και στην κυστική ίνωση και τελικά στον αυτισμό. Επειδή υπήρχε ήδη βιβλιογραφία σχετικά με τα οξαλικά στην κοιλιοκάκη, όταν ξεκίνησε το έργο μας, αρχίσαμε να ενημερώνουμε το κοινό για αυτούς τους συνδέσμους… Πιο πρόσφατα έχουμε γράψει μια σειρά άρθρων για τα οξαλικά σε αυτό το περιοδικό, συζητώντας την επιστήμη, καθώς και πρακτικά ζητήματα σχετικά με τον τρόπο μείωσης των οξαλικών ενώ κάνετε δίαιτα χωρίς γλουτένη. Αυτό δούλευε με τη γνώση που είχαμε τότε, αλλά τώρα ξέρουμε ότι αυτό το θέμα των φλεγμονοσωμάτων ήταν μέρος της ιστορίας που δεν γνωρίζαμε, αλλά υπόσχεται μεγάλη πιθανή αντιμετώπιση του, γιατί θα μπορούσαν να υπάρξουν επιπλοκές στην κοιλιοκάκη που δεν επιλύονται απλώς με το να μην καταναλώνει κάποιος γλουτένη… Ένας διαφορετικός λόγος για να σκεφτούμε μια πιθανή συνέργεια μεταξύ μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη και μιας δίαιτας με μειωμένα οξαλικά προήλθε από μια πρόσφατη δημοσκόπηση που έγινε από το Oxalate Project... Αυτά τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι η πλειοψηφία όσων ανέφεραν θετικές επιδράσεις στην αυτοάνοση νόσο τους μειώνοντας τα οξαλικά είχαν εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά πριν μειώσουν τα οξαλικά. Περιέργως, το 58% όσων απάντησαν στη δημοσκόπηση είπαν ότι ήταν επίσης χωρίς γλουτένη, αλλά μόνο το 16% είχε κοιλιοκάκη. Όσοι ήταν και χωρίς γλουτένη και με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά ανέφεραν 10% υψηλότερη θετική επίδραση από τη μείωση του οξαλικού σε σχέση με εκείνους που δεν ήταν επίσης ελεύθεροι γλουτένης. Αυτό θα μπορούσε να είναι σημαντικό» (68).

Οξαλικά και αυτισμός
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2012 στο περιοδικό της Ευρωπαϊκής Παιδονευρολογικής Εταιρείας  έδειξε ότι τα οξαλικά έχουν παθογενετικό ρόλο στον αυτισμό (69). Όπως αναφέρει ο William Shaw, PhD, «Τα οξαλικά στα ούρα είναι πολύ υψηλότερα στα άτομα με αυτισμό από ό,τι στα φυσιολογικά παιδιά… Μια ολοκαίνουργια δίαιτα χρησιμοποιείται εκτενώς για τη θεραπεία παιδιών με αυτισμό και άλλες διαταραχές. Η ερευνήτρια με το όνομα Susan Owens ανακάλυψε ότι η χρήση μιας δίαιτας χαμηλής σε οξαλικά μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα σε παιδιά με αυτισμό. Για παράδειγμα, μια μητέρα με έναν γιο με αυτισμό ανέφερε ότι έγινε πιο συγκεντρωμένος και ήρεμος, ότι έπαιζε καλύτερα, ότι περπατούσε καλύτερα και είχε μείωση του πόνου στα πόδια μετά από δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά. Πριν από τη δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά, το παιδί της με δυσκολία μπορούσε να ανέβει τις σκάλες. Μετά τη δίαιτα ανέβαινε πολύ εύκολα τις σκάλες. Πολλές εκατοντάδες παιδιά με αυτισμό σε όλο τον κόσμο τοποθετούνται τώρα σε αυτή τη δίαιτα με καλά αποτελέσματα» (70). Τα γαστρεντερικά προβλήματα είναι κοινά σε παιδιά με αυτισμό και η εντερική διαπερατότητα πιθανότατα παίζει ρόλο. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η αυξημένη διαπερατότητα μπορεί να επιτρέψει στα οξαλικά να διαταράξουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να παρεμποδίσουν τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Οξαλικά και αιδοιοειδίτιδα-αιδοιοδυνία
Η αιδοιοδυνία είναι πόνος, μούδιασμα και τσούξιμο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, συγκεκριμένα στην είσοδο του κόλπου. Πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, το Vulvar Pain Foundation ξεκίνησε ένα έργο υπό τη διεύθυνση του Δρα Clive Solomons, ο οποίος είναι ειδικός στις διαταραχές του συνδετικού ιστού. Το έργο τους διερεύνησε τα οφέλη μιας δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά για την επίλυση αυτής της διαταραχής πόνου. Όχι μόνο αυτή η στρατηγική έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε πολλές γυναίκες, αλλά έχει επίσης βοηθήσει τις ίδιες γυναίκες να επιλύσουν άλλα προβλήματα υγείας που μπορεί επίσης να έχουν κάποια σχέση με τα οξαλικά. Η υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά στα ούρα έχει συσχετιστεί με αιδοιοειδίτιδα (φλεγμονή στην κολπική περιοχή) (71) και αιδοιοδυνία (72). Σε μια πιλοτική μελέτη σε άτομα με αιδοιοειδίτιδα, μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε οξαλικά οδήγησε σε ανταπόκριση στο 37% των γυναικών, παρά τη μη αφύσικη απέκκριση στα ούρα στα άτομα (73).

Η χαμένη εποχικότητα των τροφών και η προώθηση κάποιων τροφών πλούσιων σε οξαλικά ως «υπερτροφές» επιδεινώνουν το πρόβλημα
Παλιότερα οι άνθρωποι έτρωγαν τροφές που ήταν εποχιακές και δεν ήταν διαθέσιμες όλο τον χρόνο. Η διαθεσιμότητα τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά που βλέπουμε σήμερα είναι άνευ προηγουμένου. Η συνεχής κατανάλωση που βλέπουμε σήμερα αποτυγχάνει να προσφέρει ελεύθερο χρόνο όταν το σώμα μπορεί να αποβάλλει τα συσσωρευμένα οξαλικά. Ακόμη χειρότερα, πολλά τρόφιμα με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε οξαλικά έχουν ανέλθει στη θέση των «υπερτροφών», όπως: σπανάκι, αμύγδαλα (και οι περισσότεροι ξηροί καρποί), παντζάρια και σέσκουλα, βατόμουρα, πατάτες και γλυκοπατάτες, τσάι, σοκολάτα και σπόροι chia. Η διατροφολόγος Sally Norton, πρωτοπόρος στην έρευνα των οξαλικών, έχει ευαισθητοποιήσει τον κόσμο με δημοσιεύσεις της και με πολλές συνεντεύξεις της στο youtube ή σε άλλες παρόμοιες πλατφόρμες παρουσίασης βίντεο σχετικά με την επικινδυνότητα των οξαλικών και καυτηριάζει το γεγονός πώς το πλασάρισμα κάποιων πλούσιων σε οξαλικά τροφών ως «υπερτροφών» τελικά μπορεί να βλάψει την υγεία μας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Annu Rev Plant Biol. 2005;56:41-71.
2. Poultry Science. 26, 6, 1947, 582-587. https://doi.org/10.3382/ps.0260582
3. Aust Vet J. 1974 Mar;50(3):131-2.
4. Aust Vet J. 1981 Dec;57(12):554-7.
5. The Journal of Agricultural Science. 1981, 97(3), 507-514.
6. J Anim Physiol Anim Nutr (Berl). 2013 Aug;97(4):605-14.
7. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences. 2008, 32(3):199-205.
8. Kidney Int 2000;57(4):1662–1667.
9. Kidney Int 2003;63(3):1037–1043.
10. American Institute of Physics; 2007. p. 176–182.
11. Nutrients. 2020 Dec 28;13(1):62.
12. Am J Physiol Renal Physiol. 2019 Mar 1;316(3):F409-F413.
13. World J Urol. 2005 Nov;23(5):324-9.
14. Am J Clin Nutr. 1989 Oct;50(4):830-2.
15. Biochem J. 1945;39(3):237.
16. The Journal of Nutrition. 1939, 18, 3, 233-246. https://doi.org/10.1093/jn/18.3.233
17. NDT Plus. 2009 Dec;2(6):485-8.
18. Lancet. 1989 Dec 23-30;2(8678-8679):1524.
19. Mon J Med Sci. 1849 Aug;3(38):943–51.
20. The Journal of Urology. 1941, 46, 1, 82-88.
21. Norton S. Toxic Superfoods.‎ Rodale Books. 2023.
22. J Am Soc Nephrol. 2013 Oct;24(10):1617-26.
22. J Am Soc Nephrol. 2018 Jun;29(6):1615-1623.
23. Kidney Int. 2011 Dec;80(11):1146-58.
24. J Urol. 2005 Sep;174(3):943-7; discussion 947.
25. Urol Res. 2007 Jun;35(3):111-7.
26. Am J Physiol Renal Physiol. 2019 Mar 1;316(3):F409-F413.
28. Kidney Int Rep. 2020 May 7;5(7):1040-1051.
29. Nat Rev Dis Primers. 2016 Feb 25;2:16008.
30. Front Biosci. 2003 May 1;8:s584-94.
31. J Transl Med. 2013 Dec 12;11:306.
32. J Am Soc Nephrol. 2007 Jul;18(7):2198-204.
33. Williamson L. Liam Hemsworth Says He Was Forced to Stop Vegan Diet After Health Scare. Australian Men’s Health. May 2020.
34. Henderson S. Liam Hemsworth Is Back in Action. Men’s Health, April 13, 2020.
35. Am J Kidney Dis. 2018 Feb;71(2):281-286.
36. Am J Med. 2013 Sep;126(9):768-72.
37. BMJ Case Rep. 2019 Sep 16;12(9):e231284.
38. BMJ Case Rep. 2020 Nov 30;13(11):e237212.
39. Endocr Pract. 2017 Dec;23(12):1414-1424.
40. Pediatr Nephrol. 1996, 10, 677-678.
41. Am J Ophthalmol. 2002 Jul;134(1):134-7.
42. J Neuroimaging. 2014 Jul-Aug;24(4):411-3.
43. Muscle Nerve. 2015 Mar;51(3):449-54.
44. Am J Kidney Dis. 1997 Jun;29(6):947-52.
45. Toxicol Appl Pharmacol. 1979 May;48(3):409-14.
46. Bone. 2015 Dec;81:161-167.
47. Redox Biol. 2018 May;15:207-215.
48. Mon J Med Sci. 1849 Aug;3(38):943–51.
49. Lancet. 1925, 205, 5300, 673. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(01)21907-2
50. Acta Neurol Taiwan. 2010 Dec;19(4):287-91.
51. J Appl Toxicol. 1994 May-Jun;14(3):233-7.
52. Atherosclerosis. 2004 Apr;173(2):321-8.
53. Arch Pathol. 1974 Feb;97(2):107-10.
54. Curr Opin Nephrol Hypertens. 2016 Jul;25(4):363-71.
55. Arch Intern Med. 1974 Aug;134(2):250-2.
56. J Am Soc Nephrol. 2021 Sep;32(9):2375-2385.
57. Korean J Intern Med. 2022 Jan;37(1):167-178.
58. JAMA. 1988 Sep 2;260(9):1280-2.
59. Ann Intern Med. 1982 Jul;97(1):36-42.
60. Front Biosci. 2003 Sep 1;8:s1084-106.
61. AJR Am J Roentgenol. 1981 May;136(5):935-9.
62. Am J Hematol. 2008 Jun;83(6):515-6.
63. Blood. 2012 Jul 5;120(1):8.
64. Int J Nephrol. 2011;2011:679160.
65. BMC Cancer 2015;15:761.
66. J Clin Invest 2013;123(1):236–246.
67. Pediatr Nephrol Berl Ger 2016;31(4):535–544.
68. Susan Costen Owens. Celiac and the Inflammasome: Reasons for the Relevance of Oxalate and other Triggers. J Gluten Sensit Summer 2016 Issue. https://www.celiac.com/celiac-disease/celiac-and-the-inflammasome-reasons-for-the-relevance-of-oxalate-and-other-triggers-r3803/
69. Eur J Paediatr Neurol. 2012 Sep;16(5):485-91.
70. Shaw W. Oxalates Control is a Major New Factor in Autism Therapy. March 24, 2015. Mosaic Diagnostics. https://mosaicdx.com/resource/oxalates-control-is-a-major-new-factor-in-autism-therapy/
71. J Reprod Med. 2006 Jun;51(6):500-2.
72. Am J Obstet Gynecol. 1997 Sep;177(3):507-11.
73. J Obstet Gynaecol. 1999 May;19(3):271-2.

Ο Μάριος Δημόπουλος γεννήθηκε το 1975 στον Πειραιά. Σπούδασε αρχικά φιλολογία με ειδικότητα στη γλωσσολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη συνέχεια λόγω του ενδιαφέροντός του στις φυσικές και εναλλακτικές θεραπείες σπούδασε στο εξωτερικό διατροφολογία και φυσικοπαθητική (naturopathy). Έχει ειδικευθεί στη χρήση διατροφικών συμπληρωμάτων και εστιάζει την έρευνά του στην πρόληψη των ασθενειών με σωστή διατροφή, με χορήγηση βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών ουσιών υπό μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων και με χορήγηση φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων. Είναι καθηγητής διατροφολογίας στη σχολή Natural Health Science (Ελλάδα), όπου διδάσκει για τα διατροφικά συμπληρώματα σε φαρμακοποιούς, διαιτολόγους, διατροφολόγους και εναλλακτικούς θεραπευτές. Ο Μάριος Δημόπουλος έχει γράψει 36 βιβλία για θέματα υγείας. Εδώ το πλήρες βιογραφικό του.

Ένα αρκετά συχνό πρόβλημα στις μέρες μας, στη διατήρηση ή μείωση του σωματικού βάρους, είναι η διαρκής πείνα ή το αίσθημα ανάγκης για γλυκό που οδηγεί συνήθως σε υπερκατανάλωση φαγητού ή/ και συχνή κατανάλωση γλυκών, ζάχαρης ή τροφίμων που έχουν γλυκαντικές ουσίες. 

Ποιος είναι ο ορισμός της πείνας;
Πείνα ονομάζεται η έντονη επιθυμία που δίνει σήμα στον οργανισμό ότι χρειάζεται τροφή. Το αίσθημα αυτό συνήθως εμφανίζεται εξαιτίας δύο παραγόντων. Πρώτος στη λίστα είναι το άδειο στομάχι που συστέλλεται και «γουργουρίζει» δηλώνοντας την έλλειψη τροφής. Το άδειο στομάχι πυροδοτεί την έκκριση της γκρελίνης, που είναι η ορμόνη της πείνας. Η γκρελίνη στέλνει σήμα στον εγκέφαλο και σηματοδοτεί την πείνα. Όσο πιο υψηλά είναι τα επίπεδά της, τόσο πιο έντονη είναι η ανάγκη για φαγητό. Ο άλλος παράγοντας είναι η έλλειψη κάποιων θρεπτικών συστατικών από την κυκλοφορία του αίματος. Η πείνα και η όρεξη καθορίζονται από τα επίπεδα γλυκόζης, αμινοξέων και λιπαρών οξέων στο αίμα. Όσο πιο χαμηλά είναι τα επίπεδά τους τόσο αυξάνεται το αίσθημα της πείνας προκειμένου να αναπληρώσει το σώμα την έλλειψη ενέργειας.
Αντίστοιχα, το σώμα θεωρεί ότι υπάρχει επάρκεια ενέργειας όταν τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών είναι υψηλά και έτσι μειώνει το αίσθημα της πείνας.

Εγώ γιατί πεινάω συνέχεια;
Το αέναο αίσθημα πείνας μπορεί να προέρχεται από διάφορους παράγοντες.
Αρχικά, η μειωμένη πρόσληψη πρωτεΐνης. Η πρωτεΐνη είναι ένα θρεπτικό συστατικό που βοηθά να επέλθει πιο γρήγορα ο κορεσμός και να διατηρηθεί το αίσθημα πληρότητας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από την κατανάλωση ενός γεύματος χωρίς ή με μειωμένη ποσότητα πρωτεΐνης.
Έπειτα, εκτός της πρωτεΐνης, τα λιπαρά τρόφιμα καθυστερούν τη γαστρική κένωση και διατηρούν το αίσθημα πληρότητας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Παρόλα αυτά πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις επιλογές μας, καθώς είναι πολύ εύκολο να πέσουμε στην παγίδα και να επιλέξουμε τρόφιμα με κορεσμένα και τρανς λιπαρά που οδηγούν σε αναρίθμητα προβλήματα υγείας. Γι αυτό, επιλέγουμε τρόφιμα αυξημένα σε καλής ποιότητας λιπαρά (π.χ. ελαιόλαδο, ελιές, ξηρούς καρπούς, λιπαρά ψάρια).
Επίσης, μια διατροφή χαμηλή σε φυτικές ίνες μπορεί να δημιουργεί ένα μόνιμο αίσθημα πείνας. Οι φυτικές ίνες καθορίζουν επίσης την ταχύτητα του κορεσμού και του αισθήματος της πείνας. Τα συστατικά αυτά έχουν την ιδιότητα να διογκώνονται μετά την κατανάλωσή τους και να γεμίζουν πιο γρήγορα το στομάχι. Έτσι, ο κορεσμός επέρχεται πιο γρήγορα και διατηρείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, καθώς καθυστερούν τη γαστρική κένωση και η πέψη γίνεται με πιο αργό ρυθμό.
Επιπλέον, η κατανάλωση νερού συμβάλει σημαντικά στη ρύθμιση της πείνας. Το νερό και ιδίως η κατανάλωσή του πριν το γεύμα οδηγεί πιο γρήγορα στο αίσθημα πληρότητας. Συχνό είναι το φαινόμενο της σύγχυσης μεταξύ δίψας και πείνας για αυτό φροντίζουμε να ενυδατώνουμε τον οργανισμό επαρκώς.
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την πείνα είναι η έλλειψη ύπνου, η κατανάλωση αλκοόλ, η λήψη φαρμάκων (αντικαταθλιπτικά, κορτικοστεροειδή, αντιεπιληπτικά κ.α)

Μήπως όμως είναι συναισθηματική πείνα;
Το αίσθημα της πείνας μπορεί να οφείλεται πέρα από βιολογικούς και σε ψυχολογικούς παράγοντες. Συναισθήματα όπως άγχος, πίεση, στεναχώρια ή και βαρεμάρα μπορεί να οδηγήσουν στην ανάγκη κατανάλωσης τροφής προκειμένου να περιοριστεί το εκάστοτε συναίσθημα.
Το στρες είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους εμφάνισης συναισθηματικής πείνας. Η κορτιζόλη, που είναι η ορμόνη του στρες, αυξάνει το αίσθημα της πείνας. Συνήθως, τα άτομα με χρόνιο στρες καταλήγουν σε λανθασμένες διατροφικές επιλογές (comfort food) που είναι αυξημένες σε υδατάνθρακες, ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ακούμε το σώμα μας και να προσπαθούμε να αναγνωρίσουμε το είδος της πείνας. Έπειτα, όσο πιο ισορροπημένη είναι η διατροφή, πλούσια σε πρωτεΐνη, καλά λιπαρά και φυτικές ίνες, τόσο πιο εύκολο θα είναι να καταπολεμήσετε το αίσθημα της συναισθηματικής πείνας.

Θέλω γλυκό όμως μετά το φαγητό; Γιατί;
Η ανάγκη για κατανάλωση γλυκού μπορεί να προέρχεται από διάφορους παράγοντες.
Μετά από μία δύσκολη και κουραστική μέρα, τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης είναι πιθανό να δημιουργούν την ανάγκη για κατανάλωση ζάχαρης. Η σεροτονίνη είναι μία ορμόνη που φτιάχνει τη διάθεση. Η πρόσληψη σακχάρων μπορεί να βοηθήσει στην αύξησή της και ενεργοποιεί και το αίσθημα της ευχαρίστησης. Έτσι, λόγω της ανάγκης για χαλάρωση και αποφόρτιση καταλήγει κάποιος να θέλει να φάει γλυκό μετά το φαγητό.
Ένα γεύμα υψηλό σε υδατάνθρακες ή γενικότερα ένα γεύμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη (με γλυκά, χυμούς, λευκό ψωμί, λευκά ζυμαρικά) έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων σακχάρου, την έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας και την απότομη πτώση μετά το φαγητό. Προκειμένου ο οργανισμός να αντιμετωπίσει αυτή την υπογλυκαιμία, αναζητά τροφές όπως η ζάχαρη που θα αυξήσουν γρήγορα τη γλυκόζη του αίματος. Μεγαλύτερη ευαισθησία σε τέτοιου είδους διακυμάνσεις, δείχνουν τα άτομα με διαβήτη ή προδιαβήτη.
Η έλλειψη κορεσμού από το ίδιο το γεύμα μπορεί, επίσης, να δημιουργήσει ανάγκη για γλυκό. Αυτό προκύπτει επειδή το γεύμα δεν είναι επαρκές σε ποσότητα, θερμίδες ή θρεπτικά συστατικά. Η πολύωρη νηστεία μειώνει τη γλυκόζη στο αίμα και αυξάνει το αίσθημα της πείνας και της άμεσης ανάγκης για γλυκό, προκειμένου να επέλθει ευγλυκαιμία στον οργανισμό και να καλυφθεί ο οργανισμός ενεργειακά.

Και τι μπορεί να με βοηθήσει;
Και φτάνουμε στο πολυπόθητο ερώτημα. Τι μπορεί να σε βοηθήσει να μην πεινάς συνέχεια, να μην έχεις μεταγευματικές λιγούρες;
Η κατανάλωση φυτικών ινών, ώστε να αισθανόμαστε χορτάτοι για αρκετό χρονικό διάστημα. Καθυστερώντας την πέψη του φαγητού, αργεί να επανεμφανιστεί το αίσθημα της πείνας. Επιπλέον, εξισορροπούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Έτσι, δεν καταναλώνουμε περίσσεια τροφής και δεν αυξάνετε το σωματικό βάρος. Δημοφιλείς πηγές φυτικών ινών που έχουν συσχετιστεί με τον κορεσμό και την απώλεια βάρους είναι ο φλοιός ψύλλιου, η βρώμη, ο λιναρόσπορος, η πηκτίνη και φυσικά η γλυκομαννάνη που έχει αποδειχθεί ότι μειώνει και την όρεξη.
Εκτός όμως από την επίτευξη του κορεσμού, σημαντική είναι και η ευγλυκαιμία στον οργανισμό. Η ισορροπία του σακχάρου αίματος είναι απαραίτητη για να περιοριστεί η συχνότητα του αισθήματος της πείνας και για να μην καταναλώνει κάποιος αλόγιστα γλυκά, μετά την έντονη επιθυμία που του δημιουργείται. Μερικά βότανα και ουσίες που βοηθούν στην επίτευξη της ευγλυκαιμίας είναι η κανέλα, τα φύλλα μπανάνας, το gymnema sylvestre, το bitter melon και ο καρπός άρκευθου. Επίσης, η γλυκόριζα και η ουσία guggul έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν στον έλεγχο του σωματικού βάρους και στην ενίσχυση του μεταβολισμού.

Βιβλιογραφία 
-Chambers, L., McCrickerd, K. and Yeomans, M. R. (2015) ‘Optimising foods for satiety’, Trends in Food Science and Technology. doi: 10.1016/j.tifs.2014.10.007.
-Drewnowski, A., Mennella, J., Johnson, S. (2012) ‘Sweetness and Food Preference’, The Journal of Nutrition. doi: 10.3945/jn.111.149575.
-Gendall, K. A., Joyce, P. R. and Abbott, R. M. (1999) ‘The effects of meal composition on subsequent craving and binge eating’, Addictive Behaviors. doi: 10.1016/S0306-4603(98)00046-X.
-Mela DJ. Determinants of food choice: relationships with obesity and weight control. Obes Res. 2001 Nov;9 Suppl 4:249S-255S.
-Rolls, B. J., Laster, L. J., & Summerfelt, A. (1991). Meal order reversal: effects of eating a sweet course first or last. Appetite, 16(2), 141–148. https://doi.org/10.1016/0195-6663(91)90039-u
-Silva, E. (2013, September 17). Why do I crave sweets after a meal? Naturade. https://www.naturade.com/why-do-i-crave-sweets-after-a-meal/
-Yanovski, S. (2003) ‘Sugar and Fat: Cravings and Aversions’, The Journal of Nutrition. doi: 10.109Mela DJ. Determinants of food choice: relationships with obesity and weight control. Obes Res. 2001 Nov;9 Suppl 4:249S-255S.
-Yamamoto T. Central mechanisms of roles of taste in reward and eating. Acta Physiol Hung. 2008 Jun;95(2):165-86.3/jn/133.3.835s.

Ο αριθμός των ανθρώπων που υποφέρουν από συμπτώματα τουλάχιστον μιας μορφής αλλεργίας φαίνεται να αυξάνεται συνεχώς. Η έκθεση σε αλλεργιογόνα πυροδοτεί το ανοσοποιητικό σύστημα να απελευθερώσει ισταμίνη και αντισώματα στον οργανισμό, προκαλώντας την εμφάνιση αλλεργικών συμπτωμάτων.
Μια από τις πιο συνηθισμένες αλλεργικές αντιδράσεις είναι η αλλεργική ρινίτιδα, που προκαλείται από τη γύρη των δέντρων, των λουλουδιών και το γρασίδι. Εν τω μεταξύ, άλλοι αλλεργιογόνοι παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν τροφές, ζώα και ακάρεα, διάφορα υλικά όπως μαλλί ή μέταλλα, χημικές ουσίες όπως καθαριστικά και καλλυντικά.
Μην αφήσετε συμπτώματα όπως η φαγούρα στα μάτια και η καταρροή να σας κυριεύσουν αυτή την εποχή της αλλεργικής ρινίτιδας. Ξεπεράστε τις αλλεργίες σας με φυσικές θεραπείες που μπορούν να σας βοηθήσουν να ανακουφιστείτε αποτελεσματικά από τα ερεθιστικά συμπτώματα.

Βιταμίνη C
Η βιταμίνη C είναι θεμελιώδους σημασίας για διάφορες λειτουργίες του οργανισμού και είναι ένα υδατοδιαλυτό θρεπτικό συστατικό που έχει αποδειχθεί ότι δρα ως φυσικό αντιισταμινικό. Έτσι, η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης C μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από τις αλλεργίες και τη μείωση των συμπτωμάτων.
Η βιταμίνη C μπορεί επίσης να καταστείλει τη φλεγμονή που προκαλούν οι αλλεργικές αντιδράσεις, αυξάνοντας τη λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε μελέτη που διεξήχθη στη Νότια Κορέα, η υψηλή πρόσληψη βιταμίνης C συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων αλλεργικής ρινίτιδας σε μαθητές.

Βιταμίνη D
Καθώς η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι διαδεδομένη, η υγειονομικές αρχές της Αγγλίας συνιστά σε όλους τους ενήλικες και τα παιδιά να λαμβάνουν συμπληρωματική δόση 400IU την ημέρα. Η βιταμίνη D, που αναφέρεται και ως βιταμίνη του ήλιου, είναι σημαντική για το ανοσοποιητικό σύστημα, λόγω του ρόλου της στη ρύθμιση της ανοσολογικής απόκρισης και στη μείωση της φλεγμονής. Λόγω αυτής της επίδρασης, η βιταμίνη D θεωρείται ότι μειώνει τη σοβαρότητα των αλλεργικών αντιδράσεων.
Η έλλειψη έκθεσης στο ηλιακό φως τους χειμερινούς μήνες, από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια βιταμίνης D. Εν τω μεταξύ, η εποχή της αλλεργικής ρινίτιδας μπορεί να ξεκινήσει ήδη από τον Φεβρουάριο, φτάνοντας σε κορύφωση της απελευθέρωσης γύρης από τον Μάρτιο και μετά. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο διασταύρωσης της χαμηλής κατάστασης βιταμίνης D αλλά και της υψηλής έκθεσης στη γύρη στις αρχές της άνοιξης.
Τα ευρήματα από πρόσφατες έρευνες σχετικά με τη βιταμίνη D σε σχέση με τις αλλεργικές ασθένειες, αποκάλυψαν υψηλό ποσοστό ανεπάρκειας βιταμίνης D σε παιδιά που πάσχουν από άσθμα και αλλεργικές ασθένειες, σε σύγκριση με υγιή παιδιά.

Μαύρο κύμινο (Nigella sativa)
Το μαύρο κύμινο χρησιμοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια για τα αμέτρητα θεραπευτικά οφέλη του, είτε ως σπόρος είτε ως έλαιο που παράγεται από σπόρους με ψυχρή έκθλιψη, πιστεύεται ότι "θεραπεύει σχεδόν τα πάντα" και οι παραδοσιακές χρήσεις του περιλαμβάνουν φυσικές θεραπείες για την αλλεργική ρινίτιδα. Το μαύρο κύμινο είναι επίσης γνωστό ως Nigella sativa, ένα μικρό φυτό με μπλε ή λευκά άνθη, που προέρχεται από τη Δυτική Ασία. Οι σπόροι του είναι μικροί, μαύροι με πικάντικη γεύση και είναι πλούσιοι σε αντιισταμινικά και αντιφλεγμονώδη δραστικά συστατικά, όπως η θυμοκινόνη. Η συμπληρωματική χορήγηση μαύρου κύμινου μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας. Σε μια δοκιμή που διεξήχθη σε πάσχοντες από αλλεργική ρινίτιδα, η χορήγηση 0,5 ml ελαίου σπόρων μαύρου κύμινου για 30 ημέρες είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της ρινικής συμφόρησης, του κνησμού και του φτερνίσματος.

Κερσετίνη
Πρόκειται για ένα βιοφλαβονοειδές που μπορεί να βρεθεί σε διάφορες φυτικές πηγές, όπως τα κρεμμύδια, το μπρόκολο, οι πιπεριές, τα μήλα, τα μούρα, τα σταφύλια, σε διάφορα βότανα και ορισμένα είδη τσαγιού.
Η κερσετίνη χρησιμοποιείται συνήθως ως συμπλήρωμα διατροφής για την ανακούφιση των εποχιακών αλλεργιών. Υποστηρίζεται ότι η κερσετίνη μπορεί να σταθεροποιήσει την απελευθέρωση των ισταμινών και επομένως να μειώσει με φυσικό τρόπο τα αλλεργικά συμπτώματα. Οι αντιαλλεργικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της κερσετίνης έχουν εξεταστεί σε πολυάριθμες μελέτες. Έχει αντιαλλεργική δράση, καθώς αναστέλλει την παραγωγή και την απελευθέρωση ισταμίνης και άλλων ουσιών, σταθεροποιώντας ενδεχομένως τις κυτταρικές μεμβράνες των μαστοκυττάρων.
Υποστηρίζεται ότι η υψηλή πρόσληψη κερσετίνης σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης άσθματος, όπως αποδείχθηκε σε άτομα που κατανάλωναν μήλα δύο φορές την εβδομάδα, γεγονός που δείχνει ευεργετική επίδραση των φλαβονοειδών του μήλου, ιδίως της κερσετίνης.

Σαμπούκος ή κουφοξυλιά (Sambucus nigra)
Αυτά τα σκούρα μωβ μούρα είναι ενδημικά της Ευρώπης και έχουν αποδεδειγμένα πολλαπλά οφέλη για την υγεία. Αποτελούν πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών, φυτικών ινών, βιταμίνης C, βιταμίνης Α, ανθοκυανών και φλαβονοειδών. Επιπλέον, είναι ένας εξαιρετικός αντιφλεγμονώδης παράγοντας που έχει αποδειχθεί ότι παρέχει ανακούφιση σε όσους υποφέρουν από κοινά συμπτώματα που σχετίζονται με αλλεργίες. Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι τα μούρα του σαμπούκου έχουν αποδειχθεί χρήσιμα στο να βελτιώνουν τη λειτουργία των βλεννογόνων μεμβρανών.
Υποστηρίζεται ότι οι καρποί του σαμπούκου περιέχουν υψηλά επίπεδα βιταμίνης C, η οποία έχει αποδειχθεί ότι δρα ως φυσικό αντιισταμινικό, μειώνοντας την ποσότητα ισταμίνης που παράγει ο οργανισμός ως απάντηση σε ένα αλλεργιογόνο. Σε μια μελέτη, υψηλή δόση βιταμίνης C μείωσε τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων σε ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα που σχετίζονται με αλλεργία.

Βιβλιογραφικές αναφορές
1. Allergy UK, Statistics, Available from: https://www.allergyuk.org/information-and-advice/statistics.
2. Allergy, Asthma & Immunology Research, 5(2), 81–87. 
3. Journal of International Medical Research. 46, (9).
4. J Family Community Med. 2014 Sep;21(3):154-61. doi: 10.4103/2230-8229.142967.
6. American Journal of Otolaryngology , Volume 32 , Issue 5 , 402 – 407.  
8. Molecules. 21 (5).

Το παρόν άρθρο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό το άρθρο δεν προορίζονται για θεραπεία, διάγνωση ή αντικατάσταση των συμβουλών ενός επαγγελματία υγείας. Παρακαλούμε συμβουλευτείτε έναν εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας εάν έχετε κάποιο πρόβλημα υγείας ή εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης διατροφής.

Το μωβ χρώμα φαίνεται ότι έχει σημασία όταν πρόκειται για πατάτες. Περιέχουν ιδιότητες που σκοτώνουν τα βλαστικά κύτταρα του καρκίνου του παχέος εντέρου και επιβραδύνουν την εξάπλωση της νόσου. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το ανθεκτικό άμυλο της πατάτας βοηθά τα βακτήρια του εντέρου να δημιουργήσουν λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, τα οποία ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα, καταστέλλουν τη φλεγμονή και βοηθούν τα καρκινικά κύτταρα να αυτοκαταστραφούν.
Μέχρι στιγμής, ερευνητές από το Ινστιτούτο Καρκίνου Penn State Hershey έχουν δοκιμάσει τις μωβ πατάτες σε βλαστικά κύτταρα σε εργαστηριακά τρυβλία Petri και σε ποντίκια και έχουν καταλήξει σε παρόμοια θετικά αποτελέσματα. Η πατάτα σταματά την εξάπλωση του καρκίνου, αλλά, το σημαντικότερο, επιτίθεται στα βλαστικά κύτταρα του καρκίνου, γεγονός που εμποδίζει την επανεμφάνισή του.
Ελπίζουν ότι στη συνέχεια θα δοκιμάσουν την πατάτα σε καρκινοπαθείς και για άλλους καρκίνους. Οι ερευνητές λένε ότι το ψήσιμο της πατάτας δεν σκοτώνει καμία από τις ενώσεις που καταπολεμούν τον καρκίνο, και η κατανάλωση μίας πατάτας την ημέρα θα πρέπει να είναι επαρκής.
Αν και πιστεύουν ότι το ανθεκτικό άμυλο της πατάτας είναι το δραστικό συστατικό, οι ερευνητές λένε ότι μια ακόμη αιτία θα μπορούσε να είναι οι ενώσεις που δίνουν το μωβ χρώμα στην πατάτα, (που καταπολεμούν τα καρκινικά κύτταρα). Αν αυτό ισχύει , τότε και άλλα φρούτα και λαχανικά ίδιου χρώματος θα μπορούσαν να έχουν παρόμοιες ιδιότητες. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο δεύτερος πιο θανατηφόρος καρκίνος, υπεύθυνος για 50.000 θανάτους μόνο στις ΗΠΑ.

Πηγή: doi: 10.1016/j.jnutbio.2015.08.005